Қабыса және меңгеріле байланысқан етістікті сөз тіркестері

Пән: Тілтану, Филология
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 50 бет
Таңдаулыға:

Кіріспе

Тіліміздің сөздік құрамындағы сан алуан құбылыстарды, өзгерістерді, оның тарихын жан-жақты зерттеу үшін ең алдымен тілдік фактілердің, көне заманнан сақталған ескерткіштеріміздің болуы шарт. Тіліміздің көптеген дәуірлеріндегі жай-күйін білдіретін жазба материалынсыз ешқандай да тіл тарихы жасалмақ емес. Олай болса, бұл саладағы ең алғашқы міндет-тілдің әрбір тарихи дәуіріндегі сыр-сипатын көрсете алатын материалдар бар ма, болса, ол қайсылар деген сұраққа жауап беру.

Тақырыптың өзектілігі : ХІІ ғасырдағы жазба әдеби ескерткіштер - біздің заманымызға келіп жеткен жәдігерлердің бір бөлігі ғана. Бұларды жасауға қазақ этносын құраған тайпалардың да белсене араласқаны сөзсіз. Демек, орта ғасыр ескерткіштер тіліне қазіргі тіліміздің қаншалықты қатысы бар екенін анықтау негізгі міндеттердің қатарына жатады. Бұл екінші жағынан белгілі бір тілдің өзеру, даму, қалыптасу жолдарын айқындауға да қолқабыс жасайды. Көне түркі тілдері мен қазіргі түркі тілдерінің соның ішінде қазақ тілінің де өзіндік табиғатын танып, олардың ішкі заңдылықтарын ашу барысында тарихи-жәдігерліктерді оқып-зерттеу - ерекше мән-маңызы бар өзекті мәселе.

Ата-бабамыздың тілін, әдебиетін, тарихын танып-білуде ертедегі түркі халықтарының жазба әдеби ескерткіштерін зерттеу, оқып үйрену, тілдің сырын ашу игілікті іс. Түркі тілдерін, олардың бастау алар көздерін ашпай тұрып, қазақ тілінің, яғни ана тіліміздің тарихы, тіл туралы сөйлеу бос әурешілік болар еді. Атақты түркітанушы П. М. Мелиоранский біздің заманымызға келіп жеткен жазба мұраларды жоғары бағалап, өзінің «Араб филолог о турецском языке» деген еңбегінде: «Отдавая таким образом полную справедливость важности изучения овременных живых наречий турецкого (тюркского - П. М. ) языка, мы тем не менее должны признать, что главным материалом для исследования истории языка все -таки являются различные писанные источники- рукописи, надписи, мнетные легенды и др. »-деген болатын /1. 2/.

Орта ғасырдағы ескерткіштер мен жаңа түркі тілдерінің өзара сабақтастығын айырып ажыратуда ХІІ ғасырдағы әдеби мұраларымыздың берері мол.

Қазақ тіл білімінің қай саласында болсын өз ізін қалдырған тілші ғалым Ахмет Байтұрсынұлының сөзімен айтқанда «Тілдің міндеті - ақылдың аңдауын аңдағанша, қиялдың меңзеуін меңзегенінше, көңілдің түйінін түйгенінше айтуға жарау».

Ендеше, тілдің маңызды міндеттерін атқару үшін халықтың өзіндік рухани тәжірибесінен туындайтын жетістіктермен тарихи атамұра жазба ескерткіштері тілін қай саласынан болмасын жан-жақты зерттеуді қажет етеді. Барлық туыстас түркі елдерінің, тіпті шығыс мәдениетінің одан қалды орыс халқының, бүкіл европа елдерінің түркітанушылық ой кешуіне үңіліп, қол жеткен асыл қазынаны мақтан етіп қана қоймай, өз халқының ұлттық дәстүріне негіздей отырып, тиісті үлестерін қосып, жетілдіріп, әлемге әйгілі ХІІ ғасырдағы жазба әдеби ескерткіштер тілін қазіргі қазақ тілімен салыстырып зерттеу және оны ары қарай дамыту маңызды міндеттердің бірі ХІІ ғасырдағы жазба ескерткіштер тіліндегі, нақты айтқанда «һибат-ул хақайиқ» жәдігері нұсқаларындағы етістікті сөз тіркестері және орта ғасыр ескерткіштері тілі мен қазіргі қазақ тіліне ортақ белгілері мен айырмашылықтары.

Жұмыстың мақсаты мен міндеті: жұмыстың негізгі мақсаты - ХІІ ғасырдағы жазба әдеби ескерткіштер тіліндегі етістікті сөз тіркестерін жан-жақты сипаттай отырып, олардың қазіргі қазақ тіліндегі етістікті сөз тіркестері мен сабақтастығын, даму барысындағы өзгерістерін анықтау.

Алға қойылған мақсаттарымызға байланысты мынандай міндеттер туындады:

түркітанушылардың пікірлері негізінде етістікті сөз тіркестерінің лингвистикалық табиғатын ашу;
ғасырдағы жазба әдеби ескерткіш тілінде атап айтқанда «һибат-ул хақайиқ» жәдігері тіліндегі етістікті сөз тіркестеріне фонетикалық, лексика-семантикалық, грамматикалық және статистикалық сипаттама беру;
ХІІ ғасыр ескерткіші «һибат-ул хақайиқ» тілі мен қазірігі қазақ тіліне ортақ етістікті сөз тіркестерінің мағыналық ерекшеліктерін ашып айқындау;
ХІІ ғасыр ескерткіші «һибат-ул хақайиқ» тілі мен қазіргі қазақ тіліне ортақ етістікті сөз тіркестерінің морфологиялық айырмашылықтарын көрсету;
Етістікті сөз тіркесінің дамуын, қылыптасуын нақты мысалдармен түсіндіру.

Зерттеу нысаны: ХІІ ғасыр жазба әдеби ескерткіштер тіліндегі, нақты айтқанда «һибат-ул хақайиқ» жәдігері нұсқаларындағы етістікті сөз тіркестеріндегі және орта ғасыр ескерткіштері тілі мен қазіргі қазақ тіліне ортақ белгілері мен айырмашылықтары;

Зерттеу жұмысының негізгі дерек көздері: негізгі тілдік материал ретінде көне түркі сөздігі (ДТС) пайдаланылған және С. Е. Малов, В. В. Радлов сияқты түркітанушылармен қатар, бұл салада қалам тербеген қазақ зерттеушілерінен Ғ. Айдаров, С. А. Аманжолов, М. Томанов, Б. Сағындықұлы сияқты ғалымдардың еңбектері пайдаланылды.

Зерттеудің теориялық және практикалық мәні: бұл жұмысты жоғарғы оқу орындарында қазақ тілінің тарихи грамматикасын, көне түркі ескерткіштері тілін, орта түркі ескерткіштеті тілін түркі тілдерінің салыстырмалы грамматикасын оқытуда, жиілік сөздік жасауда пайдалануға болады. Сонымен бірге филология факультеттерінің студенттеріне арнаулы курс немесе арнайы семинар ретінде оқу бағдарламасына енгізуге болады.

Жұмыстың зерттелу әдістері: зерттеуде негізінен диахрондық әдіс қолданылған. Сонымен бірге түрлі мәселелерді анықтау үшін тарихи зерттеуде қосымша ретінде салыстырмалы тарихи әдіс пен сипаттамалы әдіс те пайдаланылған. Етістікті сөз тіркесіндегі қосымшаның мағынасын анықтау үшін салыстыру әдісін де, қолданылу жиілігін анықтау мақсатында санау да (статолингвистикалық) әдіс қолданылады.

1 Етістікті сөз тіркесінің байланысу формалары

Тіл -қоғамдық құбылыс. Адамзат қоғамы үнемі қозғалыста, дамуда болатындығы секілді тіл де ғасырлар бойында өзгерістерге ұшырап, толығып, дамып, жетіліп отырады. Тілдің синтаксистік қызметінің дамуы неден көрінеді, нені қамтиды деген сұраққа мына пікір жауап беретін сияқты: «Тілдің синтаксистік жүйесіндегі өзгеріс, даму ең алдымен сөздердің, сөз таптарының бір-бірімен тіркесімпаздық қасиетіндегі құбылыстарын, синтаксистік элементтерді бір-бірімен қарым-қатынасқа келтіретін амал-тәсілдердегі, формалардағы құрылыстардың грамматикалық формалардың мағынасы мен функциясындағы құбылыстардан байқалады. Мұндай құбылыстардың нәтижесінде сөздердің бір кездегі грамматикалық топтарының басқа топтағы сөздер мен немесе өзді-өзімен синтаксистік байланысында кездеспейтін жаңа қатыныстар, жаңа тіркестер туып қалдырады».

Сөз тіркесінің негізгі объектілерінің бірі - байланысу амалдары мен байланысу түрлері. Сөз тіркесінің байланысу формалары мен түрлері, синтаксистік қатынастарына қарағанда оның байланысу тәсілдері әзірше тюркологияда да, қазақ тіл білімінде дерек оқулық көлемінде ғана айтылып келеді.

Кейбір ғалымдар сөз тіркесінің байланысы туралы айтқанда, сөз тіркесінің бағыныңқы сыңарлары мен басыңқы сыңарлары оның тәртібі, шылаулар, жалғаулар және интонация арқылы байланысады деумен шектелсе, екінші бір топ ғалымдар, бұған қоса аналитикалық, синтетикалық деп қоса көрсетеді. ( Н. Оралбаева, Г. Мадина, А. Әбілқаев 164б. С. Аманжолов, А. Әбілқаев, И. Ұйықбаев 728б. Ш. Әуелбаев, Қ. Қаблеева 66-68б. Х. Арғынов 21-22б. )

В. В. Виноградов сөз тіркуесінің басыңқы сыңары туралы айта келіп, былай дейді: «Нередко различают словосочетания именные (субстантивные и адъективные) глагольные очень важно. Есть синтаксические связи, типичные для отдельных частей речи. Например, для глагола сочетания в винительном прямого объекта, для имен существительных с родительным определительным субъекта и объекта а также с согласуемым прилагательным»- деп автор біріншіден басыңқы сыңардың түрлерін жоғары бағаласа, екіншіден кейбір сөз таптары үшін арнайы байланысу формаларының да қалыптасқанын дұрыс көрсетеді /2. 13/.

А. М. Пешковский « Тіліміздегі кез-келген екі сөз қатар тұру арқылы сөз тіркесін құрай алмайды, олар сөз тіркесі болу үшін мағыналық жағынан байланыста болуы тиіс» - дейді /3. 34/.

Сөз тіркесінің негізгі белгілерінің бірі - байланысу формалары десек, бұл мәселе бір қалыпқа түспеген. Бұл жерде байланысу формаларының орнына байланысу амалдарын ауыстырып қолданушылық бар. Сонда біздің байланысу формасы дегенді екіншісі байланысу амалы деп түсінеді. Бұл пікірді А. А. Коклянова да қолдайды /4. 46/.

Байланысу формалары жайлы сөз еткенде алдымен әрбір тілдің өзіндік ерекшеліктеріне қараған жөн. Осы жағынан қарағанда Е. И. Убрятова, М. Балақаевтар байланысу формаларын басқаша қарастырды. Бұлар қабысу, меңгеруге, қиысумен бірге матасуды енгізді.

Әрбір тілдік категорияның өзіндік заңдылықтары болатыны сияқты, сөз тіркесінің де өзіндік заңдылықтары бар.

Тілдің басқа салалары сияқты оның синтаксистік құрылысы да даму барысында көзге түсіп, өзгеріп отырады. Мұндай өзгерістердің қоғам өміріндегі құбылыстармен тығыз байланысты екендігі айтылып жүр.

Сөз тіркесі құрамындағы өзгерістер олардың құрылымдық ерекшеліктерінен, яғни байланысу формасының, байланысу амалдары мен құрылымдық түрлерінен көрінеді дедік. Олай болса, сөз тіркесінің байланысу формалары мен тәсілдеріндегі өзгерістер шындап келгенде, әрбір сөз табы құрамында келіп пайда болған құбылыстармен тығыз байланысты. Басқаша айтқанда, сөз тіркесіндегі өзгерістер, түптеп келгенде әрбір сөз табының тарихи дамуымен тығыз байланысты.

Етістікті сөз тіркесі туралы жалпы түсінік

Етістік - тіліміздегі сөз таптарының ішіндегі ең күрделісі, әрі кең грамматикалық категория. Етістіктің күрделілігі мен қарымдылығы оның аса өрісті лексика-семантикалық сипатымен, бай лексика-грамматикалық формаларымен, көсіліңкі синтаксистік қызыметімен тығыз байланысты.

Етістіктің лексика-семантикалық мағыналары мен формаларының байлығы оның өзіне тән әр алуан лексика-семантикалық, лексика-грамматикалық және грамматикалық категорияларынан айқын көрінеді.

Етістіктің осындай әр қилы категорияларының мағыналары да, синтаксистік қызметі де сол етістіктің өзге формалары мен және өзге сөз таптарына тән өзге сөздермен қарым-қатынасқа түскенде айқындала түседі. Себебі, әр форманың мағынасы да, қызметі де көбінесе сөйлемде, белгілі сөз тіркесінің ауқымында айқындала түседі.

Грамматикалық формаларының көптігі мен мазмұнының байлығы қызметтерінің қарымдылығы мен сан-салалығы жағынан етістіктер тіліміздегі сөз таптарының ішінде ерекше орын алады. Етістіктің бұл ерекшелігі етістік формаларының бәріне тән, бәріне ортақ жалпы сипаттары оларды етістік деп аталатын үлкен катогориялардың айналасына топтайтын жалпы белгі болса, әр формаға тән жалқы ерекшеліктер оларды алды-алдына саралап, бір-бірінен ажырататын семантикалық және грамматикалық сипаттарының көрсеткіші ретінде қызмет етеді.

Етістікті сөз тіркесіндегі етістіктің басыңқы сыңарда жұмсалуы туралы қазақ тілінде онша алшықтық жоқ. Сондықтан бұл мәселемен тікелей айналысқан ғалымдар С. Аманжолов, Н. Сауранбаев, әсіресе, М. Балақаев, Р. Әмір, Т. Сайранбаев Ә. Аблақов, М. Серғалиев т. б. етістік, оның басыңқы сыңары туралы едәуір үн қосты.

Етістікті сөз тіркесі жайында белгілі ғалым М. Томанов етістіктердің тіркесу қабілеті мол. Олардың бұл қасиеті сөйлем құрамында ғана емес сөз тіркесін құрау, жұмсалу ерекшеліктерінен де көзге түседі. Етістіктер тіліміздегі барлығы мен дерлік тіркесіп, әр түрлі синтаксистік және мағыналық қатынастар да жұмсалатын сөз тіркестерін құрайды. Сөз тіркестерінің мағыналық қатынас тұрғысынан тексеруде оның морфологиялық құрамы мен грамматикалық тұлғасы, синтаксистік байланыстары мен қатар оның құрамындағы сөздердің лексикалық қасиеті де сөзге алынады. Бұл ретте сөз тіркесінің белгілі мағына да жұмсалуы оның құрамындағы сөздердің лексикалық ерекшеліктерімен ұштасып жатады деген принцп басшылыққа алынады деп атап көрсетті.

Көне түркі жазба ескерткіштері тілінде де сөз тіркесін жасауда етістік алғашқы орындар да тұрғаны мәлім. Ондағы етістіктердің құрамы, жасалу жолдары бірнеше ғалымдардың еңбектерінде көрсетілді. Белгілі ғалым, зерттеуші С. Аманжолов етістіктің құрамын былай көрсетіп өтеді: «негізгі етістіктер: адыр(айыр), алқын(алқыну), айд (айт) т. б. Туынды етістіктер - а, -е, жұрнағы арқылы: сан - сана(сана), тіл - тіле(тіле), -ла, -ле: ат - атла(аттан), боғуз - боғузла(бауызда) ; -ік(-ық, -қ), іч-ічік (бағын), -л(-ыл, -іл) тіріл (тіріл жинал) . Етістік негізгі туынды түбірлер: -н(-ын, -ін, -ун, -үн) : қылын(қылын), боғузлан(бауыздан), тутун(тұтын), - л(-ыл, -іл), адыр - адырлы (айырыл), йағ - йағыл(жақында), -т, (-ыт, -іт) : бас - басыт(бастыр), йүгүр - йүгүрт(жүгірт) ; -з(-ыз, -із) : удыз; -қ, (-ық, -ік) : тасық(тасы), ічік(бағын) жұрнақтарымен жасалады. Бұл жерде біздің айтатынымыз сонау «орхон-енесей» жазба ескерткіштері тілінде де етістікті сөз тіркестерін құраудағы етістіктің рөлінің басым болғандығын көрсету. Орта ғасыр ескерткіштер тілінде де етістіктер беделді болды. Қандай дастанды алып зерттегенде де сөз тіркесуінде, сөздердің құрамында жалпы сол ескерткіштің тілінде, жазылуында етістіктің көп екендігі, қолданыс аясының кең екендігі даусыз.

Қазіргі қазақ тілінде синтаксис саласында еңбек еткен ғалымдарымыз етістікті сөз тіркесіне мән беріп, оның ішкі мағыналық байланысын да аша түскен.

Етістік - сөз тіркесін құрауда басты тұлға. Олар өздеріне қатысты сөздерге әр түрлі құрамда келіп басыңқылық қызмет атқарады. Осы негізде етістіктер сан есімдермен тіркескен кезде дара және күрделі түрлерінде кездеседі. Дара етістіктер жеке бір түбірден жасалады. Етістіктің негізгі және күрделі түрлері де сөз тіркесінің басыңқы сыңары ретінде жұмсалады. Етістіктің негізгі және күрделі түрлері де сөз тіркесінің басыңқы сыңары ретінде жұмсалады. Күрделі етістіктер әртүрлі жасалуы мүмкін. Сондықтан А. К. Қасенова «Как по употреблению так и по выражаемым значениям особое место в гла гольной системе казахского языка занимают сложные глаголы состоящие по двух или более слов. Их первые компоненты считаются основными, а остольное компоненты могут быть выражены как глаголами так и другими частями речи»- дейді. Орта ғасыр ескерткіштері тілінде де күрделі етістіктер кездеседі: битирдим (жазып шықтым), бил иақын(біліп ал) т. б.

М. Балақаев етістіктің басыңқылық ролін дұрыс көрсетеді /5 123/. осы негізде жалпы етістіктің қызметін Г. Д. Санжеев былай көрсетеді: «Говоря мемофорически, иимя это существо однорукое которые своей единственной рукою не в состояний сцементировать многостороннее соедиение слов, словосчитание и предложение. Глагол - это существо многорукое одно только и может организовать в единое целое все вазможные формы соединений слов в предложения, словосочетания, фразеологические единицы и. т. б. » деген /6. 196/.

Олай болса жалпы сөз тіркестерінде етістіктің қызметі өте күшті. Ол қабыса, меңгеріле байланыстарда басты тұлға.

Кейбір ғылыми еңбектерде етістіктің басыңқылық қызметін айту үшін олардың түрлі құрамына назар аударады. Сонда кейбір ғалымдар етістіктің басыңқылық қызметіне түрлі етіс, көсемше, есімше котегориялары әсер етеді деп көрсетеді. Негізінде етістіктің басыңқылық қызметін сөз еткенде оның етіс, шақ тағы басқа котегорияларына көңіл аудару оның негізгі қасиетін толық аша алмайды. Мұндай кезде етістікті тек түбір ретінде алған дұрыс сияқты.

Жалпы етістіктердең басыңқы сыңарда жұмсалуын үш түрлі бағытта қарастыру бар.

Біріншіден, етістіктерге тән негізгі етістікпен көмекші етістіктердің түйдектелуі, былайша айтқанда, күрделі етістік шақ, есімше, көсемше, рай т. б. топтарының әрқайссының да жеке басыңқы сыңарда жұмсалуын тізіп сол бойынша оның басыңқылық қызметін көрсету бар.

Екіншіден, етістіктің басыңқы сыңарда жұмсалуында олардың мағыналық топтарына қарай негізделіп берушілік те орын алады.

Үшіншіден, етістік сөз тіркестерін байланысу формасына қарай қабыса байланыса байланысатын етістікті сөз тіркесі, меңгеріле байланысқан етістікті сөз тіркесі оның негізінде олардың бағыныңқы сыңарлары мен тіркесу қабілетін сөз таптары бойынша көрсету бар. Міне, осы сияқты мәселелер төңірегінде етістікті сөз тіркестері сөз болуда.

Етістіктер қимыл-қозғалысты білдіреді. Сондықтан, олар ойды тиянақтауда, ойды түсінікті жеткізуде басты тәсіл осы ерекшелігін еске алсақ, басыңқы қызметінде таза етістік тұлғалары жұмсалғанда ғана оларды етістікті сөз тіркесіне жатқызу керек. Толық мағынасы бар етістіктердің барлығы да етістікті сөз тіркестерін құрайды. Олар бағыныңқы сөзге ғана көрінбейді. Етістіктің ұйымдастырушы қызметі тек сөйлемнің соңында, оның кейбір тұлғалары сөйлемнің ішінде де басқа сөздерде өзіне бағындырып, басыңқы қызметте келеді.

Қорыта келгенде етістік сөздер сөйлемнің құрамын, құрылысын белгілеуде ерекше орында тұрады.

1. 2 «һибат-ул хақайиқ» ескерткішінің ғылыми сипаттамасы мен зерттелу нысаны.

Түркі халықтарының мәдени тарихында Қарахан мемлекеті елеулі орын алады. Тарихшылардың жобалауынша, бұл мемлекет 932-1165 жылдардың аралығында өмір сүрген. Оған Шығыс Түркістанның бір бөлігі, Жетісу, Шаш, Ферғана қараған. Х ғасырдың аяғында қараханидтер Бұхара мен Самарқантты жаулап алады. Сөйтіп, бұларға ежелгі Соғды территориясы түгелдей бағынышты болады. Мәдени орталықтар шоғырланған екі өзен аралығы - Мавераннахрға билік жүргізеді.

Қарахан мемлекеті халқының этникалық құрамы әртүрлі болған. Қоғамдық, саяси- әлеуметтік өмірде қарлұқ, чығыг, арғу, яғма тайпалары айырықша роль атқарған.

Мемлекетті хандардың ханы - Тамғачхан басқарған. Оған бағынышты өлкелер мен обылыстардың билеушілері илек- хан деп атаған. Тарихта мемлекеттің негізін салушылар қараханидтер әулеті болып есептеледі. Бұл атауды ғылыми термин ретінде әдебиетке орыстың белгілі шығыс зерттеушісі профессор В. В. Григорьев енгізген. Қара-хан - осы мемлекетті билеген алғашқы хандардың бірі.

Бүкіл елдің бір орталықтан басқаратын белгілі бір билеушісі болғанымен жергілікті жерде анархия, бытыраңқылық күшті болған. Соған қарамастан мәдениет пен әдебиеттің өсуіне қолайлы жағдай жасалған. Қараханид мемлекетінің ірі орталықтары - Қашғар, Баласағун, Үзген қалаларында ірі архитектуралық құрылыстар, әртүрлі мәдени орталықтар пайда болған. Оларға ірі ғалымдар, оқымыстылар, жазушы, ақындар шоғырланған. Көрші елдердің тілдерінен ( мысалы: монғол, қытай т. б. ) түркі тлдеріне діни шығармалар, әр түрлі мазмұндағы әдебиеттер аударылған.

Бұл дәуірден біздің заманымызға келіп жеткен ірі ескерткіш - «Құтадғу билиг» ( Бақытқа бастайтын білім) . Дидактикалық сарындағы бұл әдеби шығарманы Йусуф Баласағуни 1069-1070 жылдары жазып шығып, сол кездегі тамғаш-хан Буғра Ханға тарту еткен.

Ғылыми маңызы жағынан теңдесі жоқ екінші бір туынды- Махмуд Қашқаридың «Дивну луғат ит- турк» («Түркі тілдерінің сөздігі») атты еңбегі. «Құтадғу ескерткіште сол кездегі түркі халықтарының тілі туралы үлкен лингвистикалық мағлұмат берілген.

Қараханид дәуіріне қатысты қаралып жүрген үшінші әдеби ескеркіш- Ахмед Йүгнеки «Һибат-ул хакаийк» («Ақиқат сыйы») атты дастаны. Зерттеушілердің жобалауынша, ХІІ ғасырдың аяғы, ХІІІ ғасырдың бас кезінде жазылған. Осы соңғы ескерткіш еңбегімізге арқау болып отыр.

«һибат-ул хақйаиқ» мораль, этика, адамгершілік тақырыбына арналған. Негізгі мақсаты - ақыл-кеңес беру, үгіт-насихат айту. Шығарма авторы бұрыннан келе жатқан үлгілі-өнегелі сөздерді мысалға келтіре отырып, өзінің қорытындыларын, тұжырымдарын айтады. Бұл әдеби мұраның сыртқы құрылысы мынандай: сол кездегі қабылданған әдеби дәстүр бойынша әуелі жаратушы алла дәріптелген; Мұхаммед пайғамбар мен оның төрт досына мақтау сөз айтылған. Одан кейін автор өзінің кітабын Тат Испаһсалар Бектің есімін тарихта мәңгі қалдыру мақсатымен жазғандығына тоқтала келіп, оның жақсы жақтарын санамалап берген.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.