«Dala Group» компаниясының қарыз қаражатын қалыптастыру механизмін жетілдіру жолдары

Жоспар

3. «Dala Group» компаниясының қарыз қаражатын қалыптастыру механизмін жетілдіру жолдары
3.1. Облигациялық займ мен қаржы лизингін басқару

Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер
Қосымша № 1
Бухгалтерский Баланс

Пән: Қаржы
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 17 бет
Таңдаулыға:

3. Dala Group компаниясының қарыз қаражатын қалыптастыру механизмін
жетілдіру жолдары
3.1. Облигациялық займ мен қаржы лизингін басқару
Жасалған талдауға сәйкес төмендегідей ұсыныстар жасауға болады:
- қаржылық және есептік-төлемдік тәртіптерін нығайту;
- кешіктірілген төлемдербойынша мердігерлержәне сатып алушылар арасында
талаптық жұмыстарды жүргізу; Айналым капиталын басқару бойынша;
- есепке алуды жетілдіру;
- табысы мол тапсырыс қоржынын (портфель) пайдалана отырып ақша
қаражаттырын пайдалану көлемін үлкейту бойынша шараларды жүзеге асыру;
- тұтынушы-төлемеушілермен өзара қатынастарда кешіктірілген төлемдердің
индексациясын жүргізуді, ақша қаражаттарын инфляциядан және
тұтынушылар мен тапсырыс берушілер арасындағы қазіргі заман есеп
айырысу тәсілдеріне деген қызығушылықтың жоғарлауынан қорғау
мақсатында тәжірибеге енгізу.
- Тұтынушының төлем қабілеттілігіне (төлем қабілеттілігі жоқ тұтынушылар
мен тапсырыс берушілердің тапсырмаларынан бас тарту) қарай жекелей
әсер ететін техникалық шараларды құрамтыру;
- Шоттарды өз уақытында төлеп отыратын тұтынушыларға сый ретінде
материалдарға деген бағаны төмендету арқылы көмек көрсету;
- Шартта төлемнің икемді жағдайларын енгізу арқылы қосымша жұмысшыларды
ынталандыру шараларын құрастыру және енгізу;
- Бюджетке төленетін төлемдерді өз уақытында төлеуді вексельдік айналым
немесе өзара есепке алуды енгізу арқылы жүзеге асыру;
- Арзан материал ресурстарын іздеумен байланысты шараларды, өнеркәсіптік
өндіріспен байланыстарды бекіту арқылы жүзеге асыру;
- өнімдер конструкцияларын қарапайымдау, өндірістің техникасы мен
технологиясын жетілдіру, құрылыс материалдарының сапалы өнімдері
(заготовка) және тасымалдау мен сақтау кезінде жоғалтуларды азайту,
бракты болдырмау, шығынды минималдау, жұмысшылардың кәсіби деңгейін
көтеру арқылы материалдарды экономдау;
- материалды-техникалық қамтамасыз етуді жетілдіру арқылы кәсіпорын
қызметінің үздіксіздігін қамтамасыз ету бойынша шараларды жүзеге
асыру;
Кәсіпорын өз ақша қаражаттарының құйылуын максимизациялау мақсатында
икемді төлем шарттарының бірнеше модельдерін құрастыруы қажет.
Кешіктірулер үшін айыппұл санкцияларын қолданғаннан гөрі төлемді тездету
үшін жеңілдіктерді қолданған жөн. Инфляция жағдайында ол өткізілген
өнімнің ағымдағы құнының төмендеуіне алып келеді, сондықтан алдын ала
төлемді жүзеге асыру кезінді мүмкіншілікті дұрыс бағалаған жөн.
Төлемдердің уақытынан кешіктірілуін қысқарту мақсатында нарықтық
экономикасы дамыған елдерде кеңінен пайдаланылатын жедел қаржыландыру
әдісін пайдаланған дұрыс. әдістің мәні болып, сатып алушыларға
жеңілдіктерді есептесулар мерзімінің қысқаруы үшін белгіленуі саналады
және бұл ақша қаражаттарын арзан алу жолы болып табылады.
Сатып алушыға өнім үшін мерзімінен кешіктіруді (отсрочка) ұсыну арқылы
сатушы – кәсіпорын басқаша айтқанда несие ұсынады және жіберіп алынған
пайдаға барады, егер кәсіпорын оны бірден алатын болса сол сомаға үстеме
болатын банктік пайыз түріндегі шығын болар еді. (қайтадан тексеріп көр).
Сонымен қатар егер рентабельдік орташа банктік пайыздан асатын болса,
онда бірден айналымға салынған төлем сомасы одан да көбірек табыс әкелер
еді.
- салықтарды реструктуризациялау арқылы несиелік қарызды қысқарту;
- алашақ (дебеторская) шоттарды сату;
- жұмысшылар алдындағы қарыздарды азық-түлік пен өнеркәсіп тауарларын
өткізу арқылы қысқарту;
өндірістік қызметті кеңейту үшін ұзақ мерзімді қарызды пайдалану.

Қарыз капиталын тартудың бір көзі ол – компанияның меншікті
облигацияларын эмиссиялау болып табылады. Қарыз капиталын қалыптастырудың
осы көзіне біздің заңнамамызға сәйкес акционерлік формада құрылған және
шаруашылық қоғамның басқа түрлеріндегі кәсіпорындар жүгіне алады.
Облигацияны шығаруды компания өзі шешеді. Облигацияны орналастырудан түскен
қаражаттар компанияның стратегиялық дамуын қаржыландыру мақсатына
бағытталады. Несие құралы ретінде облигациялық займдардың белгілі бір
артықшылықтары мен кемшіліктері бар.
Облигацияны шығару жолымен тартылған қарыз капиталының негізгі
артықшылықтарына мыналар жатады[1]:
▪ Облигация эмиссиясы компанияны басқару бақылауынан айырмайды (мысалы
акция шығаруға қарағанда);
▪ Облигациялар проценттер бойынша төмен қаржылық міндеттемелермен
шығарылуы мүмкін (банктік несиенің проценттік ставкасымен немесе акция
бойынша дивидендтермен салыстырғанда);
▪ Облигациялар компания акцияларына қарағанда таралу мүмкіндігі жоғары.
Сонымен бірге қарыз капиталын тартудың бұл көзінің бірқатар кемшіліктері
де бар:
1. Облигациялар жарғылық қорды қалыптастыру және шығындарды жабу үшін
шығарылмайды (ал банктік немесе коммерциялық несиелер компанияның
қаржылық қызметінің теріс және қолайсыз жағдайларын жабуда қолданылуы
мүмкін);
2. Облигация эмиссиясы қаржы қаражаттарының айтарлықтай шығындарымен
байланысты және уақыт жалғастығын қажет етеді. Облигацияны шығару
және орналастыру бойынша жоғары шығындар деңгейімен байланысты, мұны
тек ірі компаниялар ғана орындайды;
3. Проценттер мен негізгі қарыз сомасын уақтылы төлеуде компанияның
қаржылық жауапкершілік деңгейі өте жоғары;
4. Облигация шығарылғаннан кейін қаржы нарығының конъюнктурасындағы
қарыз капиталының орташа ставкасы облигация бойынша орнатылған
проценттік ставканы төлеуден айтарлықтай төмен болуы мүмкін. Бұл
жағдайда қосымша пайданы компания емес, инвесторлар алады және осы
кезеңде өзінің қарызына қызмет ету бойынша компания жоғары шығындарға
ұшырайды.
Компаниямен эмиссияланатын облигациялардың әрқилы түрлері болады.
Негізгі ерекшеліктері бойынша компанияның облигациясы былай жіктеледі:
– Рәсімделу және айналу ерекшеліктері бойынша: атаулы және ұсынылатын
облигациялар;
– Табыстарды төлеу формалары бойынша: проценттік және дисконттық
облигациялар;
– Өтеу мерзімі бойынша: қысқамерзімді (1 жылға дейін) және ұзақмерзімді (1
жылдан жоғары);
– Уақытынан бұрын төлеу мүмкіндігі бойынша: кері шақырылып алынатын және
кері шақырылып алынбайтын облигациялар.
Компанияның қарыз капиталына қажеттілігі мен қарастырылған облигациялар
жіктелуінен облигациялық займды басқару процесі құрылады. Компанияның
облигациялық эмиссиясын басқарудың негізгі мақсаты – бағалы қағаздар
нарығындағы осы түрді шығару және орналастыру жолымен қарыз капиталының
қажетті көлемін тартуды қамтамасыз ету. Компанияда облигациялық займды
басқару келесі негізгі этаптар бойынша құрылады:
▪ Компанияда болжамды облигация эмиссиясын тиімді орналастыру
мүмкіндігін зерттеу. Компанияның қарыз капиталын тартудың
альтернативті көзі ретінде облигациялық займды таңдау – бағалы
қағаздар нарығында эмиссияланатын облигацияны жылдам орналастыру
жағдайлары мен қарыз капиталының бұл түрінің құнының төменділігі. Осы
екі жағдай қор нарығы конъюнктурасы жағдайымен және эмиссияға
белгіленетін инвестициялық тартымдылық деңгейімен байланысты.
▪ Облигациялық займды тарту мақсатын анықтау. Компания өзінің
стратегиялық дамуын қаржыландыру мақсаттарында ұзақмерзімді қарыз
қаражаттарын тартудың альтернативті көздерінің шектеулілігі кезіңде
облигациялық займдарды қолдануы мүмкін. Мұндай мақсаттардың
негізгілері болып: а) өнім шығару көлемін ұлғайтуды қамтамасыз ететін
компанияның операциялық қызметінің аймақтық диверсификациясы; б) таза
ақша көлемінің өсу есебінен салынған капиталды тез қайтаруды
қамтамасыз ететін нақты инвестициялар (модернизация, реконструкция,
т.б.); в) басқа көздерден тарту қиын болған жағдайда қарыз
капиталының жылдам аккумуляциясын талап ететін басқа да стратегиялық
мақсаттар.
▪ Өзінің несие рейтингін бағалау. Облигациялық займды орналастыру
потенциалы мен оның құны компанияның несие рейтингісіне тәуелді.
Компанияның несие рейтингісінің деңгейі қор нарығында сәйкес "несиелік
спрэда" көлемін қалыптастырады, яғни табыстылық деңгейі мен баға
котировкасы және "базалық облигация" мен эмиссияланатын облигация
арасындағы айырмашылық. Компанияның несиеқабілеттілігінің жоғары
деңгейі және оның қарызгер ретінде сенімді беделі – облигациялық
займды орналастырғаны үшін қосымша төленетін эмитент несиелік спрэданы
минимумға түсіруге мүмкіндік береді.
▪ Облигация эмиссиясының көлемін анықтау. Облигация эмиссиясының
көлемін анықтау барысында компания өзінің ертеректе қаралған
қарыз капиталына
▪ қажеттілігі және оны басқа альтернативтік көздерден қалыптастыру
мүмкіндіктерін ескеруі қажет. Осы көлемді анықтау процесінде
заңнамалық нормативтерге сәйкес компания өзінің жарғылық қор көлемінің
25 процентінен аспайтын сомада облигация шығару мүмкіндігі бар екенін
білуі қажет.
▪ Облигацияны эмиссиялау шарттарын анықтау. Эмиссиялау шарттарын
қалыптастыру облигациялық займды басқарудың айтарлықтай күрделі және
жауапты сатысы болып табылады. Бұл шарттар қарыз капиталын тартудағы
мақсаттарды қанағаттандыру деңгейін, қор нарығында компания
облигациясының инвестициялық тартымдылық деңгейін, облигациялық займды
тарту құнын және т.б. анықтайды. Облигацияны эмиссиялаудың негізгі
шарттар қатарына мыналар жатады: облигация номиналы, облигация түрі,
облигацияның айналу мерзімі, облигация табыстылығының ортажылдық
деңгейі, проценттік табысты төлеу тәртібі, облигацияны өтеу тәртібі,
облигацияны уақытынан бұрын сатып алу шарты, облигация эмиссиясының
басқа да арнайы шарттары.
▪ Облигациялық займның құнын бағалау. Мұндай бағалау эмиссия
шарттарының негізінде жүргізіледі және мынадай есептеу элементтерін
қосады: проценттің орташа жылдық ставкасы, табысқа салынатын салық
ставкасы, көлемге байланысты эмиссиялық шығындар деңгейі және тағы
басқалар. Облигациялық займның құнын бағалау нәтижелері – осы көзден
тартылатын қарыз капиталының басқа альтернативтік көздерден тартылатын
қарыз капиталының салыстырмалы тиімділігімен анықталады.
▪ Андеррайтингтің тиімді формаларын анықтау. Егер облигация эмиссиясын
орналастыруға андеррайтингтер тартылса, онда компания олардың құрамын
анықтауы қажет, олармен облигацияларды бастапқы сату бағасы және
олардың комиссиондық сыйақы мөлшері бойынша ақылдасуы керек.
▪ Облигацияны өтеу қорын қалыптастыру. Облигациялық займды басқарудың
соңғы этапы – компания оларды өтеу уақтындағы сатып алу қорын
қалыптастыру үшін тұрақты аударымдар көлемін анықтау болып табылады.
Бұл жағдайда аннуитет түріндегі төлемдерді есептеу формуласы
қолданылады. Аннуитеттік төлемдер формуласы облигациялар бойынша
қызмет ету кезіңде де қолданылуы мүмкін.
Өтеу қорына аударымдар ақшалай формада, сондай-ақ қор нарығында сатып
алынған облигациялармен жүзеге асырылуы мүмкін. Қазіргі таңда кейбір
компаниялар мемлекеттік бағалы қағаздарды сатып алу арқылы олардан
белгіленген проценттер алып отырады.

Қаржы лизингін басқару

Еліміздің нарықтық қатынастарға өтуі қаржы қызметінде нарықтық
экономикасы дамыған елдерде кең қолданылатын несие құралдарын белсенді
пайдалануға әкелді. Біздің елімізде инвестициялық жобаларды қаржыландырудың
перспективалық бір бағытына лизингті жатқызуға болады. Лизинг машиналарды,
көлік құралдарын, қондырғыларды, сондай-ақ өндірістік сипаттағы
құрылыстарды ұзақмерзіміді жалға алуды, яғни инвестициялау формасын
білдіреді. Барлық лизингтік операциялар екі түрге бөлінеді: оперативті
лизинг – толық өтелмейтін, қаржылық лизинг – толық өтелетін. Оперативтік
лизингке арендаға берілетін лизингберушінің алған мүлкіне байланысты
шығындары аренданың бастапқы мерзімі ішінде бөлшектеп өтелетін барлық
келісім-шартты жатқызамыз. Оперативтік лизингтің келесідей ерекшеліктері
бар:
▪ бірғана жалға алушыдан түсімдер есебінен лизингберуші өзінің барлық
шығындарын жабуды көздемейді;
▪ аренда мерзімі мүліктің толық физикалық тозуын қамтымайды;
▪ мүліктің бұзылуы немесе жоғалып кету тәуекелі лизингберушінің
мойнында болады;
▪ мүліктің белгіленген мерзімі аяқталған соң лизингберушіге
қайтарылады, одан кейін ол не сатады, не келесі клиентке қайта жалға
береді.
Оперативті лизинг құрамына кіретіндер: рейтинг – бір күннен бір жылға
дейінгі мүліктің қысқамерзімді арендасы; хайринг – бір жылдан үш жылға
дейінгі ортамерзімді аренда. Көрсетілген операциялар стандартты қондырғыны
бір жалғаалушыдан келесісіне бірнеше рет қайталанып беруді білдіреді.
Қаржылық лизинг машиналар мен қондырғылардың толық амортизациясы үшін
жеткілікті, лизингберушіге тұрақты табысты қамтамасыз ете алатын аренда
мерзімі ішінде нық белгіленген арендалық төлем сомасын төлеуді қарастырады.
Қаржылық лизинг келесідей түрлерге бөлінеді: қызмет көрсетілетін лизинг,
леверидж лизинг, "пакеттегі" лизинг.[2]Қызмет көрсетілетін лизинг қаржылық
лизингтің мердігерлік келісім-шартпен үйлесуін білдіреді және жалға
берілген қондырғыны техникалық қызмет көрсетуге байланысты бірқатар қызмет
көрсетуді сипаттайды.
Леверидж лизинг – қаржылық лизингтің ерекше түрі. Бұл келісімде жалға
берілетін қондырғының үлкен үлесі (құны бойынша) үшінші жақ – инвестордан
алынады. Аренда мерзімінің бірінші жартысында арендаға алынған қондырғы
бойынша амортизациялық аударымдар және оны иеленуге алынған қарыз бойынша
проценттерді төлеу жүзеге асырылады. Бұл инвестордың табысына салынатын
салықты төмендетеді және салықты кешіктіру эффектісін туғызады.
"Пакеттегі" лизинг – компанияның қаржыландыру жүйесі, бұл кезде
ғимараттар мен құрылыстар несиеге беріледі, ал қондырғы аренда келісім-
шарты бойынша лизингалушыға ұсынылады.
Қаржы лизингі (халықаралық практикада және мынадай "капитал лизингі"
немесе "лизигіленетін активтердің толық өтеленетін лизинг"
терминдермен сипатталады) экономикалық қатынастардың күрделі жүйесімен –
арендалық, саудалық, несиелік және т.б. сипатталады. Қаржы лизингісінің
несие қатынастары кең диапозонды көп аспектілігінен көрінеді.
Лизингтік келісім бойынша объектіні алу көзін ескере отырып лизингті
тікелей және қайтарымды деп бөлуге болады. Тікелей лизинг лизингалушы
мүддесі үшін лизингберушінің өндіруші – компаниядан (жабдықтаушы) мүлікті
иеленуді сипаттайды. Қайтарымды лизинг - өндіруші-компанияның өз меншікті
мүлкінің бір бөлігін лизингтік компанияға беруді және сол уақытта оның
арендасы жөнінде келісім-шартқа отыруды көрсетеді.
Сонымен, компания өз мүлкінің эксплуатациясын тоқтатпай-ақ, оны жалға
беруден ақша қаражаттарын алып отырады. Мұндай операция компания үшін
арендалық төлемдер сомасымен салыстырғанда жаңа инвестициялар жасаған сайын
алынатын жоғары табыстарымен тиімді болып келеді.
Лизингтік келісімдегі объектіде кемшілік байқалған жағдайда лизингберуші
кепілдік (гарантия) міндеттемелерден бос деп саналып, лизингалушы барлық
притензиларын тікелей жабдықтаушыға тағады. Лизингті пайдалану кезінде
лизинг алушыға арендаға алынған мүлікті пайдалануда тек уақытша құқық
беретінің ескеру қажет және осы сияқты қондырғыны банктік несиеге алғанға
қарағанда қымбатырақ болуы мүмкін.
Бұл қаржы лизингісінің несие аспектілері келесідей:
▪ Қаржы лизингі қарыз капиталының айтарлықтай тапшылық түрі –
ұзақмерзімді несиеге қажеттілікті қанағаттандырады. Компанияны
ұзақмерзімді банктік несиелеу минимумға келтірілген. Бұл айналымдық
емес активтер құрамын жаңартумен және кеңейтумен байланысты
компанияның инвестициялық қызметін жүзеге асыруда күрделі бөгет болып
табылады. Осы мақсаттарда қаржы лизингін пайдалану компанияның
ұзақмерзімді несиеге қажеттілігін айтарлықтай қанағаттандырады.
▪ Қаржы лизингі компанияның қарыз капиталына деген нақты мақсатты
қажеттілігін толық көлемде қанағаттандыруды қамтамасыз етеді. Активтер
құрамындағы айналымдық емес операциялық активтер бөлігін жаңарту және
ұлғайту жөніндегі нақты мақсаттарда қаржы лизингін пайдалану
компанияның осы процестерді меншікті және қарыз капиталының басқа
түрлері есебінен қаржыландыруды азайтуға толық мүмкіндік беріп,
компанияның банктік несиелеуге тәуелділігін төмендетеді.
▪ Қаржы лизингі несиені толық қамтамасыз етуді автоматты түрде
қалыптастырады. Несиені мұндай қамтамасыз ету формасына сол
лизингтелетін актив болып табылады. Компанияның қаржылық жағдайсыздығы
кезіңде бұл кредиторлармен өндіріліп алынуы мүмкін. Несиені мұндай
қамтамасыз етудің қосымша формасына лизингберушінің (лиссора)
пайдасына қарай лизингтелетін активтерді лизингалушы (рентор) міндетті
түрде сақтандыру қажет.
▪ Қаржы лизингі тартылатын несиенің барлық көлемін "салықтық щитпен"
жабуды қамтамасыз етеді. Тартылатын несие бойынша негізгі қарыздың
барлық сомасын амортизациялауды қамтамасыз етуші лизингтік төлемдер
компанияның шығындар құрамына кіріп, оның табысқа салынатын салық
сомасын азайтады. Банктік несие бойынша "салықтық щит" негізгі
қарыздың сомасына емес, тек несиеге қызмет ету бойынша төлемдерге
таралады.
▪ Қаржы лизингі қарызға қызмет етумен байланысты төлемдер мерзімінде
жоғары икемділікті қамтамасыз етеді. Банктік несиеге қызмет ету және
өтеудің дәстүрлі практикасынан қаржы лизингсінің ерекшелігі –
компанияның лизингтелетін активтерді пайдалану бойынша қаржы лизингтік
төлемдерді жүзеге асыру мерзімінің кезеңдігі. Бұл қатынастарда қаржы
лизингі компания үшін несие құралдарының ішіндегі тиімдісі болып
саналады.
▪ Қаржы лизингі қарызға қызмет етумен байланысты төлемдердің кең
диапозон ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.