Шетелдік валютада алынған несиенің есебі
І. Кіріспе
ІІ. Негізгі бөлім.
1.Банктер мен банктен тыс мекемелердің несиелерін есепке алу
2.Банктер мен банктен тыс мекемелердің несиелерін есепке алу
3.Шетелдік валютада алынған несиенің есебі
4.Басқа да несие операцияларын есепке алу.
5.Облигацияларды сату жолымен тартылған заемдық қаражаттар бойынша операциялар.
6.Салық міндеттемесінін есебі.
ІІІ. Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
ІІ. Негізгі бөлім.
1.Банктер мен банктен тыс мекемелердің несиелерін есепке алу
2.Банктер мен банктен тыс мекемелердің несиелерін есепке алу
3.Шетелдік валютада алынған несиенің есебі
4.Басқа да несие операцияларын есепке алу.
5.Облигацияларды сату жолымен тартылған заемдық қаражаттар бойынша операциялар.
6.Салық міндеттемесінін есебі.
ІІІ. Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Несие беру және оның операцияларын жүргізу лицензия берілген Ұлттық банктің шешімімен айқындалған ресми статусы бар банкілер арқылы жүзеге асырылады.
Несие негізінен оны өтеу қабілеті бар кәсіпорындарға беріледі. Несие өтеу кабілеттілігі деп кәсіпорынның өзінің борышты міндеттемелерін толығымен және уақытында есептесе алуын атаймыз.
Кәсіпорындарға несие, негізінен, өнеркәсіптің тиімділігін арттыруға жөне оның ғылыми-техникалық деңгейін көтеруге, тиімділігі жоғарғы жаңа өнім түрлерін шығаруға, ынталандыруға, халықка түрлі кызметтерді көрсетуге, халық үшін экспортқа тауар шығаруға байланысты шаралар мен мақсаттарға беріледі.
Олардың ішінен жете көңіл бөлінетіндері өз міңдеттемелерін дер кезінде орындайтын клиенттерге, өз қаржыларын осы банктің депозитгеріне және шоттарына сақтайтын банк акционерлеріне, кәсіпорындарға және ұйымдарға беріледі. Несие мерзімділік, қайтарымдылық және теленетін жағдайында коммерциялық және келісім-шарт негізінде беріледі.
Несие беру банктердің өздерінде бар несие қорларының көлемінде жүзеге асырылады.
Банк қарыздары (ссудасы) бұрындары берілген ссуда бойынша қайтару мерзімі өтіп кеткен қарыздары жоқ болса ғана беріледі.
Қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді несиелерді беру Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкісі бекіткен "Қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді несиелендіруді ұйымдастыру ережелеріне" сәйкес жүргізіледі.
Несие беру жөне оның операцияларын жүргізу лицензия берілген Ұлттық банктің шешімімен айқындалған ресми статусы бар банкілер арқылы жүзеге асырылады.
Несие негізінен оны өтеу қабілеті бар кәсіпорындарға беріледі. Несие өтеу кабілеттілігі деп кәсіпорынның өзінің борышты міндеттемелерін толығымен және уақытында есептесе алуын атаймыз.
Кәсіпорындарға несие, негізінен, өнеркәсіптің тиімділігін арттыруға жөне оның ғылыми-техникалық деңгейін көтеруге, тиімділігі жоғарғы жаңа өнім түрлерін шығаруға, ынталандыруға, халықка түрлі кызметтерді көрсетуге, халық үшін экспортқа тауар шығаруға байланысты шаралар мен мақсаттарға беріледі.
Олардың ішінен жете көңіл бөлінетіндері өз міңдеттемелерін дер кезінде орындайтын клиенттерге, өз қаржыларын осы банктің депозитгеріне және шоттарына сақтайтын банк акционерлеріне, кәсіпорындарға және ұйымдарға беріледі.
Несие беру және оның операцияларын жүргізу лицензия берілген Ұлттық банктің шешімімен айқындалған ресми статусы бар банкілер арқылы жүзеге асырылады.
Несие негізінен оны өтеу қабілеті бар кәсіпорындарға беріледі. Несие өтеу кабілеттілігі деп кәсіпорынның өзінің борышты міндеттемелерін толығымен және уақытында есептесе алуын атаймыз.
Кәсіпорындарға несие, негізінен, өнеркәсіптің тиімділігін арттыруға жөне оның ғылыми-техникалық деңгейін көтеруге, тиімділігі жоғарғы жаңа өнім түрлерін шығаруға, ынталандыруға, халықка түрлі кызметтерді көрсетуге, халық үшін экспортқа тауар шығаруға байланысты шаралар мен мақсаттарға беріледі.
Олардың ішінен жете көңіл бөлінетіндері өз міңдеттемелерін дер кезінде орындайтын клиенттерге, өз қаржыларын осы банктің депозитгеріне және шоттарына сақтайтын банк акционерлеріне, кәсіпорындарға және ұйымдарға беріледі. Несие мерзімділік, қайтарымдылық және теленетін жағдайында коммерциялық және келісім-шарт негізінде беріледі.
Несие беру банктердің өздерінде бар несие қорларының көлемінде жүзеге асырылады.
Банк қарыздары (ссудасы) бұрындары берілген ссуда бойынша қайтару мерзімі өтіп кеткен қарыздары жоқ болса ғана беріледі.
Қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді несиелерді беру Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкісі бекіткен "Қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді несиелендіруді ұйымдастыру ережелеріне" сәйкес жүргізіледі.
Несие беру жөне оның операцияларын жүргізу лицензия берілген Ұлттық банктің шешімімен айқындалған ресми статусы бар банкілер арқылы жүзеге асырылады.
Несие негізінен оны өтеу қабілеті бар кәсіпорындарға беріледі. Несие өтеу кабілеттілігі деп кәсіпорынның өзінің борышты міндеттемелерін толығымен және уақытында есептесе алуын атаймыз.
Кәсіпорындарға несие, негізінен, өнеркәсіптің тиімділігін арттыруға жөне оның ғылыми-техникалық деңгейін көтеруге, тиімділігі жоғарғы жаңа өнім түрлерін шығаруға, ынталандыруға, халықка түрлі кызметтерді көрсетуге, халық үшін экспортқа тауар шығаруға байланысты шаралар мен мақсаттарға беріледі.
Олардың ішінен жете көңіл бөлінетіндері өз міңдеттемелерін дер кезінде орындайтын клиенттерге, өз қаржыларын осы банктің депозитгеріне және шоттарына сақтайтын банк акционерлеріне, кәсіпорындарға және ұйымдарға беріледі.
Палдаланылған әдебиеттер
1. Назарова В. Бухгалтерлік есеп. Оқулық –А.2005.
2. Радостовец В.К. Бухгалтерлік есеп теориясы. – А.2001
3. Кәсіпорындағы бухгалиерлік есеп. – А. 2001.
1. Назарова В. Бухгалтерлік есеп. Оқулық –А.2005.
2. Радостовец В.К. Бухгалтерлік есеп теориясы. – А.2001
3. Кәсіпорындағы бухгалиерлік есеп. – А. 2001.
І. Кіріспе
ІІ. Негізгі бөлім.
1.Банктер мен банктен тыс мекемелердің несиелерін есепке алу
2.Банктер мен банктен тыс мекемелердің несиелерін есепке алу
3.Шетелдік валютада алынған несиенің есебі
4.Басқа да несие операцияларын есепке алу.
5.Облигацияларды сату жолымен тартылған заемдық қаражаттар бойынша
операциялар.
6.Салық міндеттемесінін есебі.
ІІІ. Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Несие беру және оның операцияларын жүргізу лицензия берілген Ұлттық
банктің шешімімен айқындалған ресми статусы бар банкілер арқылы жүзеге
асырылады.
Несие негізінен оны өтеу қабілеті бар кәсіпорындарға беріледі. Несие
өтеу кабілеттілігі деп кәсіпорынның өзінің борышты міндеттемелерін
толығымен және уақытында есептесе алуын атаймыз.
Кәсіпорындарға несие, негізінен, өнеркәсіптің тиімділігін арттыруға
жөне оның ғылыми-техникалық деңгейін көтеруге, тиімділігі жоғарғы жаңа өнім
түрлерін шығаруға, ынталандыруға, халықка түрлі кызметтерді көрсетуге,
халық үшін экспортқа тауар шығаруға байланысты шаралар мен мақсаттарға
беріледі.
Олардың ішінен жете көңіл бөлінетіндері өз міңдеттемелерін дер кезінде
орындайтын клиенттерге, өз қаржыларын осы банктің депозитгеріне және
шоттарына сақтайтын банк акционерлеріне, кәсіпорындарға және ұйымдарға
беріледі. Несие мерзімділік, қайтарымдылық және теленетін жағдайында
коммерциялық және келісім-шарт негізінде беріледі.
Несие беру банктердің өздерінде бар несие қорларының көлемінде жүзеге
асырылады.
Банк қарыздары (ссудасы) бұрындары берілген ссуда бойынша қайтару
мерзімі өтіп кеткен қарыздары жоқ болса ғана беріледі.
Қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді несиелерді беру Қазақстан Республикасы
Ұлттық Банкісі бекіткен "Қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді несиелендіруді
ұйымдастыру ережелеріне" сәйкес жүргізіледі.
Несие беру жөне оның операцияларын жүргізу лицензия берілген Ұлттық банктің
шешімімен айқындалған ресми статусы бар банкілер арқылы жүзеге асырылады.
Несие негізінен оны өтеу қабілеті бар кәсіпорындарға беріледі. Несие
өтеу кабілеттілігі деп кәсіпорынның өзінің борышты міндеттемелерін
толығымен және уақытында есептесе алуын атаймыз.
Кәсіпорындарға несие, негізінен, өнеркәсіптің тиімділігін арттыруға жөне
оның ғылыми-техникалық деңгейін көтеруге, тиімділігі жоғарғы жаңа өнім
түрлерін шығаруға, ынталандыруға, халықка түрлі кызметтерді көрсетуге,
халық үшін экспортқа тауар шығаруға байланысты шаралар мен мақсаттарға
беріледі.
Олардың ішінен жете көңіл бөлінетіндері өз міңдеттемелерін дер кезінде
орындайтын клиенттерге, өз қаржыларын осы банктің депозитгеріне және
шоттарына сақтайтын банк акционерлеріне, кәсіпорындарға және ұйымдарға
беріледі.
Банктер мен банктен тыс мекемелердің несиелерін есепке алу
Қарыз капиталының қозғалысын несиелеу — ол пайыз (процент) түрінде
қарызға төлем ақы ретінде қайтарылатын капитал.
Несиенің, объективтік қажеттілігі ең алдымен өнеркәсіп пен сауда
капиталының айналымдық зандылығымен байланысты.
Несиелерді есепке алу үшін "Несиелер" бөлімшесіне енгізілген 3010 "Қысқа
мерзімді банктік қарыздар, ұзақ мерзімді банктік қарыздар, сияқты пассивті
шоттары пайдаланылады.
Банктердің несиелерін есепке алу.
Қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді несиелерді беру Қазақстан Республикасы
Ұлттық Банкісі бекіткен "Қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді несиелендіруді
ұйымдастыру ережелеріне" сәйкес жүргізіледі.
Несие беру және оның операцияларын жүргізу лицензия берілген Ұлттық банктің
шешімімен айқындалған ресми статусы бар банкілер арқылы жүзеге асырылады.
Несие негізінен оны өтеу қабілеті бар кәсіпорындарға беріледі. Несие өтеу
кабілеттілігі деп кәсіпорынның өзінің борышты міндеттемелерін толығымен
және уақытында есептесе алуын атаймыз.
Кәсіпорындарға несие, негізінен, өнеркәсіптің тиімділігін арттыруға жөне
оның ғылыми-техникалық деңгейін кетеруге, тиімділігі жоғарғы жаңа өнім
түрлерін шығаруға, ынталандыруға, халықка түрлі кызметтерді көрсетуге,
халық үшін экспортқа тауар шығаруға байланысты шаралар мен мақсаттарға
беріледі. Олардың ішінен жете көңіл бөлінетіндері өз міңдеттемелерін дер
кезінде орындайтын клиенттерге, өз қаржыларын осы банктің депозитгеріне
және шоттарына сақтайтын банк акционерлеріне, кәсіпорындарға және ұйымдарға
беріледі.
Несие мерзімділік, қайтарымдылық және теленетін жағдайында коммерциялық
және келісім-шарт негізінде беріледі.
Несие беру банктердің өздерінде бар несие қорларының көлемінде жүзеге
асырылады.
Банк қарыздары (ссудасы) бұрындары берілген ссуда бойынша қайтару мерзімі
өтіп кеткен қарыздары жоқ болса ғана беріледі. Банк мекемесі табысы төмен
кәсіпорындарға несие беру үлкен қауіп туғызатындықтан, ондай
кәсіпорындармен несие қатынастарын орнату мәселесі жан-жақгы зерттеледі.
Кәсіпорын несие алу үшін несиенің сомасы және пайдалану мақсаты, өтеу
мерзімі, сондай-ақ несиеленетін шараның қосыша сипаттамасы және оны жүзеге
асырудың экономикалық тиімділігі дәлелденген жағдайда жазбаша түрінде
банкке өтініш білдіреді.
Банк жасалған өтініштің негізінде, егер кәсіпорынның қарызы жоқ болса және
бұрындары аталмыш кәсіпорын олардың берген несиесін оқтын-оқтын пайдаланып
отырған болса, онда кәсіпорынның берген өтінішінің оң шешімін табуы мүмкін.
Әдетте, қарыз (ссуды) шоттары банктерде есеп айырысу шоты ашылған жерінде
ашылады.
Бұл үшін кәсіпорын банкке төменде келтірілген өтініш-міндеттемесін ұсынуы
керек.
Сонымен қатар, банктен несие алу үшін бірінші рет барған кәсіпорын өзінің
жарғысын, ұйымдастыру құжаттарының көшірмесін, ережелерін, жалға алу
келісімдерін, тіркеу куәлігін және клиенттің несие алу құқығының барлығын
растайтын басқа да құжаттарын банкке ұсынады.
Қарыз алушының несиені алғаш рет алып отырғандығына немесе несиені үнемі
пайдаланып жүргендігіне қарамастан несиені алудың мақсаты, пайдалану
мерзімі зерттеледі, содан соң ғана несиелендірілетін шараның техникалық-
экономикалық негіздемесі, күтілетін түсімнің есебі; жылдық пен тоқсандық
бухгалтерлік және статистикалық есептері, қаражат нәтижесі жөніндегі
есептері, басқа банктердегі ашылған шоттарының көшірмесі; карыз алушының
несиені қайтару қабілеттілігі және қаражат жағдайын анықтайтын басқа да
деректер; банк тәжірибесінде қабылданған нысандағы несиені уақытында
қайтаруды қамтамасыз ететін мүмкіндігі (кепілдікке салынатын мүліктері,
сақтандыру куәлігі және т.б.) және басқа да құжаттарының көшірмесі банкке
ұсынылады.
Аталған құжаттар болған жағдайда банкке заңмен белгіленген талаптарға,
санитарлық-тазалық, экологиялық және басқа да нормаларға жауап беретін
кәсіпорындарының құрылысының (қалпына келтіруге) жобасы (жұмыс жобасы),
сондай-ақ жоғарыда аталған нормалардың, мердігерлік келісімдердің
сақталатындығын растайтын сараптау мекемелерінің және смета құжаттары бар
болсағана несиелеу саясаты оң шешімін табуы мүмкін.
Несие беру келісім шарты бекітілгенге дейін банк қарыз алушының несиені
қайтару қабілеттілігін мұқият талдауға, қарыздың (ссуданың) өтелмеуіне
әсер ететін факторларын; қарыз алушының атағын, бұрын алынған ссудасын"
уақытында өтеуі (соның ішінде басқа банктерден де), басқа міндеттемелерге
қатынасын, қарыз алушының экономикалық және қаражаттық жағдайын,-балансы
бойынша төлем қабілеттілігін және несиені пайдалану тиімділігін және т.б.
мүмкіндігін зерттеуге міндетті.
Қарыз беруші банк қарыз алушыдан негізгі қарызын да, оған төленетін пайызы
да өндіріп алуға және олардан кепілдік мүліктерін талап етуге құқығы бар.
Тауарлы-материалдық құндылықтарды, өнімдерді және басқа да кепілдік салуға
болатын мүліктерін ұсынған жағдайда банк несие береді.
Қарыз алушының, мүлкіне банк олардың арасында жасалған келісім-шарт
бұзылған жағдайда ғана иелік ете алады.
Сондай-ак, кепілге алу міндеттемесі қарыз алушы төлеуге қабілетсіз және
банкротқа ұшыраған кезде, кепілге салынған мүлікті өткізуден түскен түсімді
несиені өтеуге жатқызылады. Кепілге салуі жөніндегі келісім тұрғын үйді
кепілге салуды коспағанда, нотариалдық куәліксіэ жазбаша түрде жасалады.
Қарыз алушыға тиесілі тауарлы-материалдық құндылықтарды немесе шығарылуына
қарай дайын өнімді кепілге салу кепілге салудың бір түрі болып табылады.
Кепілге салуға ақшалай бағаланатын мүліктер,-соның ішінде бағалы қағаздар
да үсынылуы мүмкін. Кепілге салынған құндылықтар әдетте қарыз алушының
иелігінде калады, қарыз алушы кепілге салынған тауарлы-материалдық
құндылықтарды басқа құндылықтарға ауыстырған жағдайда сатуға немесе өз
өндірісінде қайта өндеуге құқылы.
Кепілге салынған бағалы қағаздар несие келісіміне қол қойылғаннан кейін,
банкке сақталуға беріледі және несие толық етеліп, ол бойынша пайыз
төленгеннен кейін қарыз алушыға қайтарылады. Борышкер кепілге салумен
қамтамасыз етілген міндеттемесін орындамаған жағдайда "кепілге салынған"
мүліктің күнынан банктіқ талабын қанағаттандыру соттың шешімі бойынша
жүзеге асырылады.
Банк мүлікті кепілге салуға қабылдаған кезде, әсіресе, кепілге салынған
мүлікті сақтау кезінде оның толық сақталуы қамтамасыз етілмеген жағдайда,
қарыз алушының есебінен оның сақталуын талап етуге құқылы. Кепілге салынған
мүлік жойылған (опат болған) жағдайда, егер ол сақтандырылған болса, банк
талабын сақтандыру өтемінен қанағаттандырудың айрықша құқығын пайдалана
алады. Банк шартта белгіленген тәртіпке сай, қарыз алушының кепілге салган
мүлігінің құнынан несиенің сомасын өндіріп алуға құқылы.
Кепілдеме негізінен жазбаша түрде ұсынылады және ол несиені пайызымен бірге
өтеудің міндеттемесі болып табылады. Қарызданушы кепілдеме хатын өзінің
шоты тұрған жердегі банк мекемесіне ұсынады. Бұл жерде қарыз да, оның
проценті де толығымен өтелгенге дейін сақталады.
Қарыз алушының банкісіне кепілші-банктің кепілдеме кдбылдағаны жөнінде
(яғни, банк мөрімен бекітілген кепілші-банктің басшысы мен бас
бухгалтерінің қолы қойылған) белгісі бар көшірме ұсынылады. Кепілдеме қарыз
берілгенге дейін беріледі, ол қарыз бойынша телемді кейінгі қалдыруы
жөнінде банкке барған қарыз алушыдан да талап етілуі мүмкін. Толтырылған
кепілдеме хаты төменде келтірілген.
Кепілшінің шотынан даусыз түрде қаржыны есептен шығару төлем-талап
тапсырмасы ұсынған кезден бастап жүзеге асырылады. Қарыз алушының өтелмеген
несиесі үшін жауапкершілігін сақтандыру "Сақтандыру жөніндегі" Қазақстан
Республикасының Заңына сәйкес жүзеге асырылады. Банк қарыз алушыға берілген
несиені сақтандыру компаниясымен несиеліктәуекелділігімен өз еркімен
сақтандыру жөніндегі шарт жасасу жолымен, өз бетінше сактандыра алады. Бұл
жағдайда банк несиелік шартга қарыз алушының несиені өтемегені үшін
жауапкершілігін өз еркімен сақтандыру шарты бойынша банк төлеген сактандыру
төлемінің сомасын банкке қарыз алушының қайтаруын қарастыруы мүмкін.
Қарыз алушыға несие жасалынған шартына сай беріледі.
Бұл келісімде несиенің мақсаты, мөлшері және мерзімі, құжаттар тізімі
және олардың банкке ұсынылу мерзімділігі, несиенің мақсатты пайдалануын
және қамсыздандыруын тексеру нысандары, несие бойынша қарыздарды өтеудің
барысында кепілге салынған мүліктерді өткізудің рәсімдеу тәртібі,
қамсыздандыруды тексеру үшін банкке ұсынылатын ақпараттардың мазмұны
ашылады.
Банк қарыз алушыға несиелік қызмет көрсету үшін онымен бір жылға немесе
одан үзақ мерзімге шарт жасайды және әрбір несие берудің жағдайын әрбір
клиент бойынша жеке дара анықтайды.
Қысқа мерзімді несие, әдетте, 12 айдан аспайтын мерзімге несиеленетін
материалдық құндьшықтардың айналымдылығына және шыққан шығынның өзін-өзі
ақтауына негізделіп беріледі.
Жекелеген жағдайларда өндіріс циклының ерекшелігіне байланысты несиелер
неғұрлым үзағырақ мерзімге де, бірақ екі жылдан аспайтын мерзімге де
берілуі мүмкін.
Несие, әдетте, қарыз алушының есеп айырысу шотында каражаттың бар болуына
қарамастан, қолма-қолсыз тәртіпте беріледі немесе оның есеп айырысу шотына
аударылады.
Банк несиелік келісім шартты жасамастан бұрын, карыз алушының (немесе
қарызданушының) несиені өтеу қабілеттілігін, қарызданушының репутациясын,
қаржылық және экономикалық жағдайын, баланс өтімділігін, айналым
қаражатының пайдалану тиімділігін басқа да жағдайларын жан-жақты талдап
зерттейді.
Тұрақты түрде несиеленетін қарызданушылардын. банкке қойған кепіліне
бухгалтерлік баланстың мәліметтері бойынша бақылау жасалынады. Олардың
әрбір тоқсан сайын запастары мен шығындарының езгерісі, дебиторлық жөне
кредиторлық қарызы талданады, ал керек болған жағдайда, қойма мәліметтері
және бухгалтерлік есептегі натуралдық көрінісі зерттеледі.
Шетелдік валютада алынған несиенің есебі
Қазақстан Республикасынын, шаруашылық жүргізуші субъектілері өкілетті
банктерден шетелдік валютада несие алуға құқылы. Несие занды тұлға-
резиденттерге қолма-қолсыз, яғни ақшасыз тәртіпте ғана беріледі. Валюталық
қүндылықгарды өкілетті банк кепілдік ретінде занды тұлға-резидентгерге
несие беру үшін де пайдалана алады және ол шетел және ұлттық валютада
беріледі.
Мемлекетгік және мемлекеттік емес сыртқы қарыздарды алу туралы келісімдерді
тіркеу міндетті емес, егер олардың сомасы 100 мың доллардан және 120 күннен
аспаса. Бұлардың қатарына каржылық лизингі де жатады.
Несиені алган кезде 1050 немесе шоттары дебеттеліп, 3010 шоты
кредиттеледі. Ал егер де алынган несие кайтарылса, онда 601 шоты
дебетгеліп, 1050 шоты кредиттеледі. 3010 шоты бойынша бухгалтерияда
міндетті түрде талдамалық есебі жүргізіледі.
Банктен тыс мекемелердің берген несиелерін есепке алу (заемдық қаржыларын).
Қарыз негізінен келісім- шарттың негізінде бір тарап (қарыз беруші) екінші
бір тарапта (қарыз алушыға) өзінің меншігіндегі мүлкін немесе ақшасын
береді, ол кезде қарызды алушы жағы сонымен байланысты барлык
міндеттемелерін орындауды өз міндетіне алады. Сондықтан берілген несиені
есепке алу үшін 602 "Банктен тыс мекемелердің несиелері" деген шотын
пайдаланады.
Бұл пассивті шотта еліміздің ішіндегі және шетелдегі қарыз берушілердің
(банктерден басқа) мәліметтерін жинақталады.
Сонымен қатар, бухгалтерлік есептің Бас шоттар тізбегінде төлемдер мен
міндеттемелердің орындалуын камтамасыз ететін, берілген және алынған
кепілдемелердің козғалысы мен қолда барын, есепке алу үшін баланстан тыс
екі шотын: 008 "Алынған міндетемелерді қамту мен төлемдер" және 009
"Берілген міндеттемелерді қамту мен төлемдер" деген шоттарын пайдаланады.
Міндетемені қамтамасыз етудін, кепілі ретінде үшінші тұлғаның кепілдігі,
кепілге салудың шарты, сақтандыру полисі және т.б. болады.
Кепілдеменің және кепілге салудың мәнін қарастырайық
. Кепілдеме кепілгер-кәсіпорыннан несие берушіге (несие беруші кәсіпорынға)
борышкерден (несие алушы кәсіпорыннан) алынуға тиісті соманың уақытында
төленуін камтамасыз ету үшін беріледі. Кепілдемені банктер, кәсіпорындар
және мекемелер бере алады. Кепілдеменің мәні: борышкер-кәсіпорын несие
бойынша өзінен алынуға тиісті телемдерді мерзімінде телей алмаған жағдайда
банктер, кәсіпорындар немесе үйымдар несиені төлеуді өз мойындарына алады.
Міндеттемелердің орындалуын қамтамасыз ететің тәсіл ретінде кепілдеме
кәсіпорындардың казіргі өндірістік және коммерциялық қызметтерінде аталған
жағдай кеңінен қолданылып жүр.
Кепілдемеге байланысты кепілдік ролін атқарған кәсіпорындардың ортақ
жауапкершілігі емес, жәрдем ету (қосымша) жауапкершілігі туындайды.
Кепілдік ролін атқарған кәсіпорынның жауапкершілігінің көлемі, әдетте,
қарыз алушы кәсіпорынның алған қаржысы бойынша етелмеген сомасының шегінде
шектеледі Кепілгер, әдетте, несие беруші көсіпорынның қарыздарын несие
алушы кәсіпорын дер кезінде қайтара алмау қауіптілігінен шығуы мүмкін, яғни
кепілдік болған кәсіпорын шығынды жабуға арналған кепілдеме сомасынан
процентті несие алушы кәсіпорыннан ұстап қалады.
Яғни, бүл кепілдік шартты міндеттемелердің орындалуын қамтамасыз етудін бір
тәсілі болып табылады.
Кредиторлардың талабын қанағаттандыру үшін кепілдік келісім-шарттың
рәсімделуін реттеуші ретінде Қазақстан Республикасының №254-1 30 маусым
1998 жылы шыккан "Кепілдік мүліктің қозғалысын тіркеу туралы" заңы негізгі
құжат болып табылады.
Осы заңға сәйкес кредитор (кепілдік үстаушы), егер де қарызданушы өз
міндеттемесін орындай алмаса, кепілдікке қойылған мүліктен берілген
несиенің кұнын ұстап қалуға қүқылы.
Кепілдікке қойылған мүлікке деген талап білдірушілердің талабын
қанағаттандыру үшін олардың кезектілігін белгілеп, кепілдіктегі мүлік
қозғалысы тіркейді. Кепілдік заңы бойынша кез келген міндеттемені
орындаудың мүмкіндігін қамтамасыз етеді (банкі несиені бергенде, құрал-
жабдықты, қаражатты уақытша пайдалануға алғанда, салып-сатуда, жалғада,
жүкті тасымалдағанда т.б.).
Кепілдік бұйымы (нәрсесі) кәсіпорынның мүліктік айналысынан алынбауы мүмкін
(ғимарат, қондырғы, өндіріс құралдары, бағалы қағаздар, ақша қаражаттары,
мүліктік қүқықтары т.б.), бірақ оларды Қазақстан Республикасының заң
актілеріне сәйкес өндіріп алуға (төлетуге) болады.
Кепілдік міндеттеменің қамтамасыз етілуі тоқтатылса, кепілдік тоқтатылады:
кепілге салынған мүлік жойылған жағдайда, кепілге салынған мүлікке меншік
иесі ретінде иеленген жағдайда, кепілге салынған мүлік мәжбүрлік жолмен
сатылған жағдайда және т.б. Кепілдіктің түрлері болып мүлікті салу және
ипотека саналады.
Кепілге салу кезінде кепілдікке (закладкаға) салынған мүлік кепілге
берушіден кепілге ұстаушының иелігіне өтеді. Кепілге ұстаушының келісімімен
кепілге салынған зат кепілге берушіде айрықша сақталынып, мер қойылып, сол
жерде қалдырылуы мүмкін.
Ипотека жагдайында кепілге салынған мүліктер кепілге берушінің немесе
үшінші тұлғаның, иелігі мен пайдалануында болуы мүмкін.
Ипотека несиелік келісім-шарт бойынша негізгі қарыздың сомасын кепілдік
ұстаушыға төлеуді немесе ипотекалық келісім-шарт бойынша қарастырылған
баска міндеттемелерді толық не ішінара бөлігін орындауды қамтамасыз етеді.
Егер де келісім-шартта басқаша шаралар қаралмаса, онда ипотека тек сол
кезеңдегі талапты толық көлемде қанағаттандырады, демек, зиянды қалпына
келтіруін; негізгі міндеттемесін бұлжытпай орындауын және баска да заң
актілерімен немесе негізгі міңдеттемелерімен қарастырылған жағдайларын.
Кепілдікке заттық нысандарға ие объектілерінен басқа да құқықтарды ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
ІІ. Негізгі бөлім.
1.Банктер мен банктен тыс мекемелердің несиелерін есепке алу
2.Банктер мен банктен тыс мекемелердің несиелерін есепке алу
3.Шетелдік валютада алынған несиенің есебі
4.Басқа да несие операцияларын есепке алу.
5.Облигацияларды сату жолымен тартылған заемдық қаражаттар бойынша
операциялар.
6.Салық міндеттемесінін есебі.
ІІІ. Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Несие беру және оның операцияларын жүргізу лицензия берілген Ұлттық
банктің шешімімен айқындалған ресми статусы бар банкілер арқылы жүзеге
асырылады.
Несие негізінен оны өтеу қабілеті бар кәсіпорындарға беріледі. Несие
өтеу кабілеттілігі деп кәсіпорынның өзінің борышты міндеттемелерін
толығымен және уақытында есептесе алуын атаймыз.
Кәсіпорындарға несие, негізінен, өнеркәсіптің тиімділігін арттыруға
жөне оның ғылыми-техникалық деңгейін көтеруге, тиімділігі жоғарғы жаңа өнім
түрлерін шығаруға, ынталандыруға, халықка түрлі кызметтерді көрсетуге,
халық үшін экспортқа тауар шығаруға байланысты шаралар мен мақсаттарға
беріледі.
Олардың ішінен жете көңіл бөлінетіндері өз міңдеттемелерін дер кезінде
орындайтын клиенттерге, өз қаржыларын осы банктің депозитгеріне және
шоттарына сақтайтын банк акционерлеріне, кәсіпорындарға және ұйымдарға
беріледі. Несие мерзімділік, қайтарымдылық және теленетін жағдайында
коммерциялық және келісім-шарт негізінде беріледі.
Несие беру банктердің өздерінде бар несие қорларының көлемінде жүзеге
асырылады.
Банк қарыздары (ссудасы) бұрындары берілген ссуда бойынша қайтару
мерзімі өтіп кеткен қарыздары жоқ болса ғана беріледі.
Қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді несиелерді беру Қазақстан Республикасы
Ұлттық Банкісі бекіткен "Қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді несиелендіруді
ұйымдастыру ережелеріне" сәйкес жүргізіледі.
Несие беру жөне оның операцияларын жүргізу лицензия берілген Ұлттық банктің
шешімімен айқындалған ресми статусы бар банкілер арқылы жүзеге асырылады.
Несие негізінен оны өтеу қабілеті бар кәсіпорындарға беріледі. Несие
өтеу кабілеттілігі деп кәсіпорынның өзінің борышты міндеттемелерін
толығымен және уақытында есептесе алуын атаймыз.
Кәсіпорындарға несие, негізінен, өнеркәсіптің тиімділігін арттыруға жөне
оның ғылыми-техникалық деңгейін көтеруге, тиімділігі жоғарғы жаңа өнім
түрлерін шығаруға, ынталандыруға, халықка түрлі кызметтерді көрсетуге,
халық үшін экспортқа тауар шығаруға байланысты шаралар мен мақсаттарға
беріледі.
Олардың ішінен жете көңіл бөлінетіндері өз міңдеттемелерін дер кезінде
орындайтын клиенттерге, өз қаржыларын осы банктің депозитгеріне және
шоттарына сақтайтын банк акционерлеріне, кәсіпорындарға және ұйымдарға
беріледі.
Банктер мен банктен тыс мекемелердің несиелерін есепке алу
Қарыз капиталының қозғалысын несиелеу — ол пайыз (процент) түрінде
қарызға төлем ақы ретінде қайтарылатын капитал.
Несиенің, объективтік қажеттілігі ең алдымен өнеркәсіп пен сауда
капиталының айналымдық зандылығымен байланысты.
Несиелерді есепке алу үшін "Несиелер" бөлімшесіне енгізілген 3010 "Қысқа
мерзімді банктік қарыздар, ұзақ мерзімді банктік қарыздар, сияқты пассивті
шоттары пайдаланылады.
Банктердің несиелерін есепке алу.
Қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді несиелерді беру Қазақстан Республикасы
Ұлттық Банкісі бекіткен "Қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді несиелендіруді
ұйымдастыру ережелеріне" сәйкес жүргізіледі.
Несие беру және оның операцияларын жүргізу лицензия берілген Ұлттық банктің
шешімімен айқындалған ресми статусы бар банкілер арқылы жүзеге асырылады.
Несие негізінен оны өтеу қабілеті бар кәсіпорындарға беріледі. Несие өтеу
кабілеттілігі деп кәсіпорынның өзінің борышты міндеттемелерін толығымен
және уақытында есептесе алуын атаймыз.
Кәсіпорындарға несие, негізінен, өнеркәсіптің тиімділігін арттыруға жөне
оның ғылыми-техникалық деңгейін кетеруге, тиімділігі жоғарғы жаңа өнім
түрлерін шығаруға, ынталандыруға, халықка түрлі кызметтерді көрсетуге,
халық үшін экспортқа тауар шығаруға байланысты шаралар мен мақсаттарға
беріледі. Олардың ішінен жете көңіл бөлінетіндері өз міңдеттемелерін дер
кезінде орындайтын клиенттерге, өз қаржыларын осы банктің депозитгеріне
және шоттарына сақтайтын банк акционерлеріне, кәсіпорындарға және ұйымдарға
беріледі.
Несие мерзімділік, қайтарымдылық және теленетін жағдайында коммерциялық
және келісім-шарт негізінде беріледі.
Несие беру банктердің өздерінде бар несие қорларының көлемінде жүзеге
асырылады.
Банк қарыздары (ссудасы) бұрындары берілген ссуда бойынша қайтару мерзімі
өтіп кеткен қарыздары жоқ болса ғана беріледі. Банк мекемесі табысы төмен
кәсіпорындарға несие беру үлкен қауіп туғызатындықтан, ондай
кәсіпорындармен несие қатынастарын орнату мәселесі жан-жақгы зерттеледі.
Кәсіпорын несие алу үшін несиенің сомасы және пайдалану мақсаты, өтеу
мерзімі, сондай-ақ несиеленетін шараның қосыша сипаттамасы және оны жүзеге
асырудың экономикалық тиімділігі дәлелденген жағдайда жазбаша түрінде
банкке өтініш білдіреді.
Банк жасалған өтініштің негізінде, егер кәсіпорынның қарызы жоқ болса және
бұрындары аталмыш кәсіпорын олардың берген несиесін оқтын-оқтын пайдаланып
отырған болса, онда кәсіпорынның берген өтінішінің оң шешімін табуы мүмкін.
Әдетте, қарыз (ссуды) шоттары банктерде есеп айырысу шоты ашылған жерінде
ашылады.
Бұл үшін кәсіпорын банкке төменде келтірілген өтініш-міндеттемесін ұсынуы
керек.
Сонымен қатар, банктен несие алу үшін бірінші рет барған кәсіпорын өзінің
жарғысын, ұйымдастыру құжаттарының көшірмесін, ережелерін, жалға алу
келісімдерін, тіркеу куәлігін және клиенттің несие алу құқығының барлығын
растайтын басқа да құжаттарын банкке ұсынады.
Қарыз алушының несиені алғаш рет алып отырғандығына немесе несиені үнемі
пайдаланып жүргендігіне қарамастан несиені алудың мақсаты, пайдалану
мерзімі зерттеледі, содан соң ғана несиелендірілетін шараның техникалық-
экономикалық негіздемесі, күтілетін түсімнің есебі; жылдық пен тоқсандық
бухгалтерлік және статистикалық есептері, қаражат нәтижесі жөніндегі
есептері, басқа банктердегі ашылған шоттарының көшірмесі; карыз алушының
несиені қайтару қабілеттілігі және қаражат жағдайын анықтайтын басқа да
деректер; банк тәжірибесінде қабылданған нысандағы несиені уақытында
қайтаруды қамтамасыз ететін мүмкіндігі (кепілдікке салынатын мүліктері,
сақтандыру куәлігі және т.б.) және басқа да құжаттарының көшірмесі банкке
ұсынылады.
Аталған құжаттар болған жағдайда банкке заңмен белгіленген талаптарға,
санитарлық-тазалық, экологиялық және басқа да нормаларға жауап беретін
кәсіпорындарының құрылысының (қалпына келтіруге) жобасы (жұмыс жобасы),
сондай-ақ жоғарыда аталған нормалардың, мердігерлік келісімдердің
сақталатындығын растайтын сараптау мекемелерінің және смета құжаттары бар
болсағана несиелеу саясаты оң шешімін табуы мүмкін.
Несие беру келісім шарты бекітілгенге дейін банк қарыз алушының несиені
қайтару қабілеттілігін мұқият талдауға, қарыздың (ссуданың) өтелмеуіне
әсер ететін факторларын; қарыз алушының атағын, бұрын алынған ссудасын"
уақытында өтеуі (соның ішінде басқа банктерден де), басқа міндеттемелерге
қатынасын, қарыз алушының экономикалық және қаражаттық жағдайын,-балансы
бойынша төлем қабілеттілігін және несиені пайдалану тиімділігін және т.б.
мүмкіндігін зерттеуге міндетті.
Қарыз беруші банк қарыз алушыдан негізгі қарызын да, оған төленетін пайызы
да өндіріп алуға және олардан кепілдік мүліктерін талап етуге құқығы бар.
Тауарлы-материалдық құндылықтарды, өнімдерді және басқа да кепілдік салуға
болатын мүліктерін ұсынған жағдайда банк несие береді.
Қарыз алушының, мүлкіне банк олардың арасында жасалған келісім-шарт
бұзылған жағдайда ғана иелік ете алады.
Сондай-ак, кепілге алу міндеттемесі қарыз алушы төлеуге қабілетсіз және
банкротқа ұшыраған кезде, кепілге салынған мүлікті өткізуден түскен түсімді
несиені өтеуге жатқызылады. Кепілге салуі жөніндегі келісім тұрғын үйді
кепілге салуды коспағанда, нотариалдық куәліксіэ жазбаша түрде жасалады.
Қарыз алушыға тиесілі тауарлы-материалдық құндылықтарды немесе шығарылуына
қарай дайын өнімді кепілге салу кепілге салудың бір түрі болып табылады.
Кепілге салуға ақшалай бағаланатын мүліктер,-соның ішінде бағалы қағаздар
да үсынылуы мүмкін. Кепілге салынған құндылықтар әдетте қарыз алушының
иелігінде калады, қарыз алушы кепілге салынған тауарлы-материалдық
құндылықтарды басқа құндылықтарға ауыстырған жағдайда сатуға немесе өз
өндірісінде қайта өндеуге құқылы.
Кепілге салынған бағалы қағаздар несие келісіміне қол қойылғаннан кейін,
банкке сақталуға беріледі және несие толық етеліп, ол бойынша пайыз
төленгеннен кейін қарыз алушыға қайтарылады. Борышкер кепілге салумен
қамтамасыз етілген міндеттемесін орындамаған жағдайда "кепілге салынған"
мүліктің күнынан банктіқ талабын қанағаттандыру соттың шешімі бойынша
жүзеге асырылады.
Банк мүлікті кепілге салуға қабылдаған кезде, әсіресе, кепілге салынған
мүлікті сақтау кезінде оның толық сақталуы қамтамасыз етілмеген жағдайда,
қарыз алушының есебінен оның сақталуын талап етуге құқылы. Кепілге салынған
мүлік жойылған (опат болған) жағдайда, егер ол сақтандырылған болса, банк
талабын сақтандыру өтемінен қанағаттандырудың айрықша құқығын пайдалана
алады. Банк шартта белгіленген тәртіпке сай, қарыз алушының кепілге салган
мүлігінің құнынан несиенің сомасын өндіріп алуға құқылы.
Кепілдеме негізінен жазбаша түрде ұсынылады және ол несиені пайызымен бірге
өтеудің міндеттемесі болып табылады. Қарызданушы кепілдеме хатын өзінің
шоты тұрған жердегі банк мекемесіне ұсынады. Бұл жерде қарыз да, оның
проценті де толығымен өтелгенге дейін сақталады.
Қарыз алушының банкісіне кепілші-банктің кепілдеме кдбылдағаны жөнінде
(яғни, банк мөрімен бекітілген кепілші-банктің басшысы мен бас
бухгалтерінің қолы қойылған) белгісі бар көшірме ұсынылады. Кепілдеме қарыз
берілгенге дейін беріледі, ол қарыз бойынша телемді кейінгі қалдыруы
жөнінде банкке барған қарыз алушыдан да талап етілуі мүмкін. Толтырылған
кепілдеме хаты төменде келтірілген.
Кепілшінің шотынан даусыз түрде қаржыны есептен шығару төлем-талап
тапсырмасы ұсынған кезден бастап жүзеге асырылады. Қарыз алушының өтелмеген
несиесі үшін жауапкершілігін сақтандыру "Сақтандыру жөніндегі" Қазақстан
Республикасының Заңына сәйкес жүзеге асырылады. Банк қарыз алушыға берілген
несиені сақтандыру компаниясымен несиеліктәуекелділігімен өз еркімен
сақтандыру жөніндегі шарт жасасу жолымен, өз бетінше сактандыра алады. Бұл
жағдайда банк несиелік шартга қарыз алушының несиені өтемегені үшін
жауапкершілігін өз еркімен сақтандыру шарты бойынша банк төлеген сактандыру
төлемінің сомасын банкке қарыз алушының қайтаруын қарастыруы мүмкін.
Қарыз алушыға несие жасалынған шартына сай беріледі.
Бұл келісімде несиенің мақсаты, мөлшері және мерзімі, құжаттар тізімі
және олардың банкке ұсынылу мерзімділігі, несиенің мақсатты пайдалануын
және қамсыздандыруын тексеру нысандары, несие бойынша қарыздарды өтеудің
барысында кепілге салынған мүліктерді өткізудің рәсімдеу тәртібі,
қамсыздандыруды тексеру үшін банкке ұсынылатын ақпараттардың мазмұны
ашылады.
Банк қарыз алушыға несиелік қызмет көрсету үшін онымен бір жылға немесе
одан үзақ мерзімге шарт жасайды және әрбір несие берудің жағдайын әрбір
клиент бойынша жеке дара анықтайды.
Қысқа мерзімді несие, әдетте, 12 айдан аспайтын мерзімге несиеленетін
материалдық құндьшықтардың айналымдылығына және шыққан шығынның өзін-өзі
ақтауына негізделіп беріледі.
Жекелеген жағдайларда өндіріс циклының ерекшелігіне байланысты несиелер
неғұрлым үзағырақ мерзімге де, бірақ екі жылдан аспайтын мерзімге де
берілуі мүмкін.
Несие, әдетте, қарыз алушының есеп айырысу шотында каражаттың бар болуына
қарамастан, қолма-қолсыз тәртіпте беріледі немесе оның есеп айырысу шотына
аударылады.
Банк несиелік келісім шартты жасамастан бұрын, карыз алушының (немесе
қарызданушының) несиені өтеу қабілеттілігін, қарызданушының репутациясын,
қаржылық және экономикалық жағдайын, баланс өтімділігін, айналым
қаражатының пайдалану тиімділігін басқа да жағдайларын жан-жақты талдап
зерттейді.
Тұрақты түрде несиеленетін қарызданушылардын. банкке қойған кепіліне
бухгалтерлік баланстың мәліметтері бойынша бақылау жасалынады. Олардың
әрбір тоқсан сайын запастары мен шығындарының езгерісі, дебиторлық жөне
кредиторлық қарызы талданады, ал керек болған жағдайда, қойма мәліметтері
және бухгалтерлік есептегі натуралдық көрінісі зерттеледі.
Шетелдік валютада алынған несиенің есебі
Қазақстан Республикасынын, шаруашылық жүргізуші субъектілері өкілетті
банктерден шетелдік валютада несие алуға құқылы. Несие занды тұлға-
резиденттерге қолма-қолсыз, яғни ақшасыз тәртіпте ғана беріледі. Валюталық
қүндылықгарды өкілетті банк кепілдік ретінде занды тұлға-резидентгерге
несие беру үшін де пайдалана алады және ол шетел және ұлттық валютада
беріледі.
Мемлекетгік және мемлекеттік емес сыртқы қарыздарды алу туралы келісімдерді
тіркеу міндетті емес, егер олардың сомасы 100 мың доллардан және 120 күннен
аспаса. Бұлардың қатарына каржылық лизингі де жатады.
Несиені алган кезде 1050 немесе шоттары дебеттеліп, 3010 шоты
кредиттеледі. Ал егер де алынган несие кайтарылса, онда 601 шоты
дебетгеліп, 1050 шоты кредиттеледі. 3010 шоты бойынша бухгалтерияда
міндетті түрде талдамалық есебі жүргізіледі.
Банктен тыс мекемелердің берген несиелерін есепке алу (заемдық қаржыларын).
Қарыз негізінен келісім- шарттың негізінде бір тарап (қарыз беруші) екінші
бір тарапта (қарыз алушыға) өзінің меншігіндегі мүлкін немесе ақшасын
береді, ол кезде қарызды алушы жағы сонымен байланысты барлык
міндеттемелерін орындауды өз міндетіне алады. Сондықтан берілген несиені
есепке алу үшін 602 "Банктен тыс мекемелердің несиелері" деген шотын
пайдаланады.
Бұл пассивті шотта еліміздің ішіндегі және шетелдегі қарыз берушілердің
(банктерден басқа) мәліметтерін жинақталады.
Сонымен қатар, бухгалтерлік есептің Бас шоттар тізбегінде төлемдер мен
міндеттемелердің орындалуын камтамасыз ететін, берілген және алынған
кепілдемелердің козғалысы мен қолда барын, есепке алу үшін баланстан тыс
екі шотын: 008 "Алынған міндетемелерді қамту мен төлемдер" және 009
"Берілген міндеттемелерді қамту мен төлемдер" деген шоттарын пайдаланады.
Міндетемені қамтамасыз етудін, кепілі ретінде үшінші тұлғаның кепілдігі,
кепілге салудың шарты, сақтандыру полисі және т.б. болады.
Кепілдеменің және кепілге салудың мәнін қарастырайық
. Кепілдеме кепілгер-кәсіпорыннан несие берушіге (несие беруші кәсіпорынға)
борышкерден (несие алушы кәсіпорыннан) алынуға тиісті соманың уақытында
төленуін камтамасыз ету үшін беріледі. Кепілдемені банктер, кәсіпорындар
және мекемелер бере алады. Кепілдеменің мәні: борышкер-кәсіпорын несие
бойынша өзінен алынуға тиісті телемдерді мерзімінде телей алмаған жағдайда
банктер, кәсіпорындар немесе үйымдар несиені төлеуді өз мойындарына алады.
Міндеттемелердің орындалуын қамтамасыз ететің тәсіл ретінде кепілдеме
кәсіпорындардың казіргі өндірістік және коммерциялық қызметтерінде аталған
жағдай кеңінен қолданылып жүр.
Кепілдемеге байланысты кепілдік ролін атқарған кәсіпорындардың ортақ
жауапкершілігі емес, жәрдем ету (қосымша) жауапкершілігі туындайды.
Кепілдік ролін атқарған кәсіпорынның жауапкершілігінің көлемі, әдетте,
қарыз алушы кәсіпорынның алған қаржысы бойынша етелмеген сомасының шегінде
шектеледі Кепілгер, әдетте, несие беруші көсіпорынның қарыздарын несие
алушы кәсіпорын дер кезінде қайтара алмау қауіптілігінен шығуы мүмкін, яғни
кепілдік болған кәсіпорын шығынды жабуға арналған кепілдеме сомасынан
процентті несие алушы кәсіпорыннан ұстап қалады.
Яғни, бүл кепілдік шартты міндеттемелердің орындалуын қамтамасыз етудін бір
тәсілі болып табылады.
Кредиторлардың талабын қанағаттандыру үшін кепілдік келісім-шарттың
рәсімделуін реттеуші ретінде Қазақстан Республикасының №254-1 30 маусым
1998 жылы шыккан "Кепілдік мүліктің қозғалысын тіркеу туралы" заңы негізгі
құжат болып табылады.
Осы заңға сәйкес кредитор (кепілдік үстаушы), егер де қарызданушы өз
міндеттемесін орындай алмаса, кепілдікке қойылған мүліктен берілген
несиенің кұнын ұстап қалуға қүқылы.
Кепілдікке қойылған мүлікке деген талап білдірушілердің талабын
қанағаттандыру үшін олардың кезектілігін белгілеп, кепілдіктегі мүлік
қозғалысы тіркейді. Кепілдік заңы бойынша кез келген міндеттемені
орындаудың мүмкіндігін қамтамасыз етеді (банкі несиені бергенде, құрал-
жабдықты, қаражатты уақытша пайдалануға алғанда, салып-сатуда, жалғада,
жүкті тасымалдағанда т.б.).
Кепілдік бұйымы (нәрсесі) кәсіпорынның мүліктік айналысынан алынбауы мүмкін
(ғимарат, қондырғы, өндіріс құралдары, бағалы қағаздар, ақша қаражаттары,
мүліктік қүқықтары т.б.), бірақ оларды Қазақстан Республикасының заң
актілеріне сәйкес өндіріп алуға (төлетуге) болады.
Кепілдік міндеттеменің қамтамасыз етілуі тоқтатылса, кепілдік тоқтатылады:
кепілге салынған мүлік жойылған жағдайда, кепілге салынған мүлікке меншік
иесі ретінде иеленген жағдайда, кепілге салынған мүлік мәжбүрлік жолмен
сатылған жағдайда және т.б. Кепілдіктің түрлері болып мүлікті салу және
ипотека саналады.
Кепілге салу кезінде кепілдікке (закладкаға) салынған мүлік кепілге
берушіден кепілге ұстаушының иелігіне өтеді. Кепілге ұстаушының келісімімен
кепілге салынған зат кепілге берушіде айрықша сақталынып, мер қойылып, сол
жерде қалдырылуы мүмкін.
Ипотека жагдайында кепілге салынған мүліктер кепілге берушінің немесе
үшінші тұлғаның, иелігі мен пайдалануында болуы мүмкін.
Ипотека несиелік келісім-шарт бойынша негізгі қарыздың сомасын кепілдік
ұстаушыға төлеуді немесе ипотекалық келісім-шарт бойынша қарастырылған
баска міндеттемелерді толық не ішінара бөлігін орындауды қамтамасыз етеді.
Егер де келісім-шартта басқаша шаралар қаралмаса, онда ипотека тек сол
кезеңдегі талапты толық көлемде қанағаттандырады, демек, зиянды қалпына
келтіруін; негізгі міндеттемесін бұлжытпай орындауын және баска да заң
актілерімен немесе негізгі міңдеттемелерімен қарастырылған жағдайларын.
Кепілдікке заттық нысандарға ие объектілерінен басқа да құқықтарды ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz