Басты тарихи деректерді мазмұндау тәсілдері

Кіріспе
Жұмыстың мақсаты:
Тарих сабағында көркем әдебиетті және мазмұндаудың түрлерін ашып көрсету.

Жұмыстың мақсатына қарай төмендегі әдістер қолданылады:
- Мазмұндай әдістерінің түрлерін ашып көрсету.
- Жаңа замандағы жаңа әдістерді де көрсету.
- Ойындарды түсіндіру.

Мақсатқа жету үшін мұнда мүғалім көмекке студенттерге кітап қосады да, өзі кітапханашы міндетін атқарады. Ол кезде оқытушы-кітапханашы студенттерге тақырыпты дәлелдеу үшін нақты ұсыныстар, пікірлер таба алмай қалған кезде көмекке келіп, кітап, газет, журналдардың нешінші бетінен қарау керектігіне бағыт көрсетеді. Оның негізгі мақсаты пікірсайысты тоқтатпай, жан-жақты ақпаратпен қамтамасыз ету. Ол үшін оқытушы керекті ақпарат, материалдарды алдын-ала зерттеп, көбейтіп алуы қажет.

Пайдаланылган әдебиеттер
1. Абай. Шығар. Екі томдық жинағы. Алматы: Жазушы, 1995.
2. Айқап. Алматы: Қазақ энциклопедиясы, 1995.
3. Алтынсариннің таңдамалы педагогикалық мұралары. Құрастырғандар: С. Қалиев т.б. Алматы: Рауан, 1991.
4. Асылбеков М. Тарих оқулықтарына әділ сын болсын // Қазақ тарихы, 1995, №1.
5. Әбдіғалиев Қ. Осы заманғы педагогикалық технология // Қазақстан мектебі, 2001, №2.
6. Әл-Фараби. Философиялық трактаттар. Алматы: Ғылым, 1973.
7. Бабаев Д Қазақ ССР тарихы. 8-класқа арналған оқу құралы. Алматы: Рауан, 1990; Бабаев Д. Қазақстан тарихы (ХУ-ХУІІ іт.) II бөлім, 8-сыныпқа арналған оқулық. Алматы: Рауан, 1994.
8. Бабанский Ю. К. Проблемы повышения эффективности педагогических исследований. Москва: Педагогика, 1982.
9. Байпаков К. М. Ежелгі Қазақстан тарихы. 6-сыныптарға арналған. Алматы: Рауан, .1994.
10. Барболин М. П. Методологические основы развивающего обучения. Москва: Высшая школа, 1991.
11. Бекмаханов Е. Қазақ ССР тарихы. ҮІІ-УІП кл. арналған оқу құралы. Алматы: Мектеп, 1967; Бекмаханов Е. Қазақ ССР тарихы. ІХ-Х кл. арналған. Алматы, 1967.
12. Бекмаханов Е, Бекмаханова Н. Қазақ ССР тарихы. 7/8 кл. арналған оқу құралы. Алматы: Мектеп, 1987; Бекмаханов Е., Бекмаханова Н. Қазақ ССР тарихы 9/10 кл. арналған оқу құралы. Алматы: Мектеп, 1987.
13. Беспалько В. П. Теория учебника. Москва: Педагогика, 1988.; его же: Слагаемые педагогаческой технологии. Москва, 1989. 175 с.
14. Бөкейханов Ә. Шығармалар. Алматы, 1994.
15. Бущик Л. П. Очерк развития школьного исторического образования в СССР. Москва. Изд-во АПН СССР. 1961.
16. Вагин А. А. Методика обучения истории в средней школе. Москва: Просвещение, 1972.
17. Вендровская Р. Б. Проблема "Наука - учебный предмет" в советской дидактике //Советская педагогика. 1985, №7.
18. Вяземский Е., Стрелова О. Ю. Методические рекомендации учителю истории основы профессионального мастерства. Москва 2000. 160 с.
19. Воронянская О. В. Жүйелілік құрылымдық тәсіл қалай қолданылады //Қазақ тарихы, 2001, №3.
20. Выготский Л. С. Вопросы детской психологии. С-Петер-бург: Союз, 1997.
21. Гальперин П. Я. Акгуальные проблемы возрастаой психологии.
22. Гершунский Б. С. Философия образования: научный статус и задачи //Советская педагогика, 1991, №4.
23. Гершунский Б. С. Общечеловеческие ценности в образовании //Советская педагогика, 1992, №5, 6.
24. Давыдов В. В. Проблемы развивающего обучения. Москва: Педагогика, 1986.
25. Дайри Н. Г. Обучение истории в старших классах. Москва: Просвещение, 1966.
26. Джадрина М. Ж. Научные основы построения содержания вариативного образования в школе. А., 2000. 215 с.
27. Дербісалиев Ә. Қазақ даласының жұлдыздары. Алматы; Рауан, 1995.
28. Диалектическая логика. Под общ. ред. Ж. М. Абдильдина. Алма-Ата: Наука, 1986; Диалектическая логика. Под общ. ред. Ж. М. Абдильдина. Алма-Ата: Наука, 1987.
29. Дидактика средней школы. Под ред. М. Н. Скаткина, Москва: Просвещение, 1975.
30. Дидактика современной школы. Под ред. В.А. Онищука Киев 1987.
31. Дулатов М. Шығармалары. Алматы: Жазушы, 1991.
32. Дулатова Д. Шоқан тарихшы. Алматы: Қазақстан,

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 21 бет
Таңдаулыға:

Жоспар
Кіріспе

1. Басты тарихи деректерді мазмұндау тәсілдері.
2. Тапсырма ойындар.
3. Баланы жаңа технологияға бағыттаудағы ойын түрлері.

Қорытынды
Сілтемелер тізімі
Пайдаланған әдебиеттер

Кіріспе
Жұмыстың мақсаты:
Тарих сабағында көркем әдебиетті және мазмұндаудың түрлерін
ашып көрсету.

Жұмыстың мақсатына қарай төмендегі әдістер қолданылады:
- Мазмұндай әдістерінің түрлерін ашып көрсету.
- Жаңа замандағы жаңа әдістерді де көрсету.
- Ойындарды түсіндіру.

Мақсатқа жету үшін мұнда мүғалім көмекке студенттерге кітап қосады да,
өзі кітапханашы міндетін атқарады. Ол кезде оқытушы-кітапханашы
студенттерге тақырыпты дәлелдеу үшін нақты ұсыныстар, пікірлер таба
алмай қалған кезде көмекке келіп, кітап, газет, журналдардың нешінші
бетінен қарау керектігіне бағыт көрсетеді. Оның негізгі мақсаты
пікірсайысты тоқтатпай, жан-жақты ақпаратпен қамтамасыз ету. Ол үшін
оқытушы керекті ақпарат, материалдарды алдын-ала зерттеп, көбейтіп алуы
қажет.

1. Басты тарихи деректерді мазмұндау тәсілдері
Әңгімелеу тәсілдері. Басты тарихи фактілерді оқып-үйренуде әңгімелеу
және бейнелеу тәсілдері жиі қолданылады. Сабаққа дайындық барысында
мұғалім оқу материалын мазмұндаудың тәсілін айқындайды, Тандау барысында
мұғалімнің алға қойған міндеті, оқушылардың дайындығы мен құрамы
ескеріледі. Сонымен бірге тәсіл таңдағанда деректердің мазмұны мен оқытудың
көрнекі құралдары да ескерілуі тиіс. Сабақ барысында мазмұндаудың бірнеше
әдістері мен тәсілдері қолданылуы мүмкін.
Сондай мазмұндау тәсілдерінің бірі — әңгімелеу, Тарихты оқытудағы
әңгімелеу — тарихи оқиға туралы әңгіме немесе қысқа хабарлама. Әңгімеге
қойылатын талаптардың бірі — әрбір тарихи дерекке тән ерекшеліктер туралы
ұғым қалыптастыруға көмектесетін уақыт, кеңістік және адамдардың тарихи
сипаттамасының бейнеленуі. Мысалы, Атилла (Еділ) туралы әңгіме (6 - сынып.
70-бет)
Сюжетпен баяңдалған әңгіме — драматизммен ерекшеленетін белгілі бір
тарихи сюжетке құрылған эмоциялық баяндау. Онда басты тарихи деректер
көркем әңгімедегі сияқты бейнелі, қарқынды, қызықты етіп жаңғыртылады.
Әңгіме негізіне оқиғаның сюжетті схемасы мен кейіпкерлердің әрекеті арқылы
дамитын шиеленісті ахуал алынады. Бұндай әдісті Спартак кетерілісі сияқты
ірі тарихи оқиғаларды баяндағанда қолданған тиімді. Оған тарихи оқиғаның
жарқын эпизодтары, бөлшектер, қатысушылардың мінездемелерін енгізуге
болады. Мұғалім әңгімелеу барысында оқиғалы картиналар, аппликациялар,
әскери-қимылдардың сұлбасын қолданады.
Сюжетті әңгіме шынайы болуы тиіс. Кей жағдайда оған ойдан шығарылған
желілер қосылуы мүмкін. Мысалы, Марафон шайқасы туралы әңгімелегенде ойдан
шығарылған жауынгер шынайы тарихи оқиғаға сәйкес әрекет етеді.
Сюжетті әдгімелеу (1) толығымен ойдан шығарылуы мүмкін, ол жағдайда
адамды ойдан шығаруды тұлғалаңдыру (персонификация) деп атаймыз. Оның
мәнісі — ойдан шығарылған тұлға, оның тағдыры, әрекеті, тұрмыс жағдайын
еркін қиялмен баяндау. Бұл жағдай қоғамдық өмірдегі типтік құбылыстарды
тануға мүмкіндік береді.
Кейде сюжетті әңгімелеу б.д.д. Ү ғасырдағы Ежелгі Грециядағы
құлдықтың қалыптасуы туралы күрдслі тарихи құбылысты түсіндіру тәсілі
ретінде қолданылады. Мұғалім(2) оны түсіндіру үшін тұлғаландыру әдісін
қолданады. Бірнеше құл қалай құлдыққа түскендігін әңгімелейді. Бұл
жағдайда оқушы әңгіменің сюжеті емес, құлдардың жағдайы мен олардың
еңбегінде қандай мақсатта пайдаланылғандығын есте сақтауы тиіс. Осындай
әңгімелеуден кейін мұғалімнің сұрақтары бойынша әңгіме өткізіледі. Оқушы өз
әңгімесін суреттермен, диафильмдермен талықтырады.
Сюжетгі әдгімелеудің келесі нысаны — шиеленістіру. Бұл жерде әңгімелеу
жанжалды жағдайды шешуге тырысқан екі тұлғаның диалогы түрінде өрбиді.
Диалог барысында типтік әлеуметтік құбылыстың мәні ашылады. Сабақ барысында
оқушылар бұндай диалогқа жиі тартылады.
Бейнелі әңгімелеу. Нақты фабулаға негізделген сюжетті әңгімелеуге
қарағанда бейнелі әңгімелеудің мазмұнында теориялық мағлұматтар мол
қамтылады және басты тарихи фактілер байыппен, шиеленіссіз баяндалады. Бұл
тәсіл көбіне қоғамның экономикалық процестері мен құбылыстарын баяндауда
қолданылады да оның барысында графикалық көрнекілік пайдаланылады.
Бейнелі әңгімелеуде педагогикалық суреттер, аппликациялар
("Ортағасырлық қалалардың пайда болуы"), оқу тұрпатты картиналары
("Ортағасырлық қару жасаушының шеберханасында") қолданылғанда оқушылардың
оқу материалын игеруі оңайлана түседі.
Мазмұндық әдгімелеу және ақпараттық хабарламаны мұғалім сабақ
барысында елеусіз фактілерді баяндағанда қолданады. Мазмұндық әдгімелеуде
фактілер тізбегі кеңістік, уақыт және сандық санатынсыз баяндалады.
Деректердің бұлайша қысқа баяндалуы оқиға туралы біртұтас түсінік
қалыптастыру үшін негізгі (3) фактілер арасында байланыс орнатуға
қызмет етеді. Карта, сұлба, кескіндеме арқылы саяси өмір, әскери тарих,
халықтық оқиғалары мазмұндық әңгімеленеді. Төменгі оқушыларына мазмұндық
әңгімелеу қызығушылық тудырмайтын болғандықтан олардың таным қызметін
арттыру үшін, мұғалім хронологиялық кесте құрастыру, оқиғаның күнтізбесін
жасау сияқты тапсырыс береді.
Ақпаратгық хабарлама сабақтағы басты фактімен тығыз байланысты
фактілер, даталар, есімдер мсн географиялық орындарды түгелдеп шығуда
қолданылады. Оны баяндау барысында оқушылар оқиғаның күнтізбесін
жасайды.
Бейнелеу тәсілдері
Картиналық бейнелеу. Бейнелеу маңызды белгілер, бөлшектер мен оқиғаның
жай-күйінің мәнін ашуға көмектеседі. Онда нысан бар, бірақ сюжет жоқ,?
Бейнелеу немесе суреттеу картиналық және таңдамалық болып бөлінеді.
Картиналық бейнелеу деп материалды ауызша баяндау тәсілін айтамыз осы
тәсіл арқылы (4) сөздің көмегімен көркем-эмоциялы түрде деректің бейнесі
қалыптасады, яғни тұтас картина түрінде деректің бейнесі жаңғыртылады.
Бейнелеудің бұл түрі табиғаттың, адамдар тұрмысының, географиялық ортаның,
сол сияқты мәдени, қоғамдық, шаруашылық өмірдің (мысалы, құлдардың еңбегін
бейнелеу) типтік құбылыстарын жаңғыртуда қолданылады. Бейнелеу тәсілі
сабақта құжатгарды, тарихи-көркем шығармаларды қолдануға мүмкіндік береді.
Талдамалық бейнелеу картиналық бейнелеуден біршама ерекше болады.
Әңгімелеудің бұл тәсілі тұтас деректің құрамды бөліктері, бөліктері,
олардың қолданылу мақсатын баяңдайды. Бұл тәсіл еңбек құралын, қару-жарақ,
архитектуралық ескерткіш немесе мемлекет құрылысьн сипаттғанда
қалданылады. Әңгімелеу бормен салынған сурет, сұлба, сызба, макеттер мен
үлгілерді көрсетумен ұштастарылады. Талдамалық бейнелеуге мынадай мысал
келтіруге болады.
"Компастың пайда болуы, оның авторы туралы нақты дерек жоқ.
Теңізшілер XIII ғасырдың басында-ақ магниттелген иненің көмегіне сүйенген.
Инені қамысқа орналастырып, оны ыдыстағы суға жібергенде ол қажетті
бағытты көрсетіп тұрды. Осы ғасырдың екінші жартысында теңізші Флавио Джойа
магниттелген инені арнайы құрылғыға орнатып, бұл компастың алғашқы түрі
еді".
Бейнелі сипаттама - бейнелеудің бір түрі. Нақты кезеңдегі қоғамның
типтік өкілдерінің сипаттамасын бейнелі деп атаймыз. Ол өкілдер: көпес,
помещик, жұмысшы, бай, сұлтан. Мысалы, Сақ сарбаздарының сипаттамасы.
Бейнелі сипаттама (5) оқушыларға берілетін тапсырмаға ұштастарылады.
Тарихи тұлғаның сипаттамасы. Тарих сабағында бейнелі сипаттама
қолданылады. Ол үшін мынадай арнайы жаднаманы қолдануға болады
1. Тарихи қайраткердің сыртқы бейнесін суретте (реңі, өзін ұстауы,
сөзі, киімі).
2. Тұлғалық белгілерін сипатта (ақыл, ой, мінез).
3. Өмірінің ең жарқын маңызды фактілерін ата.
4. Тұлғаның тарихқа қосқан үлесіне баға бер.
Көрнекті тарихи тұлғалардың типтік ерекшеліктеріне сипаттама
берілгенде көбіне құжаттық материалдар, портреттер, көркем әдебиеттер
пайдаланылады.
Қайраткер тұлғалардың іске асырған ерекше әрекеттері оқушының есінде
ұзақ сақталады. Мысалы, Македоп патшасы III - Александр 33 жасқа жетпей
қайтыс болды. 13 жыл патшалық құрғанда гиркандықтарды некеге тұруға, жер
өңдеуге үйретті; арохилер мен соғдыларды ата-анасын қартайғанша өлтірмей,
(6) бағып қағуға; парсыларды анасын құрметтеп, олармен некелеспеуге
үйретті.
Бұндай фактілсрді ғылыми, көркем әдсбиеттерден алу орынды.

2. Тапсырма — ойындар
Тарих сабағында қолданылатын тапсырма-ойындардын бір түрі - "Көрнекті
тарихи тұлғаларға сипаттама беру" деп аталады.
Портреттік бейнелеу нақты тұлғаның білімділігі, қаталдығы, адалдығы,
қайырымдылығы, атаққұмарлығы, кулығы, зұлымдығы, екіжүзділігі сияқты
жекелеген сапаларын сипаттаудан тұрады._ Сабақта портреттік бейне жасауға
көмектесетін ойын элементтерін қолданудың маңызы зор. Мұғалім есімін,
уақытын, оқиға орнын атамай тарихи тұлғаның өмірбаяндық мағлұматтарын
хабарлайды. Ал оқушы өз бетінше жетіспей тұрған мағлұматтарды түгендеуі
керек. Ондай ойындардың қатарында мыналарды атауға болады. "Тарихи тұлғаны
таны", "Кімнің сөзі?", "Бұл кім?"
Ойын арқылы оқытуды көптеген зерттеушілер болашақтың дидактикалық
жүйесі деп атайды. Дидактакалық ойындар — өзге оқу жұмысының түрлерімен
тығыз байланысты болатын, оқушылардың оқу процесінің белсенділігін
арттыруға бағытталган педагогикалық, шығармашылық әрекет.
Ойын оған қатысушылардың белсенділігін көтеруге барынша ықпал жасайды.
Ойын жағдайында оқушы әдеттегідей көлемдегі оқу жұмысын атқарады. Ойын
әсіресе, пәнге қызығушылық қалыптаспаған жағдайда өте қолайлы. Ойын алдында
мұғалім оқушыларды ойынның тәртібімен таныстырады. Оларды жинақы және
белсенді ету үшін тапсырманы орындауды уақытын шектеу тиімді болмақ.
Ойынның тағы да карта арқылы ұйымдастыруға болатын түрі бар.
Картаның өзі іштей бөлінеді. Тарихи карта, географиялық карта тағы
басқа болып. Осында бір айта кететін жайт белгілі бір оқиғаға
байланыс карталар да бар. Мысалы: крест жорығына арналған карта.

3. Баланы жаңа технологияға бағыттаудағы ойын түрлері.
Сабактың барысында, үнемі емес, ішінара окытудың ойын түрін
ұйымдастырып отыру баланың белсенділігін арттырып, баланың сабаққа деген
сүйіспеншілігін арттырады. Бастапқы ойын түрлерін ұйымдастыру, сабактың 10-
15 минутына дейін жеткізіліп жасалса, бала жалықпайды, шаршамайды. Егерде
сабақты бастағаннан ойынмен бастап, аяқтау баланы жалықтырады, мезі қылады,
қызығы қашады. Сабақты ойын түрінде жүргізудің басты мақсаты алынған
білімді талдау, жинақтау және бағалау арқылы жүргізілсе оқушы қабілеті
артып, белсенділігі күшейеді.
Әдетте сабақта колданылатын ойындар 3-4 сабақтан кейін, оқу
стандартына сай тапсырмалармен басталуы тиіс.
Оқушы осындай ойындар арқылы біртіндеп жаңа технология ауқымына енеді.
Модульдік жүйеге дағдылана бастайды. Сонымен мен өзімнің іс-тәжірибемде
жоғарыда айтылғандарды қалай қолдандым, кандай ойындар жүргіздім, оның
нәтижесі кандай болды, соның қысқартылған нұсқасын ұсынып отырмын. Әрине
мен ұсынатын нұсқа катып қалған кағида емес, әркім өзінше өзгертіп, балаға
тиянақты да, тиімді білім беруге ұмтылуы тиіс. Мен көп жылдардан бері
жоғарғы сыныптарда тарих сабағын оқытып, биылғы оқу жылында 7-ші
сыныптарды (олар екеу) тарихтан оқытуға кірістім. Әрине бұл орайда
балалардың жас ерекшеліктеріне мән беруге, олардың психологиялық
көзқарастарын, қабілеттерін 1-2-ші сабақтарда анықтап алуға тура келді. 3-4-
ші сабақтар барысында балалармен қарым-қатынас толық жолға қойылып, әрі
жалғасын тапты. 7-ші сыныпта жүргізілетін Орта ғасырлардағы Қазақстан
тарихы казақ жеріндегі түркі қағандығының орнауы туралы басталып, Х-ХІ
ғасырларға дейін Шығыс және Батыс Түркештер, Қарлұқтар, Оғыздар, Қимақтар
туралы тақырыптарды өткенімде төмендегі ойын түрлерін қолдандым. Деңгейлік
сынақ- Ойынды сабақтың 15-20 минут көлемінде үш деңгейге бөлінген
билеттер арқылы жүргіздім. Үстел үстінде өтілген тақырыптарға байланысты,
үш қатарға билеттер койдым. Бірінші қатардағы билеттер дөңгелек таңбалы
күрделі сұрақтар 5 (бестік) бағадан дәмелі окушылар, үш бұрышты таңбалы
орташа сұрақтар 4 (төрттік) бағадан дәмелі оқушылар, төрт бұрышты таңбалы
жеңіл сұрақтар 3 (үштік) баға үшін. Оқушылар алған билетін білмесе
екінші билетті алуға құқы бар, тағы да бағасын көтерем деген оқушының
жоғары таңбалы билетті алып жауап беруіне құқы бар.
Билеттер
Бес деген бағаға арналған билет сұрақтары:
№1.
1. 603 жылы түркі кағанының Батыс, Шығыс болып бөлінуіне қандай себептер
болған?
2. Күлтегін жазуында түрік тайпаларындағы Оғыздар туралы не айтылған?
№2.
1. Оғыз тайпалары туралы Махмұд Кашғари және әл-Марвази өз деректерінде не
айтқан?
2. Қарлұқтар қай түріктерден шыққан. Олар туралы Күлтегін жазуында не
айтылған?
№3.
1. Қимақтар Монғол жерінен коныс аударғанда, алдымен қазақ жерінің қай
өңіріне коныстанды?
2. Оғыз билеушілерін орыстармен жақындастырған қандай мақсаты, оларды не
қызықтырған?
Төрт деген бағаға арналған билет сұрақтары:
№1.
1. Қимақ қағаны қанша, кандай тайпалардан кұрылған?
2. Көптеген түрік тілдес тайпалардың ортақ атауы?
№2.
1. Тардуш (Дато) басқарған кайсы қағандық?
2. Түріктерде салықты көп төлейтіндер не деп аталады?
№3.
1. Қарлұқтарға қарсы Қасиетті соғыс жүргізушілер кімдер, мақсаты не?
2. Оғыздардағы боз оқ және үш оқ ұғымдары нені білдіреді?
Үш бағасының сұрақтары:
№1.
1. Түрік қағаны кай жылдарда өмір сүрді?
2. Ұйғырлар мемлекеті қай жылы құлады?
№2.
1. Қарлұқ кағанаты қай жылдарда өмір сүрген?
2. Қазақ жеріне мұсылман дінін таратушы мемлекет?
№3.
1. Оғыздар қанша тайпадан құрылған? М. Қашқари жазбасында.
2. 2. Инал - дегеніміз нені білдіретін ұғым?
Блиц турнир ойыны
Мұнда қатарынан 5-10 сұрақ жылдам жауап қайтару мақсатында койылады.
Әр екі дұрыс жауапқа (1 балл) беріліп, бағаны балалар өздері кояды.
1. Жылдар: 552,603,940,751,840,555,682,756,706 .
Жауаптар:
1. Түрік қағаны кұрылды.
2. Батыс, Шығыс болып бөлінді.
3. Қарлұқ қағаны құлады.
4. Атлах түбіндегі соғыс.
5. Ұйғыр мемлекеті құрылды.
6. Түріктер Ағалға жетті.
7. Монғолдар мемлекеті құрылды.
8. Түркеш қағаны құлады.
9. Үшлік каған қаза тапты.
2. Таулар: Қаған, Жабғу, Тат, Ұшыр, Теле, Селиф, Бұдұн, Сүзеген, Имур, Уыз.
Жауаптары:
І.Ел билеуші.
2. Оғыз билеушісі.
3. Құлдар.
4. Жер салығы.
5.Түрік тайпасы.
6. Салық жинаушы.
7. Ел, халық.
8. Сұлу қаған аты.
9. Оғыз қаған аты.
10. Оғыз.
3. Аттар: Богра, Бумын, Сұлу, Тардуш, Суяб, Мыңбұлақ, Ертіс, Тархан,
Көкбері, Теңге.
Жауаптары:
І.Қашғар ханы.
2.Түрік қағаны.
З.Түркеш қағаны.
4. Батыс түрік кағаны.
5. Қала.
6. Жер аты Орда.
7. Өзен.
8.Сот.
9.Түріктің атауы.
10. Ақша.
Бұл жұмыстар жаңа технология жүйесіне түсуге мүмкіндік береді.
Қоғамда ой-сана алуандығын туғызу — мемлекетті барлық жағынан
өркендету негіздерінің бірі болып табылады. Оны жүзеге асыруда пікір-
айыстың орны ерекше. Өйткені, демократия дегеніміз — пікір алуандығының
салтанат құруы. Кейде сол демократияның өзі әлсіздік танытып жатады. Яғни,
көбінесе, азшылықты көпшілікке жығып береді. Пікір-сайыс — нағыз азат ой
қорытындысының жемісі. Алайда, өзің ұстанған көзқарасты нақты тарихи,
әдеби, статистикалық, хронологиялық немесе мықты білімділігіңмен,
шешендігіңмен дәлелдеп шыға алсаң ғана көпшілікті қалғыз "жеңіп" шығасың.
Міне, пікірсайыс технологиясының артықшытығы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.