Баскетбол
КІРІСПЕ
1.Баскетболдың даму тарихы
2.Ойын техникасы
3.Ойын тактикасы
4.Ойын техникасын үйрету методикасы
5 Қорытынды
1.Баскетболдың даму тарихы
2.Ойын техникасы
3.Ойын тактикасы
4.Ойын техникасын үйрету методикасы
5 Қорытынды
Баскетбол
Мазмұны
КІРІСПЕ
1.Баскетболдың даму тарихы
2.Ойын техникасы
3.Ойын тактикасы
4.Ойын техникасын үйрету методикасы
5 Қорытынды
КІРІСПЕ
Баскетбол ағылшын тілінен аударганда basket себет жане ball доп деген сөзді білдіреді.Баскетбол камандалық спорттық ойын,оның мақсаты қарсыластың торын қолмен доп түсіру,сонымен қатар қарсылас каманда допты салдырмау әрекетін жасайды.
Орталық Американың ежелгі халықтарының доп ойынының көрінісі салынған сурет тапқаннан кейін белгілі болды.Бұл суретті көріністің казіргі кездегі баскетболға ұқсастығы болған және Юкатан түбегінен төрт бұрышты алаң табылған.Алаңды қоршаған таста соғылған қабырғаның ортасында қарама-қарсы төрілген.
Сонымен қатар 1603ж Дитрих Брустың салынған суретінде де қазіргі баскетболға ұқсастығы болған.
1818жылы Фата энциклопедиясында Флориада тұрғындарының ойыны жазылған,онда бағанаға ілінген торға допты көздегені тұр.
1891ж Джеймс Нейсмит 1-ші рет ойының негізгі принціптерін құрастырды олар осы күнге дейін маңызын сақтады.
Қазіргі заман техникасы-ол күрестің формасы мен әдісінің тарихы даму қорытындысы.Уақыт өте келе,тәсілдердің саны да өзгерді.Әр бір тарихи уақыт кесіндісі көп деген ұтымды тәсілдерді ұсынды.Сондықтан,қәзіргі заман әдістерінің керекті арсеналын білуі қажет және қәзіргі заманғы ең тиімді әдістердің бастысын анықтайтын ойының даму тенденция арсеналын білуі қажет.
Жіктеу-ол белгідегі барлық әдістер мен тәсілдер бөлім мен топ бойынша танықталған белгі негізінде топтастыру.
Техника-ол ойынның тәсілі,ойыншылардыңқорғаны мен шабуылда нәтижені әрекеттерін қамтамассыздандырып,команда ішінде ойыншылардың бірігіп әрекеттесуі мен қарсылық көрсетіп ұйымдастырады.
Қазіргі заман техникасы-ол күрестің формасымен әдісінің тарихи даму қортындсы.Уақыт өте келе,тәсілдердің саны да өзгерді.
Ойынның белсенді түрде дамуы қазіргі заман техникасының алуан түрлілігіне алып келеді.Ол ашық көрсетілген динамикалық шабуылын сипаты жай және рационалды,ауыспалы жылдамдық пен шапшаңдық,тиімділік пен дәлдікпен үйлестіреді.
Қазіргі уақытта белгілі бір шарадағы тактика әдістердің дұрыс орындалуы сипатын анықтайды,соның арқасында қозғалыста түрлі жағыдайдағы ойыншылардың өзіндік бір ерекшеліктері пайда болып тұруы керек.
Баскетболдың даму тарихы.
Баскетбол ағылшын тілінен аударғандаbasketсебет жәнеbollдоп деген сөзді білдіреді.Баскетбол командалық спорттық,оның мақсаты қарсыластың торына доп түсіру,сонымен қатар қарсылас команда допты торға салдырмау әрекетін жасайды.
Әр түрлі қимылдарды түрлі қарқында,бағытта,түрлі жылдамдықпен орындай отырып,адам ағза жүйесінде және ішкі құрлыстарына жақсы әсер алады.
Адам ойын үрдісі кезінде жоғары эмоционалды жүктелген және үлкен қуанышқа бөленіп,қанағат алады.Дене тәрбиесі жүйесінде баскетбол ойынының маңызы зор.
Балалар және үлкендер қажетті дағдыларды иемден отырып,өз бетінше үнемі дене шынықтыруды жетілдіруге,денсаулықты сақтауға,көңіл көтеруге және ұзақ өмір сүруге мүмкіндік бар.Баскетбол ойынымен балалар 9-10 жасынан бастап айналысуына болады(өз жастарына лайықты құрал жабдықтарды қолдана отырып)
Баскетболдың шығу тарихы
Орталық Американың ежелгі халықтарының доп ойынының көрінісі салынған сурет тапқаннан кейін белгілі болды.Бұл суретті көрінісінің қазіргі кездегі баскетболға ұқсастығы болған және Юкатан түбегінен төр бұрышты алаң табылған алаңды қоршаған тастан соғылған қабырғаның ортасында қарама-қарсы тро ілінген.
Майя және кейінірек ацтек құдайшыларды бұл ойынды өз тіліндеПок-то-покдеп атаған.Бұл ойын ұнемі құдайдың құрметіне арнаған мейрамдарда өткізілген.Доп резеңкеден жасалған,ішіне шөппен толтырылған допты қарсыласының торына түсіру қажет болған.
Сонымен қатар1603жылы Дитрих Брусьтың салған суретінде де қазіргі баскетболға ұқсастығы болған.1818жылы Фата энциклопедиясында Флорияда тұрғындарының ойыны жазылған,онда бағанаға ілінген торға допты көздегені туралы жазылған.
1891ж Джеймс Нейсмит 1-ші рет ойынның негізгі пинціптерін құрастырды,олар осы күнге деиін маңызын сақтады.
Бұл пинциптері төмендегідей:
- Қолмен доп ойнауға болады,бірақ допты ұстап жүгіруге болмайды:
- Екі команданың барлық ойыншылары қай уақытта,қандай қалыпта болсын допты ұстай алады.
- Екі команда да алаңның бір бөлігінде бола алады:
- Ойыншылар бір-бірінің денесіне қай жері болмасын тиісуге болмайды.
- Допты тастайтын орын көлденең жерде және белгілі бір биіктікте орналасқан.
Баскетбол ойыны өте жылдам тарай бастады және бұл ойынды дүние жүзінің түкпір-түкпірінде ойнай бастады.1-ші халықаралық кездесу 1919 ж АҚШ,Италия,Франция елдедер армиясының командаларының турнирінде болды.1923 ж Франция,Италия,Чехословияның әйелдер командасының турнирі өтті.
1932 ж Халықаралық баскетбол федерациясы құрылды.1935 ж Женевада 1-ші Европа чемпионаты өтті,Ливия құрама командасы жеңінпаз атанды.
1938 жылынан бастап әйелдер 1-шілігі өте бастады.Италия командасы 1-ші чемпион атанды.Қазір Европа чемпионаты 2 жылда 1 рет өткізіліп тұр.
1950 жылы ерлер арасында әлем 1-шілігі өткен,1953 жылынан бері әйелдер арасында өткізіліп келеді.Ерлер арасында әлем біріншілігінің 1-ші жеңінпаздары Аргентина ал әйелдер арасында АҚШ құрамалары болды.Қазіргі кезде әлем 1-шілікгі 4 жылда 1рет өткізілді.
1936 ж Берлинде өткізілген олимпиадалық ойындарда ерлер арасында АҚШ құрамасы чемпион атанды.1976 ж Монреонда әйелдер арасында КСРО құрама командасы чемпион атанды.
Ойын техникасы.
Техника-ол ойынның тәсілі ,ойыншылардың қорғаныс пен шабуылда нәтижелі әрекеттерін қамтамасыздандырып,команда ішінде ойыншылардың бірігіп әрекеттесуі мен қарсылық көрсетуін ұймдастырады.
Қазіргі заман техникасы-ол күрестің формасы мен әдісінің тарихи дамуы қорытындысы.Уақыт өте келе,тәсілдірдің саны да өзгерді.Әр бір тарихи уақыт кесіндісі көптнген ұтымды тәсілдерді ұсынады.Сондықтан,қазіргі заман әдістерінің керекті арсеналын білу қажет және қазіргі заманға ең тиімді әдістердің бастысын анықтайтын ойынның даму техденсия арсеналын білу қажет.
Ойынның белсенді түрде қазіргі заман техниканың алуан түрлілігіне алып келді.Ол ашық көрсетілген динамикалық шабуыл сипаты жай және роционалды,ауыспалы жылдамдық пен шапшаңдық,тиімділік пән дәлдікпен үйлестіріледі.Қазіргі уақытта белгілі шарадағы техника әдістердің дұрыс орындалу сипатын анықтайды,соның арқасында қозғалыста түрлі жағыдайға ойыншыларының өзіндік бір ерекшеліктері пайда болып әр түрлі,алуан түрлілігімен сипатталады.Яғни,барлық қозғалыстардың көмегімен әр түрлі әдістер жүзеге асырылады,ол былыққан сипат болмай,белгі бар заңдылықпен қалыпты жағыдайда қайталанады,оларды топтастыруға және жүйелеуге болады.
Жіктеу-ол белгідегі барлық әдістер мен тәсілдерді бөлім мен топ бойынша анықталған белгі негізінде топтастыру.
Бұрын осындай барлық белгінің санына қозғалыстың кинематикалық және динамикалық құрылымының өзгешелігі,әрекет сипатын белгілеуге қатысты еді.Әрекетті сипаттау бойынша барлық қозғалысты екі үлкен бөлімге бөлуге болады:Шабуыл техникасы мен қорғаныс техникасы.Олардың әрқайсысына доппен және допсыз орындалатын қимылдың әртүрлі сипатты топтпар кіреді:ауысу техникасы,допқа ие болу техникасы, допты менгеу техникасы және тәсілдерге қарсы әрекет.
Ауысу техникасы
Барлық ойын барысында баскетболшы кенеттен болатын,әр түрлі әрекет орындауға дайын болуы қажет.Сондықтан ол әрдайым дайындық кезеңде болуы керек,яғни бұл оған қажетті тапсырманы орындауға мүмкіндік береді. Мүның бастапқы рөлі алға 1.
Техника-ол ойынның тәсілі,ойыншылардың қорғаныс пен шабуылда нәтижелі әректтерін қамтамассыздандырып,команда ішінде ойыншылардың бірігіп әректтесуі мен қарсылық көрсетіп ұйымдастырады.
Қазіргі заман техникасы-ол күрестің формасы мен әдісінің тарихи даму қортындысы.Уақыт өте келе,тәсілдердің саны да өзгерді.Әрбір тарихи уақыт кесіндісі көптеген ұтымды тәсілдерді ұсынады.Сондықтан,қазіргі заман әдістерінің керекті арсеналын білуі қажет және қазіргі заманға ең тиімді әдістерінің бастысын анықтайтын ойынның даму тенденция арсеналын білу қажет.
Ойынның белсенді тұрде дамуы қазіргі заман техникасының алуан түрлілігіне алып келеді.Олашық көрсетілген динамикалық шабуыл сипаты жай және рационалды,ауыспалы жылдамдық пен шапшаңдық,тиімділік пен дәлдікпен үйлестіреді.Қазіргі уақытта белгілі бір шарадағы тактика әдістерінің дұрыс орындалу сипатын анықтайды,соның арқасында қозғалыста түрлі жағыдайдағы ойыншылардың өзіндік бір ерекшеліктері пайда болып тұруы керек.Кез- кеген уақытта қарсыласынан допты алуға дайын болу қабілеттілігі мен бір қалыпты жағыдайды сақтау негізгі талап болып табылады.Бір қалыпты жүгіру ойынның ауысу жұмсақтығымен оның еркіндігімен ерекшеленеді.
Жұлқыну-тез шапшаңдау.Жұлқұнудың көмегімен қарсыласынан жұлып алу және бағытты өзгерту іске асырылады.Жұлқыну үшін жақын қашықтықта жүгіру қолданылады.
Қосымша қадам-қимыл бағыты бойынша бірінші тұратын аяғы баскетболшының тік тұру қадамынан басталады.Бір уақытта жұмсақ,айнымалы қозғалыспен екінші аяқ оған тартыла түседі.Қорғаныста қарсы әрекетке тәсілдерді қолдануда олар ерекше кең пайдаланады.
Секіру-барлық үйлесімді тәсілдерменбірге қолданылады және оның еш қарсы әрекетсіз және оның еш қарсы әрекетсіз және тиімді орындауына жақсы жағдай жасайды.Секіру екі аяқпен және бір аяқпен секіру болып бөлінеді.
Екі аяқпен жұлқына секіру тік тұру негізінде орындалады.Секіріс сәл ғана шамалап отырып алаңнан аяқтың бүгілуімен қоса қалдың алға жоғары бағытта серпілуі арқылы орындалады.Секіріп жерге қайтадан түскенде,тізкнің бүгілуі,жерге жайлап түсуге бір уақытта тік тұруына көмектеседі.Бір аяқпен жұлқына секіріп ол тек жүгіру кезінде орындалады.Жүгірудің соңғы қадамы жай қадамға қарағанда бір шама үлкенірек болады және алаңға бірінші өкше тиеді.Осы себептен отырыстың табиғи жағдайы қалыптасады,бұл алаңнан өзін итеру кезінде керек.Ұшудың жоғары нүктесінде бұлғанған аяқ жайлап жерге түседі,сона баскетболшы толығымен ұзарады.Жерге түсу екі бүгіліп жасалған аяқпен жасалады.
Аялдау-бұл әдіс,бір шама ауысуды тақтатуға мүмкіндік береді,яғни қарсылыс топтың уақытын немесе ене белсенді кедергісіз әрекеттердің орындалу арақашықтығын ұтуына мүмкіндік береді.Аялдаманын екі тәсілі бар:екі қадам,секіру.Екі қадаммен аялдау аялдамаға дейінгі сонғы қадам жүгірістен кейінгі үлкен болдады,аяқтың қайырылыстан кейін аялдамадағы баскетболшының денесі біршама бір жаққа қарай ығысады,ол қарсы қозғалысқа байланысты болады. Жерге түсу аяқтың бүгілуімен яғни сәл отырынқырап орындалады.Екінші аяқ алға қарай яғни бастапқы қозғалыстың бағытына қарай қойылыды,баскетболшы тірек алған жаққа қарай бұрылыды.Тіреуші аяғы амортизация функциясы мен қозғалыстың жылдамдығын баяулату үшін қолданады.Жүгірістің жылдамдығы коп болған сайын жерге қону кезіндеол қатты бүгіледі.Екінші қадам тоқтату функциясын орындап дененің еш бір қалыптылығын жоғалтпайды,тіреу шегінде бір қалыпты ұстап тұру мен қамтамасыз етеді.
Секіру аялдау.Алаңнан денені итергенен кейін келесі жерге түскендегі жүгіріс қадамы,ал алдындағы тәсіл сияқты бірден екі аяқпен орындалады.
Бұрылыстар арқылы ойыншы допты қарсылысынан қорғап қала алады және де сол шарттар бойынша ойыншы қарсыласына жақындай және алыстай алалады.Бұрылыстар алға және артқа қарай болады.Келесі аяқ бұрыла қара қадам жасайды.Егер бұрылыс кезінде ойыншының кеудесі алға бұрылса,бұрылыс алға қарай болады,егер әрекет артқа қарай болса,демек бұрылыс артқа қарай болады.Тіреу болатын аяқтың бүгіліп тұрып тіке тербеліссіз ось айналасында айналуы негізгі талап болып табылады.
Допты билел техникасы.
Допты билеу техникасының қабылдануына тосып алы,қолға беру,допты басқару және жүгіріс жатады.
Тосып алу-баскетболистің допты басқару тәсілі.Сәтті тосып алу басқа тәсілдердің сәтті орындалуын қамтамасыз етеді.Егер ойыншы өз әрекетін белгілепалмаса,доп бел жаққа келіп тиеді.
Екі қолмен тосып алу.Допты алу үшін қолдарды жарты шар тәрізді етіп доп сыйып нететіндей дөңгелек жасап,қарсы ұшып келе жатқан допқа қарсы тосады.Допты тосып алысымен келесі тәсілді орындауға дайындалады.Қолдың иілуі доптың ұшу жылдамдығының амортизациясын қамтамасыз етеді.
Қолдар ертерек иелгіндіктен доп қолға тигенде ұрылмауды керек.
Бір қолмен тосып алу.Бұл тәсіл екі қолмен тосу мүмкіншілігі болмаған жағдайда немесе келесі бір қолмен орындалатын балса қолданылады.Тосусоңында келесі қолмен тіреуге болады.Қолды доптың ұшу биіктігіне қарай сәйкес көтереді.Доптың ұшу траекториясын көріп бақылау маңызды шарт болып табылады.
Қолдан-қолға беру-ойыншылардың бір-бірімен бірлесіп әрекет қылуына және допты торға жақындатуға көмек тесетін ең басты тәсіл.Оны орындаудың түрлі тәсілдері бар,олар бастапқы қалыпқа және әрекет өзгешегіне байланысты.Кез-келген қолдан-қолға беруді дайындау фразасы доптың бастапқы қалпына келуін қамтамасыз етеді.Негізгі фразаның әрекетін керекті бет бұрыс пен доптың ұшу жылдамдығын қамтамасыз етеді.
Қолдан-қолға беруді тпотастыруды оның алдынғы қалпына байланысты.Негізінде 3 құрылым бар:
а) Негізгі қалыптағы доп иықтан биік жерде тосылады.Бұл жағыдайда саусақ бастары иін алдында немесе иінде сүйеніп болады.Бұл тәсіл қолдың сәл бүгілуі және білезіктің көмегінен орындалады 2 және 1 қолмен допты жоғарыдан беру жатады.
Екі қолмен жоғарыдан қолдан-қолға беру қарсыластың белсенді қарсы әрекетінің қолданылады. Бұл жағыдайда доп бастан жоғарыда,ал шынтақ алда болады.Қолдың жай ғана бүгілуі арқылы доп ойыншының серігіне беріледі.Бір қолмен жоғарыдан қолдан-қолға беру доптың бір білезіктегі негізі қалпы.Алдыға қарай жасалған әрекет арқылы қол бүгіледі және білезік допқа шарпа тиуі арқылы доп қолға беріледі.
ә)Бастапқы қалыпта қол шынтақ бүгілген қалыпта допты ұстап тұрады.Қолдан-қолға беру допты кеуде тұстан лақтыру арқылы қолданады.Оған кеудеден екі қолмен лақтыру,бір қолмен иықтан лақтыру сияқты тәсілдер жатады.Кеуде тұстан екі қолмен қолдан-қолға берілу.Бұл тәсіл алты метірлік қашықтықта допты дәл және тез беруге мүмкіндік жасайды.Бастапқы қалыпта доп кеуде тұста тұрады.Қолдардың алға қарай иілуі мен аяқтардың да сол уақытта иілуі арқылы немесе алдыға бір қадам білезіктердің белсенді әрекеті арқылы доп керекті бағытқа лақтырылады.Иық тұсынан бір қолмен қолдан-қолға беру.Бұл тәсіл едәуір қашықтыққа тура лақтыруға мүмкіндік береді.Бастапқы қалыпта допты бір қолдың білезігінде иық тұсында ұстап тұрады.Екінші қол оның тіреуі болады.Қолды сермеу кезінде ойыншы беретін қолға қарай бұрылып қайтадан бұрылғанда қол иіліп доп керекті бағытқа қарай лақтырылады.
б)Бастапқы қалыпта доп белден томенгі қалыпта болады және беріліс серлеу әрекеті арқылы орындалады.Осы принципке байланысты екі қолмен төмене қолдан-қолға беру,бір қолмен бас үстінен қолдан-қолға беру әрекеттері ұйымдастырылады.
Екі қолмен төменен қолдан-қолға.Доп кең ашылған саусақтар арқылы жанынан артынан тосылады.Бір қолмен төменен қолдан-қолға беру.Бастапқы қалыпта доп ойыншының бір қолының білезігінде болады,ал қолдың алақаны бүйір тұста болады.
Лақтыруға. Лақтыруға дайындалу және кәрзенкеге дәл тию ойын мақсатын құрайды.Лақтырудың дәлдігі көптеген факторларға байланысты,жақсы техника болып табылады,ал басқа факторлардың теріс әсерін төмендетеді және жәлдік қабілетін анықтауға мүмкіндік береді.
Кәрзеңкеге лақтыруды берілістің барлық тәсілдері иен орындауға болады.Ең көп тараған түрі екі қолмен кеуде тұсынан лақтыру,екі қолмен жоғарыдан лақтыру,бір иықтың тұсынан лақтыру,бір қолмен жоғарыдан лақтыру.Екі қолмен кеуде тұсынан лақтыру.Негізі бір орында орындалады,алыс және жақын қашықтықтан орындалған да әсерлі болады.Бастапқы қалыпта доп кеуде тұсында болады.Аяқтардың біреуін сәл алға қойу болады.Аяқтардың иілуімен қатар,олар жоғары қарай тұзу көтеріледі.Соңғы кезде ойыншының денесі мен қолдары жоғарыға қарай созылады.Екі қолмен жоғарыдан лақтыру.Доп бастың үстінде кеңінен ашылған қолда орналасады,алақан алға қарай орнатылады,шынтақ барынша төмен түседі.Аяқ бүгіліп дене жоғары көтеріледі және ол қолдың шынтақ тұсының бүгілуімен бірдей тұзуленеді.Осы әрекет арқылы доп кәрзенкеге жөнелділеді.Бір қолмен иық тұсынан лақтыру орта және жақын қашықтықтан шабуыл жасау үшін қолданылады.Бастапқы қалыпта доп иық тұсында болады,қолдың басы алға қаратылады.Доп астынан екінші қолмен тіреледі.Аяқты бүгіп доп бар қол жоғары жіберіліп,бір қалыпты,жұмсақ әректпен доп нысанаға лақтырылады.Сонғы кезде қол тегісімен созылып ,денінің ауырлық орталығы алда тұрған аяқа ауысады.Бір қолмен жоғарыдан лақтыру қарсы әрекетте әсері болып келеді.Допты дегеніне жеткізу үшін ойыншы жоғары секіріп,созылған қалпымен,ашылған саусақтармен допты жоғарғы нүктеде қарсы алуы керек.Жұмсақ әрекетпен допты кәрзенкеге қарай итеріп жібереді.
Секіріп лақтыру.Секіре лақтыру қандайда болса тәсілмен орындалады.Секіру үшін ойыншы екі және бір аяғымен де жұлқына көтеріле алады.Баскетболда секіре лақтыру термині екі аяқтап секіріп бір немесе екі қолмен жоғарыдан лақтыру дегенді білдіреді.Бұл жерде негізінен секіру мен лақтыру түйіседі.
Лақтыру үшін бастапқықалыпқа екі жолымен шығуға болады:
1)Ойыншы бел тұсындағы добымен тік тұрады.Содан кейін,секіріп допты бастапқы қалыпқа алып келеді,секірудің жоғаргы нүктесіне жетіп,қол бүгіліп нысанаға бағытталады.Бұл тәсіл көбінесе егер лақтыру бастапқы орында орындалса қолданылады.
2)Ойыншы тік тұрып допты ұстап лақтыруға негізгі қалыпта тұрады,содан соң секіріп лақтырады.Бұл тәсіл кобінесе ойыншының әрекетінен кейін қолданылады.
Жүргізу(басқару)-допты ұзақ ұстай алаңды соққылау.Егер доп ұзақ қолда тұрса,жүгіру бітті деген сөз.Допты жүргізу үшін сәл бүгілген аяқтарға ауысып тұру керек.Допты еркіндікте басқару үшін оны алды жақта,бүйір тұсында ұстау керек.
Қарапайым басқаруда доп қайтадан көтерілгенде белге дейін не жоғарыға жетеді.Төмендеген секіріспен басқаруда допты алаңға жақын жерде қарсы алу керек.Мұндай ойыншы аяғын қаттырақ бүгеді,допты соғу көбіне колдың басына жүктеледі.
Допты иелену және қарсы әрекет техникасы.
Допты иелену тәсілдеріне қағып алу,жұлып алу және қалқаннан секіргенде алу жатады,ол қарсы әрекет тәсілдеріне адастыру,жұлып алу,лақтырғанда тартып алу жатады.
Бұл тәсілдердің ерекшіліктері қарсы әрекеттің тәсілінің таңдауы,оның атқарылу уақыты,әрекет озгешілігі әр қашан доп басқаратын қарсыласқа байланысты.Оның әрқашан әрекеті бірінші болып жасауға мүмкіндігі бар.
Қағып алу-қорғаныс техникасының ең белсенді тәсілдерінің бірі.Ол қарсы шабуыл жасауға және допты жүргізуге мүмкіндік береді.Оның арқасында қолдан-қолға беруге,жүргізуге қарсы тұруға болады.Қолдан-қолға бергенде қағап алу.Шабуылушыға қолдан-қолға беріп жатқан кезде қорғаушы оның жанына немесе арқасына орналасады.Доп беретін адамның қолынан шыққанда денеде алға шығп допты қағып ала білу керек.
Жұлып алу.Егер қарсылас допты ұстап тұрып айналып жатқанда жұлып алса пайдалы,жұлып алудың 2 тәсілі бар:өзіне қарай жұлқу және қарсыластан алға-төмен жұлқылау.
Өзіне қарайжұлқу арқылы жұлып алу.Ойыншы допты екі жағынан ұстап алып,жылдам әрекетпен өзіне қарай жұлқып тез теріс қарау керек.Алға төменге жұлқалау арқылы жұлып алу.Ойыншы допқа бірден бас салып оны қарсыласы жоқ жерге итереді.
Допты секіру кезінде ал.Бұл тәсіл өте маңызды және өте әсерлі.Ол кезде лақтыра шабуыллға және қарсы шабуылдауға мүмкіндік береді.Доп секіргенде екі жақтың ойыншылары да теңдей қалыпта болады және допты басқаруды ойластырып тұрады.Допты алу үшін бірінші болып алып шығып,жоғары секіріп,допты ұстап алуы керек. Жерге түскенде аяқтарды кеңінен ашып,шынтақтарды шетке кіріп,допты кеуденің астына тығу керек.Бұл тәсілдің сәттілігі допты алып үлгеруге және секіруге байланысты.
Тартып алу.Бұл тәсілді ойыншы орнында допты ұстап тұрғанда немесе жүгіртіп жүргенде орындауға болады.Қолдан тартып алу.Ойыншының жанына сәтті әрекет жасай алатындай немесе сәтсіздікке артқа шегінуге болатындай қалыпта жақындау керек.Шапшаң және өте аз уақытта тырыстыра ұстаған саусақтармен допты бос жерге ұрып үлгеру керек.Жүгірту кезінде тартып алу.Доп басқарған қарсыласты шеттегі сызыққа бағыттап сәл итермелеп допты жанынан тартып алады.
Алдынан тосу.Бұл тәсіл лақтыруға қарсы қолданатын тәсіл.Допты лақтырып жатқан ойыншыға жақындап,дәл лақтырар кезде доптқа қарсы шығу керек.
Тойтарыс беру.Бұл тәсіл допты тосуға немесе басқау болмағанда қолданылады.Доптың лақтыруың қолынан босағанын көре сала шапшаң әретпен доптың ұшу траекториясынан алып ұлгеру керек.Бұл тәсілдің сәттілігі әрекеттің өз уақыттылығына және әрект орындаушының секіру биіктігіне байланысты.
Ойын тактикасы
Ережелердің өзгеруі,физикалык дайындыктың деңгейінің әрдайым көтерілуі, күресті баскару формасының әрекеттенуі әрқашанда тактикаға байланысты. Қазіргі заманғы тактика әртүрлі және курестің акылға қонымдылығы, жақсы өтуіне ... жалғасы
Мазмұны
КІРІСПЕ
1.Баскетболдың даму тарихы
2.Ойын техникасы
3.Ойын тактикасы
4.Ойын техникасын үйрету методикасы
5 Қорытынды
КІРІСПЕ
Баскетбол ағылшын тілінен аударганда basket себет жане ball доп деген сөзді білдіреді.Баскетбол камандалық спорттық ойын,оның мақсаты қарсыластың торын қолмен доп түсіру,сонымен қатар қарсылас каманда допты салдырмау әрекетін жасайды.
Орталық Американың ежелгі халықтарының доп ойынының көрінісі салынған сурет тапқаннан кейін белгілі болды.Бұл суретті көріністің казіргі кездегі баскетболға ұқсастығы болған және Юкатан түбегінен төрт бұрышты алаң табылған.Алаңды қоршаған таста соғылған қабырғаның ортасында қарама-қарсы төрілген.
Сонымен қатар 1603ж Дитрих Брустың салынған суретінде де қазіргі баскетболға ұқсастығы болған.
1818жылы Фата энциклопедиясында Флориада тұрғындарының ойыны жазылған,онда бағанаға ілінген торға допты көздегені тұр.
1891ж Джеймс Нейсмит 1-ші рет ойының негізгі принціптерін құрастырды олар осы күнге дейін маңызын сақтады.
Қазіргі заман техникасы-ол күрестің формасы мен әдісінің тарихы даму қорытындысы.Уақыт өте келе,тәсілдердің саны да өзгерді.Әр бір тарихи уақыт кесіндісі көп деген ұтымды тәсілдерді ұсынды.Сондықтан,қәзіргі заман әдістерінің керекті арсеналын білуі қажет және қәзіргі заманғы ең тиімді әдістердің бастысын анықтайтын ойының даму тенденция арсеналын білуі қажет.
Жіктеу-ол белгідегі барлық әдістер мен тәсілдер бөлім мен топ бойынша танықталған белгі негізінде топтастыру.
Техника-ол ойынның тәсілі,ойыншылардыңқорғаны мен шабуылда нәтижені әрекеттерін қамтамассыздандырып,команда ішінде ойыншылардың бірігіп әрекеттесуі мен қарсылық көрсетіп ұйымдастырады.
Қазіргі заман техникасы-ол күрестің формасымен әдісінің тарихи даму қортындсы.Уақыт өте келе,тәсілдердің саны да өзгерді.
Ойынның белсенді түрде дамуы қазіргі заман техникасының алуан түрлілігіне алып келеді.Ол ашық көрсетілген динамикалық шабуылын сипаты жай және рационалды,ауыспалы жылдамдық пен шапшаңдық,тиімділік пен дәлдікпен үйлестіреді.
Қазіргі уақытта белгілі бір шарадағы тактика әдістердің дұрыс орындалуы сипатын анықтайды,соның арқасында қозғалыста түрлі жағыдайдағы ойыншылардың өзіндік бір ерекшеліктері пайда болып тұруы керек.
Баскетболдың даму тарихы.
Баскетбол ағылшын тілінен аударғандаbasketсебет жәнеbollдоп деген сөзді білдіреді.Баскетбол командалық спорттық,оның мақсаты қарсыластың торына доп түсіру,сонымен қатар қарсылас команда допты торға салдырмау әрекетін жасайды.
Әр түрлі қимылдарды түрлі қарқында,бағытта,түрлі жылдамдықпен орындай отырып,адам ағза жүйесінде және ішкі құрлыстарына жақсы әсер алады.
Адам ойын үрдісі кезінде жоғары эмоционалды жүктелген және үлкен қуанышқа бөленіп,қанағат алады.Дене тәрбиесі жүйесінде баскетбол ойынының маңызы зор.
Балалар және үлкендер қажетті дағдыларды иемден отырып,өз бетінше үнемі дене шынықтыруды жетілдіруге,денсаулықты сақтауға,көңіл көтеруге және ұзақ өмір сүруге мүмкіндік бар.Баскетбол ойынымен балалар 9-10 жасынан бастап айналысуына болады(өз жастарына лайықты құрал жабдықтарды қолдана отырып)
Баскетболдың шығу тарихы
Орталық Американың ежелгі халықтарының доп ойынының көрінісі салынған сурет тапқаннан кейін белгілі болды.Бұл суретті көрінісінің қазіргі кездегі баскетболға ұқсастығы болған және Юкатан түбегінен төр бұрышты алаң табылған алаңды қоршаған тастан соғылған қабырғаның ортасында қарама-қарсы тро ілінген.
Майя және кейінірек ацтек құдайшыларды бұл ойынды өз тіліндеПок-то-покдеп атаған.Бұл ойын ұнемі құдайдың құрметіне арнаған мейрамдарда өткізілген.Доп резеңкеден жасалған,ішіне шөппен толтырылған допты қарсыласының торына түсіру қажет болған.
Сонымен қатар1603жылы Дитрих Брусьтың салған суретінде де қазіргі баскетболға ұқсастығы болған.1818жылы Фата энциклопедиясында Флорияда тұрғындарының ойыны жазылған,онда бағанаға ілінген торға допты көздегені туралы жазылған.
1891ж Джеймс Нейсмит 1-ші рет ойынның негізгі пинціптерін құрастырды,олар осы күнге деиін маңызын сақтады.
Бұл пинциптері төмендегідей:
- Қолмен доп ойнауға болады,бірақ допты ұстап жүгіруге болмайды:
- Екі команданың барлық ойыншылары қай уақытта,қандай қалыпта болсын допты ұстай алады.
- Екі команда да алаңның бір бөлігінде бола алады:
- Ойыншылар бір-бірінің денесіне қай жері болмасын тиісуге болмайды.
- Допты тастайтын орын көлденең жерде және белгілі бір биіктікте орналасқан.
Баскетбол ойыны өте жылдам тарай бастады және бұл ойынды дүние жүзінің түкпір-түкпірінде ойнай бастады.1-ші халықаралық кездесу 1919 ж АҚШ,Италия,Франция елдедер армиясының командаларының турнирінде болды.1923 ж Франция,Италия,Чехословияның әйелдер командасының турнирі өтті.
1932 ж Халықаралық баскетбол федерациясы құрылды.1935 ж Женевада 1-ші Европа чемпионаты өтті,Ливия құрама командасы жеңінпаз атанды.
1938 жылынан бастап әйелдер 1-шілігі өте бастады.Италия командасы 1-ші чемпион атанды.Қазір Европа чемпионаты 2 жылда 1 рет өткізіліп тұр.
1950 жылы ерлер арасында әлем 1-шілігі өткен,1953 жылынан бері әйелдер арасында өткізіліп келеді.Ерлер арасында әлем біріншілігінің 1-ші жеңінпаздары Аргентина ал әйелдер арасында АҚШ құрамалары болды.Қазіргі кезде әлем 1-шілікгі 4 жылда 1рет өткізілді.
1936 ж Берлинде өткізілген олимпиадалық ойындарда ерлер арасында АҚШ құрамасы чемпион атанды.1976 ж Монреонда әйелдер арасында КСРО құрама командасы чемпион атанды.
Ойын техникасы.
Техника-ол ойынның тәсілі ,ойыншылардың қорғаныс пен шабуылда нәтижелі әрекеттерін қамтамасыздандырып,команда ішінде ойыншылардың бірігіп әрекеттесуі мен қарсылық көрсетуін ұймдастырады.
Қазіргі заман техникасы-ол күрестің формасы мен әдісінің тарихи дамуы қорытындысы.Уақыт өте келе,тәсілдірдің саны да өзгерді.Әр бір тарихи уақыт кесіндісі көптнген ұтымды тәсілдерді ұсынады.Сондықтан,қазіргі заман әдістерінің керекті арсеналын білу қажет және қазіргі заманға ең тиімді әдістердің бастысын анықтайтын ойынның даму техденсия арсеналын білу қажет.
Ойынның белсенді түрде қазіргі заман техниканың алуан түрлілігіне алып келді.Ол ашық көрсетілген динамикалық шабуыл сипаты жай және роционалды,ауыспалы жылдамдық пен шапшаңдық,тиімділік пән дәлдікпен үйлестіріледі.Қазіргі уақытта белгілі шарадағы техника әдістердің дұрыс орындалу сипатын анықтайды,соның арқасында қозғалыста түрлі жағыдайға ойыншыларының өзіндік бір ерекшеліктері пайда болып әр түрлі,алуан түрлілігімен сипатталады.Яғни,барлық қозғалыстардың көмегімен әр түрлі әдістер жүзеге асырылады,ол былыққан сипат болмай,белгі бар заңдылықпен қалыпты жағыдайда қайталанады,оларды топтастыруға және жүйелеуге болады.
Жіктеу-ол белгідегі барлық әдістер мен тәсілдерді бөлім мен топ бойынша анықталған белгі негізінде топтастыру.
Бұрын осындай барлық белгінің санына қозғалыстың кинематикалық және динамикалық құрылымының өзгешелігі,әрекет сипатын белгілеуге қатысты еді.Әрекетті сипаттау бойынша барлық қозғалысты екі үлкен бөлімге бөлуге болады:Шабуыл техникасы мен қорғаныс техникасы.Олардың әрқайсысына доппен және допсыз орындалатын қимылдың әртүрлі сипатты топтпар кіреді:ауысу техникасы,допқа ие болу техникасы, допты менгеу техникасы және тәсілдерге қарсы әрекет.
Ауысу техникасы
Барлық ойын барысында баскетболшы кенеттен болатын,әр түрлі әрекет орындауға дайын болуы қажет.Сондықтан ол әрдайым дайындық кезеңде болуы керек,яғни бұл оған қажетті тапсырманы орындауға мүмкіндік береді. Мүның бастапқы рөлі алға 1.
Техника-ол ойынның тәсілі,ойыншылардың қорғаныс пен шабуылда нәтижелі әректтерін қамтамассыздандырып,команда ішінде ойыншылардың бірігіп әректтесуі мен қарсылық көрсетіп ұйымдастырады.
Қазіргі заман техникасы-ол күрестің формасы мен әдісінің тарихи даму қортындысы.Уақыт өте келе,тәсілдердің саны да өзгерді.Әрбір тарихи уақыт кесіндісі көптеген ұтымды тәсілдерді ұсынады.Сондықтан,қазіргі заман әдістерінің керекті арсеналын білуі қажет және қазіргі заманға ең тиімді әдістерінің бастысын анықтайтын ойынның даму тенденция арсеналын білу қажет.
Ойынның белсенді тұрде дамуы қазіргі заман техникасының алуан түрлілігіне алып келеді.Олашық көрсетілген динамикалық шабуыл сипаты жай және рационалды,ауыспалы жылдамдық пен шапшаңдық,тиімділік пен дәлдікпен үйлестіреді.Қазіргі уақытта белгілі бір шарадағы тактика әдістерінің дұрыс орындалу сипатын анықтайды,соның арқасында қозғалыста түрлі жағыдайдағы ойыншылардың өзіндік бір ерекшеліктері пайда болып тұруы керек.Кез- кеген уақытта қарсыласынан допты алуға дайын болу қабілеттілігі мен бір қалыпты жағыдайды сақтау негізгі талап болып табылады.Бір қалыпты жүгіру ойынның ауысу жұмсақтығымен оның еркіндігімен ерекшеленеді.
Жұлқыну-тез шапшаңдау.Жұлқұнудың көмегімен қарсыласынан жұлып алу және бағытты өзгерту іске асырылады.Жұлқыну үшін жақын қашықтықта жүгіру қолданылады.
Қосымша қадам-қимыл бағыты бойынша бірінші тұратын аяғы баскетболшының тік тұру қадамынан басталады.Бір уақытта жұмсақ,айнымалы қозғалыспен екінші аяқ оған тартыла түседі.Қорғаныста қарсы әрекетке тәсілдерді қолдануда олар ерекше кең пайдаланады.
Секіру-барлық үйлесімді тәсілдерменбірге қолданылады және оның еш қарсы әрекетсіз және оның еш қарсы әрекетсіз және тиімді орындауына жақсы жағдай жасайды.Секіру екі аяқпен және бір аяқпен секіру болып бөлінеді.
Екі аяқпен жұлқына секіру тік тұру негізінде орындалады.Секіріс сәл ғана шамалап отырып алаңнан аяқтың бүгілуімен қоса қалдың алға жоғары бағытта серпілуі арқылы орындалады.Секіріп жерге қайтадан түскенде,тізкнің бүгілуі,жерге жайлап түсуге бір уақытта тік тұруына көмектеседі.Бір аяқпен жұлқына секіріп ол тек жүгіру кезінде орындалады.Жүгірудің соңғы қадамы жай қадамға қарағанда бір шама үлкенірек болады және алаңға бірінші өкше тиеді.Осы себептен отырыстың табиғи жағдайы қалыптасады,бұл алаңнан өзін итеру кезінде керек.Ұшудың жоғары нүктесінде бұлғанған аяқ жайлап жерге түседі,сона баскетболшы толығымен ұзарады.Жерге түсу екі бүгіліп жасалған аяқпен жасалады.
Аялдау-бұл әдіс,бір шама ауысуды тақтатуға мүмкіндік береді,яғни қарсылыс топтың уақытын немесе ене белсенді кедергісіз әрекеттердің орындалу арақашықтығын ұтуына мүмкіндік береді.Аялдаманын екі тәсілі бар:екі қадам,секіру.Екі қадаммен аялдау аялдамаға дейінгі сонғы қадам жүгірістен кейінгі үлкен болдады,аяқтың қайырылыстан кейін аялдамадағы баскетболшының денесі біршама бір жаққа қарай ығысады,ол қарсы қозғалысқа байланысты болады. Жерге түсу аяқтың бүгілуімен яғни сәл отырынқырап орындалады.Екінші аяқ алға қарай яғни бастапқы қозғалыстың бағытына қарай қойылыды,баскетболшы тірек алған жаққа қарай бұрылыды.Тіреуші аяғы амортизация функциясы мен қозғалыстың жылдамдығын баяулату үшін қолданады.Жүгірістің жылдамдығы коп болған сайын жерге қону кезіндеол қатты бүгіледі.Екінші қадам тоқтату функциясын орындап дененің еш бір қалыптылығын жоғалтпайды,тіреу шегінде бір қалыпты ұстап тұру мен қамтамасыз етеді.
Секіру аялдау.Алаңнан денені итергенен кейін келесі жерге түскендегі жүгіріс қадамы,ал алдындағы тәсіл сияқты бірден екі аяқпен орындалады.
Бұрылыстар арқылы ойыншы допты қарсылысынан қорғап қала алады және де сол шарттар бойынша ойыншы қарсыласына жақындай және алыстай алалады.Бұрылыстар алға және артқа қарай болады.Келесі аяқ бұрыла қара қадам жасайды.Егер бұрылыс кезінде ойыншының кеудесі алға бұрылса,бұрылыс алға қарай болады,егер әрекет артқа қарай болса,демек бұрылыс артқа қарай болады.Тіреу болатын аяқтың бүгіліп тұрып тіке тербеліссіз ось айналасында айналуы негізгі талап болып табылады.
Допты билел техникасы.
Допты билеу техникасының қабылдануына тосып алы,қолға беру,допты басқару және жүгіріс жатады.
Тосып алу-баскетболистің допты басқару тәсілі.Сәтті тосып алу басқа тәсілдердің сәтті орындалуын қамтамасыз етеді.Егер ойыншы өз әрекетін белгілепалмаса,доп бел жаққа келіп тиеді.
Екі қолмен тосып алу.Допты алу үшін қолдарды жарты шар тәрізді етіп доп сыйып нететіндей дөңгелек жасап,қарсы ұшып келе жатқан допқа қарсы тосады.Допты тосып алысымен келесі тәсілді орындауға дайындалады.Қолдың иілуі доптың ұшу жылдамдығының амортизациясын қамтамасыз етеді.
Қолдар ертерек иелгіндіктен доп қолға тигенде ұрылмауды керек.
Бір қолмен тосып алу.Бұл тәсіл екі қолмен тосу мүмкіншілігі болмаған жағдайда немесе келесі бір қолмен орындалатын балса қолданылады.Тосусоңында келесі қолмен тіреуге болады.Қолды доптың ұшу биіктігіне қарай сәйкес көтереді.Доптың ұшу траекториясын көріп бақылау маңызды шарт болып табылады.
Қолдан-қолға беру-ойыншылардың бір-бірімен бірлесіп әрекет қылуына және допты торға жақындатуға көмек тесетін ең басты тәсіл.Оны орындаудың түрлі тәсілдері бар,олар бастапқы қалыпқа және әрекет өзгешегіне байланысты.Кез-келген қолдан-қолға беруді дайындау фразасы доптың бастапқы қалпына келуін қамтамасыз етеді.Негізгі фразаның әрекетін керекті бет бұрыс пен доптың ұшу жылдамдығын қамтамасыз етеді.
Қолдан-қолға беруді тпотастыруды оның алдынғы қалпына байланысты.Негізінде 3 құрылым бар:
а) Негізгі қалыптағы доп иықтан биік жерде тосылады.Бұл жағыдайда саусақ бастары иін алдында немесе иінде сүйеніп болады.Бұл тәсіл қолдың сәл бүгілуі және білезіктің көмегінен орындалады 2 және 1 қолмен допты жоғарыдан беру жатады.
Екі қолмен жоғарыдан қолдан-қолға беру қарсыластың белсенді қарсы әрекетінің қолданылады. Бұл жағыдайда доп бастан жоғарыда,ал шынтақ алда болады.Қолдың жай ғана бүгілуі арқылы доп ойыншының серігіне беріледі.Бір қолмен жоғарыдан қолдан-қолға беру доптың бір білезіктегі негізі қалпы.Алдыға қарай жасалған әрекет арқылы қол бүгіледі және білезік допқа шарпа тиуі арқылы доп қолға беріледі.
ә)Бастапқы қалыпта қол шынтақ бүгілген қалыпта допты ұстап тұрады.Қолдан-қолға беру допты кеуде тұстан лақтыру арқылы қолданады.Оған кеудеден екі қолмен лақтыру,бір қолмен иықтан лақтыру сияқты тәсілдер жатады.Кеуде тұстан екі қолмен қолдан-қолға берілу.Бұл тәсіл алты метірлік қашықтықта допты дәл және тез беруге мүмкіндік жасайды.Бастапқы қалыпта доп кеуде тұста тұрады.Қолдардың алға қарай иілуі мен аяқтардың да сол уақытта иілуі арқылы немесе алдыға бір қадам білезіктердің белсенді әрекеті арқылы доп керекті бағытқа лақтырылады.Иық тұсынан бір қолмен қолдан-қолға беру.Бұл тәсіл едәуір қашықтыққа тура лақтыруға мүмкіндік береді.Бастапқы қалыпта допты бір қолдың білезігінде иық тұсында ұстап тұрады.Екінші қол оның тіреуі болады.Қолды сермеу кезінде ойыншы беретін қолға қарай бұрылып қайтадан бұрылғанда қол иіліп доп керекті бағытқа қарай лақтырылады.
б)Бастапқы қалыпта доп белден томенгі қалыпта болады және беріліс серлеу әрекеті арқылы орындалады.Осы принципке байланысты екі қолмен төмене қолдан-қолға беру,бір қолмен бас үстінен қолдан-қолға беру әрекеттері ұйымдастырылады.
Екі қолмен төменен қолдан-қолға.Доп кең ашылған саусақтар арқылы жанынан артынан тосылады.Бір қолмен төменен қолдан-қолға беру.Бастапқы қалыпта доп ойыншының бір қолының білезігінде болады,ал қолдың алақаны бүйір тұста болады.
Лақтыруға. Лақтыруға дайындалу және кәрзенкеге дәл тию ойын мақсатын құрайды.Лақтырудың дәлдігі көптеген факторларға байланысты,жақсы техника болып табылады,ал басқа факторлардың теріс әсерін төмендетеді және жәлдік қабілетін анықтауға мүмкіндік береді.
Кәрзеңкеге лақтыруды берілістің барлық тәсілдері иен орындауға болады.Ең көп тараған түрі екі қолмен кеуде тұсынан лақтыру,екі қолмен жоғарыдан лақтыру,бір иықтың тұсынан лақтыру,бір қолмен жоғарыдан лақтыру.Екі қолмен кеуде тұсынан лақтыру.Негізі бір орында орындалады,алыс және жақын қашықтықтан орындалған да әсерлі болады.Бастапқы қалыпта доп кеуде тұсында болады.Аяқтардың біреуін сәл алға қойу болады.Аяқтардың иілуімен қатар,олар жоғары қарай тұзу көтеріледі.Соңғы кезде ойыншының денесі мен қолдары жоғарыға қарай созылады.Екі қолмен жоғарыдан лақтыру.Доп бастың үстінде кеңінен ашылған қолда орналасады,алақан алға қарай орнатылады,шынтақ барынша төмен түседі.Аяқ бүгіліп дене жоғары көтеріледі және ол қолдың шынтақ тұсының бүгілуімен бірдей тұзуленеді.Осы әрекет арқылы доп кәрзенкеге жөнелділеді.Бір қолмен иық тұсынан лақтыру орта және жақын қашықтықтан шабуыл жасау үшін қолданылады.Бастапқы қалыпта доп иық тұсында болады,қолдың басы алға қаратылады.Доп астынан екінші қолмен тіреледі.Аяқты бүгіп доп бар қол жоғары жіберіліп,бір қалыпты,жұмсақ әректпен доп нысанаға лақтырылады.Сонғы кезде қол тегісімен созылып ,денінің ауырлық орталығы алда тұрған аяқа ауысады.Бір қолмен жоғарыдан лақтыру қарсы әрекетте әсері болып келеді.Допты дегеніне жеткізу үшін ойыншы жоғары секіріп,созылған қалпымен,ашылған саусақтармен допты жоғарғы нүктеде қарсы алуы керек.Жұмсақ әрекетпен допты кәрзенкеге қарай итеріп жібереді.
Секіріп лақтыру.Секіре лақтыру қандайда болса тәсілмен орындалады.Секіру үшін ойыншы екі және бір аяғымен де жұлқына көтеріле алады.Баскетболда секіре лақтыру термині екі аяқтап секіріп бір немесе екі қолмен жоғарыдан лақтыру дегенді білдіреді.Бұл жерде негізінен секіру мен лақтыру түйіседі.
Лақтыру үшін бастапқықалыпқа екі жолымен шығуға болады:
1)Ойыншы бел тұсындағы добымен тік тұрады.Содан кейін,секіріп допты бастапқы қалыпқа алып келеді,секірудің жоғаргы нүктесіне жетіп,қол бүгіліп нысанаға бағытталады.Бұл тәсіл көбінесе егер лақтыру бастапқы орында орындалса қолданылады.
2)Ойыншы тік тұрып допты ұстап лақтыруға негізгі қалыпта тұрады,содан соң секіріп лақтырады.Бұл тәсіл кобінесе ойыншының әрекетінен кейін қолданылады.
Жүргізу(басқару)-допты ұзақ ұстай алаңды соққылау.Егер доп ұзақ қолда тұрса,жүгіру бітті деген сөз.Допты жүргізу үшін сәл бүгілген аяқтарға ауысып тұру керек.Допты еркіндікте басқару үшін оны алды жақта,бүйір тұсында ұстау керек.
Қарапайым басқаруда доп қайтадан көтерілгенде белге дейін не жоғарыға жетеді.Төмендеген секіріспен басқаруда допты алаңға жақын жерде қарсы алу керек.Мұндай ойыншы аяғын қаттырақ бүгеді,допты соғу көбіне колдың басына жүктеледі.
Допты иелену және қарсы әрекет техникасы.
Допты иелену тәсілдеріне қағып алу,жұлып алу және қалқаннан секіргенде алу жатады,ол қарсы әрекет тәсілдеріне адастыру,жұлып алу,лақтырғанда тартып алу жатады.
Бұл тәсілдердің ерекшіліктері қарсы әрекеттің тәсілінің таңдауы,оның атқарылу уақыты,әрекет озгешілігі әр қашан доп басқаратын қарсыласқа байланысты.Оның әрқашан әрекеті бірінші болып жасауға мүмкіндігі бар.
Қағып алу-қорғаныс техникасының ең белсенді тәсілдерінің бірі.Ол қарсы шабуыл жасауға және допты жүргізуге мүмкіндік береді.Оның арқасында қолдан-қолға беруге,жүргізуге қарсы тұруға болады.Қолдан-қолға бергенде қағап алу.Шабуылушыға қолдан-қолға беріп жатқан кезде қорғаушы оның жанына немесе арқасына орналасады.Доп беретін адамның қолынан шыққанда денеде алға шығп допты қағып ала білу керек.
Жұлып алу.Егер қарсылас допты ұстап тұрып айналып жатқанда жұлып алса пайдалы,жұлып алудың 2 тәсілі бар:өзіне қарай жұлқу және қарсыластан алға-төмен жұлқылау.
Өзіне қарайжұлқу арқылы жұлып алу.Ойыншы допты екі жағынан ұстап алып,жылдам әрекетпен өзіне қарай жұлқып тез теріс қарау керек.Алға төменге жұлқалау арқылы жұлып алу.Ойыншы допқа бірден бас салып оны қарсыласы жоқ жерге итереді.
Допты секіру кезінде ал.Бұл тәсіл өте маңызды және өте әсерлі.Ол кезде лақтыра шабуыллға және қарсы шабуылдауға мүмкіндік береді.Доп секіргенде екі жақтың ойыншылары да теңдей қалыпта болады және допты басқаруды ойластырып тұрады.Допты алу үшін бірінші болып алып шығып,жоғары секіріп,допты ұстап алуы керек. Жерге түскенде аяқтарды кеңінен ашып,шынтақтарды шетке кіріп,допты кеуденің астына тығу керек.Бұл тәсілдің сәттілігі допты алып үлгеруге және секіруге байланысты.
Тартып алу.Бұл тәсілді ойыншы орнында допты ұстап тұрғанда немесе жүгіртіп жүргенде орындауға болады.Қолдан тартып алу.Ойыншының жанына сәтті әрекет жасай алатындай немесе сәтсіздікке артқа шегінуге болатындай қалыпта жақындау керек.Шапшаң және өте аз уақытта тырыстыра ұстаған саусақтармен допты бос жерге ұрып үлгеру керек.Жүгірту кезінде тартып алу.Доп басқарған қарсыласты шеттегі сызыққа бағыттап сәл итермелеп допты жанынан тартып алады.
Алдынан тосу.Бұл тәсіл лақтыруға қарсы қолданатын тәсіл.Допты лақтырып жатқан ойыншыға жақындап,дәл лақтырар кезде доптқа қарсы шығу керек.
Тойтарыс беру.Бұл тәсіл допты тосуға немесе басқау болмағанда қолданылады.Доптың лақтыруың қолынан босағанын көре сала шапшаң әретпен доптың ұшу траекториясынан алып ұлгеру керек.Бұл тәсілдің сәттілігі әрекеттің өз уақыттылығына және әрект орындаушының секіру биіктігіне байланысты.
Ойын тактикасы
Ережелердің өзгеруі,физикалык дайындыктың деңгейінің әрдайым көтерілуі, күресті баскару формасының әрекеттенуі әрқашанда тактикаға байланысты. Қазіргі заманғы тактика әртүрлі және курестің акылға қонымдылығы, жақсы өтуіне ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz