Маркетинг және тілдің прагматикалық аспектілері

Пән: Маркетинг
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 37 бет
Таңдаулыға:

Кіріспе

Жұмыстың жалпы сипаттамасы: Маркетинг саласы соңғы жылдары елімізде жедел қарқындап, барынша дамып келе жатқан сала. Елдің ішкі және сыртқы экономикалық байланысы сауда - саттық қарым - қатынасы болып табылатыны мәлім. Бұрынғы кезде сауда - саттыққа, сатып алуға байланысты маркетинг деп арнайы ат қойылып, осы атаумен арнайы аталған жоқ. Маркетинг сөзінің өзі ағылшын тілінен енген, неологизм сөздер қатарынан саналады. Бүгінгі кезде маркетинг саласының халықтың тұрмыс - тіршілігін, болымс - бітімін, экономикалық әл - ауқатын көрсететін салаға айналып отырғандығы маркетингке қатысты жан - жақты зерттеулер жүргізуді қажет етуде. Алайда Қазақстан нарықтық мемлекет десек те, маркетингке байланысты қазақ тілінде жарық көрген еңбектер тым аз, ал бірен - саран кітаптар орыс немесе ағылшын тілдерінен аударылған, сондықтан маркетингтің ұлттық болмысын, ұлттық ерекшеліктерін толық қамти алмаған. Қазақстандағы нарық табиғаты басқа елдердің нарықтық дамуына ұқсай бермеуі мүмкін, себебі біздің елімізде маркетингтік қарым - қатынастың ендірілгенінен әлі де көп уақыт бола қойған жоқ. Бір жағынан алғанда, жаңаша маркетинг жүйесіндегі көптеген өзгерістер Қазақстан мемлекетіне жете қойған жоқ. Маркетинг негізінен экономикалық ғылымдарға жататын ұғым, дегенмен басқа ғылымдармен де тығыз байланыста болады. Мәселен, маркетинг саласын лингвистика аясында қарастыру оның тілдік табиғатын табиғатын толықтай ашуға мүмкіндік береді. Маркетингтің жаны - сөз, тілдік бірліктер. Маркетингте ең бсаты орында тұратын нәрсе, ол адамдардың бір - бірімен ортақ тіл табысуы, сол арқылы тауар мен ақша айналымы процесі жүзеге асады. Тұтынушылардың өз ойларын, тауарға деген қызығушылықтарын, не болмас бір өзіне қажетті тауарға сұранысын жеткізу кезінде соған лайықталған тілдік бірліктер, сөздер, сөйлемдер, бір қалыпқа түскен сөз тіркестері қатысады. Бұл өз кезегінде лингвистикада коммуникация деген атпен жеке сала болып қалыптасқан. Яғни коммуникация маркетинг үшін маңызды ұғым болып табылады. Маркетинг саласында басқа стильдік салалардағыдай дайын күйінде қолданылатын тілдік бірліктер, бұл бірліктерді тіл ғылымында клише деп атау қабылданған. Әрі маркетингтің өзі осы ерекшелігіне қарай маркетингтік функционалдық стильге сараланады. Бұл атау соңғы кезде ғалымдардың еңбектерінде келтірілгендіктен, біз де қазақ тілінде маркетингтік функционалдық стиль деп атауды ұйғардық. Маркетингтік функционалдық стильдегі жиі қолданылатын тілдік бірліктер, яғни клишелер өз кезегінде тағы да бірнеше бөлімдерге бөлінеді. Қазақ тіл білімінде клишелерді арнайы зерттеген Мамбетова Маншук «Ресми - іскер клише тұлғалардың семантикасы және қызметі» деген диссертациялық жұмысында клишелердің көбінесе ресми - іскер стильге тән екендігін көрсетіп береді. Әр қилы қызметімен, күрделі табиғатымен ерекшеленетін тіл бірлігі клишенің өзін зерттеу - теориялық және практикалық тұрғыдан аса өзекті мәселе болып табылады. Демек, маркетингтің, маркетинг саласындағы клише сөздердің өзі күрделі зерттеу нысаны болуға лайық екендігін зерттеу жұмысы осы тұрғыда айқын дәлелдеп береді. Маркетинг пен жарнама, фреймдер өзара бір - бірімен қабысып келетіндіктен, олар да зерттеу жұмысының бір бір бөлімі ретінде қарастырылды. Жарнама маркетингтің ең басты обьектісі болып саналады, өйткені өнімді өткізу үшін, ең алдымен, өнімді жарнамалау әрекеті жүргізіледі.

Сонымен қатар маркетинг саласындағы басқа қарапайым жұртқа ұғыныла бермейтін терминдер де кездеседі. Олардың тілдік сипатын ашып, анықтамасын беру бітіру жұмысының басты талабына айналып отыр.

Жұмыстың көкейкестілігі: Қазақстан Республикасында әлеуметтік, қоғамдық өмірде маркетингтің тез таралып бара жатқандығына байланысты оны зерттеуді жүзеге асыру күн тәртібінде тұр десек те болады. Маркетингке, әсіресе қазақ жеріндегі маркетингке арнайы зерттеулер жасап, негізгі нәтижелерді маркетинг саласының дамуы үшін пайдаланатын бізде бірде - бір ұйым немесе мемлекеттік мекеме жоқ десе де болады. Әрине, маркетингтік талдауларды экономикалық процестерге сай талдап, статиткалық мәліметтермен жабдықтап отыратын зерттеу институттары жұмыс істеуде, алайда олар тек экономикаға ғана қажетті деректерді ұсынып отырады. Ал маркетингтің негізгі ұғымдары, маркетингке қай стильде коммуникациялық іс - әрекет жүзеге асады, бұл туралы, өкінішке орай, еш жерлерде қарастырылмаған. Мұның өзі болашақта жалғаса беретін болса, тұтынушы мен өндірушінің арасындағы сауда - саттыққа негізделген байланыстың үзілуіне себеп болады. Бұл аталмыш мәселелермен қатар маркетингте жиі қолданылатын клишелер бұрын сөз болды ма деген сұраққа келсек, бұрын - соңды клишелер арнайылап маркетингте қарастырылған жоқ деп айта аламыз. Зерттеу жұмысының өзектілігін де оның тың мәселені алғаш қарастырып отырғандығымен байланыстыруға болады. Өйткені қазақ тіліндегі клише тұлғалар ғылым саласында тек қана ресми іс құжаттарының құрылымдық бірліктері рет талданды. Қазақстан мемлекетінде маркетингтің жаңа қалыптасып келе жатқанын ескеретін болсақ, онда клише сөздердің қандай маңыздылыққа ие болатындығы айқын. Сөздің жиі қолданылатындығы, әрине, мәжбүрліктен туып отырған іс, алайда оның өзі кез келген тілдік саланың мәнін анықтайды.

Маркетинг саласындағы клише сөздердің өзекті мәселе ретінде талдану, осы мазмұнына сәйкес қарастырылуы оның көкейкестілігі болып табылады. Жалпы жұмыстың тақырыбының өзі оның бүгінге дейін зерттеле қоймаған тың тақырып екендігін көрсетеді. Ал ресми - іскер стильдегі клишелер тобы мағыналық жағынан да, құрылымдық жағынан да зерттеліп үлгерген. Біз мұның себебін мынадай жауаптардан іздейміз, Өйткені ресми - іскери стильден бір ерекшелігі, маркетинг саласында тілдік бірліктер әлі толықтай клишелену үрдісін бастан кешірген жоқ. Сондықтан маркетингтік функционалдық стильді ресми - іскери стильмен салыстыра қарастыратын болсақ, маркетингтік функционалдық стильде клише бірліктері аз, осыған қарамастан қазіргі таңда жиі қолданылатын клише сөздер алғаш рет топтастырылған.

Зерттеудің пәні: Бітіру жұмысы маркетингтік аумақтағы клишелерді қарастырып отырғандықтан, екі ғылыми саланың зерттеу нысаны болып табылады. Себебі маркетингтік өзі жекелей алғанда, бір бөлек ұғым болып келеді де, клишенің өзі дербес қалпында тіл білімінде зерттелетін ұғым ретінде танылған. Маркетинг негізінен экономика ғылымы саласында қолданылады. Экономика нарықтың, сауда - саттықтың, коммерциялық қарым - қатынастың барлығының басын бір жерге шоғырландырып, осылардың сипатын, мақсаты мен міндетін айқындап беріп тұрады. Ал клише сөздер, негізінен лингвистика ғылымында қарастырылып, стилистика шеңберінде соған сай түсінік беріледі.

Зерттеу жұмысы экономика және лингвистика ғылымдарының басын бір жерге қосып, маркетингке тілдік сипаттама жасап, жиі қарым - қатынаста жүзеге асатын сөздерді көрсетеді.

Зерттеудің мақсаты: Бітіру жұмысының мақсаты маркетинг саласындағы клише сөздерді анықтау, олардың сипатын ашу болып табылады. Бүгінгі қазақ қоғамында маркетингтің екі сауда - саттық аймағына таралатыны байқалады:

Жылжымайтын мүліктер сату бөлімі;
Тұрмыстық бұйымдар сату бөлімі.

Бұл екі саладағы қолданылатын клишелердің мағыналық сипаты бір - біріне кей жағдайда ұқсас бола бермейді. Сондықтан екі бөлімдегі клишелердің мағыналық - құрылымдық жақтарын көрсетуді басты міндетіміз етіп алдық.

Зерттеудің ғылыми жаңалығы: Маркетинг саласын зерттеу барысында көптеген тың мәліметтерге қол жеткіздік. Маркетинг лингвистика ғылымында түбегейлі зерттелмегендіктен, бұл саланы және лингвистика ғылымын байланыстырып тұратын әдебиеттерді қарап, біршама жаңалықтарға көз жеткіздік. Бұл турасындағы ғылыми жаңалықтарды үш түрге жөн деп таптық:

1. Жалпы маркетинг саласының тілдік бірліктері алғаш рет жүйеленіп талданды;

2. Маркетинг саласындағы қолданылатын клише сөздер жиналып топтастырылды, клишенің маркетингпен байланысы жөнінде тың ойлар айтылды;

3. Маркетинг пен жарнама мәселесі бір - бірімен тығыз байланыста болғанымен, олардың арасындағы мағыналық қарым - қатынас зерттеу еңбектерде бір жүйеге келтіріліп айтылған жоқ. Көбінесе жарнаманың ғана тілдік көріністеріне назар аударылып, маркетингке қатысты әңгіме қозғалған жоқ.

Зерттеудің негізгі ғылыми жаңалықтарына осыларды жатқызуға болады.

Зерттеудің теориялық және практикалық негіздері: Зерттеу жұмысында көптеген теориялық мәселелер қарастырылды. Олардың барлығы тіл білімінің социолингвистика саласы мен экстралингвистика саласында кеңінен қолдануға жарайды. Сонымен бірге клише сөздердің мағыналық топтары да бөліп қарастырылды.

Зерттеу жұмысындағы негізгі айтылған ойларды сөздіктер шығаруға, ғылыми еңбектерге пайдалануға, оқу - әдістемелік құралдарға қолдануда жүзеге асыруға болады.

Зерттеудің дерек көздері: Зерттеудің дерек көздері ретінде М. Мамбетованың «Ресми - іскери клише тұлғалардың семантикасы және қызметі» деген кандидаттық диссертациясыеың авторефераты, сол сияқты

В. В. Виноградовтың, В. Д. Бондалетовтың, К. М. Абишеваның, Ф. Котлердің «Основы маркетинга» еңбектері пайдаланылды.

Жұмыстың құрылымы: Бітіру жұмысы кіріспеден, екі негізгі бөлімнен, қорытындыдан және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

1. 1 Маркетинг және тілдің прагматикалық аспектілері

Маркетинг пен оның саласында қолданылатын коммуникациялық құралдардың атап айтқанда тілдің, тілдік стильдердің еркшелігін айтпас бұрын маркетинг ұғымының өзіне анықтама беріп, әлеуметтік функциясына, яғни қызметіне шолу жасап өткенді жөн санап отырмыз.

Нарық жағдайында шаруашылық субъектілерінің табысты жұмыс істеуі үшін осы заманғы ғылыми теория мен практиканың әдіс - амалдарын қолдана білудің маңызы зор, сондықтан нарықтық экономика ішінде маркетинг елеулі орын алады.

Маркеитнгтің бүгінгі таңда қажеттілігі әлеуметтік, экономикалық факторларға байланысты туындап отыр. Маркетингтің бүгінгі қазақ қоғамына тереңдеп енуі тілдік коммуникацияның жан - жақты дамуына да әсер етуде. Ал, маркетинг деген терминнің өзін, тілдік жағынан алып қарағанда, бұрыннан бері келе жатқан ғылыми термин еместігі, яғни тәуелсіздік алған жылдардан кейін сөздік қорымызға енген термин екендігі белгілі.

Маркетинг қазақ қоғамына нарықтық қатынастармен бірге кешеуілдеп жеткен ұғым. Мұның өзі елдің нарықтық жүйеге көшуімен байланысты болғандықтан, қазақ ғылымында маркетинг түбегейлі, түбірлі зерттеу нысанына айнала қойған жоқ. Сондықтан бұл тақырыпты кешенді ғылымдар жүйесінде тереңірек қарастыру болашақтың еншісінде деп білеміз.

Сонда да болсын экономиканың күрделі бір саласы ретінде әлеуметтік өмірімізге енгендіктен, маркетинг жайында біршама мағлұматтар беретін оқу құралдары азды - көпті болсын бар. Сондай еңбектердің бірі «Маркетинг. Нарықтану» деп аталады. Аталмыш кітапта маркетинг жайлы мынадай анықтама берілген:

«Маркетинг - қысқаша тұжырымдап айтсақ, нарықтық қатынас жағдайында өндірісті басқарудың жүйесі мен пәлсапасы»[1, 3] .

Ал атақты американ маркетологы Филип Котлер бұл ұғымға американдық ойнақы сөзбен мынандай анықтама таңады:

«Маркетинг - мұқтаждық және тұтыну қасиеттерін алмастыру арқылы орындауға арналған адамзат әрекетінің түрі» [2, 9] . Сонымен бірге маркетолог батыстық маркетингтің тілдік ерекшеліктерін оның адам психологиясына әсер ететін күш ретінде бағалап, келесідегідей сөздік тұлғаларды клиенттермен қарым - қатынас кезінде қолдануға ұсынады: «Өзіңіз шығара алатын затты сатуға тырысқанша, сата алатын затты өндіріңіз», «Сіздіңше болсын!», «Сіз біздің боссымыз!», «Тұтынысшы іздеңіз және оны қанағаттандырыңыз!». Мұның астарында, бір жағынан, тиімді психологиялық амалдар жатқанын аңғаруға болады. Себебі маркетингтің мақсаты мәнерлі сөйлеу мен тұтынушылардың көңілінен шыға білген жағдайда ғана орындалады. Ал маркетингтік жүйе жақсы дамыған батыстық елдерде кешенді түрде бұл амалдардың барлығы қолданылады. Маркетингтік қарым - қатынасқа ТМД мемлекеттерінің ішінен алғашқыларының бірі болып енген Ресей аз уақыттың ішінде батыс елдеріне деңгейлес болатындай дәрежеге жетті.

Орыс экономикалық ғылымдар саласында бұл ұғым әлі де терең зерттеліп, зерделену үстінде. Маркетинг ұғымына орыс зерттеушілері сан түрлі анықтама беріп тастаған.

«Маркетинг» деген жалғыз терминнің өзіне екі жүздей анықтама берілген. Мәселе маркетинг ұғымына берілген түсініктердің мөлшерден тыс көптігінде емес, маркетингті оған қатысты екі термин «паблик рилейшнз, жарнама» терминдерімен қатыссыз анықтауында.

Маркетинг - бұл бизнестегі табыстарды шексіздендіруге арналған ең бір негізгі құрал. Ол өзіне жарнама «пиар», сатуды жылдамдату сияқты қызмет түрлерін де қосып алған». [3, 18] Аталған анықтамадан көріп тұрғанымызлай, маркетингтік жүйенің жалқы басқару жүйесі емес екенін оның қосарлас ұғымдары бар екенін көреміз. Сауда - саттық, сатып алу, сату, бизнес сияқты қоғамдағы негізгі нарықтық қозғаушы күштердің басын біріктіретін әрекеттер жиынтығы - маркетинг.

Жалпылама түрде маркетинг қызметін кешенді экономикалық, ақпараттық, тұтынушылардың сұранысын компания мүмкіндіктерімен ұштастыратын басқару жүйесі ретінде анықтауымызға болады. Маркетинг - бұл тауарлар мен қызмет түрлерін компанияның жоғарғы пайдаға жетуі үшін сатуына мүмкіндік беретін өлшемдер жүйесі. Маркетинг әлеуметтану, PR, сатуды жеделдету, жарнама сияқты құралдарды пайдаланған кезде ғана өз мақсатына жетеді. Социолингвистикалық зерттеу нысанына айналып отырған маркетингтің ұйымдастырылу жүйесін төмендегі кестеден көруге болады:

Әлеуметтану

Нарықты, сұраныстарды, бәсекелестерді талдау, нарықты сегменттеу, тауарлар мен тауар белгілерінің маркаларын тестілеу

Сатуды жеделдету ұсыныстар мен сұраныстардың ұлғаюының құндық және құнсыз шарттарының тиімділігін анықтау тауар белгісіне сұраныстарды көбейтетін шараларды көп өткізу

Қалаулы имидждерді қалпына келтіру, демеу беру, қалыптастыру; мақсатқа бағытталған топқа жеткізу, қоғаммен ішінара байланыс. Ақпараттық себептер туғызу және ақпаратты БАҚ - қа жеткізу

Жарнама

Тұтынушыларға сауда белгісі жайында ақпарат беру, сауда белгісіне және оның сауда ұсыныстарына сұранысты қалыптастыру. Сатып алуға негіздеме туғызу. Қалыптасқан тарифтер сәйкестігімен ақша төлену керек

Кестеде көрсетілгендердің барлығының да тілдік элементтер арқылы жүзеге асатындығы мәлім. Маркетинг өкілі мен тұтынушының арасында затты, мүлікті сатып алуға, өтуізуге байланысты қарым - қатынас жүзеге асырылады. Бұл қарым - қатынаста сөйлеу, пікір алысу, әңгімелесу вербальдық әрекеттер кеңінен көрініс табады. Сондықтан маркетингтік коммуникация осындай байланыс жағдайында туындайды.

Маркетингтік коммуникация - бұл маркетингтік іс - әрекетке енетін ақпараттық байланыстар. Коммуникация өкілдерінің әрқайсысының өз нысаны мен мазмұны болады.

Маркетинг саласының негізі коммуникациялық процестер кезінде айқындалады деп айта кеткеніміздей, маркетинг пен тілдік белгілер өзара бір - бірінен ажырағысыз ұғым. Ең алдымен, маркетинг тұтынушылардың сұранысын қанағаттандыратын кезде вербалды және бейвербалды амалдар қолданылады.

Егер маркетингтің барлық құралған нәрселерін не біріктіреді және маркетингтік коммуникацияның өзегі болып не табылады деген сұраққа келсек, онда жауап - сауда белгісі болмақ. Әлеуметтану, PR мен жарнама сауда белгісін өңдеу идеясының деңгейінде ішінара байланысқа түседі. Әлеуметтану бұл процеске көпшілік қауым арасында және бәсекелес ортада жүргізілген зерттеудің нәтижесін ендіреді, PR сауда белгісінің имиджін жасау бағдарламасын таратса, жарнама - сауда белгісінің түрі мен позициясының мәтіндік және графикалық көрінісін береді.

Енді кесте ішіндегі әлеуметтану, PR, жарнама ұғымдарының іске асырылу кезеңдеріне тоқталайық. Маркетингтік байланыста социолингвистикалық факторлардың белгілері көрініс табады. PR мен жарнама өнімді өткізу мен сатуға бағытталған, тауардың имиджін көтеруге арналған әрекеттер тізбегі. Маркетингтің, әсіресе жарнама саласында тілдік құралдар қажеттілігі жиі - жиі туындап отырады. Сондықтан жарнаманың адамдарға ықпал ету күші зор болу үшін жарнама берушілер жарнама тілін жан - жақты зерттеп, пихологиялық жақтан саралау жасайды. Жарнама тіліне қатысты көптеген ғалымдарлың, зерттеушілердің еңбектерінен біз осы аталған мәселелердің жалғас ұғымдарын табамыз.

Қазақ тілінде алғаш рет ғылыми негізде жазылған деп ауыз толтырып айтуға тұрарлық еңбек деп екі кандидаттық диссертацияны көрсетуімізге болады. Оның бірі -Асанбаева Сауле Асанбайқызының «Жарнама саласында мемлекеттік тілді қолданудың социолингвистикалық өзекті мәселелері» атты кандидаттық диссертациясы, екіншісі - Солтанбекова Ғалия Әлібекқызының «Қазақ жарнамалары: тілдік сипаты және олардың ықпал ету қызметі» атты кандидаттық диссертациясы. Бұл екі еңбектен басқа қазақ тілі саласында ғана емес, түркологияда да жарнама жайында жазылған толымды жұмыс жоқ екенін көреміз.

Алайда PR мен жарнама лингвистика ғылымында көбінесе маркетингтік аядан тыс, бірақ маркетингпен байланыста, тең дәрежеде қарастырылатын, өз алдына бөлек зерттеу нысаны ретінде орныққан сала.

Маркетинг тілі туралы, оның қолданылу аясы жайында қазақ тілінде әлі нақты, әрі ғылыми дәлелденген диссертациялар жазылған жоқ, ғылыми - зерттеу жұмыстары жарық көрген жоқ. Маркетинг жайлы жекелеген оқу құралдарының өзі орыс тілінен аударылған, бұл оқу құралдарында маркетинг тілі туралы, оның тілдік ерекшеліктері жайында арнайы сөз қозғалмаған. Бұған, әрине, Қазақстанның нарықтық қатынастарға енді кірген тәжірибесі аз мемлекет екені де әсер ететіні сөзсіз. Алайда экстралингвистикалық тұрғыдан маркетинг тілін зерттеу бүгінгі күннің талабына айналып отыр. Қазақстан маркетинг төңірегіндегі Батыстың бүкіл тәжірибесін қолданып, пайдаланып, жүзеге асырып отыр. Сонымен қатар, мұндағы Батыстық үлгіден айырмашылығы, маркетинг саласындағы сөз қолданыстары қазақшаға көшуде. Солардың барлығын жүйелеп, бір арнаға тоғыстыру үшін маркетинг тілінің қыр - сырын жете меңгеру керек.

Біз бұл бітіру жұмысында маркетингтік жүйедегі қалыптасқан тілдік қолданыстарды, яғни клише сөздерді қарастырып отырғандықтан, біраз маңызды жайттардың басын ашуымызға тура келеді. Солардың бірі маркетингті қазақ тілінің қай саласымен байланыстырып зерттеу керек. Әрине, бұл жерде клише деген ұғым еніп отырғандықтан, стилистика саласында зерттеу қажеттігі өзінен - өзі туындайды. Себебі, «қазіргі тіл біліміндегі клишеге қатысты көзқарастардың дені тікелей ресми - іскери стильмен байланысты болып келеді» [4, 7 Мамбетова М. К. Ресми - іскери клише тұлғалардың семантикасы және қызметі. Алматы, 2005] . Клишенің стильдерге қатысты екені дау тудырмайтын ақиқат, солай бола тұрса да, оны тек қана ресми - іскери стильдерге тән белгі деп те айта алмаймыз. Клишенің маркетинг қарым - қатынас кезінде де қолданылатыны талас тудырмайтын ақиқат. Клишені арнайы зерттеу нысаны ретінде қарастырғандар оның лексикалық - семантикалық ерекшеліктерін және публицистикалық стильдерде орныққан тілдік элементтер екенін көрсетеді. Газет тіліндегі қайталанатын тілдік белгілердің, сөз оралымдарының дами келе клишеге айналатын құбылыс екендігі орыс ғалымдарының диссертациялық еңбектерінде өз алдына бөлек зерттеу бағыты ретінде келтіріледі.

Лингвистикалық әдебиетте кездесетін тілдік клишелерді лексикография мәселесі тұрғысынан зерттеген Н. С. Васильева мен газет тіліндегі етістікті клишелердің қолданылуын зерттеген Г. М. Поспелованың еңбектерін айрықша атап өткен жөн. Олар өз еңбектерінде клишені тек белгілі бір стиль тұрғысынан ғана емес, жалпы тілдік тұрғыдан қарауға тырысып, осындай жолдармен клишенің анықтамасын береді. Мысалы, зерттеуші Г. М. Поспелова клишелердің мынандай негізгі белгілерін атап көрсетеді: а) компонент құрамының тұрақтылығы; ә) номинацияның тіркелу сипаты; б) дыбысталуының үйреншіктілігі; в) дайын тілдік блоктар ретінде жұмсалуы; г) бір мезгілде еркін сөз тіркесіне тән семантикалық мүшеленуі. Осындай белгілерін атап көрсете отырып, ғалым «мұндай аралық құбылыстар тіл дамуындағы тілдік эволюция процесін белгілей келіп, синхрондық кезең фактілерін көрсетеді. Сондықтан клише ұғымының шекарасын белгілеу үшін оның синхрондылығын ескеру қажет» [5, 22 Поспелова Г. М. Функционирование клише глагольного типа в языке современной газеты. Автореферат. -Москва, 1979. ], - дейді. Ал Н. С. Васильева мынадай анықтама береді: «Тілдік клише деп жұмыста типтік өмірлік жағдайларда бекіген фразеологиялық, фразеологиялық емес сипаттағы қоғам дамуының белгілі бір кезеңінде берілген тілдік ұжымның қабылдаған құрылымы мен стилі бойынша әр түрлі тұрақты, жоғаоы жиілікте туындайтын коммуникативті бірліктердің (сөз, сөз тіркесі, сөйлем) ерекше түрі деп түсініледі. Мұндай тұрақты тіркестер жоғары дәрежеде стандартталған болып келеді. Белгілі бір синтаксистік құрылымдары мен лексикалық толықтырулары дайын формулалар ретінде меңгеріліп, адам санасында дайын блоктар ретінде жатталады» [6, 16 Языковые клише и проблемы их лексикографирование (на материале русского и английского языков) . Автореферат. -Ленинград, 1983] .

Тілдік тұрғыда қарастырылғанына қарай клишелер функционалдық стилдік топтарға кіреді. Біз енді функционалдық стильдерге біршама үңіліп, зерттелу дәрежесіне мән бермекпіз.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.