Ұйымдастыру негіздері
Еңбекті мамандыру мен бөлісу адамдар жұмысының өнімділігін едәуір арттыратындығы белгілі. Әркім өз міндетін айқын түсініп, қоян-қолтық әрекет еткенде ғана бірлесіп атқарған жұмыстың тиімді болатыны сөзсіз. Осыған орай ұйымдастыру функциясының міндеті, еңбек әрекеті элементтері олардың өзара әрекет ету тәртібі арасындағы пропорцияны анықтау, жүйедегі әрбір жұмыскерлердің орны мен рөлін белгілеу, оларды бөлімшелер мен звеноларға орналастыру, бұлардың бірлескен әрекетін мұқият ұйымдастыру, аппа Еңбекті мамандыру мен бөлісу адамдар жұмысының рттағылардың барлығының жекелеген қызметшілер мен жұмыскерлердің іс-әрекетін белгілейтін құжаттар әзірлеу арқылы жоспарда көрсетілген шаралар мен өндірістік процестердің мүлтіксіз жүзеге асыры луын қамтамасыз ету.
Ұйымдастыруды басқару функциясы өндірісті ұйымдастырудың белгілі алты принципі бойынша құрылады: мамандыру, пропорциалдық, параллелдік(қатарластық), дәлділік, үздіксіз және ырғақтылық.
Ұйымдастырудың өзі адамдардың бірлескен іс-қимылын бейнелейді. Бірқатар физиологиялық, биологиялық, психологиялық және әлеуметтік шектеулерге байланысты адамдар өз мақсатына жету үшін бірігуге, бірлесіп әрекет етуге мәжбүр болады. Мұндай бірлесу көп жағдайда қолайлы болуы, әрі белгілі бір ұйымдық құрылымда шығынды аз жұмсауды қажет етуі мүмкін.
Ұйымдастыру-бұл кәсіпорын құрылымын құру процесі, оның өзі адамдардың өз мақсатына жетуі үшін тиімді жұмыс істеуіне мүмкіндік береді.
Ұйымдық құрылымды құрудағы әр түрлі көзқарастар
Басшының міндеті ұйымының мақсаты мен міндетіне толық сай келетін, әрі оның ішкі және сыртқы факторларына ықпал ететін құрылымды таңдап алу. «Ең қолайлы құрылым-бұл ұйымның сыртқы ортамен бірлесіп әрекет етуіне барынша мүмкіндік беретін, өз қызметкерлерінің күш-жігерін өнімді, әрі тиімді бөлетін, бағыттайтын, сол арқылы клиеттердің қажетін қанағаттандырып, жоғары тиімділікті өз мақсатына жететін құрылым».
Басқару құрылымын қалыптастырған кезде мынадай теориялық көзқарастар, тұжырымдар (концепциялар) болуы мүмкін.
Классикалық теория өндірісті басқару құрылымын қалыптастыруды мынадай ретпен жүргізуді ұсынады: басқару қызметінің мақсаттары мен түрлерін айқындау, басқарудың нақты функциясы бойынша іс-әрекет ауқымын есептеу; құрылымдық бөлімшелерді қалыптастыруы; жұмыскерлердің басқару функциясын атқарудағы өкілдігі мен жауапкершілігін белгілеу; олардың нақты қызмет түрін айқындау.
Бихевиоралдық көзқарас бірінші кезекте өндіріс ұжымындағы
Ұйымдастыруды басқару функциясы өндірісті ұйымдастырудың белгілі алты принципі бойынша құрылады: мамандыру, пропорциалдық, параллелдік(қатарластық), дәлділік, үздіксіз және ырғақтылық.
Ұйымдастырудың өзі адамдардың бірлескен іс-қимылын бейнелейді. Бірқатар физиологиялық, биологиялық, психологиялық және әлеуметтік шектеулерге байланысты адамдар өз мақсатына жету үшін бірігуге, бірлесіп әрекет етуге мәжбүр болады. Мұндай бірлесу көп жағдайда қолайлы болуы, әрі белгілі бір ұйымдық құрылымда шығынды аз жұмсауды қажет етуі мүмкін.
Ұйымдастыру-бұл кәсіпорын құрылымын құру процесі, оның өзі адамдардың өз мақсатына жетуі үшін тиімді жұмыс істеуіне мүмкіндік береді.
Ұйымдық құрылымды құрудағы әр түрлі көзқарастар
Басшының міндеті ұйымының мақсаты мен міндетіне толық сай келетін, әрі оның ішкі және сыртқы факторларына ықпал ететін құрылымды таңдап алу. «Ең қолайлы құрылым-бұл ұйымның сыртқы ортамен бірлесіп әрекет етуіне барынша мүмкіндік беретін, өз қызметкерлерінің күш-жігерін өнімді, әрі тиімді бөлетін, бағыттайтын, сол арқылы клиеттердің қажетін қанағаттандырып, жоғары тиімділікті өз мақсатына жететін құрылым».
Басқару құрылымын қалыптастырған кезде мынадай теориялық көзқарастар, тұжырымдар (концепциялар) болуы мүмкін.
Классикалық теория өндірісті басқару құрылымын қалыптастыруды мынадай ретпен жүргізуді ұсынады: басқару қызметінің мақсаттары мен түрлерін айқындау, басқарудың нақты функциясы бойынша іс-әрекет ауқымын есептеу; құрылымдық бөлімшелерді қалыптастыруы; жұмыскерлердің басқару функциясын атқарудағы өкілдігі мен жауапкершілігін белгілеу; олардың нақты қызмет түрін айқындау.
Бихевиоралдық көзқарас бірінші кезекте өндіріс ұжымындағы
1. Ұйымдастыру негіздері.
2. Ұйымдық құрылымды құрудағы әр түрлі көзқарастар.
3. Ұйымдық құрылымға қойылатын талаптар.
4. Өндірісті басқару құрылымының түрлері.
Ұйымдастыру негіздері
Еңбекті мамандыру мен бөлісу адамдар жұмысының өнімділігін едәуір
арттыратындығы белгілі. Әркім өз міндетін айқын түсініп, қоян-қолтық
әрекет еткенде ғана бірлесіп атқарған жұмыстың тиімді болатыны сөзсіз.
Осыған орай ұйымдастыру функциясының міндеті, еңбек әрекеті элементтері
олардың өзара әрекет ету тәртібі арасындағы пропорцияны анықтау, жүйедегі
әрбір жұмыскерлердің орны мен рөлін белгілеу, оларды бөлімшелер мен
звеноларға орналастыру, бұлардың бірлескен әрекетін мұқият ұйымдастыру,
аппа Еңбекті мамандыру мен бөлісу адамдар жұмысының рттағылардың
барлығының жекелеген қызметшілер мен жұмыскерлердің іс-әрекетін белгілейтін
құжаттар әзірлеу арқылы жоспарда көрсетілген шаралар мен өндірістік
процестердің мүлтіксіз жүзеге асыры луын қамтамасыз ету.
Ұйымдастыруды басқару функциясы өндірісті ұйымдастырудың белгілі
алты принципі бойынша құрылады: мамандыру, пропорциалдық,
параллелдік(қатарластық), дәлділік, үздіксіз және ырғақтылық.
Ұйымдастырудың өзі адамдардың бірлескен іс-қимылын бейнелейді.
Бірқатар физиологиялық, биологиялық, психологиялық және әлеуметтік
шектеулерге байланысты адамдар өз мақсатына жету үшін бірігуге, бірлесіп
әрекет етуге мәжбүр болады. Мұндай бірлесу көп жағдайда қолайлы болуы, әрі
белгілі бір ұйымдық құрылымда шығынды аз жұмсауды қажет етуі мүмкін.
Ұйымдастыру-бұл кәсіпорын құрылымын құру процесі, оның өзі
адамдардың өз мақсатына жетуі үшін тиімді жұмыс істеуіне мүмкіндік береді.
Ұйымдық құрылымды құрудағы әр түрлі көзқарастар
Басшының міндеті ұйымының мақсаты мен міндетіне толық сай келетін, әрі оның
ішкі және сыртқы факторларына ықпал ететін құрылымды таңдап алу. Ең
қолайлы құрылым-бұл ұйымның сыртқы ортамен бірлесіп әрекет етуіне барынша
мүмкіндік беретін, өз қызметкерлерінің күш-жігерін өнімді, әрі тиімді
бөлетін, бағыттайтын, сол арқылы клиеттердің қажетін қанағаттандырып,
жоғары тиімділікті өз мақсатына жететін құрылым.
Басқару құрылымын қалыптастырған кезде мынадай теориялық
көзқарастар, тұжырымдар (концепциялар) болуы мүмкін.
Классикалық теория өндірісті басқару құрылымын қалыптастыруды
мынадай ретпен жүргізуді ұсынады: басқару қызметінің мақсаттары мен
түрлерін айқындау, басқарудың нақты функциясы бойынша іс-әрекет ауқымын
есептеу; құрылымдық бөлімшелерді қалыптастыруы; жұмыскерлердің басқару
функциясын атқарудағы өкілдігі мен жауапкершілігін белгілеу; олардың нақты
қызмет түрін айқындау.
Бихевиоралдық көзқарас бірінші кезекте өндіріс ұжымындағы
(коллективіндегі) жұмыскерлердің әлеуметтік рөлін көтеруге негізделген.
Мұндайда басқару аппараттарындағы жұмыскерлердің бірлескен іс-қимылы, егер
олар бірлесіп жұмыс істеуге ықылас білдірсе ғана тиімді болатындығын
мойындайды.
Жүйелік көзқарастың мәні сол ,өндірістік ұйым мен басқару
құрылымы тұтас жүйе ретінде қарастырылады. Осы көзқарастың бір түрі,
құрылымды басқару шешімдерін қабылдауға және жүзеге асыруға қажетті
механизм ретінде қарастыру болып саналады.
Ситуациялық(жағдайлық) көзқарастың мәні сол , басқару құрылымын
құрудың ең қолайлы әдісі әр түрлі ситуациялық нақты фактрлерге (өндіріс
технологиясы типтерінің өзгеруіне, шешілуге тиісті міндеттердің сипатына,
басқару процестеріне т.б.) сүйенуі тиіс.
Бюрократтық (кеңсешілдік) көзқарас еңбек бөлінісінің жоғары
дәрежесімен, қызмет лауазымдарының бір-біріне қарай бөлінуінің
(иірархиялығының) жетілдірілуімен, бұйрық беру тізбектілігімен,
қызметшілердің жүріс-тұрысында көптеген ережелер мен нормалардың болуымен,
кадрларды, іскерлік және кәсіптік сапасына қарай таңдауымен сипатталады.
Вебер мұндай құрылымды тиімді деп санады, өйткені бюрократтық жолмен
қабылданған шешімнің ақиқаттық сипаты болады деп есептейді.
Төменде Вебер тиімді бюрократия деп атаған жүйенің сипаттамасы
келтіріліп отыр:
1. еңбектің айқын бөлінісі, мұның өзі жоғары білікті мамандарды
нақтылы қызметке қоюға мүмкіндік береді.
2. басқару деңгейінде қызмет лауазымдарының бір-біріне бағынуына
қарай бөлінуі, мұндайда төменгі деңгейдегі қызметшілерді
бақылайды, әрі соларға бағынады;
3. жинақталған ресми ережелері мен стандарттары бар өзара үйлесімді
жүйелердің болуы, мұның өзі қызметкерлердің өз міндетін біркелкі
орындауын, әрі әртүрлі міндеттердің үйлесімділігін қамтамасыз
етеді;
4. ресми міндеттер рухы, арқылы ресми адамдар лауазымдық
міндеттерін орындайды;
5. нақтылы техникалық мамандық талаптарына сәйкес жұмысқа жалдауды
жүзеге асыру.Қызметшілердің өндірістен шығарылуын қорғау.
Бюрократтық құрылымның кемшілігі- стандарттты ережелердің,
процедуралар мен нормаларың мәнділігін,қызметкерлердің өз
міндетін мүлтіксіз орындауды қамтамасыз етуді, осы ұйымдағы
басқа да бөлімшелердің тапсырманың орындалуын талап етуді,
сондай-ақ клиенттер мен қоғам арасындағы өзара әрекетті асыра
сілтеушілік. Мұның өзі іс- қимылдағы икемділіктің жойылуы ұйым
ішіндегі қызметкерлердің қарым қатынасында да пайда болуы
мүмкін.
Ұйымдық құрылымға қойылатын талаптар
Ұйымдық құрылымды қалыптастырған кезде, отындық және шет елдік
көп жылғы басқару практикасында оны құрудың ұйымдық құрылымы көптеген
сапалық қасиеттермен (жұмыскерлердің өкілеттігі, олардың жауапкершілігімен
өзара қарым-қатынасы т. б.) сипатталады, сондықтанда құрылымды
қалыптастырған кезде оған ықпал ететін факторларды талдауды дұрыс
үйлестіре отырып, тиісті принциптерді талап ету қажет. Басқару объектісі
неғұрлым күрделі болса, қалыптастыруда принциптер ( ережелер )
соғұрлым зор роль атқарады, ал мұның өзі құрылымды тиімді ұйымдастыруға сай
келуі тиіс.
Басқарудың ұйымдық құрылымын қалыптастырғанда мына төмендегілер
қолданылады:
1.Жарлық беру мен дербес жауапкершілік принціпінің тұтастұғы. Бұл
қосарлы бағыныштылықты және қарама – қайшы нұсқау алу мүмкіндігін жояды.
Әрбір звенода (орындаушыда) тек бір ғана басшы болуы, әрі тек соған
ғана бағынып, тікелей соның өзінен шешім алу қажет. Оның үстіне басқарушы
звено екі объектіні бір мезетте ойдағыдай басқара алмайды.
2.Линиялық және функционалдық басшылықтың аралығындағы дәл
шекараны анықтау принципі. Линиялық басшылық өндіріс өнімдерін басқаруды
жүзеге асыруы, ал функционалдық –линиялық басшылыққа жәрдем көрсетуі,оны
қажетті ақпараттармен, ұсыныстармен т.б. жабдықтауы тиіс.
3.Бақылаудың өрістеу принципі.Бір адам тиімді басшлық ете алатын
бағынышты адамдар санын, яғни басқара алу нормасын дұрыс анықтау кежет.
4.Функционалдық нақты шектеу принципі. Әрбір өндірістік және
функционалдық звеноның айқын белгіленген функциясы болуы, басқа
бөлімшелердің функциясына басшылықтың барлық деңгейінде араласпауы тиіс.
Мұндай жағдайда диалектикалық функция тұтастығы мен басқару құрылымы
бөлімдерінің, бюроның және басқа да ұйымдық бөлімшелердің белгілі бір
санының қалыптасуымен көрінеді.
5.Әрбір ... жалғасы
2. Ұйымдық құрылымды құрудағы әр түрлі көзқарастар.
3. Ұйымдық құрылымға қойылатын талаптар.
4. Өндірісті басқару құрылымының түрлері.
Ұйымдастыру негіздері
Еңбекті мамандыру мен бөлісу адамдар жұмысының өнімділігін едәуір
арттыратындығы белгілі. Әркім өз міндетін айқын түсініп, қоян-қолтық
әрекет еткенде ғана бірлесіп атқарған жұмыстың тиімді болатыны сөзсіз.
Осыған орай ұйымдастыру функциясының міндеті, еңбек әрекеті элементтері
олардың өзара әрекет ету тәртібі арасындағы пропорцияны анықтау, жүйедегі
әрбір жұмыскерлердің орны мен рөлін белгілеу, оларды бөлімшелер мен
звеноларға орналастыру, бұлардың бірлескен әрекетін мұқият ұйымдастыру,
аппа Еңбекті мамандыру мен бөлісу адамдар жұмысының рттағылардың
барлығының жекелеген қызметшілер мен жұмыскерлердің іс-әрекетін белгілейтін
құжаттар әзірлеу арқылы жоспарда көрсетілген шаралар мен өндірістік
процестердің мүлтіксіз жүзеге асыры луын қамтамасыз ету.
Ұйымдастыруды басқару функциясы өндірісті ұйымдастырудың белгілі
алты принципі бойынша құрылады: мамандыру, пропорциалдық,
параллелдік(қатарластық), дәлділік, үздіксіз және ырғақтылық.
Ұйымдастырудың өзі адамдардың бірлескен іс-қимылын бейнелейді.
Бірқатар физиологиялық, биологиялық, психологиялық және әлеуметтік
шектеулерге байланысты адамдар өз мақсатына жету үшін бірігуге, бірлесіп
әрекет етуге мәжбүр болады. Мұндай бірлесу көп жағдайда қолайлы болуы, әрі
белгілі бір ұйымдық құрылымда шығынды аз жұмсауды қажет етуі мүмкін.
Ұйымдастыру-бұл кәсіпорын құрылымын құру процесі, оның өзі
адамдардың өз мақсатына жетуі үшін тиімді жұмыс істеуіне мүмкіндік береді.
Ұйымдық құрылымды құрудағы әр түрлі көзқарастар
Басшының міндеті ұйымының мақсаты мен міндетіне толық сай келетін, әрі оның
ішкі және сыртқы факторларына ықпал ететін құрылымды таңдап алу. Ең
қолайлы құрылым-бұл ұйымның сыртқы ортамен бірлесіп әрекет етуіне барынша
мүмкіндік беретін, өз қызметкерлерінің күш-жігерін өнімді, әрі тиімді
бөлетін, бағыттайтын, сол арқылы клиеттердің қажетін қанағаттандырып,
жоғары тиімділікті өз мақсатына жететін құрылым.
Басқару құрылымын қалыптастырған кезде мынадай теориялық
көзқарастар, тұжырымдар (концепциялар) болуы мүмкін.
Классикалық теория өндірісті басқару құрылымын қалыптастыруды
мынадай ретпен жүргізуді ұсынады: басқару қызметінің мақсаттары мен
түрлерін айқындау, басқарудың нақты функциясы бойынша іс-әрекет ауқымын
есептеу; құрылымдық бөлімшелерді қалыптастыруы; жұмыскерлердің басқару
функциясын атқарудағы өкілдігі мен жауапкершілігін белгілеу; олардың нақты
қызмет түрін айқындау.
Бихевиоралдық көзқарас бірінші кезекте өндіріс ұжымындағы
(коллективіндегі) жұмыскерлердің әлеуметтік рөлін көтеруге негізделген.
Мұндайда басқару аппараттарындағы жұмыскерлердің бірлескен іс-қимылы, егер
олар бірлесіп жұмыс істеуге ықылас білдірсе ғана тиімді болатындығын
мойындайды.
Жүйелік көзқарастың мәні сол ,өндірістік ұйым мен басқару
құрылымы тұтас жүйе ретінде қарастырылады. Осы көзқарастың бір түрі,
құрылымды басқару шешімдерін қабылдауға және жүзеге асыруға қажетті
механизм ретінде қарастыру болып саналады.
Ситуациялық(жағдайлық) көзқарастың мәні сол , басқару құрылымын
құрудың ең қолайлы әдісі әр түрлі ситуациялық нақты фактрлерге (өндіріс
технологиясы типтерінің өзгеруіне, шешілуге тиісті міндеттердің сипатына,
басқару процестеріне т.б.) сүйенуі тиіс.
Бюрократтық (кеңсешілдік) көзқарас еңбек бөлінісінің жоғары
дәрежесімен, қызмет лауазымдарының бір-біріне қарай бөлінуінің
(иірархиялығының) жетілдірілуімен, бұйрық беру тізбектілігімен,
қызметшілердің жүріс-тұрысында көптеген ережелер мен нормалардың болуымен,
кадрларды, іскерлік және кәсіптік сапасына қарай таңдауымен сипатталады.
Вебер мұндай құрылымды тиімді деп санады, өйткені бюрократтық жолмен
қабылданған шешімнің ақиқаттық сипаты болады деп есептейді.
Төменде Вебер тиімді бюрократия деп атаған жүйенің сипаттамасы
келтіріліп отыр:
1. еңбектің айқын бөлінісі, мұның өзі жоғары білікті мамандарды
нақтылы қызметке қоюға мүмкіндік береді.
2. басқару деңгейінде қызмет лауазымдарының бір-біріне бағынуына
қарай бөлінуі, мұндайда төменгі деңгейдегі қызметшілерді
бақылайды, әрі соларға бағынады;
3. жинақталған ресми ережелері мен стандарттары бар өзара үйлесімді
жүйелердің болуы, мұның өзі қызметкерлердің өз міндетін біркелкі
орындауын, әрі әртүрлі міндеттердің үйлесімділігін қамтамасыз
етеді;
4. ресми міндеттер рухы, арқылы ресми адамдар лауазымдық
міндеттерін орындайды;
5. нақтылы техникалық мамандық талаптарына сәйкес жұмысқа жалдауды
жүзеге асыру.Қызметшілердің өндірістен шығарылуын қорғау.
Бюрократтық құрылымның кемшілігі- стандарттты ережелердің,
процедуралар мен нормаларың мәнділігін,қызметкерлердің өз
міндетін мүлтіксіз орындауды қамтамасыз етуді, осы ұйымдағы
басқа да бөлімшелердің тапсырманың орындалуын талап етуді,
сондай-ақ клиенттер мен қоғам арасындағы өзара әрекетті асыра
сілтеушілік. Мұның өзі іс- қимылдағы икемділіктің жойылуы ұйым
ішіндегі қызметкерлердің қарым қатынасында да пайда болуы
мүмкін.
Ұйымдық құрылымға қойылатын талаптар
Ұйымдық құрылымды қалыптастырған кезде, отындық және шет елдік
көп жылғы басқару практикасында оны құрудың ұйымдық құрылымы көптеген
сапалық қасиеттермен (жұмыскерлердің өкілеттігі, олардың жауапкершілігімен
өзара қарым-қатынасы т. б.) сипатталады, сондықтанда құрылымды
қалыптастырған кезде оған ықпал ететін факторларды талдауды дұрыс
үйлестіре отырып, тиісті принциптерді талап ету қажет. Басқару объектісі
неғұрлым күрделі болса, қалыптастыруда принциптер ( ережелер )
соғұрлым зор роль атқарады, ал мұның өзі құрылымды тиімді ұйымдастыруға сай
келуі тиіс.
Басқарудың ұйымдық құрылымын қалыптастырғанда мына төмендегілер
қолданылады:
1.Жарлық беру мен дербес жауапкершілік принціпінің тұтастұғы. Бұл
қосарлы бағыныштылықты және қарама – қайшы нұсқау алу мүмкіндігін жояды.
Әрбір звенода (орындаушыда) тек бір ғана басшы болуы, әрі тек соған
ғана бағынып, тікелей соның өзінен шешім алу қажет. Оның үстіне басқарушы
звено екі объектіні бір мезетте ойдағыдай басқара алмайды.
2.Линиялық және функционалдық басшылықтың аралығындағы дәл
шекараны анықтау принципі. Линиялық басшылық өндіріс өнімдерін басқаруды
жүзеге асыруы, ал функционалдық –линиялық басшылыққа жәрдем көрсетуі,оны
қажетті ақпараттармен, ұсыныстармен т.б. жабдықтауы тиіс.
3.Бақылаудың өрістеу принципі.Бір адам тиімді басшлық ете алатын
бағынышты адамдар санын, яғни басқара алу нормасын дұрыс анықтау кежет.
4.Функционалдық нақты шектеу принципі. Әрбір өндірістік және
функционалдық звеноның айқын белгіленген функциясы болуы, басқа
бөлімшелердің функциясына басшылықтың барлық деңгейінде араласпауы тиіс.
Мұндай жағдайда диалектикалық функция тұтастығы мен басқару құрылымы
бөлімдерінің, бюроның және басқа да ұйымдық бөлімшелердің белгілі бір
санының қалыптасуымен көрінеді.
5.Әрбір ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz