Іс жүргізудің мерзімдері
КІРІСПЕ
1. Іс жүргізу құқығы жалпы сипаттама
1.1 Сот жүйесі
1.2 Адвокаттың міндеттері
1.3 Кеден органдарының құқықтары
1.4 Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздік органдары
2. Іс жүргізудің мерзімдері
2.1. Қылмыстық үрдіске қатысушылар
3. Дәлелдемелер және оның түрлері
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер
1. Іс жүргізу құқығы жалпы сипаттама
1.1 Сот жүйесі
1.2 Адвокаттың міндеттері
1.3 Кеден органдарының құқықтары
1.4 Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздік органдары
2. Іс жүргізудің мерзімдері
2.1. Қылмыстық үрдіске қатысушылар
3. Дәлелдемелер және оның түрлері
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер
Жоспары
КІРІСПЕ 3
1. Іс жүргізу құқығы жалпы сипаттама 4
1.1 Сот жүйесі 5
1.2 Адвокаттың міндеттері 11
1.3 Кеден органдарының құқықтары 22
1.4 Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздік органдары 25
2. Іс жүргізудің мерзімдері 33
2.1. Қылмыстық үрдіске қатысушылар 38
3. Дәлелдемелер және оның түрлері 41
Қорытынды 43
Қолданылған әдебиеттер 44
Кіріспе
Заң ғылымдарында құқық нормаларын материалды және іс жүргізу деп екіге
бөлу қалыптасқан. Материалды құқық нормалары материалды құқықтық нормаларды
құқық бұзушылықтан қорғаудың тәртібін қалыптастыратын құқықтық
қатынастардың мазмұны мен іс жүргізу нормаларын реттейді. Іс жүргізу
нормалары қылмыс және басқа да құқық бұзушылық жасалған, өздерінің
құқықтары мен міндеттері туралы түсіністікке келе алмай сотқа жүгінетін
сияқты қатынастардың барысында туындайтын, арнайы құзыретті органдар іске
асыратын құқық қолдану түр пішінде көрінетін құқық қорғау үрдісін реттейді.
Барлық іс жүргізу нормалары құрамына қылмыстық іс жүргізу, азаматтық іс
жүргізу және екі материалды: конституциялық және әкімшілік іс жүргізу
нормалары кіреді.
Мемлекеттің міндеті мен қызметі қоғам өмірінің көптеген салаларын
қамтиды. Солардың арасында аса маңызды міндеттердің қатарына жататын іс
құқықтық тәртіп пен заңдылықты, адамдардың құқығын, бостандығын,
мемлекеттік және мемлекеттік емес бірлестіктердің, еңбек ұжымдарының
мүдделерін қорғау, қылмыспен күресу. Бұның барлығы іс жүргізу құқығы
саласына жатады. Сондықтан, іс жүргізу құқығында құқық қолдану іс-әрекеті
құқық қорғау органдарының көмегімен іске асырылады.
1. Іс жүргізу құқығына жалпы сипаттама
Құқық қорғау органдары құқық қорғайтын және қоғамдық тәртіп пен
құқықтық тәртіпті, заңдылықты қорғауды қамтамасыз ететін органдарға
бөлінеді. Мысалы нотариус, адвокатура, сот т.б. сияқты органдар құқық
қорғау органдарына жататындықтарымен олар қоғамдық тәртіпті сақтауды
қамтамасыз етумен айналыспайды. Ондай органдарға ең алдымен полиция және
ішкі істер органдарының ішкі әскер, патрульдік қызметтегі секілді, қоғамдық
тәртіпті сақтау үшін құрылған бөлімдер жатады. Құқық қорғау органдарының
қызметтеріне:
1) конституциялық бақылау;
2) әділ соттылық;
3) соттардың ұйымдастырылуын қамтамасыз ету;
4) прокурорлық қадағалау;
5) қылмысты анықтау және тергеу;
6) заң көмегі және қылмыстық іс бойынша қорғау сияқты іс-әрекеттер
жатады.
Құқық қорғау органдары жүйесіндегі маңызды орын алатын мемлекеттік
органдардың бірі соттар. Сот әділеттілігін іске асыра отырып соттар, жаза
тағайындау, жазадан босату т.б. сияқты шешімдер қабылдай отырып, құқықты
қолданып, өзінің биліктік құзыретін жүзеге асырып, жеке және заңды
тұлғалардың құқықтары мен міндеттерін анықтай отырып, олардын мүдделерін,
әділ, заң арқылы қорғауға тиіс орган. Адамдар қажет болғанда әділдік үшін
сот төрелігіне жүгінеді.
Қазақстан Республикасында сот билігі тұрақты судьялар, сондай-ақ заңда
көзделген жағдайларда және тәртіппен қылмыстық сот ісін жүргізуге тартылған
алқа заседательдері арқылы соттарға ғана тиесілі. Сот төрелігін тек сот
қана жүзеге асырады. Соттың ерекше өкілеттігін басқа органдарға беруді
көздейтін заң актілерін шығаруға тыйым салады. Ешқандай өзге органдар мен
тұлғалардың судья өкілеттігін немесе сот билігі қызметтерін иеленуге құқығы
жоқ.
Сот ісін қарау тәртібімен қаралуға тиіс өтініштерді, арыздар мен
шағымдарды басқа ешқандай органның, лауазымды немесе өзге де адамдардың
қарауына немесе бақылауға алуына болмайды. Сот билігі Қазақстан
Республикасының атынан жүзеге асырылады және азаматтар мен ұйымдардың
құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін қорғауға, Республика
Конституциясының, заңдарының, өзге де нормативтік құқықтық актілерінің,
халықаралық шарттарының орындалуын қамтамасыз етуге қызмет етеді.
Әркімге мемлекеттік органдардың ұйымдардың, лауазымды және өзге де
адамдардың Республиканың Конституциясында және заңдарында көзделген
құқықтарға, бостандықтар мен заңды мүдделерге нұқсан келтіретін немесе
оларды шектейтін кез келген заңсыз шешімдері мен іс-қимылдарынан сот арқылы
қорғалуға кепілдік беріледі.
Ешкімді де оның ісін заңның барлық талаптары мен әділеттілікті сақтай
отырып құзыретті, тәуелсіз және алаламайтын соттың қарау құқығынан айыруға
болмайды. Сот билігі азаматтық қылмыстық және заңда белгіленген өзге де сот
ісін жүргізу нысандары арқылы жүзеге асырылады.
Судьялар сот төрелігін іске асыру кезінде тәуелсіз және тек
Конституция мен заңға ғана бағынады. Судьялардың мәртебесі мен
тәуелсіздігіне нұқсан келтіретін заңдарды немесе өзге де нормативтік
құқықтық актілерді қабылдауға жол берілмейді.
Сот төрелігін іске асыруда сот қызметіне қандай да бір араласуға жол
берілмейді және заң бойынша жауапкершілікке әкеп соғады. Нақты істер
бойынша судьялар есеп бермейді.
Сот шешімдері мен судьялардың өз өкілеттіктерін жүзеге асыру кезіндегі
талаптарын барлық мемлекеттік органдар мен олардың лауазымды адамдары, жеке
және заңды тұлғалар орындауға міндетті. Сот шешімдері мен судьяның
талаптарын орындамау заңмен белгіленген жауапкершілікке әкеп соғады.
1. Сот жүйесі
Қазақстан Республикасының сот жүйесін еліміздің Жоғарғы Соты мен
жергілікті соттар құрайды. Қандай да болмасын атаумен арнаулы және төтенше
соттар құруға жол берілмейді. Жергілікті соттарға мыналар жатады:
1) облыстық және оларға теңестірілген соттар (Республика астанасынын
қалалық соты, республикалық маңызы бар қалалардың қалалық соттары,
мамандандырылған сот - Қазақстан Республикасы Әскерлерінің Әскери соты және
басқалар);
2) аудандық және оларға теңестірілген соттар (қалалық, ауданаралық,
мамандандырылған сот - гарнизонный әскери соты және басқалар). Республикада
заңға сәйкес мамандандырылған (әскери, экономикалық, әкімшілік, кәмелетке
толмағандардың істері жөніндегі және басқа) соттар құрылуы мүмкін.
Қазақстан Республикасының Жоғарғы Соты жалпы юрисдикция соттарының
қарауына жатқызылған азаматтық қылмыстық және өзге істер бойынша жоғары сот
органы болып табылады, заңда көзделген іс жүргізу нысандарында олардың
қызметін қадағалауды жүзеге асырады және сот практикасының мәселелері
бойынша түсіндірмелер береді.
Жоғарғы Сот Төрағадан, алқа төрағаларынан және судьялардан тұрады.
Жоғарғы Сот судьяларының жалпы санын Жоғарғы Сот Төрағасының ұсынысы
бойынша Қазақстан Республикасының Президенті белгілейді. Жоғарғы Соттың
органдары мыналар:
1) қадағалау алқасы;
2) азаматтық істер жөніндегі алқа;
3) қылмыстық істер жөніндегі алқа;
4) соттың жалпы отырысы.
Жоғарғы Соттың жанынан ғылыми-консультациялық кеңес және баспа органы
құрылады.
Соттардың ұйымдастырылуы, құрылымы 2000 жылғы 25 желтоқсандағы Сот
жүйесі мен судьяларының мәртебесі туралы Қазақстан Республикасының
Конституциялық заңымен, соттардың қызметтері, құзыреттері, жұмыс
барысындағы құқықтары мен міндеттері қылмыстық, азаматтық және әкімшілік іс
жүргізу кодекстерімен реттеледі.
Прокуратура - Республика аумағында заңдардың, Қазақстан Республикасы
Президенті Жарлықтарының және өзге нормативтік құқықтық актілердің дәл және
бірыңғай қолданылуына, жедел-іздестіру қызметінің, анықтама мен тергеудің,
әкімшілік және атқарушылық істер жүргізудің заңдылығына жоғары қадағалауды
жүзеге асыратын, Қазақстан Республикасының Президентіне есеп беретін
мемлекеттік орган. Прокуратура кез келген заңдылық бұзушылықты анықтау және
жою жөнінде шаралар қолданады, Республиканың Конституциясы мен заңдарына
қайшы келетін заңдар мен өзге де құқықтық актілерге наразылық жасайды,
сотта мемлекеттің мүддесін білдіреді, сондай-ақ заңда белгіленген
жағдайларда тәртіп пен шекте қылмыстық қудалауды жүзеге асырады.
Қазақстан Республикасы прокуратурасын ұйымдастыру, оның қызметінің
тәртібі және прокурорлардың өкілеттігі Қазақстан Республикасының
Конституциясымен, Прокуратура туралы Қазақстан Республикасының 1995 жылғы
21 желтоқсандағы заңымен, заң актілерімен, Қазақстан Республикасы бекіткен
халықаралық шарттармен сондай-ақ Республика Бас Прокурорының бұйрықтарымен
айқындалады.
Қазақстан Республикасының прокуратурасы төменгі прокурорлар жоғары
тұрған прокурорларға және Қазақстан Республикасының Бас Прокурорына
бағынатын органдар мен мекемелердің біртұтас орталықтандырылған жүйесін
құрайды.
Прокуратура мемлекет атынан:
1) Конституцияның, Заң актілерінің және Республика Президенті
актілерінің бұзылуын анықтап, оларды жою шараларын қолданады;
2) жедел-іздестіру қызметінің, анықтама мен тергеудің, әкімшілік және
атқарушылық істер жүргізудің заңдылығына қадағалауды жүзеге асырады;
3) сотта мемлекет мүддесін білдіреді;
4) Республиканың Конституциясы мен заңдарына қайшы келетін зандарға
және басқа да құқықтық актілерге наразылық жасайды;
5) заңда белгіленген тәртіп пен шекте қылмыстық қудалауды жүзеге
асырады;
6) статистикалық көрсеткіштердің тұтастығын, объективтілігін және
жеткіліктілігін қамтамасыз ету мақсатында мемлекеттік құқықтық статистиканы
қалыптастырады, арнайы есепке алуды жүргізеді, құқықтық статистика және
арнайы есепке алу саласындағы заңдардың қолданылуын қадағалауды жүзеге
асырады. Прокурорлық қадағалау тексерістер жүргізу арқылы жүзеге асырылады.
Заңдардың қолданылуына тексерісті прокурор өз өкілеттігі шегінде
тексеріс жүргізу туралы қаулы шығарылғаннан кейін:
1) Қазақстан Республикасы Президентінің тапсыруына;
2) заңды бұзушылық туралы өтініштерге, шағымдарға, хабарларға және
басқа да мәліметтерге;
3) заң бұзушылық белгілерінің тікелей анықталуына;
4) жоғары тұрған прокурордың тапсыруына және сұрау салуына байланысты
жүргізеді.
Заңдардың қолданылуын тексеру бір ай мерзімнің ішінде жүргізіледі.
Тексерісті тағайындаған прокурор жоғары тұрған прокурордың келісімімен оны
жүргізу мерзімін ұзарта алады.
Прокуратура органдары заңдарда белгіленген тәртіппен заң бұзушылық
туралы арыздарды қарай келіп, адамның және азаматтың, заңды тұлғалар мен
мемлекеттің құқықтары мен заңды мүдделерінің бұзылуын жою, бұзылған құқықты
қалпына келтіру шараларын қолданады. Егер адам бойындағы, психикасындағы
немесе өзге де кемістіктері салдарынан өз құқықтарын қорғауды жүзеге асыра
алмайтын болса, прокурор оны қамтамасыз ету жөнінде қажетті шаралар
қолдануға міндетті. Прокуратура органдары заңда белгіленген тәртіппен
адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарын, заңды тұлғалар мен
мемлекеттің мүдделерін қорғау жөнінде өздеріне жүктелген міндеттерді
орындамайтын лауазымды адамдарды жауапкершілікке тарту шараларын қолданады.
Прокуратура органдарына қол қойылмай жазылған арыздар тексерілмейді, бірақ
прокурор азаматтың мүддесі тұрғысында ақпарат көзін жария етпеуге хақылы.
Қазақстан Республикасының прокуратурасы органдарының тұтас жүйесін Бас
прокуратура, облыстардың прокуратуралары, республикалық маңызы бар қалалар
мен Республика астанасының прокуратуралары, ауданаралық, аудандық, қалалық
және соларға теңестірілген әскери және мамандандырылған прокуратуралар
құрайды.
Қазақстан Республикасының Бас Прокурорын Парламент Сенатының
келісімімен Республика Президенті бес жыл мерзімге қызметке тағайындайды
және қызметтен босатады. Республика Бас Прокурорының бірінші орынбасары мен
орынбасарларын Бас Прокурордың ұсынуы бойынша Республика Президенті
қызметке тағайындайды және қызметтен босатады.
Облыстардың прокурорларын және оларға теңестірілген прокурорларды,
әскери прокурорларды, олардың орынбасарларын, аудандардың, қалалардың
прокурорларын және оларға теңестірілген прокурорларды қызметке Қазақстан
Республикасының Бас Прокуроры тағайындайды және қызметтен босатады.
Прокуратураның құқықтық актілерінің жүйесін:
1) прокурорлық қадағалау актілері: наразылық, қаулы, ұйғарым, өтініш,
санкция, нұсқау, ұсыным, заңға түсіндірме;
2) Прокуратураны ұйымдастыру және оның қызмет мәселелерін реттейтін
актілер: бұйрықтар, нұсқаулар, үкімдер, ережелер, нұсқаулықтар құрайды.
Қазақстан Республикасының ішкі істер органдары еліміздің заңдарына
сәйкес анықтау, алдын ала тергеу мен жедел іздестіру қызметін, сондай-ақ
қоғамдық тәртіпті сақтау мен қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз ету, адам
мен азаматтың құқықтары мен бостандығына, қоғам мен мемлекеттің мүдделеріне
қылмыстық және өзге де заңға қарсы қол сұғушылықтардың алдын алу және жолын
кесу жөніндегі атқарушылық және өкім етушілік міндеттерін жүзеге асыратын
арнайы мемлекеттік орган болып табылады.
Ішкі істер органдарының міндеттері:
1) қоғамдық тәртіпті қорғау және қоғамдық қауіпсіздікті, соның ішінде
төтенше немесе әскери жағдай ахуалында қамтамасыз ету;
2) қылмыстар мен әкімшілік құқық бұзушылықтардың алдын алу, анықтау,
жолын кесу, қылмыстарды ашу және тергеу, сондай-ақ қылмыскерлерді
іздестіру;
3) заңдарда белгіленген өздерінің құзыреті шегінде алдын ала тергеу,
анықтама мен әкімшілік іс жүргізуді жүзеге асыру;
4) әкімшілік жазалауларды орындау;
5) әкімшілік жолмен қамауға алынғандарды ұстау орындарында құқық
тәртібін қамтамасыз ету және адамдарды ұстау режимін сақтау;
6) кәмелетке толмағандардың қараусыздығы мен құқық бұзушылығын анықтау
және тыю;
7) қажет болған жағдайларда мемлекеттік өрттен қорғау қызметі
органдарына өрт қауіпсіздігін қамтамасыз етуде жәрдем көрсету;
8) жол қозғалысының қауіпсіздігін қамтамасыз етуді мемлекеттік
қадағалау және бақылау;
9) мемлекеттік және өзге де объектілерді, жеке адамдарды күзету,
қамауға алынғандар мен сотталғандарды айдап апару, терроризм актілерінің
жолын кесуге, кепілге алынғандарды босатуға қатысу;
10) виза беру жұмысын жүргізу, шетел азаматтары мен азаматтығы жоқ
адамдардың Қазақстан Республикасының аумағында болу тәртібін сақтауын
бақылау;
11) соғыс уақытында Қазақстан Республикасының аумақтық қорғаныс
жүйесінде жекелеген міндеттерді орындау;
11-1) өзге мемлекеттік органдармен бірлесіп, оның ішінде төтенше
жағдайлар кезінде карантиндік, санитарлық және табиғат қорғау шараларын
жүргізуге қатысу, табиғат қорғау органдарына сұғанақ аңшылыққа қарсы
күресуде жәрдем көрсету;
11-2) Қазақстан Республикасының зандарына сәйкес лицензиялық және
рұқсат етушілік қызметті жүзеге асыру;
11-3) Қазақстан Республикасының айрықша маңызды және айрықша режимді
объектілерінде, аумақтарында режимдік және күзет шараларын жүзеге асыру;
12) ішкі істер органдарының қарауына жатқызылған мәселелер бойынша
халықаралық ынтымақтастықты жүзеге асыру;
13) есірткі құралдары, психотроптық заттар, прекурсорлар айналымы
саласындағы мемлекеттік саясатты жүзеге асыру және олардың заңсыз айналымы
мен оларды теріс пайдалануға қарсы іс-әрекет жасау болып табылады.
Ішкі істер органдарының қызметі заңдылық, дара басшылық, ішкі істер
органдары жүйесінің бірлігі, жариялылық, құқық қорғау және басқа да
мемлекеттік органдармен, лауазымды тұлғалармен, ұйымдармен және
азаматтармен өзара іс-қимыл жасау қағидаттарына негізделіп жүргізіледі.
Ішкі істер органдарының біртұтас жүйесін Қазақстан Республикасының
ішкі істер министрлігі (бұдан әрі — Ішкі істер министрлігі), оның құрамына
кіретін департаменттер мен өзге де құрылымдық бөлімшелер, облыстардың,
республикалық маңызы бар қала мен Республика астанасының, көліктегі оған
бағынатын ішкі істер департаменттері, қалалық, аудандық, қалалардағы
аудаңдық, поселкелік, желілік ішкі істер органдары, ішкі әскерлер, оқу
орындары, мекемелер және өзге де ұйымдар құрайды.
Ішкі істер органдарының құрамында криминалдық полиция, әкімшілік
полиция және полицияның өзге де қызметтері, сондай-ақ ішкі істер
министрлігінің әскери құрылымдар мәртебесі бар әскери-тергеу органдары мен
әскери полициясы құрылады. Криминалдық, әкімшілік және өзге де полиция
қызметтерінің бөлімшелерін, сондай-ақ ішкі істер министрлігінің әскери-
тергеу органдары мен әскери полициясын құруды, қайта құруды және таратуды
Қазақстан Республикасының Ішкі істер министрі жүзеге асырады.
Криминалдық, полицияның негізгі міндеттері қылмыстарды анықтау, оның
алдын алу, жолын кесу, оны ашу және тергеу, ішкі істер органдарының
жүргізуіне жататын қылмыстар туралы істер бойынша анықтама ісін жүргізу,
тергеуден, анықтамадан және соттан жасырынған, қылмыстық жазаны өтеуден
жалтарған, хабарсыз кеткен және Қазақстан Республикасының заңдарында
белгіленген өзге де жағдайларда адамдарды іздестіруді ұйымдастыру және
жүзеге асыру болып табылады. Криминалдық полицияны жедел-іздестіру, тергеу,
ғылыми-техникалық және Қазақстан Республикасының Ішкі істер министрлігіне
тікелей бағынатын, оның алдында тұрған міндеттерді шешу үшін қажетті өзге
де бөлімшелер құрайды.
Әкімшілік полицияның негізгі міндеттері қоғамдық тәртіпті сақтау,
қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз ету, қылмыстар мен өкімшілік құқық
бұзушылықтарды анықтау, оның алдын алу және жолын кесу, қылмыстарды ашу,
Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген құзыретінің шегінде
анықтама мен әкімшілік іс жүргізуді жүзеге асыру, ұсталған және қамауға
алынған адамдар, оның ішінде белгілі бір тұратын жері, құжаттары жоқ
адамдар ұсталатын жерлерде құқық тәртібін қамтамасыз ету, кәмелетке
толмағандар арасындағы қадағалаусыздық пен құқық бұзушылықтарды анықтау
және жолын кесу, жол қозғалысының қауіпсіздігін қамтамасыз етуге
мемлекеттік қадағалау және бақылау жасау, Қазақстан Республикасының
заңдарына сәйкес ішкі істер органдарына жүктелген лицензиялау мен рұқсат
ету қызметін жүзеге асыру болып табылады.
Әкімшілік полицияны полицияның учаскелік инспекторлары мен кәмелетке
толмағандар ісі жөніндегі учаскелік инспекторлар қызметтері, сақшылық
қызмет, лицензиялық және рұқсат ету жүйесі, табиғат қорғау және мал
дәрігерлік полиция, жол полициясы бөлімшелері, ішкі істер органдарының
арнаулы мекемелері және әкімшілік полицияның алдында тұрған міндеттерді
шешу үшін қажетті өзге де бөлімшелер құрайды.
Әскери-тергеу органдарының негізгі міндеттері әскери қылмыстарды және
әскери қызметшілер жасаған, ішкі істер органдары тергеуге тиісті
қылмыстарды анықтау, олардың алдын алу, жолын кесу, ашу және тергеу болып
табылады. Әскери-тергеу органдарын әскери-тергеу департамент, әскери-тергеу
басқармалары мен тергеу, жедел-іздестіру, жедел-техникалық және өздерінің
алдында тұрған міндеттерді шешу үшін қажетті өзге де бөлімшелерден тұратын
бөлімдер құрайды.
Ішкі істер министрлігінің әскери полициясы арнаулы орган болып
табылады және ішкі әскерлердегі құқық тәртібін қамтамасыз етуге, әскери
қылмыстар бойынша, сондай-ақ ішкі әскерлердің әскери қызметшілері жасаған
басқа да қылмыстар бойынша анықтаманы жүзеге асыруға, олардың арасындағы
қылмыстар мен әкімшілік құқық бұзушылықтардың алдын алуға, анықтауға, жолын
кесуге, әскери қылмыстарды ашуға, ішкі әскерлердің әскери қызметшілерін
іздестіруге арналған. Ішкі істер министрлігінің әскери полициясы бұған
уәкілдік берілген лауазымды адамдар арқылы жүктелген міндеттерді өз
құзыреті шегінде орындау үшін ішкі істер органдарының өкілеттігін
пайдаланады. Бұл орайда әскери қызметшілердің және әскери қалашықтар, ішкі
әскерлердің әскери бөлімдері мен құрамалары бөлімшелерінің аумағында жүрген
өзге де адамдардың құжаттарын тексеруді жүзеге асыруға құқығы бар.
Қазақстан Республикасындағы адвокатура адамның өз құқықтарын,
бостандықтарын сотта қорғауға және білікті заң көмегін алуға мемлекет
кепілдік берген және Қазақстан Республикасының Конституциясымен баянды
етілген құқығын жүзеге асыруға жәрдемдесуге арналған. Адвокатура қылмыстық
істер бойынша қорғау, азаматтық, әкімшілік, қылмыстық және басқа да істер
бойынша өкілдік ету, сондай-ақ азаматтардың құқықтарын, бостандықтары мен
заңды мүдделерін, сондай-ақ заңды тұлғалардың құқықтары мен заңды
мүдделерін қорғау мен іске асыруға жәрдемдесу мақсатында заң көмегінің өзге
де түрлерін көрсету жөніндегі адвокаттардың қызметін ұйымдастырады.
Адвокатураның ұйымдастырылуы мен қызметі:
1) адвокаттардың өз қызметін жүзеге асыру кезіндегі тәуелсіздігі;
2) адвокаттық қызметті заңдарда тыйым салынбаған әдістерін және
құралдармен жүзеге асыру;
3) заң актілерінде тікелей көзделген жағдайларды қоспағанда,
прокуратура, соттар, анықтау және алдын ала тергеу органдары, басқа
мемлекеттік органдар, өзге ұйымдар мен лауазымды адамдар тарапынан
адвокаттардың қызметіне араласуға жол бермеу;
4) кәсіби мінез-құлық нормаларын ұстану және адвокаттық құпияны сақтау
қағидаттарына негізделеді.
Заң көмегін көрсете отырып, адвокаттар:
1) шешілуі кәсіби заң білімдерін қажет ететін мәселелер бойынша
консультациялар, түсіндірмелер, кеңестер мен жазбаша қорытындылар береді;
2) талап қою арыздарын, шағымдар мен құқықтық сипаттағы басқа
құжаттарды жасайды;
3) анықтау, алдын ала тергеу органдарында, соттарда, мемлекеттік және
өзге де органдарда, ұйымдарда және азаматтармен қарым-қатынастарда жеке
және заңды тұлғалардың өкілдігі мен оларды қорғауды жүзеге асырады.
Адвокат — жоғары заң білімі бар, адвокаттық қызметті жүзеге асыру
құқығына лицензия алған, міндетті түрде адвокаттар алқасының мүшесі болып
табылатын және осы заңмен регламенттелетін адвокаттық қызмет шеңберінде
кәсіптік негізде заң көмегін көрсететін Қазақстан Республикасының азаматы.
Қасақана қылмыс жасағаны үшін сотталған, белгіленген тәртіппен әрекетке
қабілетсіз немесе әрекетке қабілеттілігі шектеулі деп танылған, адвокаттар
алқасынан шығарылған, тәртіптік жағымсыз әрекет жасағаны үшін құқық қорғау
органдарынан босатылған адам - босатылған күнінен бастап бір жыл бойы,
сондай-ақ лицензиясының қолданылуы осы заңда белгіленген тәртіппен
тоқтатылған адам адвокат бола алмайды.
1.2 Адвокаттың міндеттері
1) адвокат заң талаптарын сақтауға, адвокатураны ұйымдастыру мен оның
қызметінің принциптерін басшылыққа алуға, кәсіптік мінез-құлық нормаларының
талаптары мен адвокаттық құпияны сақтауға міндетті;
2) егер адвокат осы іс бойынша мүдделері көмек сұрап өтініш жасаған
адамның (тараптардың өзара келісімі бойынша ара ағайын болған жағдайларды
қоспағанда) мүдделеріне қайшы келетін адамдарға заң көмегін көрсетіп жүрсе
немесе бұдан бұрын көрсеткен болса немесе судья, прокурор, анықтауды
жүргізуші адам, тергеуші, сарапшы, маман, аудармашы, куә, жәбірленуші
немесе куәгер, азаматтық талап қоюшы немесе азаматтық жауапкер ретінде іске
қатысқан жағдайларда, сондай-ақ егер істі тергеуге немесе қарауға
адвокатпен жақын туыстық қатынастағы лауазымды адам қатысса, ол заң көмегін
көрсету туралы тапсырмадан бас тартуға міндетті;
3) адвокат заң көмегін көрсетуге байланысты өзіне мәлім болған
мәліметтерді құпия сақтауға міндетті және көмек сұрап өтініш жасаған
адамның келісімінсіз оларды жария етуге құқығы жоқ;
4) іс бойынша адвокаттың көмек сұрап өтініш жасаған адамның жағдайын
нашарлататын құқықтық позиция ұстануына тыйым салынады;
5) адвокаттың қылмыстық іс бойынша қабылданған тапсырмадан бас тартуға
құқығы жоқ және ол қорғалатын адамның немесе адвокаттың өзінің көзқарасы
бойынша әділетсіз үкім шығарылған жағдайда алған белгіленген тәртіппен
шағым жасауға міндетті;
6) адвокатқа мемлекеттіқ қызметте болуға және кәсіпкерлік қызметпен
айналысуға, оқытушылық, ғылыми немесе шығармашылық қызметтен басқа өзге де
ақы төленетін қызметпен айналысуға тыйым салынады.
Адвокат өз қызметін заң консультациясы арқылы жүзеғе асыруға не дербес
немесе басқа адвокаттармен бірлесіп, сондай-ақ заңды тұлғаны тіркемей-ақ
жеке дара адвокаттық кеңес құруға құқылы. Адвокат тиісті әкімшілік-аумақтық
бірлік аумағында құрылған және әрекет ететін адвокаттар алқасының мүшесі
болуға тиіс.
Адвокаттар алқасын адвокаттық қызметпен айналысуға құқығы бар адамдар
құрады. Адвокаттар алқасы жеке және заңды тұлғаларға білікті заң көмегін
көрсету үшін, адвокаттардың құқықтары мен заңды мүдделерін білдіру және
қорғау үшін, осы заңда белгіленген өзге де міндеттерді орындау үшін
құрылатын адвокаттардың коммерциялық емес, кәсіби, өзін-өзі басқаратын және
өзін-өзі қаржыландыратын ұйымы болып табылады.
Облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың аумағында
адвокаттардың бір ғана алқасы құрылып, жұмыс істеуі мүмкін, оның басқа
облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың аумағында өзінің
құрылымдық бөлімшелерін (филиалдары мен өкілдіктерін) құруға құқығы жоқ.
Облыстың, республикалык маңызы бар қаланың, астананың аумағында
адвокаттар алқасы болмаған жағдайда, кемінде он құрылтайшының
бастамашылығымен құрылады. Адвокаттар алқасын құруға мемлекеттік
органдардың арнайы рұқсаты талап етілмейді. Адвокаттар алқасының атауы
аумағында өзі құрылған әкімшілік-аумақтық бірліктің атауын қамтуға тиіс.
Адвокаттар алқасының негізгі міндеттері:
1) адвокаттық қызметті жүзеге асыру кезінде алқа мүшелеріне
жәрдемдесу, кәсіби көмек көрсету және оларды қорғау;
2) алқа мүшелерінің қызметін материалдық-техникалық және анықтамалық-
ақпараттық камтамасыз ету;
3) адвокаттық қызметті жүзеге асыруға кәсіптік бақылауды ұйымдастыру;
4) алдын ала тергеу және сот органдарының белгілеуі бойынша тегін заң
көмегін көрсету мен қорғауды ұйымдастыру болып табылады.
Қазақстан Республикасындағы нотариат - құқықтар мен фактілерді
куәландыруға, сондай-ақ заңда көзделген өзге де міндеттерді жүзеге асыруға
бағытталған нотариаттык іс-әрекеттерді жасау арқылы жеке және заңды
тұлғалардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғаудың заң жүзінде бекітілген
жүйесі.
Нотариустың құқықтары:
1) өзіне жүгінген жеке және заңды тұлғалардың мүдделеріне сәйкес осы
заңда және Қазақстан Республикасының басқа да заң актілерінде көзделген
нотариаттық іс-әрекеттер жасауға;
2) мәмілелердің, өтініштер мен басқа да құжаттардың жобаларын жасауға;
3) құжаттардың көшірмелерін және олардың үзінділерін әзірлеуге;
4) нотариаттық іс-әрекеттер жасау мәселелері бойынша консультациялар
беруге;
5) Қазақстан Республикасының заң актілеріңде белгіленген коммерциялық,
банктік және заңмен қорғалатын өзге де құпияны құрайтын мәліметтерді жария
етуге қойылатын талаптарды сақтай отырып, жеке және заңды тұлғалардан
нотариаттық іс-әрекеттер жасауға қажетті құжаттар мен мәліметтер талап
етуге;
6) ғылыми, педагогтік және шығармашылық қызметпен айналысуға, соның
ішінде жалдау шарты бойынша айналысуға құқылы.
Нотариустың міндеттері:
1) осы Заңның және Қазақстан Республикасының нотариат қызметін
реттейтін басқа да нормативтік құқықтық актілерінің талаптарына сәйкес
нотариаттық іс-әрекеттер жасауға;
2) азаматтарға және заңды тұлғаларға құқықтар мен міндеттерді
түсіндіруге, олардың заңды білмегендігі өздеріне зиян келтіруге
пайдаланылуы мүмкін болмауы үшін, жасалған нотариаттық іс-әрекеттерінің
салдарлары жөнінде ескертуге;
3) кәсіптік қызметін жүзеге асыруға байланысты өзіне белгілі болған
мәліметтерді құпия ұстауға;
4) Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес келмейтін жағдайда
нотариаттық іс-әрекеттер жасаудан бас тартуға;
5) кәсіптік әдепті сақтауға;
6) әділет органына және (немесе) нотариаттық палатаға өз іс-
әрекеттеріне түскен шағымдар бойынша өзі жасаған нотариаттық іс-әрекеттер
туралы мәліметтер, өзге құжаттар, ал қажет болған жағдайларда жеке
түсініктемелер, онын ішінде кәсіптік әдеп талаптарын сақтамау мәселелері
жөнінде түсініктемелер беруге міндетті.
Нотариус мынандай нотариаттық іс-әрекеттер жасайды:
1) мәмілелерді куәландырады;
2)шаруашылық серіктестіктерінің құрылтай құжаттарын куәландырады;
3) мұраға сенімгерлік басқарушыны тағайындайды;
4) мұраға құқық туралы куәліктер береді;
5) ерлі-зайыптылардың және ортақ бірлескен меншік құқығындағы мүлкі
бар өзге адамдардын ортақ мүліктегі үлеске меншік құқығы туралы куәліктер
береді;
6) мүлікті иеліктен алуға тыйым салады және салынған тыйымды алып
тастайды;
7) құжаттардың көшірмелері мен олардан алынған үзінділердің дұрыстығын
куәландырады;
8) құжаттарға қойылған қолдын түп нұсқалығын куәландырады;
9) құжаттардың бір тілден екінші тілге дұрыс аударылғанын
куәландырады;
10) азаматтың тірі екендігі фактісін куәландырады;
11) азаматтың белгілі бір жерде болу фактісін куәландырады;
12) құжаттардың берілген уақытын куәландырады;
13) жеке және заңды тұлғалардың өтініштерін басқа жеке және заңды
тұлғаларға береді;
14) ақшаны депозитке қабылдайды;
16) вексель наразылықтарын жасайды;
17) сақтауға құжаттар және бағалы қағаздар қабылдайды;
18) теңіз наразылықтарын жасайды;
19) дәлелдемелерді қамтамасыз етеді.
Елді мекенде нотариус болмаған жағдайда аудандық маңызы бар қаланың,
кенттің, ауылдың (селоның), ауылдық (селолық) округтің әкімі аппаратының
нотариаттық іс-әрекеттерді жасауға уәкілетті лауазымды адамы мынадай
нотариаттық іс-әрекеттер жасайды:
1) өсиеттерді куәландырады;
2) сенімхаттарды куәландырады;
3) құжаттар көшірмелерінің және олардан алынған үзінділердің
дұрыстығын куәландырады;
4) өтініштерге қойылған қолдың түп нұсқалығын куәландырады;
2. Қазақстан Республикасының заң актілерінде жергілікті атқарушы
органның лауазымды адамдары жасайтын өзге де нотариаттық іс-әрекеттер
көзделуі мүмкін.
Нотариаттық палата жеке практикамен айналысатын нотариустардың
құқықтары мен заңды мүдделерін білдіру және қорғау үшін, сондай-ақ
нотариаттық іс-әрекеттер жасау кезінде нотариат туралы заңдардың
орындалуына бақылау жасау үшін құрылатын коммерциялық емес, кәсіптік, өзін-
өзі қаржыландыратын ұйым болып табылады. Нотариаттық палатаның қызметі осы
заңмен және жарғымен реттеледі. Қазақстан Республикасының әрбір облысы,
республикалық маңызы бар қалалары мен астанасы аумағында бір нотариаттық
палата құрылады.
Нотариаттық палатаның өкілеттігі:
1) жекеше нотариустерге жалпы басшылық жасап, олардың қызметін
үйлестіріп отырады;
2) мемлекеттік органдарда, мемлекеттік емес ұйымдарда өз мүшелерінің
құқықтары мен заңды мүдделерін білдіреді және қорғайды, нотариаттық істі
дамытуға оларға көмек көрсетіп, жәрдем береді;
3) жекеше нотариустар нотариаттық іс-әрекеттер жасау кезінде нотариат
туралы заңдардың сақталуын бақылауды жүзеге асырады;
4) жекеше нотариустың лицензиясының күшін тоқтата тұру, кері қайтарып
алу және тоқтату туралы ұсыныс енгізеді;
5) нотариаттық іс-әрекет жасау нәтижесінде зиян келтіру салдарынан
туындайтын міндеттемелер бойынша азаматтық-құқықтық жауапкершілікті
сақтандыруды ұйымдастырады;
5-1) жекеше нотариустардың өздерінің азаматтық-құқықтық
жауапкершілігін міндетті сақтандыру шартын жасасудан жалтаруы және жекеше
нотариустардың азаматтық-құқықтық жауапкершілігін міндетті сақтандыру
туралы Қазақстан Республикасы заңдарының өзге де талаптарын бұзу жағдайлары
туралы аумақтық әділет органдарын хабардар етеді;
6) жекеше нотариустарды сынақтан өткізу мен оқытуды ұйымдастырады;
7) өз мүшелерінің қызметіне байланысты істер бойынша сот белгілеген
сараптама шығындарын өтейді;
8) жекеше нотариусты кәсіптік міндеттері мен әдепті бұзғаны үшін
нотариустың ар-ождан кодексіне сәйкес жауапқа тартады;
9) жекеше нотариустардың қызметтік іс-әрекеттеріне азаматтар мен заңды
тұлғалардың шағымдары мен өтініштерін қарайды.
Қазақстан Республикасының әділет органдары (бұдан әрі — әділет
органдары), өз құзыреті шегінде мемлекеттің қызметін құқықтық қамтамасыз
етуді жүзеге асыратын, мемлекеттік органдардың, ұйымдардың, лауазымды
адамдар мен азаматтардың жұмысында заңдылық режиміне қолдау жасайтын,
азаматтардың және ұйымдардың құқықтары мен заңы мүдделерін қорғауды
қамтамасыз ететін атқарушы билік органдары болып табылады.
Әділет органдары қызметінің құқықтық негізі. Әділет органдары
қызметінің құқықтық негізін Қазақстан Республикасының Конституциясы, Әділет
органдары туралы 2002 жылғы 18 наурыздағы заңмен өзге де нормативтік
құқықтық актілер, сондай-ақ Қазақстан Республикасының халықаралық шарттары
құрайды.
Әділет органдарының міндеттері:
1) жалпы мемлекеттік даму стратегиясын әзірлеу мен іске асыруға
қатысу, заң жобасы жұмысын жүргізу, заңдарды талдау, жетілдіру, жүйелеу,
нормативтік құқықтық актілердің жобаларына заң сараптамасын жүргізу арқылы
адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарының үстемдігін, Қазақстан
Республикасының егемендігін, Қазақстан қоғамы мен мемлекетінің тұрақты және
қарышты дамуын қамтамасыз етуге бағытталған ұлттық заңдарды қалыптастыруға
қатысу;
2) Қазақстанның ұлттық мүдделерін қорғау және Республиканың
дүниежүзілік қоғамдастықтағы беделін нығайту мақсатында, соның ішінде
Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарын дайындау мен жасасу жолымен
оның халықаралық аренадағы қызметін құқықтық жағынан қамтамасыз ету;
3) заңды тұлғаларды, жылжымайтын мүліктің құқықтарды және олармен
жасалатын мәмілелерді, жылжымалы мүліктің жекелеген түрлерінің кепілдерін,
орталық мемлекеттік органдардың, жергілікті өкілді және атқарушы
органдардың нормативтік құқықтық актілерін, азаматтық хал актілерін
мемлекеттік тіркеуді жүзеге асыру, сондай-ақ Қазақстан Республикасының
нормативтік құқықтық актілерінің мемлекеттік есебін жүргізуді және оларға
бақылау жасауды жүзеге асыру;
4) құқықтық көмекті және заң қызметін көрсетуді ұйымдастыру және
құқықтық насихатты қамтамасыз ету;
5) сот-сараптама қызметін ұйымдастыру және жүзеге асыру;
6) қылмыстық жазаларды атқару, қылмыстық жаза атқару органдары мен
мекемелеріне құқықтық тәртіп пен заңдылықты қамтамасыз ету;
6-1) сотталғандардың түзелуін ұйымдастыру;
6-2) сезіктілердің, айыпталушылардың және сотталғандардың, сондай-ақ
қылмыстық-атқару жүйесі мекемелеріндегі азаматтардың құқықтары мен заңды
мүдделерінің сақталуын қамтамасыз ету;
7) санаткерлік меншік құқықтарын қорғау саласындағы мемлекеттік
саясатты жүзеге асыру;
8) әділет органдарының құзыретіне жатқызылған қылмыстар туралы істер
бойынша анықтауды жүзеге асыру және әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер
бойынша заңға сәйкес іс жүргізу;
9) Қазақстан Республикасының азаматтарына жеке куәліктер мен
паспорттар құжаттамалауды және беруді жүзеге асыру;
10) азаматтарды есепке алуды және тіркеуді Қазақстан Республикасының
Үкіметі айқындайтын тәртіппен жүзеге асыру;
11) өздеріне Қазақстан Республикасының заңдарымен жүктелген өзге де
міндеттерді жүзеге асыру болып табылады.
Әділет органдарының қызметі:
1) зандылық;
2) қорғалу құқығын қамтамасыз ету, баршаның заң алдындағы теңдігі,
адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарын құрметтеу және сақтау;
3) жариялылық, құқық қорғау органдарымен және басқа да мемлекеттік
органдармен, өзге де ұйымдармен және лауазымды адамдармен өзара іс-қимыл
жасау;
4) саяси партиялардың және өзге де қоғамдық бірлестіктердің қызметіне
тәуелсіз болу;
5) гуманизм, демократия, қылмыстық жаза атқарудың жіктелуі мен
дербестендірілуі, қылмыстық жазаны түзету ықпалымен ұштастыру;
6) әділет органдары жүйесінің біртұтастығы қағидаттарына негізделеді.
Әділет органдарының біртұтас жүйесі:
1) Қазақстан Республикасының Әділет министрлігін; Қазақстан
Республикасы Әділет министрлігінің комитеттерін; аумақтық әділет
органдарын; қылмыстық-атқару жүйесінің органдарын қамтитын әділет
органдарынан;
2) қылмыстық-атқару жүйесінің мекемелерінен (ұйымдарынан) және өзге де
бағынысты ұйымдардан құралады.
Қазақстан Республикасының Әділет министрлігі Қазақстан Республикасы
Үкіметінің құрылымына кіретін, Республика Премьер-Министрінің ұсынуымен
Республика Президенті құратын, қайта ұйымдастыратын және тарататын орталық
атқарушы орган болып табылады. Әділет министрлігін Республика Премьер-
Министрінің ұсынуымен Республиканың Президенті қызметке тағайындайтын және
қызметтен босататын Министр басқарады.
Әділет органдары заң жобасы жұмысын жүргізу, заңдарды жетілдіру
саласында мынадай міндеттерді жүзеге асырады:
1) заң жобасы жұмысы, нормативтік құқықтық актілердің жобаларын
әзірлеу;
2) нормативтік құқықтық актілердің жобаларына заң сараптамасын жасау;
3) заң жобалары, сараптама, ғылыми-зерттеу жұмыстарын және
консультацияларды жүзеге асыру үшін, осы мақсаттарға бюджеттік және өзге де
қаражаттарды пайдалана отырып, мемлекеттік органдардың, ұйымдардың, оның
ішінде шет ел мамандары мен сарапшыларын тарту;
4) Республика Үкіметі мен Премьер-Министрінің тапсыруымен және өз
бастамасы бойынша Үкіметтің нормативтік құқықтық актілеріне Ресми
түсіндірме беру;
5) құқықтық ақпараттандыру, заңдарды жүйелеу, нормативтік құқықтық
актілердің эталондық бақылау банкін жүргізу, Қазақстанда құқықтық
ақпараттың бірыңғай компьютерлік жүйесін жүргізу;
6) мемлекеттік органдар мен ұйымдардың заң саласындағы ғылыми-зерттеу
жұмысын үйлестіру;
Әділет органдары халықаралық шарттарды құқықтық қамтамасыз ету,
шетелдік құқықтық көмекті үйлестіру саласында мынадай міндеттерді жүзеге
асырады:
1) Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес шет мемлекеттермен
құқықтық көмек және құқықтық ынтымақтастық туралы халықаралық шарттарды
дайындау, жасасуды және орындауды ұйымдастыру;
2) Қазақстан Республикасының кепілдігімен жасалатын заем шарттарына
заң сараптамасын жасау;
3) халықаралық шарттарға сәйкес шет мемлекеттердің сот тапсырмалары
мен өтініштерін орындау;
4) Қазақстан Республикасы мен шет мемлекеттердің заңдарын үйлестіру,
бір ізге түсіру, сондай-ақ Қазақстан таныған халықаралық нормаларды
Қазақстан Республикасының заңдарына имплементациялау мәселелері бойынша
талдау жүргізу;
5) санаткерлік меншік құқықтарын өзара қорғау туралы халықаралық
шарттарды дайындау мен жасасуға, осындай шарттарға қол қоюға белгіленген
тәртіппен қатысу;
6) халықаралық шарттардың жобаларына заң сараптамасын жасау.
Әділет органдарының сот сараптама қызметі, анықтау жөне әкімшілік іс
жүргізу саласында мынадай міндеттерді жүзеге асырады:
1) сот сарапшылары кадрларын іріктеу және орналастыру;
2) сот сараптама қызметін ұйымдастыру және сот сарапшыларына Қазақстан
Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен лицензиялар беру;
3) мемлекеттік сот сараптама ұйымдарын материалдық-техникалық
қамтамасыз ету;
4) сот сараптамасы саласындағы ғылыми-зерттеу жұмысын үйлестіру;
5) әділет органдарының құзыретіне жатқызылған қылмыстар туралы істер
бойынша анықтауды жүзеге асыру;
6) мемлекеттік органдар мен ұйымдардың құқық бұзушылық пен
қылмыстардың алдын алу саласындағы ғылыми-зерттеу жұмысын үйлестіру;
7) әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша іс жүргізуді заңға
сәйкес жүзеге асыру.
Әділет органдары мемлекеттік тіркеу саласында мынадай міндеттері
жүзеге асырады:
1) орталық мемлекеттік органдардың нормативтік құқықтық актілерін
мемлекеттік тіркеу, мәслихаттардың, әкімияттардың және әкімдердің
нормативтік құқықтық актілерін мемлекеттік тіркеу, Қазақстан
Республикасының нормативтік құқықтық актілерінің мемлекеттік тізілімін
жүргізу;
2) заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеу, филиалдар мен өкілдіктерді
есептік тіркеу, сондай-ақ заңды тұлғалардың бірыңғай мемлекеттік тіркелімін
және филиалдар мен өкілдіктердің тізілімін жүргізу;
3) азаматтық хал актілерін мемлекеттік тіркеу, Қазақстан
Республикасының азаматтарына жеке куәліктер мен паспорттар құжаттамалау,
әзірлеу және беру, азаматтарды есепке алу және тіркеу;
4) мемлекеттік органдардың тіркелген нормативтік құқықтық актілерінің
тізбесін жалпы жұрттың назарына жеткізу үшін жариялау;
5) жылжымайтын мүлікке құқықтарды және олармен жасалатын мәмілелерді
мемлекеттік тіркеу, жылжымалы мүліктің құқықтық кадастрын жүргізу, оның
кепілін тіркеу және жылжымалы мүлік кепілінің тізілімін жүргізу.
Әділет органдары құқықтық көмекті ұйымдастыру және заң қызметін
көрсету саласында мынадай міндеттерді жүзеге асырады:
1) мемлекеттік нотариат кадрларын іріктеу, аттестаттау және
орналастыру, Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен
адвокаттар мен нотариустарға лицензиялар беру, оларды қайтарып алу, тоқтата
тұру және тоқтату;
2) мемлекеттік нотариат кеңселерінің қызметіне басшылық жасау, жеке
нотариаттың дамуына жәрдемдесу, жасалған нотариаттық әрекеттердің заңдылығы
мен мемлекеттік және жеке нотариустардың іс жүргізу ережелерін сақтауын
бақылау;
3) нотариаттық және адвокаттық қызметті лицензиялау, адвокаттық
қызметке байланысты емес ақылы заң қызметін көрсету жөніндегі қызметті
лицензиялау, мүлікті бағалау жөніндегі қызметті лицензиялау;
4) азаматтық хал актілерін тіркеу органдарының қызметін, Қазақстан
Республикасының азаматтарына жеке куәліктер мен паспорттар құжаттамалау мен
беруді қамтамасыз ету;
5) орталық атқарушы органдардың заң қызметінің жұмысын үйлестіру және
оған әдістемелік басшылық жасау, облыстардың, Астана және Алматы
қалаларының әкімдері аппараттарының заң қызметтерімен өзара іс-қимыл жасау;
6) нотариат кеңселерінің, азаматтық хал актілерін тіркеу органдарының,
адвокатураның жеке және заңды тұлғаларға көрсететін заң қызметінің сапасын
бакылау;
7) азаматтық хал актілерін жазу, құжаттамалау органдарының кадрларын
аттестаттау, іріктеу және орналастыру, осы органдарға ұйымдастырушылық,
әдістемелік басшылық жасау, олардың қызметінде бірыңғай құқық қолдану іс-
тәжірибесін қамтамасыз ету;
8) әділет органдарынан және өзге де мемлекеттік органдардан, сондай-ақ
нотариустардан шығатын ресми құжаттарға апостиль қою.
Әділет органдары құқықтық насихат саласында мынадай міндеттерді жүзеге
асырады:
1) құқықтық насихатты ұйымдастыруды ведомствоаралық үйлестіру,
заңдарға түсіндірме беруге қатысу;
2) эталондық заң актілерін және өзге де нормативтік құқықтық
актілерді, ақпараттық және анықтамалық-әдістемелік материалдарды шарт
негізінде, оның ішінде құқықтық ақпараттың автоматтандырылған жүйесін
пайдалана отырып беру;
3) заң әдебиеті, құқықтық насихат проблемалары жөніндегі әдебиет
тапсырысшысы.
Қылмыстық-атқару қызметі саласында әділет органдары мынадай
міндеттерді жүзеге асырады:
1) соттардың сотталғандарға қатысты үкімдерін, қаулылары мен
ұйғарымдарын орындау, қылмыстық-атқару жүйесінің мекемелерінде жазаны
өтеудің заңнамада белгіленген тәртібі мен шарттарының сақталуын қамтамасыз
ету;
2) сезіктілер мен айыпталушыларды қарап ұстау;
3) соттардың үкімдеріне, қаулылары мен ұйғарымдарына сәйкес
сотталғандарды қылмыстық-атқару жүйесінің мекемелеріне орналастыруды
ұйымдастыру;
4) сотталғандарға түзеу ықпалын, соның ішінде психологиялық-
педагогикалық әдістерді қолдану арқылы жүзеге асыруды ұйымдастыру;
5) сотталғандардың жұмыспен қамтылуын ұйымдастыру;
6) қылмыстық-атқару жүйесінің органдары мен мекемелерін күзету,
олардағы шұғыл жағдайды бақылау, қызметкерлердің, сезіктілердің,
айыпталушылардың және сотталғандардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету,
күзетпен алып жүру;
7) сотталғандарды босатуға дайындау жөніндегі жұмыстың ұйымдастырылуын
қамтамасыз ету, рақымшылық және кешірім жасау актілерін атқару, қылмыстық-
атқару жүйесі мекемелері мен органдарының сотталғандардың түзелу
нәтижелерін нығайту, оларды еңбекке орналастыру және тұрмыстық жайластыру
жөнінде басқа да құқық қорғау органдарымен, мемлекеттік басқару
органдарымен және қоғамдық бірлестіктермен өзара іс-қимылын қамтамасыз ету;
8) жедел іздестіру қызметін және анықтауды Қазақстан Республикасының
заңнамасына сәйкес ұйымдастыру мен жүзеге асыру;
9) сотталғандардың жалпы білім алуы мен кәсіби оқуын ұйымдастыру;
10) қылмыстық-атқару жүйесі мекемелерінде ұсталатын адамдардың
санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылығын және денсаулығын сақтауды
қамтамасыз ету;
11) қылмыстық жазасын өтеген адамдарды әлеуметтік бейімдеу мен
оңалтуды ұйымдастыру және жүзеге асыру;
12) қылмыстық-атқару жүйесін дамыту, нығайту мен жетілдіру
бағдарламаларын әзірлеу және іске асыру;
13) қоғамдық және діни бірлестіктерді қылмыстық-атқару жүйесінің
қызметіне тарту;
14) қызметкерлердің қәсіби даярлығын, құқықтық және әлеуметтік
қорғалуын қамтамасыз ету;
15) мемлекеттік органдар мен ұйымдардың қылмыстық-атқару қызметі
саласындағы ғылыми зерттеулерін үйлестіру.
Әділет органдары санаткерлік меншік құқықтарын қамтамасыз ету
саласында мынадай міндеттерді жүзеге асырады:
1) санаткерлік меншікті қорғау саласындағы заңдардың қолданылу
практикасын қорыту, сондай-ақ осы саладағы заңдарды жетілдіру жөнінде
ұсыныстар әзірлеу;
2) санаткерлік меншік объектілерін құқықтық қорғау және пайдалану
саласындағы ғылыми-зерттеу жұмыстары мен басқа да жұмыстарды ұйымдастыруды
және жүргізуді қамтамасыз ету;
3) санаткерлік меншік объектілерін қорғау және пайдалану мәселелері
жөніндегі халықаралық ынтымақтастық;
4) туындыларды пайдаланушылардың авторлық құқық пен сабақтас құқықтар
нормаларын сақтауына және авторлық құқық пен сабақтас құқықтарды қорғау
саласындағы халықаралық шарттардың орындалуына байланысты қатынастарды
мемлекеттік реттеу;
5) мүліктік құқықтарды ұжымдық негізде басқарушы ұйымдардың қызметін
бақылау;
6) ресми тізілімдерде авторлық құқықты тіркеу;
7) мүліктік құқықтарды ұжымдық негізде басқарушы ұйымдардың және
туыңдылар мен сабақтас құқық объектілерін пайдаланудың тиісті әдістерін
пайдаланушылардың арасында жасалған лицензиялық шарттарды тіркеу,
мемлекеттік тіркеу куәліктерін беру;
8) туындыларды пайдалану құқықтарының импорты мен экспортын
ұйымдастыруға жәрдемдесу;
9) өнеркәсіптік меншік объектілеріне, селекциялық жетістіктерге,
интегралдық микросхемалар топологияларына қорғау құжаттарын беруге түскен
өтінімдердің тіркелуін қамтамасыз ету;
10) қорғау құжаттарын беруге түскен өтінімдерге сараптама жүргізуді
ұйымдастыру, өнеркәсіптік меншік объектілерінің, селекциялық
жетістіктердің, интегралдық микросхемалар топологияларының мемлекеттік
тізілімін жүргізу, қорғау құжаттарын беру және оларды күшінде ұстау
жөніндегі шараларды жүзеге асыру;
11) патенттік іс саласындағы сараптаманы жүзеғе асыратын мемлекеттік
ұйымдардың қызметін бақылау;
12) өнеркәсіптік меншік объектілерін, селекциялық жетістіктерді,
интегралдық миқросхемалар топологияларын пайдалануға арналған лицензиялық
шарттардың, ашық лицензиялардын және қорғау құжаттарын басқаға беру
шарттарының тіркелуін қамтамасыз ету.
Қаржы полиция агенттігі Қазақстан Республикасы Президентінің 2001
жылғы 22 қаңтардағы Қазақстан Республикасының құқық қорғау қызметін
жетілдіру жөніндегі шаралар туралы Жарлығымен құрылды. Қаржы полициясы
агенттігі бұрынғы Мемлекеттік кіріс министрлігінің Салық полициясы комитеті
мен Салық полициясының таратылуының негізінде құрылды. Қаржы полициясы
агенттігі Қазақстан Республикасы Үкіметінің құрамына кірмейтін орталық
атқарушы орган. Қаржы полициясы агенттігіне экономика және қаржы
саласындағы құқық бұзушылықтардың алдын алу, анықтау және жолын кесу
жөніндегі міндеттерді орындау жүктелген.
Қазақстан Республикасының кеден органдары — өз құзыреті шегінде
Қазақстан Республикасында кеден саясатын іске асыруға қатысатын және кеден
ісін, Қазакстан Республикасының жедел-іздестіру қызметі туралы заңдарына
сәйкес жедел іздестіру қызметін тікелей жүзеге асыратын, сондай-ақ
Қазақстан Республикасының заң актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді
атқаратын мемлекеттік органдар.
Қазақстан Республикасы кеден органдарының бірыңғай жүйесін:
1) кеден ісі мәселелері жөніндегі уәкілетті орган;
2) кеден ісі мәселелері жөніндегі уәкілетті органның облыстар
(республикалық маңызы бар қалалар, астана) бойынша аумақтық бөлімшелері
(бұдан әрі - кеден ісі мәселелері жөніндегі уәкілетті органның аумақтық
бөлімшелері);
3) кедендер;
4) кеден бекеттері;
5) Қазақстан Республикасының кедендік шекарасындағы бақылау-өткізу
пункттері;
6) мамандандырылған кеден мекемелері құрайды.
Кеден органдарының қызметі:
1) заңдылық;
2) заң алдындағы қорғалу мен теңдік құқығын қамтамасыз ету, сыртқы
экономикалық және кеден ісі саласындағы өзге де қызметке қатысушылардың
құқықтарын құрметтеу мен сақтау;
3) жариялылық қағидаттарына құрылады.
Кеден органдарының міндеттері:
1) Қазақстан Республикасының кеден саясатын әзірлеуге және іске
асыруға қатысу;
2) өз құзыреті шегінде Қазақстан Республикасының егемендігі мен
экономикалық қауіпсіздігін қамтамасыз ету;
3) орындалуын бақылау кеден органдарына жүктелген Қазақстан
Республикасының кеден және өзге де зандарының сақталуын қамтамасыз ету;
4) Қазақстан Республикасының кедендік шекарасы арқылы өткізілетін
тауарлар мен көлік құралдарына қатысты Қазакстан Республикасының заңдарында
белгіленген тарифтік және тарифтік емес реттеу шараларының сақталуын
камтамасыз ету;
5) сыртқы экономикалық және кеден ісі саласындағы өзге де қызметке
қатысушылардың құқықтары мен мүдделерін қорғау;
6) Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес кеден ісі саласындағы
құқық бұзушылыққа қарсы күресу;
7) кедендік ресімдеу мен кедендік бақылауды жүзеге асыру және
жетілдіру, сондай-ақ Қазақстан Республикасының кедендік шекарасы арқылы
тауар айналымын жеделдетуге жәрдемдесетін жағдайлар жасау;
8) өз құзыреті шегінде валюталық бақылауды жүзеге асыру;
9) Қазақстан Республикасының халықаралық міндеттемелерінің орындалуын
қамтамасыз ету және Қазақстан Республикасының кеден ісі саласындағы
халықаралық шарттарын әзірлеуге катысу; шет мемлекеттердің кеден және өзге
де құзыретті органдарымен, халықаралық ұйымдармен кеден ісі мәселелері
бойынша ынтымақтастықты жүзеге асыру;
10) бірыңғай бюджет саясатын іске асыруға, кеден органдарының
материалдық-техникалық және әлеуметтік базасын дамытуға қатысу;
11) өз кұзыреті шегінде ұлттық қауіпсіздікті қорғау, адамның өмірі мен
денсаулығын қорғау, қоршаған ортаны қорғау жөніндегі шараларды қамтамасыз
ету;
12) Қазақстан Республикасының мемлекеттік шекарасында радиациялық
бақылау жүргізу;
... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
КІРІСПЕ 3
1. Іс жүргізу құқығы жалпы сипаттама 4
1.1 Сот жүйесі 5
1.2 Адвокаттың міндеттері 11
1.3 Кеден органдарының құқықтары 22
1.4 Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздік органдары 25
2. Іс жүргізудің мерзімдері 33
2.1. Қылмыстық үрдіске қатысушылар 38
3. Дәлелдемелер және оның түрлері 41
Қорытынды 43
Қолданылған әдебиеттер 44
Кіріспе
Заң ғылымдарында құқық нормаларын материалды және іс жүргізу деп екіге
бөлу қалыптасқан. Материалды құқық нормалары материалды құқықтық нормаларды
құқық бұзушылықтан қорғаудың тәртібін қалыптастыратын құқықтық
қатынастардың мазмұны мен іс жүргізу нормаларын реттейді. Іс жүргізу
нормалары қылмыс және басқа да құқық бұзушылық жасалған, өздерінің
құқықтары мен міндеттері туралы түсіністікке келе алмай сотқа жүгінетін
сияқты қатынастардың барысында туындайтын, арнайы құзыретті органдар іске
асыратын құқық қолдану түр пішінде көрінетін құқық қорғау үрдісін реттейді.
Барлық іс жүргізу нормалары құрамына қылмыстық іс жүргізу, азаматтық іс
жүргізу және екі материалды: конституциялық және әкімшілік іс жүргізу
нормалары кіреді.
Мемлекеттің міндеті мен қызметі қоғам өмірінің көптеген салаларын
қамтиды. Солардың арасында аса маңызды міндеттердің қатарына жататын іс
құқықтық тәртіп пен заңдылықты, адамдардың құқығын, бостандығын,
мемлекеттік және мемлекеттік емес бірлестіктердің, еңбек ұжымдарының
мүдделерін қорғау, қылмыспен күресу. Бұның барлығы іс жүргізу құқығы
саласына жатады. Сондықтан, іс жүргізу құқығында құқық қолдану іс-әрекеті
құқық қорғау органдарының көмегімен іске асырылады.
1. Іс жүргізу құқығына жалпы сипаттама
Құқық қорғау органдары құқық қорғайтын және қоғамдық тәртіп пен
құқықтық тәртіпті, заңдылықты қорғауды қамтамасыз ететін органдарға
бөлінеді. Мысалы нотариус, адвокатура, сот т.б. сияқты органдар құқық
қорғау органдарына жататындықтарымен олар қоғамдық тәртіпті сақтауды
қамтамасыз етумен айналыспайды. Ондай органдарға ең алдымен полиция және
ішкі істер органдарының ішкі әскер, патрульдік қызметтегі секілді, қоғамдық
тәртіпті сақтау үшін құрылған бөлімдер жатады. Құқық қорғау органдарының
қызметтеріне:
1) конституциялық бақылау;
2) әділ соттылық;
3) соттардың ұйымдастырылуын қамтамасыз ету;
4) прокурорлық қадағалау;
5) қылмысты анықтау және тергеу;
6) заң көмегі және қылмыстық іс бойынша қорғау сияқты іс-әрекеттер
жатады.
Құқық қорғау органдары жүйесіндегі маңызды орын алатын мемлекеттік
органдардың бірі соттар. Сот әділеттілігін іске асыра отырып соттар, жаза
тағайындау, жазадан босату т.б. сияқты шешімдер қабылдай отырып, құқықты
қолданып, өзінің биліктік құзыретін жүзеге асырып, жеке және заңды
тұлғалардың құқықтары мен міндеттерін анықтай отырып, олардын мүдделерін,
әділ, заң арқылы қорғауға тиіс орган. Адамдар қажет болғанда әділдік үшін
сот төрелігіне жүгінеді.
Қазақстан Республикасында сот билігі тұрақты судьялар, сондай-ақ заңда
көзделген жағдайларда және тәртіппен қылмыстық сот ісін жүргізуге тартылған
алқа заседательдері арқылы соттарға ғана тиесілі. Сот төрелігін тек сот
қана жүзеге асырады. Соттың ерекше өкілеттігін басқа органдарға беруді
көздейтін заң актілерін шығаруға тыйым салады. Ешқандай өзге органдар мен
тұлғалардың судья өкілеттігін немесе сот билігі қызметтерін иеленуге құқығы
жоқ.
Сот ісін қарау тәртібімен қаралуға тиіс өтініштерді, арыздар мен
шағымдарды басқа ешқандай органның, лауазымды немесе өзге де адамдардың
қарауына немесе бақылауға алуына болмайды. Сот билігі Қазақстан
Республикасының атынан жүзеге асырылады және азаматтар мен ұйымдардың
құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін қорғауға, Республика
Конституциясының, заңдарының, өзге де нормативтік құқықтық актілерінің,
халықаралық шарттарының орындалуын қамтамасыз етуге қызмет етеді.
Әркімге мемлекеттік органдардың ұйымдардың, лауазымды және өзге де
адамдардың Республиканың Конституциясында және заңдарында көзделген
құқықтарға, бостандықтар мен заңды мүдделерге нұқсан келтіретін немесе
оларды шектейтін кез келген заңсыз шешімдері мен іс-қимылдарынан сот арқылы
қорғалуға кепілдік беріледі.
Ешкімді де оның ісін заңның барлық талаптары мен әділеттілікті сақтай
отырып құзыретті, тәуелсіз және алаламайтын соттың қарау құқығынан айыруға
болмайды. Сот билігі азаматтық қылмыстық және заңда белгіленген өзге де сот
ісін жүргізу нысандары арқылы жүзеге асырылады.
Судьялар сот төрелігін іске асыру кезінде тәуелсіз және тек
Конституция мен заңға ғана бағынады. Судьялардың мәртебесі мен
тәуелсіздігіне нұқсан келтіретін заңдарды немесе өзге де нормативтік
құқықтық актілерді қабылдауға жол берілмейді.
Сот төрелігін іске асыруда сот қызметіне қандай да бір араласуға жол
берілмейді және заң бойынша жауапкершілікке әкеп соғады. Нақты істер
бойынша судьялар есеп бермейді.
Сот шешімдері мен судьялардың өз өкілеттіктерін жүзеге асыру кезіндегі
талаптарын барлық мемлекеттік органдар мен олардың лауазымды адамдары, жеке
және заңды тұлғалар орындауға міндетті. Сот шешімдері мен судьяның
талаптарын орындамау заңмен белгіленген жауапкершілікке әкеп соғады.
1. Сот жүйесі
Қазақстан Республикасының сот жүйесін еліміздің Жоғарғы Соты мен
жергілікті соттар құрайды. Қандай да болмасын атаумен арнаулы және төтенше
соттар құруға жол берілмейді. Жергілікті соттарға мыналар жатады:
1) облыстық және оларға теңестірілген соттар (Республика астанасынын
қалалық соты, республикалық маңызы бар қалалардың қалалық соттары,
мамандандырылған сот - Қазақстан Республикасы Әскерлерінің Әскери соты және
басқалар);
2) аудандық және оларға теңестірілген соттар (қалалық, ауданаралық,
мамандандырылған сот - гарнизонный әскери соты және басқалар). Республикада
заңға сәйкес мамандандырылған (әскери, экономикалық, әкімшілік, кәмелетке
толмағандардың істері жөніндегі және басқа) соттар құрылуы мүмкін.
Қазақстан Республикасының Жоғарғы Соты жалпы юрисдикция соттарының
қарауына жатқызылған азаматтық қылмыстық және өзге істер бойынша жоғары сот
органы болып табылады, заңда көзделген іс жүргізу нысандарында олардың
қызметін қадағалауды жүзеге асырады және сот практикасының мәселелері
бойынша түсіндірмелер береді.
Жоғарғы Сот Төрағадан, алқа төрағаларынан және судьялардан тұрады.
Жоғарғы Сот судьяларының жалпы санын Жоғарғы Сот Төрағасының ұсынысы
бойынша Қазақстан Республикасының Президенті белгілейді. Жоғарғы Соттың
органдары мыналар:
1) қадағалау алқасы;
2) азаматтық істер жөніндегі алқа;
3) қылмыстық істер жөніндегі алқа;
4) соттың жалпы отырысы.
Жоғарғы Соттың жанынан ғылыми-консультациялық кеңес және баспа органы
құрылады.
Соттардың ұйымдастырылуы, құрылымы 2000 жылғы 25 желтоқсандағы Сот
жүйесі мен судьяларының мәртебесі туралы Қазақстан Республикасының
Конституциялық заңымен, соттардың қызметтері, құзыреттері, жұмыс
барысындағы құқықтары мен міндеттері қылмыстық, азаматтық және әкімшілік іс
жүргізу кодекстерімен реттеледі.
Прокуратура - Республика аумағында заңдардың, Қазақстан Республикасы
Президенті Жарлықтарының және өзге нормативтік құқықтық актілердің дәл және
бірыңғай қолданылуына, жедел-іздестіру қызметінің, анықтама мен тергеудің,
әкімшілік және атқарушылық істер жүргізудің заңдылығына жоғары қадағалауды
жүзеге асыратын, Қазақстан Республикасының Президентіне есеп беретін
мемлекеттік орган. Прокуратура кез келген заңдылық бұзушылықты анықтау және
жою жөнінде шаралар қолданады, Республиканың Конституциясы мен заңдарына
қайшы келетін заңдар мен өзге де құқықтық актілерге наразылық жасайды,
сотта мемлекеттің мүддесін білдіреді, сондай-ақ заңда белгіленген
жағдайларда тәртіп пен шекте қылмыстық қудалауды жүзеге асырады.
Қазақстан Республикасы прокуратурасын ұйымдастыру, оның қызметінің
тәртібі және прокурорлардың өкілеттігі Қазақстан Республикасының
Конституциясымен, Прокуратура туралы Қазақстан Республикасының 1995 жылғы
21 желтоқсандағы заңымен, заң актілерімен, Қазақстан Республикасы бекіткен
халықаралық шарттармен сондай-ақ Республика Бас Прокурорының бұйрықтарымен
айқындалады.
Қазақстан Республикасының прокуратурасы төменгі прокурорлар жоғары
тұрған прокурорларға және Қазақстан Республикасының Бас Прокурорына
бағынатын органдар мен мекемелердің біртұтас орталықтандырылған жүйесін
құрайды.
Прокуратура мемлекет атынан:
1) Конституцияның, Заң актілерінің және Республика Президенті
актілерінің бұзылуын анықтап, оларды жою шараларын қолданады;
2) жедел-іздестіру қызметінің, анықтама мен тергеудің, әкімшілік және
атқарушылық істер жүргізудің заңдылығына қадағалауды жүзеге асырады;
3) сотта мемлекет мүддесін білдіреді;
4) Республиканың Конституциясы мен заңдарына қайшы келетін зандарға
және басқа да құқықтық актілерге наразылық жасайды;
5) заңда белгіленген тәртіп пен шекте қылмыстық қудалауды жүзеге
асырады;
6) статистикалық көрсеткіштердің тұтастығын, объективтілігін және
жеткіліктілігін қамтамасыз ету мақсатында мемлекеттік құқықтық статистиканы
қалыптастырады, арнайы есепке алуды жүргізеді, құқықтық статистика және
арнайы есепке алу саласындағы заңдардың қолданылуын қадағалауды жүзеге
асырады. Прокурорлық қадағалау тексерістер жүргізу арқылы жүзеге асырылады.
Заңдардың қолданылуына тексерісті прокурор өз өкілеттігі шегінде
тексеріс жүргізу туралы қаулы шығарылғаннан кейін:
1) Қазақстан Республикасы Президентінің тапсыруына;
2) заңды бұзушылық туралы өтініштерге, шағымдарға, хабарларға және
басқа да мәліметтерге;
3) заң бұзушылық белгілерінің тікелей анықталуына;
4) жоғары тұрған прокурордың тапсыруына және сұрау салуына байланысты
жүргізеді.
Заңдардың қолданылуын тексеру бір ай мерзімнің ішінде жүргізіледі.
Тексерісті тағайындаған прокурор жоғары тұрған прокурордың келісімімен оны
жүргізу мерзімін ұзарта алады.
Прокуратура органдары заңдарда белгіленген тәртіппен заң бұзушылық
туралы арыздарды қарай келіп, адамның және азаматтың, заңды тұлғалар мен
мемлекеттің құқықтары мен заңды мүдделерінің бұзылуын жою, бұзылған құқықты
қалпына келтіру шараларын қолданады. Егер адам бойындағы, психикасындағы
немесе өзге де кемістіктері салдарынан өз құқықтарын қорғауды жүзеге асыра
алмайтын болса, прокурор оны қамтамасыз ету жөнінде қажетті шаралар
қолдануға міндетті. Прокуратура органдары заңда белгіленген тәртіппен
адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарын, заңды тұлғалар мен
мемлекеттің мүдделерін қорғау жөнінде өздеріне жүктелген міндеттерді
орындамайтын лауазымды адамдарды жауапкершілікке тарту шараларын қолданады.
Прокуратура органдарына қол қойылмай жазылған арыздар тексерілмейді, бірақ
прокурор азаматтың мүддесі тұрғысында ақпарат көзін жария етпеуге хақылы.
Қазақстан Республикасының прокуратурасы органдарының тұтас жүйесін Бас
прокуратура, облыстардың прокуратуралары, республикалық маңызы бар қалалар
мен Республика астанасының прокуратуралары, ауданаралық, аудандық, қалалық
және соларға теңестірілген әскери және мамандандырылған прокуратуралар
құрайды.
Қазақстан Республикасының Бас Прокурорын Парламент Сенатының
келісімімен Республика Президенті бес жыл мерзімге қызметке тағайындайды
және қызметтен босатады. Республика Бас Прокурорының бірінші орынбасары мен
орынбасарларын Бас Прокурордың ұсынуы бойынша Республика Президенті
қызметке тағайындайды және қызметтен босатады.
Облыстардың прокурорларын және оларға теңестірілген прокурорларды,
әскери прокурорларды, олардың орынбасарларын, аудандардың, қалалардың
прокурорларын және оларға теңестірілген прокурорларды қызметке Қазақстан
Республикасының Бас Прокуроры тағайындайды және қызметтен босатады.
Прокуратураның құқықтық актілерінің жүйесін:
1) прокурорлық қадағалау актілері: наразылық, қаулы, ұйғарым, өтініш,
санкция, нұсқау, ұсыным, заңға түсіндірме;
2) Прокуратураны ұйымдастыру және оның қызмет мәселелерін реттейтін
актілер: бұйрықтар, нұсқаулар, үкімдер, ережелер, нұсқаулықтар құрайды.
Қазақстан Республикасының ішкі істер органдары еліміздің заңдарына
сәйкес анықтау, алдын ала тергеу мен жедел іздестіру қызметін, сондай-ақ
қоғамдық тәртіпті сақтау мен қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз ету, адам
мен азаматтың құқықтары мен бостандығына, қоғам мен мемлекеттің мүдделеріне
қылмыстық және өзге де заңға қарсы қол сұғушылықтардың алдын алу және жолын
кесу жөніндегі атқарушылық және өкім етушілік міндеттерін жүзеге асыратын
арнайы мемлекеттік орган болып табылады.
Ішкі істер органдарының міндеттері:
1) қоғамдық тәртіпті қорғау және қоғамдық қауіпсіздікті, соның ішінде
төтенше немесе әскери жағдай ахуалында қамтамасыз ету;
2) қылмыстар мен әкімшілік құқық бұзушылықтардың алдын алу, анықтау,
жолын кесу, қылмыстарды ашу және тергеу, сондай-ақ қылмыскерлерді
іздестіру;
3) заңдарда белгіленген өздерінің құзыреті шегінде алдын ала тергеу,
анықтама мен әкімшілік іс жүргізуді жүзеге асыру;
4) әкімшілік жазалауларды орындау;
5) әкімшілік жолмен қамауға алынғандарды ұстау орындарында құқық
тәртібін қамтамасыз ету және адамдарды ұстау режимін сақтау;
6) кәмелетке толмағандардың қараусыздығы мен құқық бұзушылығын анықтау
және тыю;
7) қажет болған жағдайларда мемлекеттік өрттен қорғау қызметі
органдарына өрт қауіпсіздігін қамтамасыз етуде жәрдем көрсету;
8) жол қозғалысының қауіпсіздігін қамтамасыз етуді мемлекеттік
қадағалау және бақылау;
9) мемлекеттік және өзге де объектілерді, жеке адамдарды күзету,
қамауға алынғандар мен сотталғандарды айдап апару, терроризм актілерінің
жолын кесуге, кепілге алынғандарды босатуға қатысу;
10) виза беру жұмысын жүргізу, шетел азаматтары мен азаматтығы жоқ
адамдардың Қазақстан Республикасының аумағында болу тәртібін сақтауын
бақылау;
11) соғыс уақытында Қазақстан Республикасының аумақтық қорғаныс
жүйесінде жекелеген міндеттерді орындау;
11-1) өзге мемлекеттік органдармен бірлесіп, оның ішінде төтенше
жағдайлар кезінде карантиндік, санитарлық және табиғат қорғау шараларын
жүргізуге қатысу, табиғат қорғау органдарына сұғанақ аңшылыққа қарсы
күресуде жәрдем көрсету;
11-2) Қазақстан Республикасының зандарына сәйкес лицензиялық және
рұқсат етушілік қызметті жүзеге асыру;
11-3) Қазақстан Республикасының айрықша маңызды және айрықша режимді
объектілерінде, аумақтарында режимдік және күзет шараларын жүзеге асыру;
12) ішкі істер органдарының қарауына жатқызылған мәселелер бойынша
халықаралық ынтымақтастықты жүзеге асыру;
13) есірткі құралдары, психотроптық заттар, прекурсорлар айналымы
саласындағы мемлекеттік саясатты жүзеге асыру және олардың заңсыз айналымы
мен оларды теріс пайдалануға қарсы іс-әрекет жасау болып табылады.
Ішкі істер органдарының қызметі заңдылық, дара басшылық, ішкі істер
органдары жүйесінің бірлігі, жариялылық, құқық қорғау және басқа да
мемлекеттік органдармен, лауазымды тұлғалармен, ұйымдармен және
азаматтармен өзара іс-қимыл жасау қағидаттарына негізделіп жүргізіледі.
Ішкі істер органдарының біртұтас жүйесін Қазақстан Республикасының
ішкі істер министрлігі (бұдан әрі — Ішкі істер министрлігі), оның құрамына
кіретін департаменттер мен өзге де құрылымдық бөлімшелер, облыстардың,
республикалық маңызы бар қала мен Республика астанасының, көліктегі оған
бағынатын ішкі істер департаменттері, қалалық, аудандық, қалалардағы
аудаңдық, поселкелік, желілік ішкі істер органдары, ішкі әскерлер, оқу
орындары, мекемелер және өзге де ұйымдар құрайды.
Ішкі істер органдарының құрамында криминалдық полиция, әкімшілік
полиция және полицияның өзге де қызметтері, сондай-ақ ішкі істер
министрлігінің әскери құрылымдар мәртебесі бар әскери-тергеу органдары мен
әскери полициясы құрылады. Криминалдық, әкімшілік және өзге де полиция
қызметтерінің бөлімшелерін, сондай-ақ ішкі істер министрлігінің әскери-
тергеу органдары мен әскери полициясын құруды, қайта құруды және таратуды
Қазақстан Республикасының Ішкі істер министрі жүзеге асырады.
Криминалдық, полицияның негізгі міндеттері қылмыстарды анықтау, оның
алдын алу, жолын кесу, оны ашу және тергеу, ішкі істер органдарының
жүргізуіне жататын қылмыстар туралы істер бойынша анықтама ісін жүргізу,
тергеуден, анықтамадан және соттан жасырынған, қылмыстық жазаны өтеуден
жалтарған, хабарсыз кеткен және Қазақстан Республикасының заңдарында
белгіленген өзге де жағдайларда адамдарды іздестіруді ұйымдастыру және
жүзеге асыру болып табылады. Криминалдық полицияны жедел-іздестіру, тергеу,
ғылыми-техникалық және Қазақстан Республикасының Ішкі істер министрлігіне
тікелей бағынатын, оның алдында тұрған міндеттерді шешу үшін қажетті өзге
де бөлімшелер құрайды.
Әкімшілік полицияның негізгі міндеттері қоғамдық тәртіпті сақтау,
қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз ету, қылмыстар мен өкімшілік құқық
бұзушылықтарды анықтау, оның алдын алу және жолын кесу, қылмыстарды ашу,
Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген құзыретінің шегінде
анықтама мен әкімшілік іс жүргізуді жүзеге асыру, ұсталған және қамауға
алынған адамдар, оның ішінде белгілі бір тұратын жері, құжаттары жоқ
адамдар ұсталатын жерлерде құқық тәртібін қамтамасыз ету, кәмелетке
толмағандар арасындағы қадағалаусыздық пен құқық бұзушылықтарды анықтау
және жолын кесу, жол қозғалысының қауіпсіздігін қамтамасыз етуге
мемлекеттік қадағалау және бақылау жасау, Қазақстан Республикасының
заңдарына сәйкес ішкі істер органдарына жүктелген лицензиялау мен рұқсат
ету қызметін жүзеге асыру болып табылады.
Әкімшілік полицияны полицияның учаскелік инспекторлары мен кәмелетке
толмағандар ісі жөніндегі учаскелік инспекторлар қызметтері, сақшылық
қызмет, лицензиялық және рұқсат ету жүйесі, табиғат қорғау және мал
дәрігерлік полиция, жол полициясы бөлімшелері, ішкі істер органдарының
арнаулы мекемелері және әкімшілік полицияның алдында тұрған міндеттерді
шешу үшін қажетті өзге де бөлімшелер құрайды.
Әскери-тергеу органдарының негізгі міндеттері әскери қылмыстарды және
әскери қызметшілер жасаған, ішкі істер органдары тергеуге тиісті
қылмыстарды анықтау, олардың алдын алу, жолын кесу, ашу және тергеу болып
табылады. Әскери-тергеу органдарын әскери-тергеу департамент, әскери-тергеу
басқармалары мен тергеу, жедел-іздестіру, жедел-техникалық және өздерінің
алдында тұрған міндеттерді шешу үшін қажетті өзге де бөлімшелерден тұратын
бөлімдер құрайды.
Ішкі істер министрлігінің әскери полициясы арнаулы орган болып
табылады және ішкі әскерлердегі құқық тәртібін қамтамасыз етуге, әскери
қылмыстар бойынша, сондай-ақ ішкі әскерлердің әскери қызметшілері жасаған
басқа да қылмыстар бойынша анықтаманы жүзеге асыруға, олардың арасындағы
қылмыстар мен әкімшілік құқық бұзушылықтардың алдын алуға, анықтауға, жолын
кесуге, әскери қылмыстарды ашуға, ішкі әскерлердің әскери қызметшілерін
іздестіруге арналған. Ішкі істер министрлігінің әскери полициясы бұған
уәкілдік берілген лауазымды адамдар арқылы жүктелген міндеттерді өз
құзыреті шегінде орындау үшін ішкі істер органдарының өкілеттігін
пайдаланады. Бұл орайда әскери қызметшілердің және әскери қалашықтар, ішкі
әскерлердің әскери бөлімдері мен құрамалары бөлімшелерінің аумағында жүрген
өзге де адамдардың құжаттарын тексеруді жүзеге асыруға құқығы бар.
Қазақстан Республикасындағы адвокатура адамның өз құқықтарын,
бостандықтарын сотта қорғауға және білікті заң көмегін алуға мемлекет
кепілдік берген және Қазақстан Республикасының Конституциясымен баянды
етілген құқығын жүзеге асыруға жәрдемдесуге арналған. Адвокатура қылмыстық
істер бойынша қорғау, азаматтық, әкімшілік, қылмыстық және басқа да істер
бойынша өкілдік ету, сондай-ақ азаматтардың құқықтарын, бостандықтары мен
заңды мүдделерін, сондай-ақ заңды тұлғалардың құқықтары мен заңды
мүдделерін қорғау мен іске асыруға жәрдемдесу мақсатында заң көмегінің өзге
де түрлерін көрсету жөніндегі адвокаттардың қызметін ұйымдастырады.
Адвокатураның ұйымдастырылуы мен қызметі:
1) адвокаттардың өз қызметін жүзеге асыру кезіндегі тәуелсіздігі;
2) адвокаттық қызметті заңдарда тыйым салынбаған әдістерін және
құралдармен жүзеге асыру;
3) заң актілерінде тікелей көзделген жағдайларды қоспағанда,
прокуратура, соттар, анықтау және алдын ала тергеу органдары, басқа
мемлекеттік органдар, өзге ұйымдар мен лауазымды адамдар тарапынан
адвокаттардың қызметіне араласуға жол бермеу;
4) кәсіби мінез-құлық нормаларын ұстану және адвокаттық құпияны сақтау
қағидаттарына негізделеді.
Заң көмегін көрсете отырып, адвокаттар:
1) шешілуі кәсіби заң білімдерін қажет ететін мәселелер бойынша
консультациялар, түсіндірмелер, кеңестер мен жазбаша қорытындылар береді;
2) талап қою арыздарын, шағымдар мен құқықтық сипаттағы басқа
құжаттарды жасайды;
3) анықтау, алдын ала тергеу органдарында, соттарда, мемлекеттік және
өзге де органдарда, ұйымдарда және азаматтармен қарым-қатынастарда жеке
және заңды тұлғалардың өкілдігі мен оларды қорғауды жүзеге асырады.
Адвокат — жоғары заң білімі бар, адвокаттық қызметті жүзеге асыру
құқығына лицензия алған, міндетті түрде адвокаттар алқасының мүшесі болып
табылатын және осы заңмен регламенттелетін адвокаттық қызмет шеңберінде
кәсіптік негізде заң көмегін көрсететін Қазақстан Республикасының азаматы.
Қасақана қылмыс жасағаны үшін сотталған, белгіленген тәртіппен әрекетке
қабілетсіз немесе әрекетке қабілеттілігі шектеулі деп танылған, адвокаттар
алқасынан шығарылған, тәртіптік жағымсыз әрекет жасағаны үшін құқық қорғау
органдарынан босатылған адам - босатылған күнінен бастап бір жыл бойы,
сондай-ақ лицензиясының қолданылуы осы заңда белгіленген тәртіппен
тоқтатылған адам адвокат бола алмайды.
1.2 Адвокаттың міндеттері
1) адвокат заң талаптарын сақтауға, адвокатураны ұйымдастыру мен оның
қызметінің принциптерін басшылыққа алуға, кәсіптік мінез-құлық нормаларының
талаптары мен адвокаттық құпияны сақтауға міндетті;
2) егер адвокат осы іс бойынша мүдделері көмек сұрап өтініш жасаған
адамның (тараптардың өзара келісімі бойынша ара ағайын болған жағдайларды
қоспағанда) мүдделеріне қайшы келетін адамдарға заң көмегін көрсетіп жүрсе
немесе бұдан бұрын көрсеткен болса немесе судья, прокурор, анықтауды
жүргізуші адам, тергеуші, сарапшы, маман, аудармашы, куә, жәбірленуші
немесе куәгер, азаматтық талап қоюшы немесе азаматтық жауапкер ретінде іске
қатысқан жағдайларда, сондай-ақ егер істі тергеуге немесе қарауға
адвокатпен жақын туыстық қатынастағы лауазымды адам қатысса, ол заң көмегін
көрсету туралы тапсырмадан бас тартуға міндетті;
3) адвокат заң көмегін көрсетуге байланысты өзіне мәлім болған
мәліметтерді құпия сақтауға міндетті және көмек сұрап өтініш жасаған
адамның келісімінсіз оларды жария етуге құқығы жоқ;
4) іс бойынша адвокаттың көмек сұрап өтініш жасаған адамның жағдайын
нашарлататын құқықтық позиция ұстануына тыйым салынады;
5) адвокаттың қылмыстық іс бойынша қабылданған тапсырмадан бас тартуға
құқығы жоқ және ол қорғалатын адамның немесе адвокаттың өзінің көзқарасы
бойынша әділетсіз үкім шығарылған жағдайда алған белгіленген тәртіппен
шағым жасауға міндетті;
6) адвокатқа мемлекеттіқ қызметте болуға және кәсіпкерлік қызметпен
айналысуға, оқытушылық, ғылыми немесе шығармашылық қызметтен басқа өзге де
ақы төленетін қызметпен айналысуға тыйым салынады.
Адвокат өз қызметін заң консультациясы арқылы жүзеғе асыруға не дербес
немесе басқа адвокаттармен бірлесіп, сондай-ақ заңды тұлғаны тіркемей-ақ
жеке дара адвокаттық кеңес құруға құқылы. Адвокат тиісті әкімшілік-аумақтық
бірлік аумағында құрылған және әрекет ететін адвокаттар алқасының мүшесі
болуға тиіс.
Адвокаттар алқасын адвокаттық қызметпен айналысуға құқығы бар адамдар
құрады. Адвокаттар алқасы жеке және заңды тұлғаларға білікті заң көмегін
көрсету үшін, адвокаттардың құқықтары мен заңды мүдделерін білдіру және
қорғау үшін, осы заңда белгіленген өзге де міндеттерді орындау үшін
құрылатын адвокаттардың коммерциялық емес, кәсіби, өзін-өзі басқаратын және
өзін-өзі қаржыландыратын ұйымы болып табылады.
Облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың аумағында
адвокаттардың бір ғана алқасы құрылып, жұмыс істеуі мүмкін, оның басқа
облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың аумағында өзінің
құрылымдық бөлімшелерін (филиалдары мен өкілдіктерін) құруға құқығы жоқ.
Облыстың, республикалык маңызы бар қаланың, астананың аумағында
адвокаттар алқасы болмаған жағдайда, кемінде он құрылтайшының
бастамашылығымен құрылады. Адвокаттар алқасын құруға мемлекеттік
органдардың арнайы рұқсаты талап етілмейді. Адвокаттар алқасының атауы
аумағында өзі құрылған әкімшілік-аумақтық бірліктің атауын қамтуға тиіс.
Адвокаттар алқасының негізгі міндеттері:
1) адвокаттық қызметті жүзеге асыру кезінде алқа мүшелеріне
жәрдемдесу, кәсіби көмек көрсету және оларды қорғау;
2) алқа мүшелерінің қызметін материалдық-техникалық және анықтамалық-
ақпараттық камтамасыз ету;
3) адвокаттық қызметті жүзеге асыруға кәсіптік бақылауды ұйымдастыру;
4) алдын ала тергеу және сот органдарының белгілеуі бойынша тегін заң
көмегін көрсету мен қорғауды ұйымдастыру болып табылады.
Қазақстан Республикасындағы нотариат - құқықтар мен фактілерді
куәландыруға, сондай-ақ заңда көзделген өзге де міндеттерді жүзеге асыруға
бағытталған нотариаттык іс-әрекеттерді жасау арқылы жеке және заңды
тұлғалардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғаудың заң жүзінде бекітілген
жүйесі.
Нотариустың құқықтары:
1) өзіне жүгінген жеке және заңды тұлғалардың мүдделеріне сәйкес осы
заңда және Қазақстан Республикасының басқа да заң актілерінде көзделген
нотариаттық іс-әрекеттер жасауға;
2) мәмілелердің, өтініштер мен басқа да құжаттардың жобаларын жасауға;
3) құжаттардың көшірмелерін және олардың үзінділерін әзірлеуге;
4) нотариаттық іс-әрекеттер жасау мәселелері бойынша консультациялар
беруге;
5) Қазақстан Республикасының заң актілеріңде белгіленген коммерциялық,
банктік және заңмен қорғалатын өзге де құпияны құрайтын мәліметтерді жария
етуге қойылатын талаптарды сақтай отырып, жеке және заңды тұлғалардан
нотариаттық іс-әрекеттер жасауға қажетті құжаттар мен мәліметтер талап
етуге;
6) ғылыми, педагогтік және шығармашылық қызметпен айналысуға, соның
ішінде жалдау шарты бойынша айналысуға құқылы.
Нотариустың міндеттері:
1) осы Заңның және Қазақстан Республикасының нотариат қызметін
реттейтін басқа да нормативтік құқықтық актілерінің талаптарына сәйкес
нотариаттық іс-әрекеттер жасауға;
2) азаматтарға және заңды тұлғаларға құқықтар мен міндеттерді
түсіндіруге, олардың заңды білмегендігі өздеріне зиян келтіруге
пайдаланылуы мүмкін болмауы үшін, жасалған нотариаттық іс-әрекеттерінің
салдарлары жөнінде ескертуге;
3) кәсіптік қызметін жүзеге асыруға байланысты өзіне белгілі болған
мәліметтерді құпия ұстауға;
4) Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес келмейтін жағдайда
нотариаттық іс-әрекеттер жасаудан бас тартуға;
5) кәсіптік әдепті сақтауға;
6) әділет органына және (немесе) нотариаттық палатаға өз іс-
әрекеттеріне түскен шағымдар бойынша өзі жасаған нотариаттық іс-әрекеттер
туралы мәліметтер, өзге құжаттар, ал қажет болған жағдайларда жеке
түсініктемелер, онын ішінде кәсіптік әдеп талаптарын сақтамау мәселелері
жөнінде түсініктемелер беруге міндетті.
Нотариус мынандай нотариаттық іс-әрекеттер жасайды:
1) мәмілелерді куәландырады;
2)шаруашылық серіктестіктерінің құрылтай құжаттарын куәландырады;
3) мұраға сенімгерлік басқарушыны тағайындайды;
4) мұраға құқық туралы куәліктер береді;
5) ерлі-зайыптылардың және ортақ бірлескен меншік құқығындағы мүлкі
бар өзге адамдардын ортақ мүліктегі үлеске меншік құқығы туралы куәліктер
береді;
6) мүлікті иеліктен алуға тыйым салады және салынған тыйымды алып
тастайды;
7) құжаттардың көшірмелері мен олардан алынған үзінділердің дұрыстығын
куәландырады;
8) құжаттарға қойылған қолдын түп нұсқалығын куәландырады;
9) құжаттардың бір тілден екінші тілге дұрыс аударылғанын
куәландырады;
10) азаматтың тірі екендігі фактісін куәландырады;
11) азаматтың белгілі бір жерде болу фактісін куәландырады;
12) құжаттардың берілген уақытын куәландырады;
13) жеке және заңды тұлғалардың өтініштерін басқа жеке және заңды
тұлғаларға береді;
14) ақшаны депозитке қабылдайды;
16) вексель наразылықтарын жасайды;
17) сақтауға құжаттар және бағалы қағаздар қабылдайды;
18) теңіз наразылықтарын жасайды;
19) дәлелдемелерді қамтамасыз етеді.
Елді мекенде нотариус болмаған жағдайда аудандық маңызы бар қаланың,
кенттің, ауылдың (селоның), ауылдық (селолық) округтің әкімі аппаратының
нотариаттық іс-әрекеттерді жасауға уәкілетті лауазымды адамы мынадай
нотариаттық іс-әрекеттер жасайды:
1) өсиеттерді куәландырады;
2) сенімхаттарды куәландырады;
3) құжаттар көшірмелерінің және олардан алынған үзінділердің
дұрыстығын куәландырады;
4) өтініштерге қойылған қолдың түп нұсқалығын куәландырады;
2. Қазақстан Республикасының заң актілерінде жергілікті атқарушы
органның лауазымды адамдары жасайтын өзге де нотариаттық іс-әрекеттер
көзделуі мүмкін.
Нотариаттық палата жеке практикамен айналысатын нотариустардың
құқықтары мен заңды мүдделерін білдіру және қорғау үшін, сондай-ақ
нотариаттық іс-әрекеттер жасау кезінде нотариат туралы заңдардың
орындалуына бақылау жасау үшін құрылатын коммерциялық емес, кәсіптік, өзін-
өзі қаржыландыратын ұйым болып табылады. Нотариаттық палатаның қызметі осы
заңмен және жарғымен реттеледі. Қазақстан Республикасының әрбір облысы,
республикалық маңызы бар қалалары мен астанасы аумағында бір нотариаттық
палата құрылады.
Нотариаттық палатаның өкілеттігі:
1) жекеше нотариустерге жалпы басшылық жасап, олардың қызметін
үйлестіріп отырады;
2) мемлекеттік органдарда, мемлекеттік емес ұйымдарда өз мүшелерінің
құқықтары мен заңды мүдделерін білдіреді және қорғайды, нотариаттық істі
дамытуға оларға көмек көрсетіп, жәрдем береді;
3) жекеше нотариустар нотариаттық іс-әрекеттер жасау кезінде нотариат
туралы заңдардың сақталуын бақылауды жүзеге асырады;
4) жекеше нотариустың лицензиясының күшін тоқтата тұру, кері қайтарып
алу және тоқтату туралы ұсыныс енгізеді;
5) нотариаттық іс-әрекет жасау нәтижесінде зиян келтіру салдарынан
туындайтын міндеттемелер бойынша азаматтық-құқықтық жауапкершілікті
сақтандыруды ұйымдастырады;
5-1) жекеше нотариустардың өздерінің азаматтық-құқықтық
жауапкершілігін міндетті сақтандыру шартын жасасудан жалтаруы және жекеше
нотариустардың азаматтық-құқықтық жауапкершілігін міндетті сақтандыру
туралы Қазақстан Республикасы заңдарының өзге де талаптарын бұзу жағдайлары
туралы аумақтық әділет органдарын хабардар етеді;
6) жекеше нотариустарды сынақтан өткізу мен оқытуды ұйымдастырады;
7) өз мүшелерінің қызметіне байланысты істер бойынша сот белгілеген
сараптама шығындарын өтейді;
8) жекеше нотариусты кәсіптік міндеттері мен әдепті бұзғаны үшін
нотариустың ар-ождан кодексіне сәйкес жауапқа тартады;
9) жекеше нотариустардың қызметтік іс-әрекеттеріне азаматтар мен заңды
тұлғалардың шағымдары мен өтініштерін қарайды.
Қазақстан Республикасының әділет органдары (бұдан әрі — әділет
органдары), өз құзыреті шегінде мемлекеттің қызметін құқықтық қамтамасыз
етуді жүзеге асыратын, мемлекеттік органдардың, ұйымдардың, лауазымды
адамдар мен азаматтардың жұмысында заңдылық режиміне қолдау жасайтын,
азаматтардың және ұйымдардың құқықтары мен заңы мүдделерін қорғауды
қамтамасыз ететін атқарушы билік органдары болып табылады.
Әділет органдары қызметінің құқықтық негізі. Әділет органдары
қызметінің құқықтық негізін Қазақстан Республикасының Конституциясы, Әділет
органдары туралы 2002 жылғы 18 наурыздағы заңмен өзге де нормативтік
құқықтық актілер, сондай-ақ Қазақстан Республикасының халықаралық шарттары
құрайды.
Әділет органдарының міндеттері:
1) жалпы мемлекеттік даму стратегиясын әзірлеу мен іске асыруға
қатысу, заң жобасы жұмысын жүргізу, заңдарды талдау, жетілдіру, жүйелеу,
нормативтік құқықтық актілердің жобаларына заң сараптамасын жүргізу арқылы
адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарының үстемдігін, Қазақстан
Республикасының егемендігін, Қазақстан қоғамы мен мемлекетінің тұрақты және
қарышты дамуын қамтамасыз етуге бағытталған ұлттық заңдарды қалыптастыруға
қатысу;
2) Қазақстанның ұлттық мүдделерін қорғау және Республиканың
дүниежүзілік қоғамдастықтағы беделін нығайту мақсатында, соның ішінде
Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарын дайындау мен жасасу жолымен
оның халықаралық аренадағы қызметін құқықтық жағынан қамтамасыз ету;
3) заңды тұлғаларды, жылжымайтын мүліктің құқықтарды және олармен
жасалатын мәмілелерді, жылжымалы мүліктің жекелеген түрлерінің кепілдерін,
орталық мемлекеттік органдардың, жергілікті өкілді және атқарушы
органдардың нормативтік құқықтық актілерін, азаматтық хал актілерін
мемлекеттік тіркеуді жүзеге асыру, сондай-ақ Қазақстан Республикасының
нормативтік құқықтық актілерінің мемлекеттік есебін жүргізуді және оларға
бақылау жасауды жүзеге асыру;
4) құқықтық көмекті және заң қызметін көрсетуді ұйымдастыру және
құқықтық насихатты қамтамасыз ету;
5) сот-сараптама қызметін ұйымдастыру және жүзеге асыру;
6) қылмыстық жазаларды атқару, қылмыстық жаза атқару органдары мен
мекемелеріне құқықтық тәртіп пен заңдылықты қамтамасыз ету;
6-1) сотталғандардың түзелуін ұйымдастыру;
6-2) сезіктілердің, айыпталушылардың және сотталғандардың, сондай-ақ
қылмыстық-атқару жүйесі мекемелеріндегі азаматтардың құқықтары мен заңды
мүдделерінің сақталуын қамтамасыз ету;
7) санаткерлік меншік құқықтарын қорғау саласындағы мемлекеттік
саясатты жүзеге асыру;
8) әділет органдарының құзыретіне жатқызылған қылмыстар туралы істер
бойынша анықтауды жүзеге асыру және әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер
бойынша заңға сәйкес іс жүргізу;
9) Қазақстан Республикасының азаматтарына жеке куәліктер мен
паспорттар құжаттамалауды және беруді жүзеге асыру;
10) азаматтарды есепке алуды және тіркеуді Қазақстан Республикасының
Үкіметі айқындайтын тәртіппен жүзеге асыру;
11) өздеріне Қазақстан Республикасының заңдарымен жүктелген өзге де
міндеттерді жүзеге асыру болып табылады.
Әділет органдарының қызметі:
1) зандылық;
2) қорғалу құқығын қамтамасыз ету, баршаның заң алдындағы теңдігі,
адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарын құрметтеу және сақтау;
3) жариялылық, құқық қорғау органдарымен және басқа да мемлекеттік
органдармен, өзге де ұйымдармен және лауазымды адамдармен өзара іс-қимыл
жасау;
4) саяси партиялардың және өзге де қоғамдық бірлестіктердің қызметіне
тәуелсіз болу;
5) гуманизм, демократия, қылмыстық жаза атқарудың жіктелуі мен
дербестендірілуі, қылмыстық жазаны түзету ықпалымен ұштастыру;
6) әділет органдары жүйесінің біртұтастығы қағидаттарына негізделеді.
Әділет органдарының біртұтас жүйесі:
1) Қазақстан Республикасының Әділет министрлігін; Қазақстан
Республикасы Әділет министрлігінің комитеттерін; аумақтық әділет
органдарын; қылмыстық-атқару жүйесінің органдарын қамтитын әділет
органдарынан;
2) қылмыстық-атқару жүйесінің мекемелерінен (ұйымдарынан) және өзге де
бағынысты ұйымдардан құралады.
Қазақстан Республикасының Әділет министрлігі Қазақстан Республикасы
Үкіметінің құрылымына кіретін, Республика Премьер-Министрінің ұсынуымен
Республика Президенті құратын, қайта ұйымдастыратын және тарататын орталық
атқарушы орган болып табылады. Әділет министрлігін Республика Премьер-
Министрінің ұсынуымен Республиканың Президенті қызметке тағайындайтын және
қызметтен босататын Министр басқарады.
Әділет органдары заң жобасы жұмысын жүргізу, заңдарды жетілдіру
саласында мынадай міндеттерді жүзеге асырады:
1) заң жобасы жұмысы, нормативтік құқықтық актілердің жобаларын
әзірлеу;
2) нормативтік құқықтық актілердің жобаларына заң сараптамасын жасау;
3) заң жобалары, сараптама, ғылыми-зерттеу жұмыстарын және
консультацияларды жүзеге асыру үшін, осы мақсаттарға бюджеттік және өзге де
қаражаттарды пайдалана отырып, мемлекеттік органдардың, ұйымдардың, оның
ішінде шет ел мамандары мен сарапшыларын тарту;
4) Республика Үкіметі мен Премьер-Министрінің тапсыруымен және өз
бастамасы бойынша Үкіметтің нормативтік құқықтық актілеріне Ресми
түсіндірме беру;
5) құқықтық ақпараттандыру, заңдарды жүйелеу, нормативтік құқықтық
актілердің эталондық бақылау банкін жүргізу, Қазақстанда құқықтық
ақпараттың бірыңғай компьютерлік жүйесін жүргізу;
6) мемлекеттік органдар мен ұйымдардың заң саласындағы ғылыми-зерттеу
жұмысын үйлестіру;
Әділет органдары халықаралық шарттарды құқықтық қамтамасыз ету,
шетелдік құқықтық көмекті үйлестіру саласында мынадай міндеттерді жүзеге
асырады:
1) Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес шет мемлекеттермен
құқықтық көмек және құқықтық ынтымақтастық туралы халықаралық шарттарды
дайындау, жасасуды және орындауды ұйымдастыру;
2) Қазақстан Республикасының кепілдігімен жасалатын заем шарттарына
заң сараптамасын жасау;
3) халықаралық шарттарға сәйкес шет мемлекеттердің сот тапсырмалары
мен өтініштерін орындау;
4) Қазақстан Республикасы мен шет мемлекеттердің заңдарын үйлестіру,
бір ізге түсіру, сондай-ақ Қазақстан таныған халықаралық нормаларды
Қазақстан Республикасының заңдарына имплементациялау мәселелері бойынша
талдау жүргізу;
5) санаткерлік меншік құқықтарын өзара қорғау туралы халықаралық
шарттарды дайындау мен жасасуға, осындай шарттарға қол қоюға белгіленген
тәртіппен қатысу;
6) халықаралық шарттардың жобаларына заң сараптамасын жасау.
Әділет органдарының сот сараптама қызметі, анықтау жөне әкімшілік іс
жүргізу саласында мынадай міндеттерді жүзеге асырады:
1) сот сарапшылары кадрларын іріктеу және орналастыру;
2) сот сараптама қызметін ұйымдастыру және сот сарапшыларына Қазақстан
Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен лицензиялар беру;
3) мемлекеттік сот сараптама ұйымдарын материалдық-техникалық
қамтамасыз ету;
4) сот сараптамасы саласындағы ғылыми-зерттеу жұмысын үйлестіру;
5) әділет органдарының құзыретіне жатқызылған қылмыстар туралы істер
бойынша анықтауды жүзеге асыру;
6) мемлекеттік органдар мен ұйымдардың құқық бұзушылық пен
қылмыстардың алдын алу саласындағы ғылыми-зерттеу жұмысын үйлестіру;
7) әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша іс жүргізуді заңға
сәйкес жүзеге асыру.
Әділет органдары мемлекеттік тіркеу саласында мынадай міндеттері
жүзеге асырады:
1) орталық мемлекеттік органдардың нормативтік құқықтық актілерін
мемлекеттік тіркеу, мәслихаттардың, әкімияттардың және әкімдердің
нормативтік құқықтық актілерін мемлекеттік тіркеу, Қазақстан
Республикасының нормативтік құқықтық актілерінің мемлекеттік тізілімін
жүргізу;
2) заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеу, филиалдар мен өкілдіктерді
есептік тіркеу, сондай-ақ заңды тұлғалардың бірыңғай мемлекеттік тіркелімін
және филиалдар мен өкілдіктердің тізілімін жүргізу;
3) азаматтық хал актілерін мемлекеттік тіркеу, Қазақстан
Республикасының азаматтарына жеке куәліктер мен паспорттар құжаттамалау,
әзірлеу және беру, азаматтарды есепке алу және тіркеу;
4) мемлекеттік органдардың тіркелген нормативтік құқықтық актілерінің
тізбесін жалпы жұрттың назарына жеткізу үшін жариялау;
5) жылжымайтын мүлікке құқықтарды және олармен жасалатын мәмілелерді
мемлекеттік тіркеу, жылжымалы мүліктің құқықтық кадастрын жүргізу, оның
кепілін тіркеу және жылжымалы мүлік кепілінің тізілімін жүргізу.
Әділет органдары құқықтық көмекті ұйымдастыру және заң қызметін
көрсету саласында мынадай міндеттерді жүзеге асырады:
1) мемлекеттік нотариат кадрларын іріктеу, аттестаттау және
орналастыру, Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен
адвокаттар мен нотариустарға лицензиялар беру, оларды қайтарып алу, тоқтата
тұру және тоқтату;
2) мемлекеттік нотариат кеңселерінің қызметіне басшылық жасау, жеке
нотариаттың дамуына жәрдемдесу, жасалған нотариаттық әрекеттердің заңдылығы
мен мемлекеттік және жеке нотариустардың іс жүргізу ережелерін сақтауын
бақылау;
3) нотариаттық және адвокаттық қызметті лицензиялау, адвокаттық
қызметке байланысты емес ақылы заң қызметін көрсету жөніндегі қызметті
лицензиялау, мүлікті бағалау жөніндегі қызметті лицензиялау;
4) азаматтық хал актілерін тіркеу органдарының қызметін, Қазақстан
Республикасының азаматтарына жеке куәліктер мен паспорттар құжаттамалау мен
беруді қамтамасыз ету;
5) орталық атқарушы органдардың заң қызметінің жұмысын үйлестіру және
оған әдістемелік басшылық жасау, облыстардың, Астана және Алматы
қалаларының әкімдері аппараттарының заң қызметтерімен өзара іс-қимыл жасау;
6) нотариат кеңселерінің, азаматтық хал актілерін тіркеу органдарының,
адвокатураның жеке және заңды тұлғаларға көрсететін заң қызметінің сапасын
бакылау;
7) азаматтық хал актілерін жазу, құжаттамалау органдарының кадрларын
аттестаттау, іріктеу және орналастыру, осы органдарға ұйымдастырушылық,
әдістемелік басшылық жасау, олардың қызметінде бірыңғай құқық қолдану іс-
тәжірибесін қамтамасыз ету;
8) әділет органдарынан және өзге де мемлекеттік органдардан, сондай-ақ
нотариустардан шығатын ресми құжаттарға апостиль қою.
Әділет органдары құқықтық насихат саласында мынадай міндеттерді жүзеге
асырады:
1) құқықтық насихатты ұйымдастыруды ведомствоаралық үйлестіру,
заңдарға түсіндірме беруге қатысу;
2) эталондық заң актілерін және өзге де нормативтік құқықтық
актілерді, ақпараттық және анықтамалық-әдістемелік материалдарды шарт
негізінде, оның ішінде құқықтық ақпараттың автоматтандырылған жүйесін
пайдалана отырып беру;
3) заң әдебиеті, құқықтық насихат проблемалары жөніндегі әдебиет
тапсырысшысы.
Қылмыстық-атқару қызметі саласында әділет органдары мынадай
міндеттерді жүзеге асырады:
1) соттардың сотталғандарға қатысты үкімдерін, қаулылары мен
ұйғарымдарын орындау, қылмыстық-атқару жүйесінің мекемелерінде жазаны
өтеудің заңнамада белгіленген тәртібі мен шарттарының сақталуын қамтамасыз
ету;
2) сезіктілер мен айыпталушыларды қарап ұстау;
3) соттардың үкімдеріне, қаулылары мен ұйғарымдарына сәйкес
сотталғандарды қылмыстық-атқару жүйесінің мекемелеріне орналастыруды
ұйымдастыру;
4) сотталғандарға түзеу ықпалын, соның ішінде психологиялық-
педагогикалық әдістерді қолдану арқылы жүзеге асыруды ұйымдастыру;
5) сотталғандардың жұмыспен қамтылуын ұйымдастыру;
6) қылмыстық-атқару жүйесінің органдары мен мекемелерін күзету,
олардағы шұғыл жағдайды бақылау, қызметкерлердің, сезіктілердің,
айыпталушылардың және сотталғандардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету,
күзетпен алып жүру;
7) сотталғандарды босатуға дайындау жөніндегі жұмыстың ұйымдастырылуын
қамтамасыз ету, рақымшылық және кешірім жасау актілерін атқару, қылмыстық-
атқару жүйесі мекемелері мен органдарының сотталғандардың түзелу
нәтижелерін нығайту, оларды еңбекке орналастыру және тұрмыстық жайластыру
жөнінде басқа да құқық қорғау органдарымен, мемлекеттік басқару
органдарымен және қоғамдық бірлестіктермен өзара іс-қимылын қамтамасыз ету;
8) жедел іздестіру қызметін және анықтауды Қазақстан Республикасының
заңнамасына сәйкес ұйымдастыру мен жүзеге асыру;
9) сотталғандардың жалпы білім алуы мен кәсіби оқуын ұйымдастыру;
10) қылмыстық-атқару жүйесі мекемелерінде ұсталатын адамдардың
санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылығын және денсаулығын сақтауды
қамтамасыз ету;
11) қылмыстық жазасын өтеген адамдарды әлеуметтік бейімдеу мен
оңалтуды ұйымдастыру және жүзеге асыру;
12) қылмыстық-атқару жүйесін дамыту, нығайту мен жетілдіру
бағдарламаларын әзірлеу және іске асыру;
13) қоғамдық және діни бірлестіктерді қылмыстық-атқару жүйесінің
қызметіне тарту;
14) қызметкерлердің қәсіби даярлығын, құқықтық және әлеуметтік
қорғалуын қамтамасыз ету;
15) мемлекеттік органдар мен ұйымдардың қылмыстық-атқару қызметі
саласындағы ғылыми зерттеулерін үйлестіру.
Әділет органдары санаткерлік меншік құқықтарын қамтамасыз ету
саласында мынадай міндеттерді жүзеге асырады:
1) санаткерлік меншікті қорғау саласындағы заңдардың қолданылу
практикасын қорыту, сондай-ақ осы саладағы заңдарды жетілдіру жөнінде
ұсыныстар әзірлеу;
2) санаткерлік меншік объектілерін құқықтық қорғау және пайдалану
саласындағы ғылыми-зерттеу жұмыстары мен басқа да жұмыстарды ұйымдастыруды
және жүргізуді қамтамасыз ету;
3) санаткерлік меншік объектілерін қорғау және пайдалану мәселелері
жөніндегі халықаралық ынтымақтастық;
4) туындыларды пайдаланушылардың авторлық құқық пен сабақтас құқықтар
нормаларын сақтауына және авторлық құқық пен сабақтас құқықтарды қорғау
саласындағы халықаралық шарттардың орындалуына байланысты қатынастарды
мемлекеттік реттеу;
5) мүліктік құқықтарды ұжымдық негізде басқарушы ұйымдардың қызметін
бақылау;
6) ресми тізілімдерде авторлық құқықты тіркеу;
7) мүліктік құқықтарды ұжымдық негізде басқарушы ұйымдардың және
туыңдылар мен сабақтас құқық объектілерін пайдаланудың тиісті әдістерін
пайдаланушылардың арасында жасалған лицензиялық шарттарды тіркеу,
мемлекеттік тіркеу куәліктерін беру;
8) туындыларды пайдалану құқықтарының импорты мен экспортын
ұйымдастыруға жәрдемдесу;
9) өнеркәсіптік меншік объектілеріне, селекциялық жетістіктерге,
интегралдық микросхемалар топологияларына қорғау құжаттарын беруге түскен
өтінімдердің тіркелуін қамтамасыз ету;
10) қорғау құжаттарын беруге түскен өтінімдерге сараптама жүргізуді
ұйымдастыру, өнеркәсіптік меншік объектілерінің, селекциялық
жетістіктердің, интегралдық микросхемалар топологияларының мемлекеттік
тізілімін жүргізу, қорғау құжаттарын беру және оларды күшінде ұстау
жөніндегі шараларды жүзеге асыру;
11) патенттік іс саласындағы сараптаманы жүзеғе асыратын мемлекеттік
ұйымдардың қызметін бақылау;
12) өнеркәсіптік меншік объектілерін, селекциялық жетістіктерді,
интегралдық миқросхемалар топологияларын пайдалануға арналған лицензиялық
шарттардың, ашық лицензиялардын және қорғау құжаттарын басқаға беру
шарттарының тіркелуін қамтамасыз ету.
Қаржы полиция агенттігі Қазақстан Республикасы Президентінің 2001
жылғы 22 қаңтардағы Қазақстан Республикасының құқық қорғау қызметін
жетілдіру жөніндегі шаралар туралы Жарлығымен құрылды. Қаржы полициясы
агенттігі бұрынғы Мемлекеттік кіріс министрлігінің Салық полициясы комитеті
мен Салық полициясының таратылуының негізінде құрылды. Қаржы полициясы
агенттігі Қазақстан Республикасы Үкіметінің құрамына кірмейтін орталық
атқарушы орган. Қаржы полициясы агенттігіне экономика және қаржы
саласындағы құқық бұзушылықтардың алдын алу, анықтау және жолын кесу
жөніндегі міндеттерді орындау жүктелген.
Қазақстан Республикасының кеден органдары — өз құзыреті шегінде
Қазақстан Республикасында кеден саясатын іске асыруға қатысатын және кеден
ісін, Қазакстан Республикасының жедел-іздестіру қызметі туралы заңдарына
сәйкес жедел іздестіру қызметін тікелей жүзеге асыратын, сондай-ақ
Қазақстан Республикасының заң актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді
атқаратын мемлекеттік органдар.
Қазақстан Республикасы кеден органдарының бірыңғай жүйесін:
1) кеден ісі мәселелері жөніндегі уәкілетті орган;
2) кеден ісі мәселелері жөніндегі уәкілетті органның облыстар
(республикалық маңызы бар қалалар, астана) бойынша аумақтық бөлімшелері
(бұдан әрі - кеден ісі мәселелері жөніндегі уәкілетті органның аумақтық
бөлімшелері);
3) кедендер;
4) кеден бекеттері;
5) Қазақстан Республикасының кедендік шекарасындағы бақылау-өткізу
пункттері;
6) мамандандырылған кеден мекемелері құрайды.
Кеден органдарының қызметі:
1) заңдылық;
2) заң алдындағы қорғалу мен теңдік құқығын қамтамасыз ету, сыртқы
экономикалық және кеден ісі саласындағы өзге де қызметке қатысушылардың
құқықтарын құрметтеу мен сақтау;
3) жариялылық қағидаттарына құрылады.
Кеден органдарының міндеттері:
1) Қазақстан Республикасының кеден саясатын әзірлеуге және іске
асыруға қатысу;
2) өз құзыреті шегінде Қазақстан Республикасының егемендігі мен
экономикалық қауіпсіздігін қамтамасыз ету;
3) орындалуын бақылау кеден органдарына жүктелген Қазақстан
Республикасының кеден және өзге де зандарының сақталуын қамтамасыз ету;
4) Қазақстан Республикасының кедендік шекарасы арқылы өткізілетін
тауарлар мен көлік құралдарына қатысты Қазакстан Республикасының заңдарында
белгіленген тарифтік және тарифтік емес реттеу шараларының сақталуын
камтамасыз ету;
5) сыртқы экономикалық және кеден ісі саласындағы өзге де қызметке
қатысушылардың құқықтары мен мүдделерін қорғау;
6) Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес кеден ісі саласындағы
құқық бұзушылыққа қарсы күресу;
7) кедендік ресімдеу мен кедендік бақылауды жүзеге асыру және
жетілдіру, сондай-ақ Қазақстан Республикасының кедендік шекарасы арқылы
тауар айналымын жеделдетуге жәрдемдесетін жағдайлар жасау;
8) өз құзыреті шегінде валюталық бақылауды жүзеге асыру;
9) Қазақстан Республикасының халықаралық міндеттемелерінің орындалуын
қамтамасыз ету және Қазақстан Республикасының кеден ісі саласындағы
халықаралық шарттарын әзірлеуге катысу; шет мемлекеттердің кеден және өзге
де құзыретті органдарымен, халықаралық ұйымдармен кеден ісі мәселелері
бойынша ынтымақтастықты жүзеге асыру;
10) бірыңғай бюджет саясатын іске асыруға, кеден органдарының
материалдық-техникалық және әлеуметтік базасын дамытуға қатысу;
11) өз кұзыреті шегінде ұлттық қауіпсіздікті қорғау, адамның өмірі мен
денсаулығын қорғау, қоршаған ортаны қорғау жөніндегі шараларды қамтамасыз
ету;
12) Қазақстан Республикасының мемлекеттік шекарасында радиациялық
бақылау жүргізу;
... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz