«Ақтау теңіз порты» АЭА-ның даму концепциясы
«Ақтау теңіз порты» АЭА.ның даму концепциясы
«Ақтау теңіз порты» арнаулы экономикалық аймағы ( ары қарай АЭА) Қазақстан Республикасы Президентінің ?853 өкімімен 2002 жылдың 26 сәуірінде теңіз сауда портының және оған іргелес жатқан жерлер аумағында, Ақтау қаласында 227.1 га көлемінде 2008 жылдың 1 қаңтарына дейін құрылды. АЭА құру мақсаты: аймақтың жедел дамуын қамтамасыз ету, ол үшін қосымша инвнстициялар тартуды, жоғары технологиялық және экспортқа бағытталған өндіріс ұйымдастыруды, технологиялар мен басқару тәжірибесін жетілдіруді, жаңа өнім түрлерін шығаруды, сонымен қатар әлеуметтік мәселелерді шешуді қамтамасыз ету.[51]
«Ақтау теңіз порты» АЭА аумағын кеңейтудің басты мақсаты . аймақтың барлық артықшылықтарын пайдалана отырып, облыс экономикасын әртараптандыру, экономиканың шикізаттық емес секторына инвестициялар тарту.
АЭА қызметі, экономиканың дүниежүзілік шаруашылық байланыстары жүйесіне кіруіне жағдай жасау, сыртқы экономикалық қызметтің белсенділігін арттыру болып табылады.
2008 ж. шілде айының басында «Ақтау теңіз порты АЭА Дирекциясы» мемлекеттік мекемесі құрылды. Ол осы аймақта жоғары технологиялық және бәсекеге қабілетті жобаларды тартумен айналысады.
«Ақтау теңіз порты» АЭА дамуының I . кезеңі (2004 . 2008 жж.)
«Ақтау теңіз порты» АЭА . ның құрылуы.
«Ақтау теңіз порты» АЭА бірінші кезеңде төмендегі жобаларды жүзеге асыруда:
. теңіз металлоконструкциялары зауыты;
. мұнай сортаменті құбырлары зауыты;
. шыны талшық құбырлары зауыты;
. Ақтау теңіз порты дамуының жобасы.
Қызмет ету мерзімінің аздығына қарамастан, «Ақтау теңіз порты» АЭА
біраз ауқымды жұмыстар жүргізді: АЭА бөлінген барлық жерлер игерілді, өндіріс көлемі өсті, бюджетке төленетін салық сомасы көбейді, жаңа жұмыс орындары ашылды.
«Ақтау теңіз порты» арнаулы экономикалық аймағы ( ары қарай АЭА) Қазақстан Республикасы Президентінің ?853 өкімімен 2002 жылдың 26 сәуірінде теңіз сауда портының және оған іргелес жатқан жерлер аумағында, Ақтау қаласында 227.1 га көлемінде 2008 жылдың 1 қаңтарына дейін құрылды. АЭА құру мақсаты: аймақтың жедел дамуын қамтамасыз ету, ол үшін қосымша инвнстициялар тартуды, жоғары технологиялық және экспортқа бағытталған өндіріс ұйымдастыруды, технологиялар мен басқару тәжірибесін жетілдіруді, жаңа өнім түрлерін шығаруды, сонымен қатар әлеуметтік мәселелерді шешуді қамтамасыз ету.[51]
«Ақтау теңіз порты» АЭА аумағын кеңейтудің басты мақсаты . аймақтың барлық артықшылықтарын пайдалана отырып, облыс экономикасын әртараптандыру, экономиканың шикізаттық емес секторына инвестициялар тарту.
АЭА қызметі, экономиканың дүниежүзілік шаруашылық байланыстары жүйесіне кіруіне жағдай жасау, сыртқы экономикалық қызметтің белсенділігін арттыру болып табылады.
2008 ж. шілде айының басында «Ақтау теңіз порты АЭА Дирекциясы» мемлекеттік мекемесі құрылды. Ол осы аймақта жоғары технологиялық және бәсекеге қабілетті жобаларды тартумен айналысады.
«Ақтау теңіз порты» АЭА дамуының I . кезеңі (2004 . 2008 жж.)
«Ақтау теңіз порты» АЭА . ның құрылуы.
«Ақтау теңіз порты» АЭА бірінші кезеңде төмендегі жобаларды жүзеге асыруда:
. теңіз металлоконструкциялары зауыты;
. мұнай сортаменті құбырлары зауыты;
. шыны талшық құбырлары зауыты;
. Ақтау теңіз порты дамуының жобасы.
Қызмет ету мерзімінің аздығына қарамастан, «Ақтау теңіз порты» АЭА
біраз ауқымды жұмыстар жүргізді: АЭА бөлінген барлық жерлер игерілді, өндіріс көлемі өсті, бюджетке төленетін салық сомасы көбейді, жаңа жұмыс орындары ашылды.
Ақтау теңіз порты АЭА-ның даму концепциясы
Ақтау теңіз порты арнаулы экономикалық аймағы ( ары қарай АЭА) Қазақстан Республикасы Президентінің ?853 өкімімен 2002 жылдың 26 сәуірінде теңіз сауда портының және оған іргелес жатқан жерлер аумағында, Ақтау қаласында 227.1 га көлемінде 2008 жылдың 1 қаңтарына дейін құрылды. АЭА құру мақсаты: аймақтың жедел дамуын қамтамасыз ету, ол үшін қосымша инвнстициялар тартуды, жоғары технологиялық және экспортқа бағытталған өндіріс ұйымдастыруды, технологиялар мен басқару тәжірибесін жетілдіруді, жаңа өнім түрлерін шығаруды, сонымен қатар әлеуметтік мәселелерді шешуді қамтамасыз ету.[51]
Ақтау теңіз порты АЭА аумағын кеңейтудің басты мақсаты - аймақтың барлық артықшылықтарын пайдалана отырып, облыс экономикасын әртараптандыру, экономиканың шикізаттық емес секторына инвестициялар тарту.
АЭА қызметі, экономиканың дүниежүзілік шаруашылық байланыстары жүйесіне кіруіне жағдай жасау, сыртқы экономикалық қызметтің белсенділігін арттыру болып табылады.
2008 ж. шілде айының басында Ақтау теңіз порты АЭА Дирекциясы мемлекеттік мекемесі құрылды. Ол осы аймақта жоғары технологиялық және бәсекеге қабілетті жобаларды тартумен айналысады.
Ақтау теңіз порты АЭА дамуының I - кезеңі (2004 - 2008 жж.)
Ақтау теңіз порты АЭА - ның құрылуы.
Ақтау теңіз порты АЭА бірінші кезеңде төмендегі жобаларды жүзеге асыруда:
- теңіз металлоконструкциялары зауыты;
- мұнай сортаменті құбырлары зауыты;
- шыны талшық құбырлары зауыты;
- Ақтау теңіз порты дамуының жобасы.
Қызмет ету мерзімінің аздығына қарамастан, Ақтау теңіз порты АЭА
біраз ауқымды жұмыстар жүргізді: АЭА бөлінген барлық жерлер игерілді, өндіріс көлемі өсті, бюджетке төленетін салық сомасы көбейді, жаңа жұмыс орындары ашылды.
2007 ж. АЭА жаңа өндіріс орындарын ашу нәтижесінде, Маңғыстау облысының өнеркәсіп өндірісіндегі өңдеу саласының үлесі 40 %-дан асқанын атап өту қажет. Бұл көрсеткішке Кэппел Қазақстан ЖШС-де өндірістің іске қосылуы көп әсерін тигізді.
Ақтау теңіз порты АЭА дамуының II - кезеңі (2008 - 2011 жж.) -- Ақтау теңіз порты АЭА ұлғайту концепциясын жүзеге асыру.
Аймақтың экономикасын әртараптандыру, Қазақстанның транзиттік потенциалын (мүмкіндігін) тиімді пайдалану, көлік логистикасының дамуына жағдай жасау және өндіргіш күштерді тиімді орналастыру мен қажетті инфрақұрылым құру мақсатында Қазақстан Республикасы Президентінің 2008 жылдың 7 ақпанындағы № 259 өкіміне сәйкес Ақтау теңіз порты АЭА 755.2 га ұлғайтылды.
Сонымен, Ақтау теңіз порты АЭА - ның қарамағындағы жер көлемі 982.3 гектарға жетті:
1. Теңіз порты ауданында - 300 га;
2. Өнеркәсіп аймағында - 225.2 және 195 га;
3. Су қорында - 35 га
Ақтау теңіз порты АЭА қарамағындағы жаңа жерлер төмендегі
жобаларды жүзеге асыруға бөлінді:
1. Aktau industries индустриалды қаласы;
2. Каспий шельфінің инфрақұрылымын игеру орталығы;
3. Көлік логистикалық орталығы;
4. Aktau Free Trade халықаралық шекара саудасы орталығы.
Қазақстан Республикасының индустриялық -- инновациялық даму
стратегиясын жүзеге асыру мақсатында АЭА-да дамыған өнеркәсіп аймағы құрылады. Бұл үшін өнеркәсіп аймағындағы 2 учаскеде жоғары тиімді экспортқа бағытталған өндірістер (Aktau industries индустриялық қаласын - I) және мұнай өндірісі саласының қажеттілігін қанағаттандыратын импорт өнімдерінің орнын басатын өнім өндіретін кәсіпорын (Каспий шельфінің инфрақұрылымын игеру орталығы - II) құру көзделген.
JICA ( Japan International Cooperation Agency) мамандары Қазақстан Республикасында контейнерлі тасымалдаудың интегралдық логистикалық жүйелері мен маркетингтік жоспары іс-шараларының жобасына зерттеулер жүргізді, онда аймақтың артықшылықтары негізге алынды: географиялық және табиғи жағдай, экономикалық және әкімшілік қайта құрулардың (реструктуризация) тиімділігі, мемлекеттік және облыстық даму жоспарлары мен бағдарламалары, экономикалық және әлеуметтік даму барысы, инфрақұрылым дамуы, қоршаған ортаның жағдайы, Ақтау қаласының дамуы, сонымен қатар, ұлттық және облыстық деңгейде жүргізілетін халықаралық ынтымақтастық. JICA Агенттігі интеграцияланған логистикалық орталық концециясын ұсынды.
Интеграцияланған логистикалық орталық концециясы.
Japan International Cooperation Agency (JICA).
Қазақстан республикасының контейнерлік тасымалдаудың интеграцияланған логистикалық жүйелер мен маркетингілік іс-шаралар жоспарының жобасын зерттеу.
Көлік-логистикалық орталығы (КЛО) Ақтау теңіз порты АЭА - ның ядросы болып саналады, ол Солтүстік -- оңтүстік және ТРАСЕКА халықаралық дәлізінің (коридор) стратегиялық реттеуші - порт қызметін атқарады.
Халықаралық КЛО теңіз, теміржол, автомобиль және авиация көліктерін интеграциялайтын терминалды кешен, ол сервистік және коммерциялық іскерлік қызметтің барлық түрін көрсетеді.
Субзона аумағының 200 га көлемінде келесі құрылыстар салу жоспарланған: офистік ғимараттар, әртүрлі мақсаттағы темір жол тұйықтары (жүк салу - түсіру тұйықтары, кранды тұйықтар, техника мен автомобильді түсіру тұйықтары); ауыр салмақты автомобильдер тұрағы, кедендік ұйымдар, жүктерді сақтауға және өңдеуге арналған жабық және ашық алаңдар, уақытша сақтау қоймалары және А, В класты қойма ғимараттары.
КЛО жобасы Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі көлік стратегиясы аясында жүзеге асырылады.
КЛО жанында 100 га жерде " Aktau Free Trade " шекара маңы сауда орталығы ( ШСО ) орналасады, онда халық тұтынатын тауарлар мен тамақ өнімдері кеден төлемінсіз импорттауға және аймақ тұтынатын тұрғындарына бөлшек сауда арқылы сатуға мүмкіндіктер жасалады, сонымен қатар кеден төлемінсіз халықтар тауар айырбасын ұйымдастырады.
Республиканың әлемдік көлік жүйесіне интеграциялану жағдайындағы көлік логистикасын дамыту тұжырымдамасы қарастырылған, көліктік-логистикалық жүйелерді дамытудың халықаралық тәжірибесі ескеріліп, транзиттік темір жол тасымалдаулары жүйесіндегі көліктік-логистикалық орталықтарды ұйымдастырудың теориялық негіздемесі жасалған.
Соңғы жылдары компаниялардың материалдық және тауарлық, көлік ағындарын жүйелі басқару бағытындағы логистикалық әдістеменің теориялық қағидалары негізіндегі зерттеулерге ерекше назар аударылуда. Шетелдік экономикалық тәжірибедегі негізгі тұжырымдамалар мен логистикалық модельдердің дамуы оны терең зерттеуді, талдауды, ғылыми тұрғыдан жалпылауды және Қазақстанда тиімді көлік-логистикалық кешенін құруда ұтымды қолдануды талап етті. Логистиканың тұжырымдамалық ерекшеліктері өндірістік-шаруашылық қызметті басқарудағы өзіндік бағыты бар әрекеттер жиынтығы арқылы көрінеді.
Көлік логистикасы тұтынушылардың төлеуге қабілетті сұранысын қанағаттандыру, тауар өндірушілердің пайда түсіру мақсатындағы тауарлар мен қызмет көрсетулерді тарату және алмастыру барысындағы көліктік жеткізулерді ұйымдастырумен ұқсастырылады. Әртекті ағындық-тарату процестерінің (материалдық, қаржылық, ақпараттық процестер, олардың үйлесімі) қандай да бір циклының теориялық моделі көлік логистикасы теориясының қалыптасуында маңызды роль атқарады. Логистика термині шикізатты сатып алу сәтінен бастап дайын өнімді көлікпен тұтынушыға жеткізумен аяқталатын құралдарды стратегиялық пайдалануға толық жауапты болатын менеджментті білдіреді. Көлікпен тасымалдау және жеткізушілермен, клиенттермен өзара әрекеттесу уақытының қысқаруы көлік логистикасының нәтижесі болып табылады.
Жиынтық шығындар тұжырымдамасы көлік ағындары логистикасының шығындарды азайтуды көздейтін бағыттарын пайдаланады. Тұжырымдамаға сәйкес, көлік ағындарының бөлінуі өнімді өндіру пунктінен тағайындалған пунктке тасымалдау (сақтау) барысындағы шығындарды (клиенттерге қызмет көрсетудің белгілі деңгейіне сәйкес) азайтады. Жеткізушілерден өнімді алу және тауарды тұтынушыға жеткізуде бір көлік құралдарын пайдалану мен үйлестіру логистикалық жүйенің сенімділігін арттырады, көлікпен жеткізу талаптарын уақытылы орындалуына мүмкіндік береді. Көліктік материалдық ағындар көлік логистикасының басты объектісі болып табылады (6-сурет).
Материалдық ағындарды құрайтын материалдық қорлар шектеулі, сондықтан олардың тиімді қоймалануы, өндіріске жеткізілуі көлік логистикасының маңызды мәселесі болып табылады. Темір жолмен транзитті тасымалданатын материалдық ағындардың қозғалысын үйлестіру және тиімді біріктіру мәселесі орталықтандырылған жедел басқарудың, өндірісті көліктік-логистикалық орталықтармен қамтамасыз ету, реттеу мен бақылау процестерінің икемді жүйесін құруды қарастырады. Тасымалдау бойынша логистикалық шешімдерді қабылдауда тасымалдаушыны (бірнеше тасымалдаушыны) дұрыс таңдау аса маңызды мәселенің бірі. Әдетте ол жүк иесінің тұрақты іскерлік қатынастары бар көлік - экспедициялық фирманың логистикалық менеджеріне тапсырылады.
6-сурет - Көлік логистикасы элементтерінің өзара
әрекеттесуінің құрылымдық моделі
Батыс елдердің тәжірибесінде мультимодальді көліктік тасымалдауларда арнайы әзірленетін дәрежелік жүйелер пайдаланылады. Осы жүйе негізінде тасымалдаушыны таңдаудың қарапайым сұлбасында тасымалдаушылар рейтингінің жалпы сомасы салыстырылады.
Тасымалдаушыны таңдау проблемасын өз бетімен шешетін жағдайда логистикалық менеджер аргоритмі жеткізушіні таңдау рәсіміне ұқсас белгілі бір сұлбаны басшылыққа алуы тиіс. Егер көлік түрі анықталған болса, онда көлік қызметтері нарығындағы түрлі ұйымдастырушылық-құқықтық формада әрекет ететін тасымалдаушылар арнайы талдаудан өткізілуі қажет. Соңғы жылдары жүкті терминалдар арқылы тасымалдау қарқыны артты. Шет елдерде терминалды тасымалдаулар жүкті қалааралық және халықаралық қатынастардағы аралас тасымалдауда: ірі теңіз кемежайларында, көлік тораптарында, кейіннен Батыс Еуропа мен Солтүстік Американың жүк құрайтын құрлықты аймақтарында пайда болды. Терминалды тасы-малдауларды әдетте, терминал кешендерін пайдаланатын көліктік-экспе-дициялық фирмалар немесе әр түрлі көлік операторлары ұйымдастырады.
Көлік логистикасы элементтерінің өзара әрекеттесуінің құрылымдық моделі жоғарыда (6 - шы суретте) көрсетілген.
Логистикалық операцияларды орындауға арналған және өзара байланысты ғимараттардың, қызметкерлердің, техникалық және техно-логиялық қондырғылардың мамандандырылған кешені жүк терминалы деп аталады. Бүгінде терминалдар өндірушілердің логистикалық тізбегіндегі маңызды тораптарға айнала отырып, шағын жөнелтулерді жинақтаумен қатар, ірі жүк таратушы орталықтар мен жабдықтаушы базаларға айналды.
Жүк терминалдарының мамандандырылуы клиенттердің жүк тасымалдауға, сақтау мен өңдеуге қоятын талаптарын ескеруге, логистикалық менеджмент тиімділігін және сервис сапасын арттыруға, логистикалық шығындарды азайтуға мүмкіндік береді. Мысалы, Жапония мен Францияның көліктік-логистикалық жүйелері мультимодальді терминалдық кешендері бар логистикалық көліктік - үлестіру орталықтарына негізделеді.
Қазақстандағы логистикалық орталықтар қызметінің стратегиялық басымдықтары 7-суретте берілген.
Бұл әдістеме ел экономикасының көліктік әлеуетінің болашақтағы дамуына, ірі көлемді жобаларды жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Қазақстан үшін көліктік-логистикалық орталықтарды құрудың стратегиялық басым-дылықтары ел экономикасы бәсекелік қабілетін арттыруға; республиканың транзиттік қабілетін тиімді пайдалануға; қазақстандық өнімнің көліктік құрамдасын төмендетуге бағытталған.
Қазақстан Республикасы Еуропа мен Азияның тоғысатын жерінде орналасқан, сондықтан Еуроазиялық континет аймақтарының арасындағы негізгі буын болып табылады. Осы геосаяси жағдай республиканың транзиттік тасымалдауларда негізгі артықшылықтарының бірі болып отыр. Магистральді желінің жалпы ұзындығы 13,4 мың км-ді құрайды, оның 37% қосжолды, 28% электрлендірілген темір жол. Әлемдік саудада маңызды болатын жүк тасымалдау қашықтығын мүмкіндігінше қысқарту транзиттік тасымалдауларды дамытудың артықшылығы болып табылады. Транзиттік әлеует тауар мен қызметтер нарығының дамуын белсендендіреді, жалпы және жеке мүдделерге қол жеткізу үшін нарықтағы субъектілердің өзара тиімді әрекеттесуін және бірігуін талап етеді. 2008 жылы Қазақстан темір жолы ҰК АҚ-ның жүк тасымалының жалпы көлемі 258,521 мың т құрады, оның 33% экспорттық қатынаста, 54% республика ішінде, 9% - импорттық және 5% транзиттік қатынаста орындалды.
7-сурет - Көліктік-логистикалық орталықтарды құрудың стратегиялық
басымдылықтары мен нәтижелері
Тауар бөлінісінің жалпы логистикалық шығындары (Шкло) құндық өрнекпен өрнектелетін көрсеткіштердің келесі алгоритмі бойынша анықталуы мүмкін:
Шкло=Кқ.+Тж.+Қж.ш.+Ба.қ.+Қ н.п.+ Оқ + Бш.,
мұнда Кқ - көлікпен қамтамасыз ету (көліктік құрамдас); Тж - тиеу - түсіру жұмыстары; Қж.ш - қойма жабдық шығындары; Ба.қ. - байланыс, ақпараттық қамтамасыз ету; Қ н.п. - қоймалардағы қорға берілетін несие пайыздары; Оқ - орама-қаптама; Бш - басқару шығындары.
Көліктік-логистикалық орталықтарды құру мен дамытудың негізгі міндеттеріне өндірістік және көліктік процестердің халықаралық стандарттарға сәйкес көлік логистикасының принциптері негізінде біріктірілуі; аралас және интермодальді жүк тасымалын ұйымдастырудағы көлік түрлері жұмысының үйлесімділігін арттыру; жүк өңдеуді жылдамдатуды қамтамасыз ету; клиенттерге кешенді көлік қызметін көрсетуді қажетті деңгейде ұйымдастыру; қызмет сапасын жақсарту мен түрлерін кеңейту; жүк тасымалдауға шағын және орта бизнес өкілдерін тарту; тауардың, жүктің сақталуын және тасымалдануын, өңделуін, қауіпсіздігін қамтамасыз ету; жүктерді нақты уақытта жол бойында ақпараттық-сараптамалық қызметпен қамтамасыз ету жатады.[45]
Шет елдердегі жергілікті атқарушы органдардың көліктік-логистикалық орталықтарды құрудағы мақсаты - көлік жұмысын жақсарту, елді мекендерге қатынайтын ірі жүк автомобильдерінің асқынжүктелуін төмендету, бірнеше көлік түрінің жұмысын үйлестіру, автомобильдік - темір жол және автомобильдік - су терминалдарын, қойма алаңдарын сақтау және аудару базаларымен байланыстыру. Осы типтегі көліктік-логистикалық орталықтарында жүк ағындары шоғырланады. Сонымен қатар, мемлекеттің транзиттік қабілетін дамыту үшін үлестіру сипатындағы көліктік-логистикалық орталықтар құрылды. Мысалы, бірқатар елдерде (Испания, Бельгия, Нидерланды) транзитті жүк ағындарын дамыту мақсатында көліктік-логистикалық орталықтар шектесетін елдермен ортақ шекарада құрылды. Нидерландыда жүргізілетін көлік саясаты жүк өткізумен қатар, ел арқылы өтетін жүк ағынынан табыс табуға игі әсерін тигізді.
Теңізбен тасымалдау, кемежайлар, құрлық бетімен тасымалдаушылар өзара әрекеттесуші жүйелер ретінде қарастырылатын интегралды тұжырымдамадағы интеграцияның тағы бір ерекшелігі - ішкі контейнерлер қоймаларының ашылуы. Бұл қоймалар ішкі кеден немесе тауарларды ел ішінде кедендік тазарту қоймалары, ішкі терминалдар немесе ішкі кемежайлар ретінде белгілі.
Мультимодальді транзиттік тасымалдаулар тізбегіндегі логистикалық орталықтың көліктік-үлестіру жүйесінің қарастырылған құрылымы транзиттік көлік дәліздері мен көлік өткелдері логистикасын дамытудың алғышарттарын талдау, сондай-ақ Еуропа - Қазақстан - Қытай темір жол транзиттік маршруты бойынша контейнерлік жүк тасымалын талдау есебімен берілген. Көлік кешенінде толассыз материалдық ағындарды басқарудың бірыңғай жүйесі әзірге жасалмаған, Қазақстан территориясындағы ақпарат және қаржы қозғалысы бойынша көптеген жүк тасымалдау буындарының өзара үйлесімді жұмысының дәрежесі төмен. Логистиканы көлікте пайдалану көлік процесіне қаты-сушылардың техникалық және технологиялық байланысын, экономикалық мүдделерін үйлестіру негізінде контрагенттерді бәсекелес тараптардан, бірін-бірі толықтыратын серіктестерге айналдырады. Осы әрекеттердің өзара үйлесімі модальді тасымалдау логистикасын пайдалануға, контейнерлер және жүк пакеттерімен жұмыс істеуге мүмкіндік береді, тасымалдаудың бірыңғай технологиясын, тікелей тиеп - түсіруді, тиеп - түсірусіз қатынастарды қолдануды қарастырады.
Қазіргі уақытта инфрақұрылымдық жобаларды қаржыландырудағы мемлекеттік және жеке серіктестіктердің сұлбасы жасалуда, оның үстіне инфрақұрылымдық облигациялар арқылы зейнетақы қорларының ұзақмерзімді қаражаттарын тарту түріндегі серіктестер құру тәжірибесі бар. Көліктік-логистикалық қызметтер кластерін дамыту бойынша техникалық тапсырмалар әзірленді, үйлестіру кеңестері туралы ережелер жасалды, Қазақстан Логистика қауымдастығының қызметі мен құрылымы анықталды.
Келешекте қаржылық шығындарды шоғырландыру, қор нарығында тиімді әрекет ету, инфрақұрылымдық объектілерді дамытумен байланысты инвестициялар тарту мақсатында бірқатар инфрақұрылымдық компанияларды біріктіретін көлік холдингін құру көзделіп отыр. Фирмалар мен көлік компаниялары профильді емес активтерден (аутсорсинг) құтылу және қызметтер аталымын кеңейте отырып, өз өндірісін әртараптандырады. Отандық компаниялар мен көліктік қызметтерді ынталандыратын делдалдық құрылымдар: сауда агенттері, брокерлік фирмалар, дилерлер, экспедиторлық компаниялар нарығы да дамуда.
Осы салада еліміздің территориясы арқылы өтетін батыс Еуропа мемлекеттері мен оңтүстік-шығыс Азия елдері арасындағы қашықтықты шамамен, бір жарым мың километрге қысқартатын балама трансконтинентальді маршруттар қалыптасуда.
Қазақстан территориясы арқылы өтетін трансконтинентальді транзит стратегиясының екі айқын бағыты бар: Батыс - Шығыс және Солтүстік - Оңтүстік. Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасында қалыптасқан және ұтымды саналатын келесі көлік дәліздері бар: Ресей Федерациясын қытайдың батыс аймақтарымен байланыстыратын трансазиялық темір жолдың Солтүстік дәлізі (ТАТЖ) - Еуропаны Азия құрлығының шығыс жағалауымен байланыстыратын Транссиб трансконтинентальді дәлізінің бір бөлігі. Қазақстан арқылы ТАТЖ Солтүстік дәлізі бойынша Ресей - Орта Азия транзитінің жақын болашақтағы дамуы ең әуелі, Қытай-Ресей және Қытай - Еуропа транзиті есебінен жүзеге асырылмақ. Орта Азия республикаларын Қытайдың батыс аймақтарымен байланыстыратын Оңтүстік дәліз оңтүстік Еуропа елдерін Қытайдың шығыс жағалауымен байланыстыратын басқа Шығыс - Азия трансконтинентальді дәлізінің бөлігі болып табылады. Ресей Федерациясының еуропалық бөлігін Өзбекстан және Түркменстанмен байланыстыратын Солтүстік - Оңтүстік дәлізінде өзбекстан және түркменстан транзиті жеке бағдарлама бойынша қарастырылады. Аталған дәліз Еуропаның солтүстік және солтүстік - шығыс бөлігін Оңтүстік Азия және үнді субконтинентімен байланыстыруды көздеген Транс-Азия транс-континентальді дәлізінің бір бөлігі. TRACECA арқылы Қазақстан Оңтүстік - Шығыс және Орталық Еуропа елдерімен, сонымен бірге Ресей Федерациясы территориясын айналып өтіп, Жерорта теңізінің басқа да мемлекеттерімен байланысы қамтамасыз етіледі. [33]
Қарастырылған дәліздер Қазақстан Республикасының ішкі және экспорттық - импорттық тасымалдарының басым көлемі жүзеге асырылатын ұлттық темір жол және автомобиль жолдары желісіне негізделген. Қазақстан -- Қытай шекарасында орналасқан Достық станциясының Трансазиялық темір жол магистралі арқылы халықаралық тасымалды қамтамасыз етудегі ролі ерекше. Отанымыздың территориясы арқылы өтетін трансконтинентальді бағыттар батыс еуропа мемлекеттері мен оңтүстік - шығыс Азия мемлекеттері арасындағы қашықтықты бір жарым мың километрге қысқартады.
Республиканың транзиттік әлеуетін дамыту және тиімді пайдалану, өнім мен қызметтердің тиімді жылжуын қалыптастыру мақсатында мемлекеттің, көлік ұйымдары мен тауар өндірушілердің әрекетін үйлестіру негізінде Астана, Алматы, Ақтау қалаларында, сонымен қатар Достық станциясында және Қазақстанның өнеркәсібі дамыған басқа да аймақтарында мемлекеттік деңгейде аймақтық көліктік-логистикалық орталықтар ұйымдастырылады деп жоспарлануда. Қытайдан шығатын транзиттік тасымалдаулардың алдағы уақыттағы дамуы екінші халықаралық шекара темір жол өткелін ашу арқылы және еркін сауда аймағын (Қорғас шекара бекетінде) дамытуға игі әсері болатын, құрылысы қытаймен жүзеге асып жатқан Цзинхэ - Қорғас темір жол желісінің жалғасы болып табылатын Қорғас - Жетіген темір жол желісін салу арқылы қамтамасыз етілуі тиіс.
Достық - Алашанькоу халықаралық шекара бекеті арқылы өтетін темір жол тасымалын тұрақты дамыту мақсатында Алашанькоу және Үрімші станцияларының қытайдағы бөлігін және Ақтоғай - Достық учаскесінің терминал сыйымдылығын 2015 жылға қарсы 25 млн. тоннаға дейін кеңейтуді қоса, оның өткізгіштік қабілетін мейлінше ұлғайтатын шараларды жүзеге асыру қажет. Магистральдар арасындағы байланыстыру учаскелерін салу арқылы Қазақстан террриториясынан өтетін темір жол құрылысы Түркменстан, Иран, Түркия және Еуропа мемлекеттеріне қарай бағытталған транзиттік дәліздердің өткізгіштік қабілетін жылына 100 млн. тоннаға дейін кеңейтуге, осы бағытта орындалатын контейнерлік ағындардың қуаты жылына 25 млн. т дейін арттыруға мүмкіндік береді. Бірқатар елдердің (Жапония, Қытай, Оңтүстік Корея) қазақстан темір жол желісі және Ақтау кемежайы арқылы жүк тасымалдауға қызығушылықтары Қорғас - Жетіген жаңа темір жол учаскесін салу идеясын нығайтты. Осымен байланысты Достық станциясындағы жалғыз шекара өткелі ұлғайған транзиттік жүк тасымалы көлемін игеруге жеткіліксіз болады. Оның үстіне, негізгі транзиттік дәліздердің және өнімдері шетелге экспортталатын Қазақстан аймақтарының Ақтау кемежайына жетуінің шектеулігі бір жағынан, Қазақстанның батыс аймақтары арасындағы, екінші жағынан солтүстік, орталық және шығыс аймақтары арасындағы тікелей темір жол қатынасының жоқтығымен байланысты (3.1-кесте).
2010 жылға дейінгі болжам: Қазақстан Республикасының оңтүстік темір жол дәліздері арқылы ҚХР - на импорттық және транзиттік жүк тасымалының көлемі шамамен 2,7 млн. тоннаға жетеді. Оның ішінде Қазақстан Республикасы арқылы транзит - 1,2 млн. тоннаны, Қазақстан Республикасы оңтүстік аймақтары арқылы транзит - 1,5 млн. тоннаны құрайды. Контейнерлер, құрылыс материалдары, халық тұтынатын тауарлар, азық - түлік өнімдері, бензин - негізгі транзиттік жүктер болып табылады. Қазақстан Республикасы арқылы өтетін халықаралық көлік дәліздерінің қамтамасыз етілуін, инфрақұрылымын, халықаралық тасымалдаулардың дамуын талдау ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ақтау теңіз порты арнаулы экономикалық аймағы ( ары қарай АЭА) Қазақстан Республикасы Президентінің ?853 өкімімен 2002 жылдың 26 сәуірінде теңіз сауда портының және оған іргелес жатқан жерлер аумағында, Ақтау қаласында 227.1 га көлемінде 2008 жылдың 1 қаңтарына дейін құрылды. АЭА құру мақсаты: аймақтың жедел дамуын қамтамасыз ету, ол үшін қосымша инвнстициялар тартуды, жоғары технологиялық және экспортқа бағытталған өндіріс ұйымдастыруды, технологиялар мен басқару тәжірибесін жетілдіруді, жаңа өнім түрлерін шығаруды, сонымен қатар әлеуметтік мәселелерді шешуді қамтамасыз ету.[51]
Ақтау теңіз порты АЭА аумағын кеңейтудің басты мақсаты - аймақтың барлық артықшылықтарын пайдалана отырып, облыс экономикасын әртараптандыру, экономиканың шикізаттық емес секторына инвестициялар тарту.
АЭА қызметі, экономиканың дүниежүзілік шаруашылық байланыстары жүйесіне кіруіне жағдай жасау, сыртқы экономикалық қызметтің белсенділігін арттыру болып табылады.
2008 ж. шілде айының басында Ақтау теңіз порты АЭА Дирекциясы мемлекеттік мекемесі құрылды. Ол осы аймақта жоғары технологиялық және бәсекеге қабілетті жобаларды тартумен айналысады.
Ақтау теңіз порты АЭА дамуының I - кезеңі (2004 - 2008 жж.)
Ақтау теңіз порты АЭА - ның құрылуы.
Ақтау теңіз порты АЭА бірінші кезеңде төмендегі жобаларды жүзеге асыруда:
- теңіз металлоконструкциялары зауыты;
- мұнай сортаменті құбырлары зауыты;
- шыны талшық құбырлары зауыты;
- Ақтау теңіз порты дамуының жобасы.
Қызмет ету мерзімінің аздығына қарамастан, Ақтау теңіз порты АЭА
біраз ауқымды жұмыстар жүргізді: АЭА бөлінген барлық жерлер игерілді, өндіріс көлемі өсті, бюджетке төленетін салық сомасы көбейді, жаңа жұмыс орындары ашылды.
2007 ж. АЭА жаңа өндіріс орындарын ашу нәтижесінде, Маңғыстау облысының өнеркәсіп өндірісіндегі өңдеу саласының үлесі 40 %-дан асқанын атап өту қажет. Бұл көрсеткішке Кэппел Қазақстан ЖШС-де өндірістің іске қосылуы көп әсерін тигізді.
Ақтау теңіз порты АЭА дамуының II - кезеңі (2008 - 2011 жж.) -- Ақтау теңіз порты АЭА ұлғайту концепциясын жүзеге асыру.
Аймақтың экономикасын әртараптандыру, Қазақстанның транзиттік потенциалын (мүмкіндігін) тиімді пайдалану, көлік логистикасының дамуына жағдай жасау және өндіргіш күштерді тиімді орналастыру мен қажетті инфрақұрылым құру мақсатында Қазақстан Республикасы Президентінің 2008 жылдың 7 ақпанындағы № 259 өкіміне сәйкес Ақтау теңіз порты АЭА 755.2 га ұлғайтылды.
Сонымен, Ақтау теңіз порты АЭА - ның қарамағындағы жер көлемі 982.3 гектарға жетті:
1. Теңіз порты ауданында - 300 га;
2. Өнеркәсіп аймағында - 225.2 және 195 га;
3. Су қорында - 35 га
Ақтау теңіз порты АЭА қарамағындағы жаңа жерлер төмендегі
жобаларды жүзеге асыруға бөлінді:
1. Aktau industries индустриалды қаласы;
2. Каспий шельфінің инфрақұрылымын игеру орталығы;
3. Көлік логистикалық орталығы;
4. Aktau Free Trade халықаралық шекара саудасы орталығы.
Қазақстан Республикасының индустриялық -- инновациялық даму
стратегиясын жүзеге асыру мақсатында АЭА-да дамыған өнеркәсіп аймағы құрылады. Бұл үшін өнеркәсіп аймағындағы 2 учаскеде жоғары тиімді экспортқа бағытталған өндірістер (Aktau industries индустриялық қаласын - I) және мұнай өндірісі саласының қажеттілігін қанағаттандыратын импорт өнімдерінің орнын басатын өнім өндіретін кәсіпорын (Каспий шельфінің инфрақұрылымын игеру орталығы - II) құру көзделген.
JICA ( Japan International Cooperation Agency) мамандары Қазақстан Республикасында контейнерлі тасымалдаудың интегралдық логистикалық жүйелері мен маркетингтік жоспары іс-шараларының жобасына зерттеулер жүргізді, онда аймақтың артықшылықтары негізге алынды: географиялық және табиғи жағдай, экономикалық және әкімшілік қайта құрулардың (реструктуризация) тиімділігі, мемлекеттік және облыстық даму жоспарлары мен бағдарламалары, экономикалық және әлеуметтік даму барысы, инфрақұрылым дамуы, қоршаған ортаның жағдайы, Ақтау қаласының дамуы, сонымен қатар, ұлттық және облыстық деңгейде жүргізілетін халықаралық ынтымақтастық. JICA Агенттігі интеграцияланған логистикалық орталық концециясын ұсынды.
Интеграцияланған логистикалық орталық концециясы.
Japan International Cooperation Agency (JICA).
Қазақстан республикасының контейнерлік тасымалдаудың интеграцияланған логистикалық жүйелер мен маркетингілік іс-шаралар жоспарының жобасын зерттеу.
Көлік-логистикалық орталығы (КЛО) Ақтау теңіз порты АЭА - ның ядросы болып саналады, ол Солтүстік -- оңтүстік және ТРАСЕКА халықаралық дәлізінің (коридор) стратегиялық реттеуші - порт қызметін атқарады.
Халықаралық КЛО теңіз, теміржол, автомобиль және авиация көліктерін интеграциялайтын терминалды кешен, ол сервистік және коммерциялық іскерлік қызметтің барлық түрін көрсетеді.
Субзона аумағының 200 га көлемінде келесі құрылыстар салу жоспарланған: офистік ғимараттар, әртүрлі мақсаттағы темір жол тұйықтары (жүк салу - түсіру тұйықтары, кранды тұйықтар, техника мен автомобильді түсіру тұйықтары); ауыр салмақты автомобильдер тұрағы, кедендік ұйымдар, жүктерді сақтауға және өңдеуге арналған жабық және ашық алаңдар, уақытша сақтау қоймалары және А, В класты қойма ғимараттары.
КЛО жобасы Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі көлік стратегиясы аясында жүзеге асырылады.
КЛО жанында 100 га жерде " Aktau Free Trade " шекара маңы сауда орталығы ( ШСО ) орналасады, онда халық тұтынатын тауарлар мен тамақ өнімдері кеден төлемінсіз импорттауға және аймақ тұтынатын тұрғындарына бөлшек сауда арқылы сатуға мүмкіндіктер жасалады, сонымен қатар кеден төлемінсіз халықтар тауар айырбасын ұйымдастырады.
Республиканың әлемдік көлік жүйесіне интеграциялану жағдайындағы көлік логистикасын дамыту тұжырымдамасы қарастырылған, көліктік-логистикалық жүйелерді дамытудың халықаралық тәжірибесі ескеріліп, транзиттік темір жол тасымалдаулары жүйесіндегі көліктік-логистикалық орталықтарды ұйымдастырудың теориялық негіздемесі жасалған.
Соңғы жылдары компаниялардың материалдық және тауарлық, көлік ағындарын жүйелі басқару бағытындағы логистикалық әдістеменің теориялық қағидалары негізіндегі зерттеулерге ерекше назар аударылуда. Шетелдік экономикалық тәжірибедегі негізгі тұжырымдамалар мен логистикалық модельдердің дамуы оны терең зерттеуді, талдауды, ғылыми тұрғыдан жалпылауды және Қазақстанда тиімді көлік-логистикалық кешенін құруда ұтымды қолдануды талап етті. Логистиканың тұжырымдамалық ерекшеліктері өндірістік-шаруашылық қызметті басқарудағы өзіндік бағыты бар әрекеттер жиынтығы арқылы көрінеді.
Көлік логистикасы тұтынушылардың төлеуге қабілетті сұранысын қанағаттандыру, тауар өндірушілердің пайда түсіру мақсатындағы тауарлар мен қызмет көрсетулерді тарату және алмастыру барысындағы көліктік жеткізулерді ұйымдастырумен ұқсастырылады. Әртекті ағындық-тарату процестерінің (материалдық, қаржылық, ақпараттық процестер, олардың үйлесімі) қандай да бір циклының теориялық моделі көлік логистикасы теориясының қалыптасуында маңызды роль атқарады. Логистика термині шикізатты сатып алу сәтінен бастап дайын өнімді көлікпен тұтынушыға жеткізумен аяқталатын құралдарды стратегиялық пайдалануға толық жауапты болатын менеджментті білдіреді. Көлікпен тасымалдау және жеткізушілермен, клиенттермен өзара әрекеттесу уақытының қысқаруы көлік логистикасының нәтижесі болып табылады.
Жиынтық шығындар тұжырымдамасы көлік ағындары логистикасының шығындарды азайтуды көздейтін бағыттарын пайдаланады. Тұжырымдамаға сәйкес, көлік ағындарының бөлінуі өнімді өндіру пунктінен тағайындалған пунктке тасымалдау (сақтау) барысындағы шығындарды (клиенттерге қызмет көрсетудің белгілі деңгейіне сәйкес) азайтады. Жеткізушілерден өнімді алу және тауарды тұтынушыға жеткізуде бір көлік құралдарын пайдалану мен үйлестіру логистикалық жүйенің сенімділігін арттырады, көлікпен жеткізу талаптарын уақытылы орындалуына мүмкіндік береді. Көліктік материалдық ағындар көлік логистикасының басты объектісі болып табылады (6-сурет).
Материалдық ағындарды құрайтын материалдық қорлар шектеулі, сондықтан олардың тиімді қоймалануы, өндіріске жеткізілуі көлік логистикасының маңызды мәселесі болып табылады. Темір жолмен транзитті тасымалданатын материалдық ағындардың қозғалысын үйлестіру және тиімді біріктіру мәселесі орталықтандырылған жедел басқарудың, өндірісті көліктік-логистикалық орталықтармен қамтамасыз ету, реттеу мен бақылау процестерінің икемді жүйесін құруды қарастырады. Тасымалдау бойынша логистикалық шешімдерді қабылдауда тасымалдаушыны (бірнеше тасымалдаушыны) дұрыс таңдау аса маңызды мәселенің бірі. Әдетте ол жүк иесінің тұрақты іскерлік қатынастары бар көлік - экспедициялық фирманың логистикалық менеджеріне тапсырылады.
6-сурет - Көлік логистикасы элементтерінің өзара
әрекеттесуінің құрылымдық моделі
Батыс елдердің тәжірибесінде мультимодальді көліктік тасымалдауларда арнайы әзірленетін дәрежелік жүйелер пайдаланылады. Осы жүйе негізінде тасымалдаушыны таңдаудың қарапайым сұлбасында тасымалдаушылар рейтингінің жалпы сомасы салыстырылады.
Тасымалдаушыны таңдау проблемасын өз бетімен шешетін жағдайда логистикалық менеджер аргоритмі жеткізушіні таңдау рәсіміне ұқсас белгілі бір сұлбаны басшылыққа алуы тиіс. Егер көлік түрі анықталған болса, онда көлік қызметтері нарығындағы түрлі ұйымдастырушылық-құқықтық формада әрекет ететін тасымалдаушылар арнайы талдаудан өткізілуі қажет. Соңғы жылдары жүкті терминалдар арқылы тасымалдау қарқыны артты. Шет елдерде терминалды тасымалдаулар жүкті қалааралық және халықаралық қатынастардағы аралас тасымалдауда: ірі теңіз кемежайларында, көлік тораптарында, кейіннен Батыс Еуропа мен Солтүстік Американың жүк құрайтын құрлықты аймақтарында пайда болды. Терминалды тасы-малдауларды әдетте, терминал кешендерін пайдаланатын көліктік-экспе-дициялық фирмалар немесе әр түрлі көлік операторлары ұйымдастырады.
Көлік логистикасы элементтерінің өзара әрекеттесуінің құрылымдық моделі жоғарыда (6 - шы суретте) көрсетілген.
Логистикалық операцияларды орындауға арналған және өзара байланысты ғимараттардың, қызметкерлердің, техникалық және техно-логиялық қондырғылардың мамандандырылған кешені жүк терминалы деп аталады. Бүгінде терминалдар өндірушілердің логистикалық тізбегіндегі маңызды тораптарға айнала отырып, шағын жөнелтулерді жинақтаумен қатар, ірі жүк таратушы орталықтар мен жабдықтаушы базаларға айналды.
Жүк терминалдарының мамандандырылуы клиенттердің жүк тасымалдауға, сақтау мен өңдеуге қоятын талаптарын ескеруге, логистикалық менеджмент тиімділігін және сервис сапасын арттыруға, логистикалық шығындарды азайтуға мүмкіндік береді. Мысалы, Жапония мен Францияның көліктік-логистикалық жүйелері мультимодальді терминалдық кешендері бар логистикалық көліктік - үлестіру орталықтарына негізделеді.
Қазақстандағы логистикалық орталықтар қызметінің стратегиялық басымдықтары 7-суретте берілген.
Бұл әдістеме ел экономикасының көліктік әлеуетінің болашақтағы дамуына, ірі көлемді жобаларды жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Қазақстан үшін көліктік-логистикалық орталықтарды құрудың стратегиялық басым-дылықтары ел экономикасы бәсекелік қабілетін арттыруға; республиканың транзиттік қабілетін тиімді пайдалануға; қазақстандық өнімнің көліктік құрамдасын төмендетуге бағытталған.
Қазақстан Республикасы Еуропа мен Азияның тоғысатын жерінде орналасқан, сондықтан Еуроазиялық континет аймақтарының арасындағы негізгі буын болып табылады. Осы геосаяси жағдай республиканың транзиттік тасымалдауларда негізгі артықшылықтарының бірі болып отыр. Магистральді желінің жалпы ұзындығы 13,4 мың км-ді құрайды, оның 37% қосжолды, 28% электрлендірілген темір жол. Әлемдік саудада маңызды болатын жүк тасымалдау қашықтығын мүмкіндігінше қысқарту транзиттік тасымалдауларды дамытудың артықшылығы болып табылады. Транзиттік әлеует тауар мен қызметтер нарығының дамуын белсендендіреді, жалпы және жеке мүдделерге қол жеткізу үшін нарықтағы субъектілердің өзара тиімді әрекеттесуін және бірігуін талап етеді. 2008 жылы Қазақстан темір жолы ҰК АҚ-ның жүк тасымалының жалпы көлемі 258,521 мың т құрады, оның 33% экспорттық қатынаста, 54% республика ішінде, 9% - импорттық және 5% транзиттік қатынаста орындалды.
7-сурет - Көліктік-логистикалық орталықтарды құрудың стратегиялық
басымдылықтары мен нәтижелері
Тауар бөлінісінің жалпы логистикалық шығындары (Шкло) құндық өрнекпен өрнектелетін көрсеткіштердің келесі алгоритмі бойынша анықталуы мүмкін:
Шкло=Кқ.+Тж.+Қж.ш.+Ба.қ.+Қ н.п.+ Оқ + Бш.,
мұнда Кқ - көлікпен қамтамасыз ету (көліктік құрамдас); Тж - тиеу - түсіру жұмыстары; Қж.ш - қойма жабдық шығындары; Ба.қ. - байланыс, ақпараттық қамтамасыз ету; Қ н.п. - қоймалардағы қорға берілетін несие пайыздары; Оқ - орама-қаптама; Бш - басқару шығындары.
Көліктік-логистикалық орталықтарды құру мен дамытудың негізгі міндеттеріне өндірістік және көліктік процестердің халықаралық стандарттарға сәйкес көлік логистикасының принциптері негізінде біріктірілуі; аралас және интермодальді жүк тасымалын ұйымдастырудағы көлік түрлері жұмысының үйлесімділігін арттыру; жүк өңдеуді жылдамдатуды қамтамасыз ету; клиенттерге кешенді көлік қызметін көрсетуді қажетті деңгейде ұйымдастыру; қызмет сапасын жақсарту мен түрлерін кеңейту; жүк тасымалдауға шағын және орта бизнес өкілдерін тарту; тауардың, жүктің сақталуын және тасымалдануын, өңделуін, қауіпсіздігін қамтамасыз ету; жүктерді нақты уақытта жол бойында ақпараттық-сараптамалық қызметпен қамтамасыз ету жатады.[45]
Шет елдердегі жергілікті атқарушы органдардың көліктік-логистикалық орталықтарды құрудағы мақсаты - көлік жұмысын жақсарту, елді мекендерге қатынайтын ірі жүк автомобильдерінің асқынжүктелуін төмендету, бірнеше көлік түрінің жұмысын үйлестіру, автомобильдік - темір жол және автомобильдік - су терминалдарын, қойма алаңдарын сақтау және аудару базаларымен байланыстыру. Осы типтегі көліктік-логистикалық орталықтарында жүк ағындары шоғырланады. Сонымен қатар, мемлекеттің транзиттік қабілетін дамыту үшін үлестіру сипатындағы көліктік-логистикалық орталықтар құрылды. Мысалы, бірқатар елдерде (Испания, Бельгия, Нидерланды) транзитті жүк ағындарын дамыту мақсатында көліктік-логистикалық орталықтар шектесетін елдермен ортақ шекарада құрылды. Нидерландыда жүргізілетін көлік саясаты жүк өткізумен қатар, ел арқылы өтетін жүк ағынынан табыс табуға игі әсерін тигізді.
Теңізбен тасымалдау, кемежайлар, құрлық бетімен тасымалдаушылар өзара әрекеттесуші жүйелер ретінде қарастырылатын интегралды тұжырымдамадағы интеграцияның тағы бір ерекшелігі - ішкі контейнерлер қоймаларының ашылуы. Бұл қоймалар ішкі кеден немесе тауарларды ел ішінде кедендік тазарту қоймалары, ішкі терминалдар немесе ішкі кемежайлар ретінде белгілі.
Мультимодальді транзиттік тасымалдаулар тізбегіндегі логистикалық орталықтың көліктік-үлестіру жүйесінің қарастырылған құрылымы транзиттік көлік дәліздері мен көлік өткелдері логистикасын дамытудың алғышарттарын талдау, сондай-ақ Еуропа - Қазақстан - Қытай темір жол транзиттік маршруты бойынша контейнерлік жүк тасымалын талдау есебімен берілген. Көлік кешенінде толассыз материалдық ағындарды басқарудың бірыңғай жүйесі әзірге жасалмаған, Қазақстан территориясындағы ақпарат және қаржы қозғалысы бойынша көптеген жүк тасымалдау буындарының өзара үйлесімді жұмысының дәрежесі төмен. Логистиканы көлікте пайдалану көлік процесіне қаты-сушылардың техникалық және технологиялық байланысын, экономикалық мүдделерін үйлестіру негізінде контрагенттерді бәсекелес тараптардан, бірін-бірі толықтыратын серіктестерге айналдырады. Осы әрекеттердің өзара үйлесімі модальді тасымалдау логистикасын пайдалануға, контейнерлер және жүк пакеттерімен жұмыс істеуге мүмкіндік береді, тасымалдаудың бірыңғай технологиясын, тікелей тиеп - түсіруді, тиеп - түсірусіз қатынастарды қолдануды қарастырады.
Қазіргі уақытта инфрақұрылымдық жобаларды қаржыландырудағы мемлекеттік және жеке серіктестіктердің сұлбасы жасалуда, оның үстіне инфрақұрылымдық облигациялар арқылы зейнетақы қорларының ұзақмерзімді қаражаттарын тарту түріндегі серіктестер құру тәжірибесі бар. Көліктік-логистикалық қызметтер кластерін дамыту бойынша техникалық тапсырмалар әзірленді, үйлестіру кеңестері туралы ережелер жасалды, Қазақстан Логистика қауымдастығының қызметі мен құрылымы анықталды.
Келешекте қаржылық шығындарды шоғырландыру, қор нарығында тиімді әрекет ету, инфрақұрылымдық объектілерді дамытумен байланысты инвестициялар тарту мақсатында бірқатар инфрақұрылымдық компанияларды біріктіретін көлік холдингін құру көзделіп отыр. Фирмалар мен көлік компаниялары профильді емес активтерден (аутсорсинг) құтылу және қызметтер аталымын кеңейте отырып, өз өндірісін әртараптандырады. Отандық компаниялар мен көліктік қызметтерді ынталандыратын делдалдық құрылымдар: сауда агенттері, брокерлік фирмалар, дилерлер, экспедиторлық компаниялар нарығы да дамуда.
Осы салада еліміздің территориясы арқылы өтетін батыс Еуропа мемлекеттері мен оңтүстік-шығыс Азия елдері арасындағы қашықтықты шамамен, бір жарым мың километрге қысқартатын балама трансконтинентальді маршруттар қалыптасуда.
Қазақстан территориясы арқылы өтетін трансконтинентальді транзит стратегиясының екі айқын бағыты бар: Батыс - Шығыс және Солтүстік - Оңтүстік. Қазіргі уақытта Қазақстан Республикасында қалыптасқан және ұтымды саналатын келесі көлік дәліздері бар: Ресей Федерациясын қытайдың батыс аймақтарымен байланыстыратын трансазиялық темір жолдың Солтүстік дәлізі (ТАТЖ) - Еуропаны Азия құрлығының шығыс жағалауымен байланыстыратын Транссиб трансконтинентальді дәлізінің бір бөлігі. Қазақстан арқылы ТАТЖ Солтүстік дәлізі бойынша Ресей - Орта Азия транзитінің жақын болашақтағы дамуы ең әуелі, Қытай-Ресей және Қытай - Еуропа транзиті есебінен жүзеге асырылмақ. Орта Азия республикаларын Қытайдың батыс аймақтарымен байланыстыратын Оңтүстік дәліз оңтүстік Еуропа елдерін Қытайдың шығыс жағалауымен байланыстыратын басқа Шығыс - Азия трансконтинентальді дәлізінің бөлігі болып табылады. Ресей Федерациясының еуропалық бөлігін Өзбекстан және Түркменстанмен байланыстыратын Солтүстік - Оңтүстік дәлізінде өзбекстан және түркменстан транзиті жеке бағдарлама бойынша қарастырылады. Аталған дәліз Еуропаның солтүстік және солтүстік - шығыс бөлігін Оңтүстік Азия және үнді субконтинентімен байланыстыруды көздеген Транс-Азия транс-континентальді дәлізінің бір бөлігі. TRACECA арқылы Қазақстан Оңтүстік - Шығыс және Орталық Еуропа елдерімен, сонымен бірге Ресей Федерациясы территориясын айналып өтіп, Жерорта теңізінің басқа да мемлекеттерімен байланысы қамтамасыз етіледі. [33]
Қарастырылған дәліздер Қазақстан Республикасының ішкі және экспорттық - импорттық тасымалдарының басым көлемі жүзеге асырылатын ұлттық темір жол және автомобиль жолдары желісіне негізделген. Қазақстан -- Қытай шекарасында орналасқан Достық станциясының Трансазиялық темір жол магистралі арқылы халықаралық тасымалды қамтамасыз етудегі ролі ерекше. Отанымыздың территориясы арқылы өтетін трансконтинентальді бағыттар батыс еуропа мемлекеттері мен оңтүстік - шығыс Азия мемлекеттері арасындағы қашықтықты бір жарым мың километрге қысқартады.
Республиканың транзиттік әлеуетін дамыту және тиімді пайдалану, өнім мен қызметтердің тиімді жылжуын қалыптастыру мақсатында мемлекеттің, көлік ұйымдары мен тауар өндірушілердің әрекетін үйлестіру негізінде Астана, Алматы, Ақтау қалаларында, сонымен қатар Достық станциясында және Қазақстанның өнеркәсібі дамыған басқа да аймақтарында мемлекеттік деңгейде аймақтық көліктік-логистикалық орталықтар ұйымдастырылады деп жоспарлануда. Қытайдан шығатын транзиттік тасымалдаулардың алдағы уақыттағы дамуы екінші халықаралық шекара темір жол өткелін ашу арқылы және еркін сауда аймағын (Қорғас шекара бекетінде) дамытуға игі әсері болатын, құрылысы қытаймен жүзеге асып жатқан Цзинхэ - Қорғас темір жол желісінің жалғасы болып табылатын Қорғас - Жетіген темір жол желісін салу арқылы қамтамасыз етілуі тиіс.
Достық - Алашанькоу халықаралық шекара бекеті арқылы өтетін темір жол тасымалын тұрақты дамыту мақсатында Алашанькоу және Үрімші станцияларының қытайдағы бөлігін және Ақтоғай - Достық учаскесінің терминал сыйымдылығын 2015 жылға қарсы 25 млн. тоннаға дейін кеңейтуді қоса, оның өткізгіштік қабілетін мейлінше ұлғайтатын шараларды жүзеге асыру қажет. Магистральдар арасындағы байланыстыру учаскелерін салу арқылы Қазақстан террриториясынан өтетін темір жол құрылысы Түркменстан, Иран, Түркия және Еуропа мемлекеттеріне қарай бағытталған транзиттік дәліздердің өткізгіштік қабілетін жылына 100 млн. тоннаға дейін кеңейтуге, осы бағытта орындалатын контейнерлік ағындардың қуаты жылына 25 млн. т дейін арттыруға мүмкіндік береді. Бірқатар елдердің (Жапония, Қытай, Оңтүстік Корея) қазақстан темір жол желісі және Ақтау кемежайы арқылы жүк тасымалдауға қызығушылықтары Қорғас - Жетіген жаңа темір жол учаскесін салу идеясын нығайтты. Осымен байланысты Достық станциясындағы жалғыз шекара өткелі ұлғайған транзиттік жүк тасымалы көлемін игеруге жеткіліксіз болады. Оның үстіне, негізгі транзиттік дәліздердің және өнімдері шетелге экспортталатын Қазақстан аймақтарының Ақтау кемежайына жетуінің шектеулігі бір жағынан, Қазақстанның батыс аймақтары арасындағы, екінші жағынан солтүстік, орталық және шығыс аймақтары арасындағы тікелей темір жол қатынасының жоқтығымен байланысты (3.1-кесте).
2010 жылға дейінгі болжам: Қазақстан Республикасының оңтүстік темір жол дәліздері арқылы ҚХР - на импорттық және транзиттік жүк тасымалының көлемі шамамен 2,7 млн. тоннаға жетеді. Оның ішінде Қазақстан Республикасы арқылы транзит - 1,2 млн. тоннаны, Қазақстан Республикасы оңтүстік аймақтары арқылы транзит - 1,5 млн. тоннаны құрайды. Контейнерлер, құрылыс материалдары, халық тұтынатын тауарлар, азық - түлік өнімдері, бензин - негізгі транзиттік жүктер болып табылады. Қазақстан Республикасы арқылы өтетін халықаралық көлік дәліздерінің қамтамасыз етілуін, инфрақұрылымын, халықаралық тасымалдаулардың дамуын талдау ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz