Депозит нарығының мәні, депозит нарығың мағынасы мен рөлі



Жоспар:
Кіріспе
1.Депозит нарығының мәні, депозит нарығың мағынасы мен рөлі ... ... .5
2.Депозиттік операциялар түрлері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .7
3.Қаржы нарығындағы депозит нарығының рөлі мен орны ... ... ... ... ... ...15
4.Қазақстанда депозит нарығының қызмет етуінің ерекшеліктері ... ... ...18
4.1 Депозит нарығын дамыту жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...19
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер

Пән: Банк ісі
Жұмыс түрі:  Курстық жұмыс
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 20 бет
Таңдаулыға:   
Кіріспе
Қазіргі заманғы экономикалық даму кезені елімізде Ж.І.Ө-нің, негізгі макроэкономикалық көрсеткіштердің төмендігі, жұмыссыздықтың көбеюімен сипатталады.
Жұмыссыздықтың көбеюімен инфляцияның өсуі халықтың сұранысын тиісінше азайтуда.Ал бүкіләлемдік қаржы дағдарысының әсерінен туындаған бүл келеңсіз жағдайлар еліміздің депозит нарығына да өз әсерін тигізуде.
Қазақстан Республикасының депозиттік қызметінің құрылуына да көп уақыт болмаса да нарықта белгілі тұрақтылығымен сипатталуда.Бүкіләлемдік қаржылық дағдарыс еліміздің кейбір салаларымен ішкі жағдайын шиеленістіргенімен коммерциялық банктерге депозит нарығында жаңа межелер белгіледі, яғни дағдарыс салдарынан болған депозитке деген инвестициалық көзқарасты қайта қарауға мәжбүр етті.Депозит мәселесі бұл ауқымды мәселе болып табылады.
Сол себепті менің бүгінгі таңдағы қарастыратын тақырыбым еліміздің депозит нарығы мәселелері мен оның даму перспективалары болмак.
Курстық жұмысымның мақсаты- Қазақстанның депозиттік нарығының жетілдіру жолдарын оның тұрақты қызмет етуін қамтамасыз ету мақсатында, депозиттік қатынастардың теориялық және практикалық аспектілерін, төлемдерді кепілдендіру жүйесін ұйымдастырудың әлемдік тәжірбиесін талдау негізінде бағыттарын дайындау болып табылады. Бұл мақсатқа жету үшін келесідей мәселелерді жолға қойдым.
1.депозит нарығының маңызын ашу
2.депозит нарығының елімізде дамыту үшін алғышарттар белгілеу
Курсық жұмысым бойынша алдыма қойған міндетім депозит нарығының еліміздегі қалыптасқан жағдайын ашып көрсету.
Осыған байланысты курсық жұмысымның құрылымы төрт бөлімнен тұрады.
1.Депозит нарығының мәні, депозит нарығың мағынасы мен рөлі.
2.Депозиттік операциялар түрлері
3.Қаржы нарығындағы депозит нарығының рөлі мен орны
4.Қазақстанда депозит нарығының қызмет етуінің ерекшеліктері мен
депозит нарығын дамыту жолдары.
Курстық жұмысымның теоретикалық-әдістемелік негізі ретінде аталған мәселе бойынша отандық және шетел авторларының еңбектері, бұқаралық ақпарат құралдарының мәліметтері қолданылады.

1.Депозит нарығының мәні, депозит нарығың мағынасы мен рөлі.
Шаруашылық субъект ретінде кез-келген қаржы институты өз жарғылық қызметін іске асыру үшін қаржы ресурстарына, яғни ғимарат, құрылыс, техника мен технология сатып алу үшін, айналым капиталын жасақтау үшін, жалақы және бюджетке төлем жүргізу т.с.с. үшін ақша көздеріне мұқтаж болып табылады. Ол шығындар өз есебінің негізінен қаржыландырылуы, не қарыз мен тартылған қаржының есебінен қаржыландырылуы мүмкін. Оның негізгі бөлігін жеке және заңды тұлғалардың түрлі салымдары немесе депозиттер құрайды.
Депозиттік операциялар алғашқы кезде алтын монеталарды сақтау формасы түрінде қалыптасты, оның мақсаты монеталардың жақсы сақталуы болатын. Сақтағаны үшін қожайын белгілі - бір сыйақы төлеуі тиіс болған. Клиенттің тілегі бойынша менялдарда өзіне сеніп тапсырылған тиынның нақ өзін сақтауға кепілдік беретін. Мұндай жағдайда олар алынған тиындармен ссудалық операцияларды жүзеге асыра алмайтын, олар иелеріне ақша пайызын төлейтіндей пайда ала алмайтын. Уақыт өте келе олардан нақ сол тиындарды қайтару талап етілмей, орналастырылған ақшаның сомасы ғана қайтарылатын. Сақтау мерзімі де ұзартылатын. Егер осыған дейін несиені тек өз капиталына қарай беріп келген болса, ендігі жерде несие ұсыну, ссудаға пайыз алу және ақша иелеріне өз сомасының бір бөлігін төлеу үшін қарыз қаражатын пайдаланудың мүмкіндіктеріне ие болды.
Қазіргі кезеңде депозиттік операциялар түрлі формаларға бөлініп, түрлі елдер бойынша әр түрлі болып табылады. Дегенмен кез-келген қаржы институты үшін салымшыларды тарту және несиелік ресурстардың негізгі көзі ретінде депозит базасын кеңейту басты мақсат болып табылады. Ақшалар жинақтаушы функциясын орындап депозиттерге айналады, ал олар халықтың, шаруашылық субъектілердің және т.б. жинаған қаржысы болып табылады. Клиенттің барлық салымдары депозит деп түсіндіріледі. Депозиттерге салынған қаржы көздері түрлі болуы мүмкін. Ол корпоративтік клиенттердің есеп шоттарындағы, мемлекеттік мекемелер мен кәсіпорындардың қаржылары, жұмысшылар мен қызметкерлердің уақытша қолданылмай тұрған жалақылары.
Қаржы нарығы - бұл, ең алдымен, дербес экономикалық категория ретінде бағалы қағаздарды сату мен қайта сату жөніндегі операцияларды жүзеге асыру жолымен кәсіпорындардың, фирмалардың, банктердің, жинақтаушы зейнетақы қорларының, сақтық институттарының, мемлекеттің және халықтың уақытша бос ақшасын жұмылдыруды, бөлуді және қайта бөлуді қамтамасыз ететін нарықтық қатынастардың жиынтығы. Депозит нарығы қаржы нарығының құрамды бөлігі болып табылады. Қаржы нарығындағы депозит нарығының рөлі мен орны ерекше болып табылады.Депозит нарығында депозиттік операциялар жүзеге асырылады.
Депозиттік операциялар - бұл заңды және жеке тұлғалардың тартылған қаржылары бойынша белгілі бір мерзімге немесе талап ету салымы бойынша банктердің операциялары. Депозиттік операцияларды жүргізу кезінде кез келген банк өздері дайындаған депозиттік саясатты ұстанады және олар өз кезегінде келесі ережелерге негізделеді:
депозиттік операциялар банктің пайда табуына немесе болашақта пайда табуға мүмкіндік жасауға негізделіп ұсынылады;
депозиттік операцияларды ұйымдастыру үдерісінде депозиттік операциялар субъектісінің әр түрлілігіне және депозиттердің әр түрлі нысандарының үйлесімділігіне ұмтылыс болады:
депозиттік операцияларды жүзеге асыру барысында осы және депозиттер мен несиелік салымдардың мерзімдері мен сомалары бойынша несие ұсыну операциялары арасындағы өзара байланыс пен өзара келісімділіктің болуын қамтамасыз ету қажет;
депозиттік операцияларды ұйымдастыру үдерісінде банк балансының өтімділігін жоары деңгейде қамтамасыз ететін мерзімдік депозиттерге ерекше назар аударған жөн;
депозиттік операцияларды ұйымдастыра отырып, банк депозиттік шоттардағы бос қаржы резервтерінің (активті операцияға тартылмаған) ең аз болуына талпынуы керек;
депозиттерді тартуға әсер ететін банктік қызметтерді дамыту және қызмет көрсету сапасы мен мәдениетін жоғарылату шараларын қарастырған жөн;
Көптеген ұсақ және шағын банктер үшін депозиттер ақша қаржыларының басты көзі болып табылады. Банктер қаржы нарығында қаржылық делдал ретінде басқа кәсіпорындар мен ұйымдардың, тұрғындардың уақытша бос ақша қаражаттарының ірі сомасын орналастырады. Банктер бұл қаржыларды тиімді пайдаланып, олардың сақталуын қамтамасыз етеді және қарыз алушыларға табысты негізде ұсынады. Көптеген жеке тұлғалар, іскер фирмалар, акционерлік компаниялар, жеке кәсіпорындар, коммерциялық емес ұйымдар, үкімет мекемелері, мемлекеттік кәсіпорындар, жергілікті органдар өз қаржыларын коммерциялық банктерге салады.

2 . Депозиттік операциялар түрлері
Банктер өзінің активті операцияларын жүргізу үшін пассивтi операцияларды өткізу нәтижесінде пайда болатын тартылған қаржыларды қолданады. Коммерциялық банктің пассивтi операциялары келесi нысанда жүзеге асырылуы мүмкiн:
-- банк қорын қалыптастыру және ұлғайту үшін банктердің пайдасы есебiнен аударулар;
-- басқа заңды тұлғалардан алынған несиелер;
-- депозиттік операциялар.
Депозиттік операциялар -- бұл заңды және жеке тұлғалардың тартылған қаржылары бойынша белгiлi бір мерзімге немесе талап ету салымы бойынша банктердің операциялары.
Депозиттік операцияларды жүргізу кезiнде кез келген банк өздері дайындаған депозиттік саясатты ұстанады және олар өз кезегiнде келесi ережелерге негiзделедi:
-- депозиттік операциялар банктің пайда табуына немесе болашақта пайда табуға мүмкіндік жасауға негiзделiп ұсынылады;
-- депозиттік операцияларды ұйымдастыру үдерiсiнде депозиттік операциялар субъектiсiнiң ар түрлiлiгiне және депозиттердің әр түрлi нысандардың үйлесiмдiлiгiне ұмтылыс болады;
-- депозиттік операцияларды жүзеге асыру барысында осы және депозиттер мен несиелiк салымдардың мерзiмдерi мен сомалары бойынша несие ұсыну операциялары арасындағы өзара байланыс пен өзара келісімділіктің болуын қамтамасыз ету қажет;
-- депозиттік операцияларды ұйымдастыру үдерiсiнде банк балансының өтiмдiлiгiн жоғары деңгейде қамтамасыз ететiн мерзiмдiк депозиттерге ерекше назар аударған жөн;
-- депозиттік операцияларды ұйымдастыра отырып, банк депозиттік шоттардағы бос қаржы резервтерінің ең аз болуына талпынуы керек;
-- депозиттердi тартуға әсер ететiн банктiк қызметтерді дамыту және қызмет керсету сапасы мен мәдениетiн жоғарылату шараларын қарастырған жөн.
Көптеген ұсақ және шағын банктер үшін депозиттер ақша қаржыларының басты көзi болып табылады. Банктер қаржы нарығында қаржылық делдал ретiнде басқа кәсіпорындар мен ұйымдардың, тұрғындардың уақытша бос ақша қаражаттарының iрi сомасын орналастырады. Банктер бұл қаржыларды тиiмдi пайдаланып, олардың сақталуын қамтамасыз етедi және қарыз алушыларға табысты негiзде ұсынады. Көптеген жеке тұлғалар, iскер фирмалар, акционерлiк компаниялар, және кәсіпорындар, коммерциялық емес ұйымдар, үкiмет мекемелерi, мемлекеттiк кәсіпорындар, жергiлiктi органдар өз қаржыларын коммерциялық банктерге салады.
Халықаралық банктiк тәжірибеде барлық депозиттер төрт топқа бөлiнедi:
-- мерзiмдi депозиттер;
-- талап етiлмелі депозиттер;
-- жинақ салымдары;
-- бағалы қағаздар.
Бiрiншi топ -- талап етiлмелi депозиттер, олар сондай-ақ чектiк депозиттер деп те аталады. Талап ету депозитi түрiнде қаржы тарту кезiнде банк пен салымшы арасында келiсiмшарт жасалады .Чектiк депозит -- бұл міндетті түрде өтелуге тиiстi, салымшыға чек жазуға құқық беретiн шот. Чектiк депозиттердің ыңғайлылығы олардың қауiпсiздiгiмен және чек жазу арқылы төлем жүргізу қарапайымдылығымен түсiндiрiледi. Сонымен катар олар бiрiншi талап бойынша накты ақша алуға мүмкiндiк бередi. Чектiк депозиттерді жүзеге асыру үшін есеп операциялары мен өткізбелерінің айтарлықтай көлемi керек, көптеген банктер осы шарттарды қолданғаны үшін төлем белгiлейдi. Бұл кезде төлем мөлшерi бiр ай көлемiнде жазылатын чектер саны мен депозиттер мөлшерінің өзгеруiмен өзгертiледi. Егер салымшы бiр ай көлемінде шотта банктің өзінің коммерциялық мақсаттары үшін қолданылатын жеткiлiктi баланстық қалдықты сақтаса, банктер кейбiр кездерде бұл төлемдердi алудан бас тартады.
Талап ету депозиттік шотының ерекшелiктерiне мыналарды жатқызуға болады:
-- ақшаны салуға немесе алуға шектеудiң болмауы;
-- ақша шоттан қолма-қол түрде, сондай-ақ чектер көмегiмен алынуы мүмкiн;
-- шот иесi банкке тұрақты айлық мөлшерде немесе әрбiр жазылған чек үшін коммисия төлеуі;
-- Ұлттық банкке ең аз резервтің мерзiмдiк депозиттермен салыстырғанда үлкен үлесінің сақталуы.
Талап ету депозитінің бір түрі банктің клиентпен барлық операциялары есептелетiн контокоррент -- бірыңғай шот болып табылады. Контокоррентте банк қарыздары, сондай-ақ шоттан клиент тапсырысы бойынша барлық төлемдер және де шотқа салым, аударым және т.б. түрде түсетін барлық қаржы көрсетіледі. Контокорренттi шот ерекше сенiмдiлiк белгiсi ретiнде тек сенiмдi клиенттерге және бiрiншi сыныпты қарызшыларға ашылады. Шот иесi шығындардың түсiмдерден артуы кезiнде әрбiр жеке жағдайда, арнайы рәсімдеусіз-ақ банкпен жасалған келiсiмге сәйкес анықталған сома шегiнде несие алуға мүмкiндiгi бар.
Талап ету депозитiне сондай-ақ ағымды овердрафт шотын жатқызуға болады, овердрафт -- банк пен клиент арасындағы келісiмге сәйкес, банк анықтаған мөлшерде шотта бар қаржы көлемiнен артық соманы алуға мүмкіндік беретін шот, бұл да несие алмасуды бiлдiредi Овердрафтың контокорренттен айырмашылығы кездейсоқ сипатты болуында. Атап өтетiн жайт, овердрафт шоты қосымша депозиттік шоттар ашу мүмкiндiгiн шектемейдi. Овердрафт ағымды шоты жеке және заңды тұлғалардың уақытша шығындарын жабу үшін ашылады.
Талап ету депозитінің басқа бiр түрі -- нау-шоттар -- пайыздық мөлшерінің жоғары шегі жоқ шоттар, яғни ол қалқымалы болуы мүмкін. Супернау-шоттар -- бұл қолма -қол ақшаны қолдану шоттары оларды ашу кызметтер кешенiн ұсынады.
Депозиттік шоттардың келесi түрі -- автоматтық аудару шоттары (АТS-шоттар). Жинақ шоттарынан ақша қаржыларын автоматты түрде аударуға мүмкіндік беретiн, чектердi жабу үшін чектiк депозиттерге пайыз әкелетiн депозиттің түрі. Банктер салымшының келiсiмiн жетекшiлiкке ала отырып пайыз әкелетiн шоттарды талап етуге несиенің артуын жабу немесе чектiк шоттардағы ең аз балансты көтеру талабы туыдаған кезде автоматты түрде қосады. Мұндай тәжірибе салымшыға өте аз соманы салымда талап етуге дейiн сақтауға және бiр мезетте шоттар бойынша автоматты түрде аударылған пайыздар алуға мүмкіндік бередi.
Бұл депозиттерден тыс көптеген банктердің баланстық есеп берулерiне банк қызметкерi жазған чектер және куәландыратын чектер деп аталатын шағын баптар енгiзiлiп жүр. Куәландырылған чектер -- банк қызметкерлерi беретiн төлемi кепiлденген чектер. Банктер чектi куәландыру кезiнде, куәландырылған чекте керсетiлген соманы салымшы шотынан алады және оны жеке шотта ұстайды. Сонымен қатар, чектi банк қызметкерлерiнің бiрi немесе банктің меншiктi шығындарын төлеу үшін кассир жазған жағдайда, соңғысы ол бойынша төлемдердің жүргiзiлуiн күте отырып, қызметкерлер жазған чек сомасына теңестiрiп депозит құрайды. Талап ету депозиттерi бойынша эксплициттiк пайыздың кiрiстер төленбеуiне байланысты банктің көтеген клиентттсрi осы типтес депозиттердегi қаржыларының мөлшерін төмендетуге тырысады. Шығынды азайтудың осы тұрғыдағы әдістерiнің бiрi автоматты тазалау шоттары қолданылатын мүмкіндіктердi пайдалану. Мұндай шоттармен ағымдағы операцияларды жүргiзе отырып, банк клиентпен келiсiлген аз шектен асатын кез келген ақша сомасынан шотты "тазартады" немесе оларды аударады, оларды пайыздық кiрiс әкелетін қаржылық құралдарға орналастырады, мысалы, қайта сатьш алу туралы мәмiлеге, яғни операцияны банк күнде iскерлiк күн соңында орындайды. Мұндай жағдайларда, банкке бұл операцияны өткізуге қажеттi чектер төлемге түскенде, қаржылар қайтадан талап ету депозитiне аударылады.
Көптеген банктер өзінің клиенттерiнен компенсациялық балансты ұстануды талап өтедi, бұл талап ету салымдары бойынша пайыздық кiрiс әкелмейтiн нысанды, яғни банктерге банктiк қызметтердi төлеу үшін қажет. Компенсациялық баланс яғни ақша корларын тартуға орташа шығындарды азайту жолымен қорлардың орташа құнын төмендету айтарлықтай тиiмдiлiк бередi. Кейбiр жағдайларда компенсациялық баланс неие ұсыну, сондай-ақ банктiк карыз бойынша пайыздық төлемдер туралы келiсiмдi ұстану қызметтерi үшін төлемдi ұсынады.
Депозиттің келесi тобы -- жинақ салымдары. Жинақ депозит туралы келiсiм (1 -қосымша) негiзiнде ашылады. Қазiргi кезде жинақ депозиттерiнің басты типi жинақ кiтапшаларындағы шоттар, жинақ салымының жағдайы туралы жазбасы бар шоттар, сондай-ақ ақша нарығының депозиттік шоттары болып табылады.
Жинақ кітапшаларындағы шоттар -- бұл жедел алуға болатын, пайыз әкелетiн чектiк емес депозиттер.
Олардың ерекшелiктерiне мыналар жатады:
-- кiтапшалы жинақ салымында тұрақты мерзiмiнің болмауы;
-- банктер салымшылардан ақша қаржысын алу туралы алдын ала хабарлауды талап етуге құқылы болса да, бұл шоттардан ақша қаржыларын алуда банктер ол талапты аз қояды;
-- шоттың жоғары шегiн белгiлеу мүмкіндiгi;
-- салым иесiнің шоттан ақша алу немесе салу үшін жүргiзiлген операциялардың барысы жазылатын жинақ кiтапшасын ұсыну міндеттемесi;
-- шоттағы міндетті ең аз баланстық қалдық мазмұны туралы талаптардың болмауы.
Жинақ салымының жағдайы туралы жазбасы бар шотттар жинақ кiтапшаларындағы шоттарға ұқсас, алайда олар үшін шот жағдайы туралы кезеңдiк жазбалар жазбаның жүргiзiлу тұрғысынан жинақ кiтапшаны ауыстырады. Олар бойынша осындай пайыз төленедi және олар осындай функцияны орындайды.
Ақша нарығының депозиттік шоттары алғаш рет 1982 жылы енгiзілген жинақ салымдарының бiр түрін ұсынады. Қазiргi кезде оларда жинақ кiтапшасындағы шоттармен салыстырғанда, ол бойынша пайыз мөлшерi нарықтың пайыздық мөлшерлерiнiң өзгеруiмен реттелетiндiгiн және бұл шоттарды қолдану кезiнде операцияларды тiркеу үшін жинақ кiтапшасының тосылмайтындығын есептемегенде,көптеген ұқсас сипаттары бар.
Жинақ салымдарының ерекшелiгi мынадай:
-- бұл шоттардың анықталған мерзiмдерi жоқ;
-- салымда ақша нарығының депозиттік шотынан қаржыларды бiрдей ала алады;
-- бастапқыда бұл шоттар бойынша ең аз баланстық қалдық талап етiлген, қазiр банктер оны сақтауды талап етпеуге құқылы;
-- осы шоттар бойынша салымшы чектердің тек санаулы шектелген санын жазуға құқылы;
-- бұл шоттар қызмет жасау мақсатында емес, жинақ мақсатында қолданылады;
-- банк шығындарын өтеу мақсатында шот иесiнен белгiленген төлем алынады;
-- егер салымшылар -- корпорация болса, банктер осы шоттар бойынша белгiленген резервтi сақтауға мiндеттi.
Кең тараған топтардың бiрi -- мерзiмдiк салымдар, оған мерзiмдiк салымдар және салымды алу туралы алдын ала хабарлауы бар салымдар кiредi. Бұл салымдар неғұрлым ұзақ мерзiмге, яғни бiр айдан кем емес мерзiмге салынады. Салымшылар басқа депозиттерге қарағанда неғұрлым үлкен пайыз алады және салым салымшыға алдын ада келiсiмде көрсетiлген мерзiмде қайтарылады. Банктер салымды өз ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Депозит нарығы
Экономикалық ұғымдар
Қор нарығының қазіргі замандағы жай-күйі және халықтың жинақтарын инвестицияларға айналдырудың негізгі механизмдері
Коммерциялық банк
Банктердің депозиттік саясатын факторлық талдаy
Банк қызметінің мәнін сипаттау
КОММЕРЦИЯЛЫҚ БАНКТЕРДІҢ ДЕПОЗИТТІК ОПЕРАЦИЯЛАРЫН ЖЕТІЛДІРУ ЖОЛДАРЫ
Қаржы нарығының теориялық негіздері
Қаржы нарығының құрылым
БАНК ДЕПОЗИТТЕРІНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
Пәндер