Қазақ тіліндегі электронды бұқаралық ақпарат құралдары және оларға шетелдік ақпарат агенттіктері материалдарының қажеттілігі

Пән: Журналистика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 71 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе . . . 3

Негізгі бөлім

І тарау. Ғаламдық ақпарат алмасу.

1. 1. Шетелдік ақпарат агенттіктері және олармен бәсекелес телекомпаниялар . . . 7

2. 1. Қазақ тіліндегі электронды бұқаралық ақпарат құралдары және оларға шетелдік ақпарат агенттіктері материалдарының қажеттілігі . . . 26

Қорытынды . . . 58

сілтемелер тізімі . . .

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі . . .

Кіріспе

Бітіру жұмысының өзектілігі. Шетел журналистикасы, оның ішінде шетелдік ақпарат агенттіктері, олардың қызметі, халықаралық ақпарат агенттіктері материалдарының еліміздің бұқаралық ақпарат құралдарына қажеттілігі әлі зерттелінбеген, тың тақырыптардың бірі. Шетел журналистикасы мен халықаралық ақпарат агенттіктері жайлы орыс тілінде әдебиеттер, интернетте де материалдар мол болғанмен қазақ тілінде материал жоқтың қасы. ХХ ғасырды ақпараттар ғасыры десек, ХХІ ғасырды ғаламат ақпараттар тасқыны ғасыры деген оңды. Өйткені әлемде жаңалықтар мен ақпараттар легін тыңдамайтын, қабылдамайтын нүкте, мекен қалған жоқ. Ақпарат қабылдаушылар, қажет етушілер саны күннен-күнге артуда. Бұл ақпараттық агенттіктер арасында бәсекелестікті күшейтіп, ақпаратты тез, әрі жылдам жеткізуге деген құлшыныстарын арттыруда. ХХ ғасырда әлемде мықты бес халықаралық ақпарат агенттігі (Рейтер, АП, ЮПИ, Франс пресс, ТАСС) болса, қазір олардың саны артып, бұрын аты мүлде беймәлім агенттіктер әлемдік аренаға шығып, атақты телерадиокомпаниялар да ақпарат таратуда ақпарат агенттіктерімен бәсекелестікке түсуде. Біздің отандық ақпарат агенттіктеріміз бен телеарналарымыз да әлемдік үрдіске еліктеп, ақпарат үшін күреске бел шеше кірісіп отыр. Әрине, қазір оларда шетелдің азулы ақпарат агенттіктерінікіндей қауқар жоқ, қаржылары да шамалы, дегенмен олар да жер-жерге тілші жіберіп, тілшілер қосынын ашып, әлемнің әр түкпірінен өздері хабар алдырып және біздің елдің хабарын шет мемлекеттерге жеткізуге тырысып бағуда. Бірақ қаржылық мүмкіндіктері шектеулі болғандықтан, «Ассошейтед пресс» немесе «Рейтер» секілді әлемнің кез-келген елінде тілшісі болмауы себепті, олар әлі де шетелдің ақпарат агенттіктері материалдарын жиі пайдаланады. «Әлемде», «Халықаралық жаңалықтар», «Жаһан жаңалықтары» айдарымен берілетін ақпараттың басым бөлігі халықаралық ақпарат агенттіктері мен өнімдері. Бұның бәрі аталған тақырыптың өзектілігіне еш шүбә келтірмесе керек.

Бітіру жұмысының мақсаты. « Шетел ақпарат агенттіктері материалдарының еліміздің бұқаралық ақпарат құралдарына қажеттілігі» тақырыбын алудағы мақсатым - халықаралық ақпарат агенттіктерінің әлемдік ақпарат кеңістігіндегі рөлін дәлелдеу ғана емес, жас тәуелсіз мемлекетіміздің электронды бұқаралық ақпарат құралдарының ғаламдық ақпарат алмасуда өз орнын табуға деген талпынысын да көрсету. Сол себепті еліміздің мықты деген ақпарат агенттіктері мен телеарна, медиахолдингтеріне, олардың қызметіне жан-жақты тоқталдым.

Тақырыптың зерттелу аясына келсем, жоғарыда да айтып өттім, жалпы халықаралық журналистика, шетелдік ақпарат агенттіктері жайлы орыс тілінде әдебиет мол болғанымен, қазақ тілінде жоқтың қасы. Жалпы шетел журналистикасына қатысты еңбектер аз. Оқу бағдарламасындағы 1998 жылы «Санат» баспасынан шыққан С. Қозыбаев, А. Рамазанова, Қ. Аллабергеннің «Әлем баспасөзі тарихынан», 2000 жылы жарық көрген Н. О. Омашев, Р. Ш. Бегімтаеваның «Қазіргі шетел журналистикасы» және Т. Бекниязовтың «Қазақ университеті» баспасынан 2003 жылы шыққан «Халықаралық журналистиканың дамуы», «Европа журналистикасының дамуы» еңбектерінен басқа аталған тақырыпқа сай келетін, теориялық тірек болатын қазақ тіліндегі кітапты таба алмадым. Сондықтан да аталған тақырыпқа ғалымдарымыз әлі ат ізін салмаған деп айта аламын. Сол себепті де біздің ізденісіміз жемісті болса, құндылығы еш дау туғызбас еді.

Диплом жұмысының теориялық негізі ретінде жоғарыдағы еңбектерге қоса орыс тіліндегі біраз оқулықтар қолданылды. Санкт-Петербург қаласындағы В. А. Михайлов баспасынан 2005 жылы шыққан С. А. Михайловтың «Современная зарубежная журналистика» атты кітабы орыс тіліндегі осы тақырыпқа қатысты еңбектер ішіндегі құндысы. Екатеринбургте 2003 жылы жарық көрген А. Ю. Быковтың «Современная зарубежная журналистика» атты еңбегі де біраз жайттан хабардар етті. Жақында жоғарыда айтылған Михайлов баспасынан В. И. Сапуновтың 382 беттен тұратын «Зарубежные информационные агентства» деген жаңа еңбегі жарық көрді. Шетелдік ақпарат агенттіктеріне қатысты соңғы мәліметтер осы еңбектен алынды. Душанбелік М. А. Мукимовтың «Азаттық» радиосы мен «Би-Би-Си»-ге қатысты кандидаттық диссертациясы мен ресейлік Н. В. Саляхованың «Роль и место агентства «Франс-Пресс» в мировых информационных процессах» атты кандидаттық диссертациясының қысқаша мазмұнымен интернет арқылы танысып, аталған агенттік пен телерадикорпорация қызметін ашуда, баяндауда пайдаландық.

Жұмыстың деректік негізін шетелдік және отандық ақпарат агенттіктерінің интернеттегі сайттарынан алдық, халықаралық ақпарат агенттігі ақпары мен осы жаңалықтардың еліміздің бұқаралық ақпарат құралдарында берілуін салыстырдық.

Бітіру жұмысының құрылымы. Бітіру жұмысы кіріспеден, негізгі бөлімнің екі тарауынан, қорытынды, сілтемелер көрсеткіші мен пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады. Кіріспеде бітіру жұмысының өзектілігі, мақсаты, мазмұны, құрылымы, тақырыптың зерттелу аясы мен жұмыстың деректік негізі, бітіру жұмысының теориялық тірегі көрсетілген.

Бітіру жұмысының мазмұны . Негізгі бөлім екі тараудан тұрады. Бірінші тарау «Ғаламдық ақпарат алмасу. Шетелдің ақпарат агенттіктері мен олармен бәсекелес телекомпаниялар» деп аталады. Бұл тарауда ХХ ғасырда әлемдік ақпарат агенттіктері аталған бес агенттік Рейтер, Ассошейтед пресс, Юнайтед пресс, Итар-ТАСС, Франс-пресс қызметі жайлы және ХХІ ғасырда әлем аренасына шығып жатқан басқа да көптеген агенттіктер, олармен бәсекеге түсіп жатқан , соңғы кезде қаптап кеткен интернеттегі ақпарат сайттары туралы, белгілі ақпарат агенттіктерінің де интернетке бет бұрып жатқаны жайлы сөз еттік. Шетелдік ақпарат берудің, ақпарат агенттіктері материалдарының өзіндік ерекшелігін ашуға талпындық. Екінші тарау «Қазақ тіліндегі электронды бұқаралық ақпарат құралдары және оларға шетелдік ақпарат агенттіктері материалдарының қажеттілігі» деп аталады. Бұнда республикамыздың ақпарат кеңістігіндегі азулы деген медиақұрылымдарға, агенттіктерге, олардың қызметіне тоқталдық. Біздің еліміздің бұқаралық ақпарат құралдарына тән ерекшеліктерін де көрсетуге тырыстық. Бұнда «Хабар» агенттігінің Итар-ТАСС-пен әріптестік байланысы, Қазақпараттың РАТА-ТАСС, «Жаңалықтар» РАА, Синьхуа, Би-Би-Си, Кабар, БелТА, УкрИнформ сияқты ақпарат агенттіктерінің серіктесі екені, телеарналардан Рейтер, Ассошейтед пресс секілді азулы агенттіктер мен Би-Би-Си және Си-Эн-Эн секілді алыптардың жаңалықтарына қоса, соңғы кезде танымал бола бастаған Катардың әл-Жазира арнасының, Интерфакс, РИА-Новости секілді агенттіктер ақпараттары да берілетіні айтылған.

І тарау. Ғаламдық ақпарат алмасу

1. 1. шетелдік ақпарат агенттіктері және олармен бәсекелес телекомпаниялар.

Әлемдік ақпарат кеңістігін құруда халықаралық ақпарат агенттіктері үлкен роль атқарады. Жер жаһандағы ақпараттың басым бөлігін әлемдік ақпарат агенттіктері, оның ішінде американдық агенттіктер таратады. Қазір ақпарат та - ақша. Сол үшін де ақпарат агенттіктері кез-келген ақпарды, жаңалықты әлемдік қауымдастыққа жедел жеткізуге тырысады, өйткені қазіргі таңда жаңалықтар арқасында мол қаржыға кенелуге болатынын біледі. Бұл айтқанымызға катарлық әл-Жазира, әйгілі Си-Эн-Эн куә бола алады. Мәселен, басында есімі елге беймәлім арабтың әл-Жазира арнасы аты шулы Бен-Ладен мәлімдемесін көрсеткеннен кейін атағы жер жарып қана қоймай, бірте-бірте ең табысты арналар санатына қосылды. Алғашында пайдасынан шығыны көп болған Си-Эн-Эн де ақпарды жедел жеткізуі арқасында азулы, қаржысы мол медиа алыпқа айналды.

АҚШ өзінің жаңалықтар бағдарламаларын мақтан етеді. Олай ететін жөні де бар. Шынымен де жаңалықтар оперативті түрде, кәсіби шеберлікпен беріледі. Егжей-тегжейіне шейін сарапталып, маңызды тұстарына баса көңіл бөлініп, айтылуы қажет емес тұстары «ескерілмей» беріледі. Маңызды оқиғаларды жан-жақтан жамыратып бергенде, жаңалық қай жерде аяқталып, сараптау қайдан басталатыны түсініксіз болып қалады. Американдық саяси шолушылар ақпаратты берудің нағыз шеберлері, шеберлік жағынан олар тек бұрынғы кеңес саяси шолушыларынан кемшін түскен болар. Бізге американдықтардан үйренер нәрсе - жаңалықтарды уақтылы, оперативті түрде беру. Олардың техникасы да заманға сай, журналистері де қайнаған қырғын майдан, табиғат апаты арасынан алдымен хабар беріп жатады. Кәсіби шеберлік жағынан да американдық әріптестеріміз біздің журналистерімізден көш ілгері екені жалпыға аян.

АҚШ-тың ең ірі ақпараттық агенттігі - «Ассошейтед Пресс». Ол 1848 жылы құрылған. Штаб-пәтері Нью-Йорк қаласында. Әлемдік беделі бар агенттік. Оған газет шығарушылар мен радиотелестанциялар кооператив ретінде бірлескен. Агенттікке 1700 күнделікті газет пен 5000 радио-телестанциялар мүше. 121 елде 8500 жазылушысы бар. Әлемнің барлық еліне дерлік хабар таратады. Агенттіктің қызметі компьютерлік және спутниктік жүйеге көшірілген. Бас компьютер Нью-Йоркте орналасқан. Агенттікте 3000-ға жуық адам қызмет етеді. Күніне ағылшын және испан тілдерінде 20 миллион сөз ақпарат таратады. АП-ны үш жылға сайланатын Директорлар кеңесі басқарады. «Ассошейтед Пресс» - аса қуатты, сенімді ақпараттық агенттік. Өз шығынын ақпаратын пайдаланғаны үшін төленетін төлемдермен жабады. Жер серігі арқылы бейнематериалдар беретін «Ассошейтед Пресс» агенттігінің арнайы коды бар, ақпаратын пайдаланамын дейтіндер жылына 25 мың доллар төлеуі тиіс. Мұндай соманы төлеу екінің бірінің қолынан келмейтіндігі түсінікті, дегенмен АП-ның ақпаратын алушылар бұдан азайып кеткен жоқ. Бұл агенттіктің тек шыншыл ақпар тарататынынан болса керек.

АҚШ-тың «Ассошейтед Престен» кейінгі ірі агенттігі «Юнайтед пресс интернэйшнл» (United Press International) 1907 жылы 21 маусымда АҚШ-тың алғашқы баспасөз магнаттарының бірі Э. У. Скриппстің жеке мекемесі ретінде құрылып, алғашында «Юнайтед пресс Ассошиэйшнс, инкорпорейтед» деп аталды. 1958 жылы 24 мамырда Р. Херсттің иелігіндегі «Интернэйшнл Ньюс Сервис» агенттігімен қосылып, «Юнайтед пресс интернэйшнл» деп атала бастады. Штаб-пәтері Вашингтонда. Кейбір қызметтері - Нью-Йорк, Нашвилл, Далласта. Агенттік АҚШ-тың мыңнан аса газетін, 3600 радио және 550 телестанциясын, әлемнің әр түкпіріндегі жүздеген елдердің 800-дей газетін, 300-дей радиостанцияларын ақпаратпен қамтамасыз етіп келді.

Жеке меншік кәсіпорын болғандықтан 1982 жылға дейін акцияларының бақылау пакеті «Э. У. Скриппс компани» және Херст тресінің иелігінде болған. 1982 жылдың маусым айынан бастап «Медиа ньюс корпорейшн» жекеменшік корпорациясына қарады. 1986 жылдан мексикандық газет магнаты Марио Васкес Раньейдің «Нью ЮПИ» корпорациясының бақылауына өтті. Жалпы агенттік 1961 жылдан бастап қарызға батып жүр. Оған себеп АҚШ-та «отбасылық бизнес» түрінің артта қалуы болса, тағы бір себебі АП-мен бәсекелестік. 1986 жылы сатып алған мексикандық магнат та ЮПИ-ді тығырықтан шығара алмады. Бұл кезеңде ЮПИ біраз күйзелісті бастан кешірді. Өзінің 85 жылдығына қарай агенттік жабылып қала жаздады. 1991 жылдың тамызынан ЮПИ-ге жаңа қожайын іздеу басталды. Алғашқы үміткерлердің бірі - теледидардан діни уағызды жүргізуші, Си-Би-Эн діни станциясының иесі Робертсон еді. Ол сатып алуға қаржысы жеткенімен, ЮПИ-ді қаз тұрғызуға ақшасы жетпейтінін біліп бас тартты. Сөйтіп жүргенде ЮПИ-дің жабылатын уақыты 22-маусым да таяп қалды. Осы уақытта заңгер, әрі бизнесмен, тележурналист, президент Картердің кеңесшісі болған Леон Чарни деген үміткер пайда болады. Ол бизнесмендер көмегімен агенттіктің бір апта өмір сүруі үшін 180 мың доллар төлеп, осы уақыт ішінде ЮПИ-дің қаржылық істерін тексермекші болады. АҚШ басылымдары «Ассошейтед преске» бәсекелес ақпарат агенттігін сақтап қалу жөнінде ұсыныс айта отырып, ЮПИ-дің тек американдықтарға сатылуын талап еткенмен, 22-маусымға жетпей ЮПИ-дің «Мидл ист бродкастинг сентр лимитед» атты араб телекомпаниясына сатылғандығы туралы сот шешімі шығарылды. Бұл компания басшысы Сауд Арабиясы королінің күйеу баласы Фахд Валид ал-Ибрахим еді. Ол журналистермен болған баспасөз конференциясында «бар қаржысын төгіп агенттікті қалпына келтіретінін, ЮПИ-ді саясатқа жүгінбейтін, тәуелсіз агенттік ретінде нығайтатынын» баяндады. «Сондай-ақ агенттік Африка, Таяу Шығыс елдерінде қызметін кеңейтіп, қайтадан АП-мен бәсекеге түсуге жарап қалар»1 - деп мәлімдеген.

Бірақ ол бұл сөзінде тұра алмады, ЮПИ-ді аяғынан тік тұрғыза алмады. Екі рет агенттік өзін «банкрот» деп жариялады. Ақыры 1999 жылдың тамызында радио-теле хабар таратудан бас тартып, өзінің 400-ден аса радио-телестанцияларын «Ассошейтед преске» берді. Сөйтіп ақпаратты Интернет арқылы таратуға көшкен болатын. 2000 жылы агенттікті сектант Сан Мён Мунның «Бірлесу шіркеуі» («Церковь объединения») құзырындағы «Ньюс уорлд коммьюникейшнз» баспа компаниясы сатып алды. Бұл компания «Вашингтон Таймс» газетінің иесі, одан басқа Оңтүстік Корея, Жапония, Уругвай, Грециядағы бірнеше күнделікті газеттер қожайыны болып табылады. ЮПИ-дің жаңа басшысы Арно де Борчгрейв, ол 1991 жылға дейін «Вашингтон Таймстың» бас редакторы болған. Агенттіктің Мун сектасының қолына өтіп кетуі православие діні өкілдері мен көптеген саясаткер, қайраткерлердің наразылығын туғызды. Бұл жағдайға тоталитарлық секталар жөніндегі белгілі сарапшы, психолог Стивен Хассан былай деп түсініктеме береді:

«Мен танымал жаңалықтар агенттігінің «демократия дегеніміз - сатанизм» деп санайтын тоталитарлық сектаның «көмейіне жұтылып кеткеніне» наразымын. Мун өзін Иусустан да артық Мессия, адамзаттың «Шын Әкесі» санайды. Ол: «Құдай автоматты теократияны қалайды» деп уағыздайды және сол теократияның Жердегі жалғыз өкілі өзі болғысы келеді, яғни бүкіл планетаға, адамзатқа бір өзі қожа болғысы келеді.

Ал БАҚ-ты ол сол мақсатына жету үшін сатып алып жатқан сияқты»2.

Сектанттар иелігіне өтіп кеткен агенттікте қазіргі таңда 110 адам жұмыс істейді және дүние жүзі бойынша 700-ден аса стрингерлері бар.

«Рейтер» халықаралық агенттігі әлемдегі ең ірі агенттіктердің бірі, жаңалықтар мен іскерлік ақпаратты таратуда алдыңғы орынды иеленеді. ХХ ғасырда әлемде ең ірі бес агенттік болса, соның біреуі - Рейтер. Ақпарат агенттігі 1851 жылы Лондонда құрылды, негізін салған неміс Пауль Юлиус Рейтер. Ол алғаш 1849 жылы көгершіндерді қаржылық ақпаратты жеткізуге пайдаланған болатын. Бұл оның бәсекелестерін артқа тастауға мүмкіндік берді. Рейтер өзінің тапқырлығымен бәсекелестерінен үнемі алда жүрді. 1941 жылы агенттік бірнеше ақпарат агенттіктері мен жеке қауымдастық қолына өтті, олар «Рейтер» агенттігі ешуақытта бір топ қолына өтпейтінін мәлімдеді. Негізгі акция иелері - «газет баспагерлерінің ассоциациясы» (19 күнделікті және жексенбілік газет, акцияның 40, 5%), «Пресс Ассошиэйшн» агенттігі, австралиялық «Остралиан Ассошиэйтед Пресс» агенттігі және жаңазеландиялық агенттік «Нью Зиленд Пресс Ассошиэйшн» мен «Рейтер» агенттігінің қызметкерлері. Алғаш ашылған күннен халықаралық жаңалықтардың ең сенімді көзіне айналды. Ақпаратты тез жеткізуімен және көзқарас еркіндігімен ерекшеленеді. Тұңғыш компьютерлік жүйе 1964 жылы енгізілді. 1973 жылы қолдануға әйгілі Рейтер-мониторлар қосылды. Желі ішінде ақпаратты тарату небары 0, 3-3 секунд уақытты алады. 130 елде 197 өкілдігі бар, құрамында 17 мың адам жұмыс істейді, оның 2400-і журналистер, фототілшілер мен видеооператорлар. ТМД елдерінде 400 журналисі бар, Мәскеулік бюросы дүние жүзі бойынша Лондондағы және Нью-Йорктағы бюродан кейін үшінші орында. Ағылшын, француз, неміс, испан және араб тілдерінде күніне 5 миллион 500 мың сөз ақпарат таратады. «Рейтер» Ұлыбританияның ресми ақпараттық агенттігі болып табылады. Ұлыбритания мен әлемнің басқа да 158 елінің 15 мыңнан аса газет, ақпараттық агенттіктері мен теле-радиостанцияларын шетел ақпаратымен қамтамасыз етеді. Агенттікте тұтынушыларға қаржылық-экономикалық ақпаратты өңдеп, жеткізетін «Монитор» атты электронды-ақпараттық жүйе бар. Агенттікке түсетін қаржының 90 пайызы қаржылық-экономикалық ақпарды таратудан түседі.

«Рейтер» агенттігі жақында интернетте виртуалды жаңалықтар бюросын ашты. Бұл желілік ойын «Екінші өмір» деп аталады. Офис қызметкерлерін медиа және технологиялар жағынан маманданып жүрген журналист Адам Пэйсик таңдап алады. Оның мақсаты «Екінші өмір» тұрғындарының жеке өмірі мен іскерлік қызметін көрсету болып табылады. Виртуалды екінші өмірде Пэйсик Адам Рейтер деген кейіпкер образына енген.

ИТАР-ТАСС - Ресейдің ақпараттық-телеграфтық агенттігі, әлемдегі ірі ақпарат агенттіктерінің бірі болып табылады, ХХ ғасырдағы бес ірі агенттіктің бірі және бір ғасырдан астам уақыт өтсе де жедел ақпар таратудан әлемдегі алдыңғы орнын сақтап келеді. Сонымен қатар Ресейдің мемлекеттік ақпарат агенттігі деген ресми мәртебесін сақтап қалып отыр, сондықтан Ресей Федерациясы жоғарғы органдары жайлы ақпараттың беделді де, сенімді көзі болып табылады. Ресей мен ТМД елдерінде 130 бөлімшесі бар, сонымен бірге шетелдің белді әлемдік ақпарат агенттіктерімен серіктестік қатынас орнатқан. Тәулігіне 200 толық форматты газет беті көлеміндегі мәтіндік ақпарат, 100-ден аса жедел фотосуреттер дайындап, таратады. Веб-сайты: www. tass. ru.

Ал француздың «Франс пресс» агенттігі коммерциялық кәсіпорын, бірақ француз үкіметі де субсидия береді, олар абонементтік ақы түрінде жүзеге асырылады. Үкіметпен байланысы барын директорын Францияның министрлер кеңесі тағайындауынан-ақ байқауға болады. 1957 жылдан ресми түрде тәуелсіз агенттік, бірақ әкімшілік кеңесі құрамына үкімет адамдары да кіреді. Әлемдегі ең мықты халықаралық агенттіктердің бірі. 1944 жылы құрылды. 165 елде тілшілер қосыны, Францияда 110 бюросы бар. Күніне 6 тілде: француз, ағылшын, испан, неміс, португал және араб тілдерінде 600 мың сөз ақпарат таратады.

«Франс-Пресс» агенттігі екінші дүниежүзілік соғыс аяқталар тұста құрылды. Бірақ бұл агенттік 1835 жылы құрылған француздың «Гавас» ақпараттық агенттігінің мұрагері іспеттес. Веб-сайты www. afp. com.

Зерттеуші ғалым Рантанен ақпарат агенттіктеріне иелік етудің үш негізгі түрі бар дейді: 1) жеке меншік; 2) кооперативті; 3) мемлекеттік. Сонымен қатар, ақпарат агенттіктері әлемдік және ұлттық болып бөлінеді . Ақпарат агенттіктері қызметін оның қай типке, түрге жататынына қарай қарастырған жөн. Мәселен, өткен ғасырларда әлемдік ақпарат агенттіктері белгілі бір территорияда ақпараттық аймақты пайдаланудың ерекше (эксклюзивті) құқығына ие болды. Ал ұлттық агенттіктерде ондай құқық болған жоқ. Тек XX ғасыр басынан ғана ұлттық агенттіктер әлемдік ақпаратқа халықаралық ақпарат агенттіктерімен тең жағдайда қол жеткізе алатын мүмкіндікке ие болды. Зерттеушілер пікірінше, XX ғасырда бес алдыңғы қатарлы ақпарат агенттіктері: «Ассошейтед Пресс», «Юнайтед Пресс», «Рейтер», «ТАСС» (ИТАР-ТАСС) және «Франс-Пресс» агенттігі әлемдік ақпарат агенттіктері болып саналып келді. XXI ғасыр басында әлемдік ақпарат кеңістігінде жағдай біршама өзгерді. «Ақпараттық қоғамның» құрылуы, жаһандану үрдісі, кейбір ақпарат агенттіктері басшылығы жіберген қаржылық және маркетинг саясатындағы қателіктер, соның салдарынан туындаған қаржылық қиыншылықтар жаңа ақпарат агенттіктерін әлемдік аренаға алып шықты. Бұрын мүлде аты танымал емес ақпарат агенттіктерінің аттары белгілі әлемдік ақпарат агенттіктерімен бірге атала бастады. Оларға испандық ЭФЭ ұлттық ақпарат агенттігін, немістің ДПА агенттігін, қытайдың «Синьхуа» және басқа да агенттіктерді жатқызуға болады. Бірақ бәрібір де XXI ғасыр басында әлемдегі ең мықты ақпарат агенттігі «Ассошейтед Пресс» пен «Рейтер» болып қалып отыр.

XXI ғасыр қоғамындағы маңызды ақпараттық үрдістердің бірі - жаһандану. Бұл жаһандануда әлемдік ақпарат агенттіктерінің ролі аса зор. Өйткені олар ешуақытта бір ел шеңберінде қалмайды, үнемі ел мен елді жалғастырып, ақпарат алмастырып отырады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.