Биология кабинетінде тірі табиғат бұрышын ұйымдастыру
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
1. Биология кабинетінде тірі табиғат бұрышын ұйымдастыру ... ... ... ... ... 4
1.1 Өсімдіктану курсы бойынша табиғи материалдарды қолдану ... ... ... ...8
1.2 Жануартану курсы бойынша ылғалды препраттар мен
аквариумды сабақтарда қолдану ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...9
2. Жаңа технология әдісі бойынша оқушылардың
қызығушылығын арттыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13
2.1 Биологиядан симпозиум сабағы ретінде өту әдісі ... ... ... ... ... ... ... ...15
2.2 Биология сабағын поззия түрінде өту әдісі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..18
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...21
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .22
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
1. Биология кабинетінде тірі табиғат бұрышын ұйымдастыру ... ... ... ... ... 4
1.1 Өсімдіктану курсы бойынша табиғи материалдарды қолдану ... ... ... ...8
1.2 Жануартану курсы бойынша ылғалды препраттар мен
аквариумды сабақтарда қолдану ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...9
2. Жаңа технология әдісі бойынша оқушылардың
қызығушылығын арттыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13
2.1 Биологиядан симпозиум сабағы ретінде өту әдісі ... ... ... ... ... ... ... ...15
2.2 Биология сабағын поззия түрінде өту әдісі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..18
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...21
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .22
Кіріспе
Биология сабағында оқушылардың қызығушылығын арттырудың түрлі әдістері бар. Оқушылардың биология сабағына белсендіру алдымен қызықтыру үшін кабинетке тірі табиғат бұрышын ұйымдастыру керек.
Тірі табиғат бұрышында жануарлар бөлімінде омыртқасыздар қарапайымдылар көп жасушалар буынаяқтылар, бунақденелер, былқылдақденелілер, шаяндар балықтар болса, енді өсімдіктер бөлімінде бөлме өсімдіктерінен бастап (алоэ, бегония, кактус, қазтамақ т.б.) және төменгі сатыдағы өсімдіктермен жоғары сатыдағы өсімдіктер мәдени өсімдіктер және кеппешөптер болса, оқушылардың қызығушылығы артады.
Бұл кабинеттегіні сабақта пайдаланбасақ, кабинеттің мәнісі кетеді. Сондықтан ылғида пайдалануц керек.
Осыларды пайдаланып, оқушылардан жаңа технологиямен яғни модельдік бағдарламаны сабақта қолдану керек. Модель бағдарламаның мақсаты сабақтың мазмұнын түсіндіріп, тақырыпты кеңейте түседі. Модельдік технология Жанпейісовадан кейін күшті қолға алынып дамып, жетіліп келеді.
Симпозиум мен поэзия сабағының мәнін айтатын болсақ, оқушылардың өзіндік ынталарына негізделеді. Симпозиум сабағында Қазақстанда жиі кездесетін паразиттік құрттар тақырыбында арнайы мамандар гельминтолог паразитолог, дерминтолог ғалымдарды, ұстаздарды шақырып, лекциясын тыңдап, оқушыларды мазалап жүрген сұрақтарға жауап іздейді.
Ал, поэзия сабағы ақын – жазушылардың өлеңдерін оқушылар оқып, оны талдап, қандай мән жатқанын анықтайды. Міне, осы мәліметтер бойынша курсытық жұмысымды жинақтадым.
Биология сабағында оқушылардың қызығушылығын арттырудың түрлі әдістері бар. Оқушылардың биология сабағына белсендіру алдымен қызықтыру үшін кабинетке тірі табиғат бұрышын ұйымдастыру керек.
Тірі табиғат бұрышында жануарлар бөлімінде омыртқасыздар қарапайымдылар көп жасушалар буынаяқтылар, бунақденелер, былқылдақденелілер, шаяндар балықтар болса, енді өсімдіктер бөлімінде бөлме өсімдіктерінен бастап (алоэ, бегония, кактус, қазтамақ т.б.) және төменгі сатыдағы өсімдіктермен жоғары сатыдағы өсімдіктер мәдени өсімдіктер және кеппешөптер болса, оқушылардың қызығушылығы артады.
Бұл кабинеттегіні сабақта пайдаланбасақ, кабинеттің мәнісі кетеді. Сондықтан ылғида пайдалануц керек.
Осыларды пайдаланып, оқушылардан жаңа технологиямен яғни модельдік бағдарламаны сабақта қолдану керек. Модель бағдарламаның мақсаты сабақтың мазмұнын түсіндіріп, тақырыпты кеңейте түседі. Модельдік технология Жанпейісовадан кейін күшті қолға алынып дамып, жетіліп келеді.
Симпозиум мен поэзия сабағының мәнін айтатын болсақ, оқушылардың өзіндік ынталарына негізделеді. Симпозиум сабағында Қазақстанда жиі кездесетін паразиттік құрттар тақырыбында арнайы мамандар гельминтолог паразитолог, дерминтолог ғалымдарды, ұстаздарды шақырып, лекциясын тыңдап, оқушыларды мазалап жүрген сұрақтарға жауап іздейді.
Ал, поэзия сабағы ақын – жазушылардың өлеңдерін оқушылар оқып, оны талдап, қандай мән жатқанын анықтайды. Міне, осы мәліметтер бойынша курсытық жұмысымды жинақтадым.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
1. Қуанышева С.Е. Биологияны оқыту әдістемесі. Шымкент:
2000 ж. 300 бет
2. В.В. Травникова Биологические экскурси, СПб.: «Паритет», 2002. – 256 б.
3. Ә.Бейсенова, А.Самақова, Т.Есполов Экология және табиғатты тиімді пайдалану: оқулық. – Алматы: Ғылым, 2004 – 328 б.
4. Биология Қазақстан мектебінде./ Республикалық ғылыми-әдістемелік журнал. 2005 жылдан бастап.
5. Қайым Қабділрашид. Биология. Анықтамалық көмекші құрал. –Алматы. «Ол – Жас баспасы» ЖШС. 2006 ж. 104 бет.
6. Оспанова Г. Экологи: оқулық. –Алматы Экономика, 2002. – 408 б.
7. Н.Л.Галеева. Сто примеров для учебного успеха ученика на уроках биологии: М.: «5 за знания», 2006. -144 с.
8. Қисымқызы Ә. Салауаттану. Әдістемелік құрал. – Алматы. «Алматы кітап» ААҚ, 2004. -160 бет
9. Бейсенова Ә.С., Ж.Б.Шілдебаева, Г.З.Сауытбаева. –Алматы: Ғылым, 2001. – 238 б.
10. Жатқанбаев Ж.Ж. Экология негіздері: оқулық. – Алматы: Зият, 2003. – 212 б.
11. Шілдебаева Ж. Қызықты экология: оқу құралы. –Алматы: Ы.Алтынсарин, 2000. – 172 б.
1. Қуанышева С.Е. Биологияны оқыту әдістемесі. Шымкент:
2000 ж. 300 бет
2. В.В. Травникова Биологические экскурси, СПб.: «Паритет», 2002. – 256 б.
3. Ә.Бейсенова, А.Самақова, Т.Есполов Экология және табиғатты тиімді пайдалану: оқулық. – Алматы: Ғылым, 2004 – 328 б.
4. Биология Қазақстан мектебінде./ Республикалық ғылыми-әдістемелік журнал. 2005 жылдан бастап.
5. Қайым Қабділрашид. Биология. Анықтамалық көмекші құрал. –Алматы. «Ол – Жас баспасы» ЖШС. 2006 ж. 104 бет.
6. Оспанова Г. Экологи: оқулық. –Алматы Экономика, 2002. – 408 б.
7. Н.Л.Галеева. Сто примеров для учебного успеха ученика на уроках биологии: М.: «5 за знания», 2006. -144 с.
8. Қисымқызы Ә. Салауаттану. Әдістемелік құрал. – Алматы. «Алматы кітап» ААҚ, 2004. -160 бет
9. Бейсенова Ә.С., Ж.Б.Шілдебаева, Г.З.Сауытбаева. –Алматы: Ғылым, 2001. – 238 б.
10. Жатқанбаев Ж.Ж. Экология негіздері: оқулық. – Алматы: Зият, 2003. – 212 б.
11. Шілдебаева Ж. Қызықты экология: оқу құралы. –Алматы: Ы.Алтынсарин, 2000. – 172 б.
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
1. Биология кабинетінде тірі табиғат бұрышын
ұйымдастыру ... ... ... ... ... 4
1. Өсімдіктану курсы бойынша табиғи материалдарды
қолдану ... ... ... ...8
2. Жануартану курсы бойынша ылғалды препраттар мен
аквариумды сабақтарда
қолдану ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 9
2. Жаңа технология әдісі бойынша оқушылардың
қызығушылығын
арттыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ...13
2.1 Биологиядан симпозиум сабағы ретінде өту
әдісі ... ... ... ... ... ... ... .. .15
2.2 Биология сабағын поззия түрінде өту
әдісі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... 18
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ..2 1
Пайдаланылған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... 22
Кіріспе
Биология сабағында оқушылардың қызығушылығын арттырудың түрлі әдістері
бар. Оқушылардың биология сабағына белсендіру алдымен қызықтыру үшін
кабинетке тірі табиғат бұрышын ұйымдастыру керек.
Тірі табиғат бұрышында жануарлар бөлімінде омыртқасыздар
қарапайымдылар көп жасушалар буынаяқтылар, бунақденелер,
былқылдақденелілер, шаяндар балықтар болса, енді өсімдіктер бөлімінде бөлме
өсімдіктерінен бастап (алоэ, бегония, кактус, қазтамақ т.б.) және төменгі
сатыдағы өсімдіктермен жоғары сатыдағы өсімдіктер мәдени өсімдіктер және
кеппешөптер болса, оқушылардың қызығушылығы артады.
Бұл кабинеттегіні сабақта пайдаланбасақ, кабинеттің мәнісі кетеді.
Сондықтан ылғида пайдалануц керек.
Осыларды пайдаланып, оқушылардан жаңа технологиямен яғни модельдік
бағдарламаны сабақта қолдану керек. Модель бағдарламаның мақсаты сабақтың
мазмұнын түсіндіріп, тақырыпты кеңейте түседі. Модельдік технология
Жанпейісовадан кейін күшті қолға алынып дамып, жетіліп келеді.
Симпозиум мен поэзия сабағының мәнін айтатын болсақ, оқушылардың
өзіндік ынталарына негізделеді. Симпозиум сабағында Қазақстанда жиі
кездесетін паразиттік құрттар тақырыбында арнайы мамандар гельминтолог
паразитолог, дерминтолог ғалымдарды, ұстаздарды шақырып, лекциясын тыңдап,
оқушыларды мазалап жүрген сұрақтарға жауап іздейді.
Ал, поэзия сабағы ақын – жазушылардың өлеңдерін оқушылар оқып, оны
талдап, қандай мән жатқанын анықтайды. Міне, осы мәліметтер бойынша
курсытық жұмысымды жинақтадым.
1. Биология кабинетінде тірі табиғат бұрышын ұйымдастыру
Кабинетті жабдықтау шеберлікті, ізденісті талап етеді. Толық
жабдықталған кабинетте оқушылардың көру, бақылау жүргізу, зертханалық
жұмыстар жасау арқылы білім, біліктері артыи, естерінде ұзақ сақталады.
Төменде экология кабинетін оқу жабдықтарымен жабдықтау және тірі табиғат
бұрышын жасау мысалдары көрсетілді.
Жануарлар
Аквариум Балықтар: группиялар, шұбар-семсер (пецилиялар),
семсерқұйрықтар, алтын балықтар, жайыншалар, данио-рерио, барбустер,
скаляриялар және т.б.
Омыртқасыздар: кірпікшелі кебісше, кәдімгі гидра.
Былқылдақ денелілер: айқұлақ, ұлу, перловица, ампулярия, ахатина,
үлкен тоспа ұлуы, қошқармүйіз ұлу, шалғындық шырыш және т.б.
Шаянтәрізділер: шашақмұрт шаян (дафния), циклоп, есекқұрт
Бунақденелілер: жүзгіш қоңыз (плавунец окаймленный), үлкен суіңкәр,
ауылшаруашылық зріянкөстерінің дернәсілдері немесе көбелек қуыршақтары,
басқа да бунақденелілерді, дрозофнлаларды ұстауға болады. Сирекқылтанды
құрттар мен сүліктер.
Акватеррариум.
Қосмекенділер: кәдімгі құйрықты бақа (тритон), аксолотль, шпорц
бақасы, шөп бақа, жасыл немесе сұр құрбақа, шұбар бақа.
Мамандандырылған кабинеттерде басқа да жануарларды ұстауға болады:
тасбақаларды, су жыландарды, атжалмандарды, теңіз шошқаларын, үй қояндарды;
құстардан: кептерлерді, тотықұстарды, шымшықтарды және т.б.
Өсімдіктер
Кактустер (зигокактустер, эпифиллюмдерді), рипсалистер және т.б.,
сүттігендер (ашық сүттіген, жапырақсыз сүттіген, басқа да формалары),
монстера, агава, ағаштәрізді алоэ, амаралис, аспарагустер, бальзамин,
бегония, Дегремон бриофиллюмы, германтус, етті гойя, колеус, қазтамақ,
пеларгония, сансевьера, сенполия немесе узабар шегір-гүлі, алтын
сциндапсус, традесканция (түрлі формалары), шоқты хлорофитум, циперус
немесе папрірус; гүлді аквариумдық өсімдіктер (оралмалы валлиснерия,
каролиндік кабомба, пистия, пузырчатка, ряска, канадалық элодея); споралы
аквариумдықтар (жүзуші риччия, фонтииалис немесе су мүгі, төрт жапырақты
маргилея, жүзгіш сальвиния, хара немесе топляк және т.б.).
Жинақтамалар
Орман, бақша, алқап, бақтардағы зиянкес бунақденелілер.
Әр түрлі табиғи мекеы ортала-рьша өсімдіктердің бейімделулері (орман,
шалғындық, дала, өзен, көл, таулар және т.б.).
Жарық тәртібі, ылғалдылық, температураға өсімдіктердің экологиялық
бейімделуші формалары.
Паразиттік өмір сүруші формалары.
Мекен ету ортасы ретінде топыраққа экологиялық бейімделуші формалар.
Өсімдіктердің өмірлік формалары.
Жануарлардың өмірлік формалары.
Өсімдіктер мен жануарлардың қорғаныштық бейімделушіліктері (құрылысы,
түр-түсі (реңі).
Өсімдіктердің мәдени формалары (түрлік саналуандылық), агро-жүйедегі
мәдениеттендіру.
Өсімдіктердің шөп қоректі жануарлардан қорғанатын аналогиялық мүшелері
(арша, таққурай, ит-мұрын, бөріқарақат).
Қорғаныш рең түрлері (жабын реңді бунақденелілр, үркітуші реңді
бунақденелілер, мимикриялық және бүркеніш реңді пішін мен түр-түс).
Бунақденелілердің аяқтарының бейімделу өзгерістері. Жануарлардың
жемтіктеріне шабуыл жасау мүшелері.
Бүлінгені су қаларындағы индикатор-жануарлар (ақ, сұлама, перловица,
аз қылтанды құрттар). Бауырсорғыш, мысық ішіндегі паразит құрттар.
Кестелер
Биосфера.
Табиғат белдеулері.
Емен орманы, тұщы су қоймасының тіршілік қауымдастықтары. Көлдің өсуі
(сукцессияға мысал ретінде). Өсімдіктер мен жануарлардың мекен ету
ортасына бейімделуші формалары.
Ылғалды, тропикалық ормандар, субтропиктер, шөл, су өсімдіктері,
орман, шалғындық өсімдіктері.
Жануарларды қорғау (21 кестеден тұратын серия).
Карталар
Әлемдік биосфералық қорықтар мен ұлттық саябақтар.
Қазақстанның табиғат белдеулері.
Қазақстанның физикалық картасы.
Әлем және Қазақстанның зоогеографиялық картасы.
Қазақстанның қорықтары мен қорықшалары.
Қазақстанның экологиялық картасы. Қазақстан халқының тығыздығы.
Моделъдер-Үлгілер
Табиғаттағы зат және энергия айналым. Тіршілік қауымдастығының
динамикалық моделі (емен орманы, тұщы су қоймасы). Тұщы су қоймасы өсуінің
динамикалық моделі.
Экологиялық-биологиялық конструкторлар.
Агроценоз.
Биосфера және адам.
Микропрепараттар
Тіршіліктің паразиттік формалары.
Түрлі ластанған орта факторларының әсерінен өзгерген жапы-рақтарының
формалары мен түрлері (хлорофилдің өзгеруі, жапырақтың құрылысы және
галлар (бұзғындар) өзгерісі және т.б.)
Аудиовнзуалды оқыту жабдықтары. Кинофильмдер
Зиянкестермен биологиялық күресу әдістері.
Адам және оның денсаулығы.
Құстарды қорғау және қатыстыру.
Балықтарды қорғау және өсіру.
Кұстардың экологиялық топтары.
Өсімдіктер тіршілігіндегі маусымдық өзгерістер.
Жануарлар тіршілігіндегі маусымдық өзгерістер. Адамның өсімдік
түрлерінің көп сымдық өзгерістер.
Экология. Биология әлемі. Планетариум орталығы слайд-альбомдар
сериясы.
Диафильмдер
В.И. Вернадскийдің биосфера туралы ілімі.
Жаһандық экологиялық дағдарыстар.
Құстарды қорғау және қатыстыру.
Жануарлар санын қалпына келтіру.
Түрлі табиғат жағдайларындағы жануарлар тіршілігінің ерекшеліктері.
Қыстама және жыл құстары.
Қоршаған ортаны қорғау.
Өсімдік тіршілігіндегі күз.
Ағзалардағы бейімделушіліктің пайда болуы.
Өсімдіктер тіртілігіндегі маусымдық құбылыстар.
Өсімдіктерді қорғау.
Жыртқыш өсімдіктер.
Өсімдік бірлестіктері.
Балық байлығын қорғау және балық өсіру.
Жапырақтардың алуан түрлілігі.
Халықаралық табиғат қорғау одағының Қызыл кітабы.
Сирек және жойылып бара жатқан жануарлардың түрлері.
Гүлді өсімдіктердің алуан түрлілігі және олардың тіршілік ету
мекендері.
Диапозитивті (Слайдтер).
Өсімдіктер және жануарлардың табиғи бірлестіктері. Бунақденелілердің
табиғаттағы және адам өміріндегі рөлі.
Адамның өсімдік бірлестіктеріне әсері.
Адамның өсімдік түрлерінің көп түрлілігіне әсері.
Өсімдіктердің бірлестіктегі өзара байланысы.
Адамның табиғаттағы құстар санының әсері.
Астрахань қорығы.
Экология. Биология әлемі. Планетариум орталығы. Слайд-альбом сериясы.
Видеофильмдер . 10+10 10 фрагменттен тұратын сериал. Накануне -
экопрос-вещения ассоциациясы - 100 мин.
Экология. Дәстүрсіз энергетика. Кварт киновидеостудиясы - 1 кас, 50
мин.
Табиғат бірлестіктері. Кварт киновидеостудиясы — 1 кас.,. 42 мин.
Өсімдік тіршілігі. Кварт киновидеостудиясы - 1 кас, 70 мин.
Табиғат құпиялары. Кварт киновидеостудиясы - 1 кас, 175 мин.
Қызықты табиғат. Кварт киновидеостудиясы - 1 кас, 75 мин.
Өсімдік бірлестіктері.
Жануарлар жауап береді ВВС кино-видеостудиясы – 1.кас...,103
мин.
Экологиялық альманахтар (жинақ). Кварт кино-видеостудиясы –
1.кас..., 85 мин.
Экологиялық жүйе. Кварт кино-видеостудиясы – 1.кас..., 76 мин.
Биосфералық қорықтар. ВВС кино-видеостудиясы – 1.кас..., 55 мин.
Экология. Табиғатты қорғау. ВВС кино-видеостудиясы – 1.кас..., 85
мин.
Күйтабақтар. Табиғаттағы құстар дауыстары. Табиғаттағы жануарлар
дауыстары. Экологиядан сабақтар мен сарамандық жұмыстар өткізген кезде
жетіспейтін құрал-жабдықтар мен материалдарды биология, химия, физика
кабинеттерінен алып қолдануға болады.
1.1 Өсімдіктану курсы бойынша табиғи материалдарды , жасанды
мәліметтерді , қордағы , кітаптағы , ғылыми жұмыстарды оқушылардың
биология сабағына белсенділігін , қызығушылығын , сүйіспеншілік мәні
бар білім беру керек . Өсімдіктер әлемін балдырдан оқу басталады .
(құрылыс ерекшеліктері , көбеюі , даму т.б. ) яғни көп жасушалы
балдырлар , одан ашық тұқымды және жабық тұқымды өсімдіктер , дара
және қос жарнақты өсімдіктер , одан төменгі сатыдағы өсімдіктер және
жоғары сатыдағы өсімдіктер оқушыларға тәрбиелік мәні бар білім
береміз . Өсімдіктану курсында тірі табиғат
бұрышындағы жинақтамалар бөлімінде әртүрлі табиғи мекек орталарына
өсімдіктердің бейнеленуі (орман , шалғындық , дала , өзен , көл , таулар
және т.б. )
Мекен ету ортасы ретінде топыраққа экологиялық бейімделуші
формалар және өсімдіктердің өмірлік формалары бар.
Өсімдіктердің қорғаныштық бейімделушіліктері (құрылысы , түр-
түсі , көбеюі , дамуы , тыныс алу , қоректену т.б.)
Өсімдіктердің мәдени формалары (түрлік сан-алуандық)
агрожүйедегі мәдениеттендіру
Өсімдіктердің шөп қоректі жануарлардан қорғанатын
аналогиялық мүшелері (арша , таңқурай , итмүрын , бөріқарақат)
Өсімдік бірлестіктері
Қазақстанның және Халықаралық Қызыл кітапқа енген өсімдіктер туралы
мәлімет беру
Өсімдіктердің шаруашылықтағы , адам өміріндегі , табиғаттағы
мағызы
Міне осы бағытта өсімдіктер курсында тәрбиелік мәні бар білім
береміз .
Өсімдік ― табиғат қазынасы , халық байлығы . Өсімдіксіз жер бетінде
тіршіліктің болуы мүмкін емес . Олай дейтін себебіміз , ол
тіршілікке қажетті органикалық зат пен оттегінің қайнар көзі ,
өсімдіктерде түзілген органикалық заттарды бүкіл тірі ағзалар
пайдаланады .
Біздің ғаламшардағы өсімдіктер жылына ауа қабатына 400 млн
тонна
шамасында оттегін бөліп шығарады . Өсімдіктер айналадағы ортаны
жақсартады ; ауа райын салқындатып , қатты желге тосқауыл болады ;
аптап ыстықты қайтарып , қысқы суықтың ызғарын бәсеңдетеді . Сондықтан
да ауыл шаруашылық өсімдіктерін қатты аңызақ желден құрғақшылықтан
сақтау үшін және қар тоқтату , жыралар мен тау беткейлеріндегі
топырақты бекіту үшін орман алқаптары пайдаланады .
Өсімдіктер топырақта түзде де ерекше маңызды: топырақты қара
шірікпен байытады (өсімдіктердің органикалық заттары жануарлар мен
ұсақ ағзалардың әсерінен қара шірікке айналады) . Топырақтың құрамы
жақсы болуы өсімдіктердің жемістердің молайуына әкеп соғады.
Демек , өсімдік адам үшін азықтың қайнар көзі .
Адамдардың өміріне , тіршілік қажетіне бірден-бір жарамды мәдени
өсімдіктер дәнді (бидай , жүгері , күріш , тары , қарақұмық) , майлы
(күнбағыс , зығыр , жер жаңғағы ) , талшақты (ақ мақта) , бау-бақша
өсімдіктері (орамжапырақ , қызанақ , баклажан , қарбыз , қауын , дақылдар
мен жеміс-жидектері (алма , шие , таңқурай , қарақат , грек
жаңғағы т. Б. ) болып табылады .
. Қазақстанда 6000-ға жуық дәрілік өсімдіктер өседі екен .
Дәрілік өсімдіктер әр түрлі аймақта таралған . Бұл дәрілік
өсімдіктер қорғауды талап етеді . Қазақстанда өсімдіктерді және
жануарларды қорғауға алған 9 қорық 62 қорықша бар.
1.2 Жанурартану ылғалды препараттарды аквариумдегі
жануарларды және акватеррариумдегі жануарларды биология сабақтарында
тірі табиғат бұрышындав пайдалану
Биология сабақтарында ылғалды препараттардан К.И. Скрябин
ұсынған ГТЖТ әдісі арқалы зерттеу .
Бұл әдіс ғылыми мақсат барысында қолданылады . Онымен
жануарлардың тоғышарлары бар барлық мүшелерін тексеруге болады
Мал дәрігерлік жеке тәжірбиеде мүшелерді тексеруде ГТЖТ
әдісі көп пайдаланылады . Мысалы: фасиолез бен дикроцелиозын
аурулардың қоздырғыштары сорғыш құрттарды балау үшін бауырды
тексереді . Оны ет жолдары бойынша тіліп отырып , оның жеке
бөліктерінің ішінде физиологиялық кюветкаға салады . Осы уақытта
құрттар ертіндіге түсіп , ыдыс түбіне жиналады және олардфы
үлкейткіш лупаны пайдалана отырып теріп алады .
Герлихтың модификациясы бойынша асқорыту жүйесін зерттеу .
Бұл әдіс күйіс қайыратын малдың стронгилятадаларын нематодаларын
іздеп табуға қолайлы . Ол үшін асқазан ұлтабар асқазан кілегейлі
қабығынан көптеп қырынды алып , ыдысқа салып , Рингер ертіндісінде
бірнеше дүркін жуып-шайып 60 в-ты электро шам астына 4-5 см қою
керек . 30 минут өтісімен жұмыр құрттар жылы мен жарықтың әсерінен
қырындының үстіне шығып , преполовальды инемен жинап алып , қайта
жуып шаю үшін стаканға салады . Остертагиялар мен гемонхтарды жинау
үшін ұлтабарды бөліп алып тіліп қандауырдың (скальпелдің) түбі өтпес
жағымен кілегейлі қабығынан мол етіп қырынды жинап , көлемі 9-12 см
кюветкаға салып , 200 в электро шам астында екі арлық 20 см қояды .
Қырынды сыртына жылжып шыққан неиотодтарды жинап физиологиялық
ертіндісі бар шыны ыдысқа салады .
Аквариумдегі алғашқы балықтарға келсек майда және ірі
балықтарды кездестіреміз . Мысалы: алтын балық , группиялар , жайыншалар
, скаляриялар т.б. Бұлар майда балықтар . Осы сияқты аквариумде
омыртқасыздар ; кірпікшелі кебісше , гидра , былқылдақденелілерден ;
айқұлақ , ұлу , қошқармүйіз ұлу т.б, шаянтәрізділерден ; өзен шаяны ,
циклоп , дафния т.б, өрмекшітәрізділерден ; қарақұрт , бұзаубас т.б.
оқушыларға білім беру үшін пайдаланамыз . Аквариумдегі барлық
жануарлар еріген оттегімен тыныс алады және қолдан қореқтенеді .
Бұлар жыртқыш жәндіктер . Жануарлардың адам өмірінде үлкен ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
1. Биология кабинетінде тірі табиғат бұрышын
ұйымдастыру ... ... ... ... ... 4
1. Өсімдіктану курсы бойынша табиғи материалдарды
қолдану ... ... ... ...8
2. Жануартану курсы бойынша ылғалды препраттар мен
аквариумды сабақтарда
қолдану ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 9
2. Жаңа технология әдісі бойынша оқушылардың
қызығушылығын
арттыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ...13
2.1 Биологиядан симпозиум сабағы ретінде өту
әдісі ... ... ... ... ... ... ... .. .15
2.2 Биология сабағын поззия түрінде өту
әдісі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... 18
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ..2 1
Пайдаланылған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... 22
Кіріспе
Биология сабағында оқушылардың қызығушылығын арттырудың түрлі әдістері
бар. Оқушылардың биология сабағына белсендіру алдымен қызықтыру үшін
кабинетке тірі табиғат бұрышын ұйымдастыру керек.
Тірі табиғат бұрышында жануарлар бөлімінде омыртқасыздар
қарапайымдылар көп жасушалар буынаяқтылар, бунақденелер,
былқылдақденелілер, шаяндар балықтар болса, енді өсімдіктер бөлімінде бөлме
өсімдіктерінен бастап (алоэ, бегония, кактус, қазтамақ т.б.) және төменгі
сатыдағы өсімдіктермен жоғары сатыдағы өсімдіктер мәдени өсімдіктер және
кеппешөптер болса, оқушылардың қызығушылығы артады.
Бұл кабинеттегіні сабақта пайдаланбасақ, кабинеттің мәнісі кетеді.
Сондықтан ылғида пайдалануц керек.
Осыларды пайдаланып, оқушылардан жаңа технологиямен яғни модельдік
бағдарламаны сабақта қолдану керек. Модель бағдарламаның мақсаты сабақтың
мазмұнын түсіндіріп, тақырыпты кеңейте түседі. Модельдік технология
Жанпейісовадан кейін күшті қолға алынып дамып, жетіліп келеді.
Симпозиум мен поэзия сабағының мәнін айтатын болсақ, оқушылардың
өзіндік ынталарына негізделеді. Симпозиум сабағында Қазақстанда жиі
кездесетін паразиттік құрттар тақырыбында арнайы мамандар гельминтолог
паразитолог, дерминтолог ғалымдарды, ұстаздарды шақырып, лекциясын тыңдап,
оқушыларды мазалап жүрген сұрақтарға жауап іздейді.
Ал, поэзия сабағы ақын – жазушылардың өлеңдерін оқушылар оқып, оны
талдап, қандай мән жатқанын анықтайды. Міне, осы мәліметтер бойынша
курсытық жұмысымды жинақтадым.
1. Биология кабинетінде тірі табиғат бұрышын ұйымдастыру
Кабинетті жабдықтау шеберлікті, ізденісті талап етеді. Толық
жабдықталған кабинетте оқушылардың көру, бақылау жүргізу, зертханалық
жұмыстар жасау арқылы білім, біліктері артыи, естерінде ұзақ сақталады.
Төменде экология кабинетін оқу жабдықтарымен жабдықтау және тірі табиғат
бұрышын жасау мысалдары көрсетілді.
Жануарлар
Аквариум Балықтар: группиялар, шұбар-семсер (пецилиялар),
семсерқұйрықтар, алтын балықтар, жайыншалар, данио-рерио, барбустер,
скаляриялар және т.б.
Омыртқасыздар: кірпікшелі кебісше, кәдімгі гидра.
Былқылдақ денелілер: айқұлақ, ұлу, перловица, ампулярия, ахатина,
үлкен тоспа ұлуы, қошқармүйіз ұлу, шалғындық шырыш және т.б.
Шаянтәрізділер: шашақмұрт шаян (дафния), циклоп, есекқұрт
Бунақденелілер: жүзгіш қоңыз (плавунец окаймленный), үлкен суіңкәр,
ауылшаруашылық зріянкөстерінің дернәсілдері немесе көбелек қуыршақтары,
басқа да бунақденелілерді, дрозофнлаларды ұстауға болады. Сирекқылтанды
құрттар мен сүліктер.
Акватеррариум.
Қосмекенділер: кәдімгі құйрықты бақа (тритон), аксолотль, шпорц
бақасы, шөп бақа, жасыл немесе сұр құрбақа, шұбар бақа.
Мамандандырылған кабинеттерде басқа да жануарларды ұстауға болады:
тасбақаларды, су жыландарды, атжалмандарды, теңіз шошқаларын, үй қояндарды;
құстардан: кептерлерді, тотықұстарды, шымшықтарды және т.б.
Өсімдіктер
Кактустер (зигокактустер, эпифиллюмдерді), рипсалистер және т.б.,
сүттігендер (ашық сүттіген, жапырақсыз сүттіген, басқа да формалары),
монстера, агава, ағаштәрізді алоэ, амаралис, аспарагустер, бальзамин,
бегония, Дегремон бриофиллюмы, германтус, етті гойя, колеус, қазтамақ,
пеларгония, сансевьера, сенполия немесе узабар шегір-гүлі, алтын
сциндапсус, традесканция (түрлі формалары), шоқты хлорофитум, циперус
немесе папрірус; гүлді аквариумдық өсімдіктер (оралмалы валлиснерия,
каролиндік кабомба, пистия, пузырчатка, ряска, канадалық элодея); споралы
аквариумдықтар (жүзуші риччия, фонтииалис немесе су мүгі, төрт жапырақты
маргилея, жүзгіш сальвиния, хара немесе топляк және т.б.).
Жинақтамалар
Орман, бақша, алқап, бақтардағы зиянкес бунақденелілер.
Әр түрлі табиғи мекеы ортала-рьша өсімдіктердің бейімделулері (орман,
шалғындық, дала, өзен, көл, таулар және т.б.).
Жарық тәртібі, ылғалдылық, температураға өсімдіктердің экологиялық
бейімделуші формалары.
Паразиттік өмір сүруші формалары.
Мекен ету ортасы ретінде топыраққа экологиялық бейімделуші формалар.
Өсімдіктердің өмірлік формалары.
Жануарлардың өмірлік формалары.
Өсімдіктер мен жануарлардың қорғаныштық бейімделушіліктері (құрылысы,
түр-түсі (реңі).
Өсімдіктердің мәдени формалары (түрлік саналуандылық), агро-жүйедегі
мәдениеттендіру.
Өсімдіктердің шөп қоректі жануарлардан қорғанатын аналогиялық мүшелері
(арша, таққурай, ит-мұрын, бөріқарақат).
Қорғаныш рең түрлері (жабын реңді бунақденелілр, үркітуші реңді
бунақденелілер, мимикриялық және бүркеніш реңді пішін мен түр-түс).
Бунақденелілердің аяқтарының бейімделу өзгерістері. Жануарлардың
жемтіктеріне шабуыл жасау мүшелері.
Бүлінгені су қаларындағы индикатор-жануарлар (ақ, сұлама, перловица,
аз қылтанды құрттар). Бауырсорғыш, мысық ішіндегі паразит құрттар.
Кестелер
Биосфера.
Табиғат белдеулері.
Емен орманы, тұщы су қоймасының тіршілік қауымдастықтары. Көлдің өсуі
(сукцессияға мысал ретінде). Өсімдіктер мен жануарлардың мекен ету
ортасына бейімделуші формалары.
Ылғалды, тропикалық ормандар, субтропиктер, шөл, су өсімдіктері,
орман, шалғындық өсімдіктері.
Жануарларды қорғау (21 кестеден тұратын серия).
Карталар
Әлемдік биосфералық қорықтар мен ұлттық саябақтар.
Қазақстанның табиғат белдеулері.
Қазақстанның физикалық картасы.
Әлем және Қазақстанның зоогеографиялық картасы.
Қазақстанның қорықтары мен қорықшалары.
Қазақстанның экологиялық картасы. Қазақстан халқының тығыздығы.
Моделъдер-Үлгілер
Табиғаттағы зат және энергия айналым. Тіршілік қауымдастығының
динамикалық моделі (емен орманы, тұщы су қоймасы). Тұщы су қоймасы өсуінің
динамикалық моделі.
Экологиялық-биологиялық конструкторлар.
Агроценоз.
Биосфера және адам.
Микропрепараттар
Тіршіліктің паразиттік формалары.
Түрлі ластанған орта факторларының әсерінен өзгерген жапы-рақтарының
формалары мен түрлері (хлорофилдің өзгеруі, жапырақтың құрылысы және
галлар (бұзғындар) өзгерісі және т.б.)
Аудиовнзуалды оқыту жабдықтары. Кинофильмдер
Зиянкестермен биологиялық күресу әдістері.
Адам және оның денсаулығы.
Құстарды қорғау және қатыстыру.
Балықтарды қорғау және өсіру.
Кұстардың экологиялық топтары.
Өсімдіктер тіршілігіндегі маусымдық өзгерістер.
Жануарлар тіршілігіндегі маусымдық өзгерістер. Адамның өсімдік
түрлерінің көп сымдық өзгерістер.
Экология. Биология әлемі. Планетариум орталығы слайд-альбомдар
сериясы.
Диафильмдер
В.И. Вернадскийдің биосфера туралы ілімі.
Жаһандық экологиялық дағдарыстар.
Құстарды қорғау және қатыстыру.
Жануарлар санын қалпына келтіру.
Түрлі табиғат жағдайларындағы жануарлар тіршілігінің ерекшеліктері.
Қыстама және жыл құстары.
Қоршаған ортаны қорғау.
Өсімдік тіршілігіндегі күз.
Ағзалардағы бейімделушіліктің пайда болуы.
Өсімдіктер тіртілігіндегі маусымдық құбылыстар.
Өсімдіктерді қорғау.
Жыртқыш өсімдіктер.
Өсімдік бірлестіктері.
Балық байлығын қорғау және балық өсіру.
Жапырақтардың алуан түрлілігі.
Халықаралық табиғат қорғау одағының Қызыл кітабы.
Сирек және жойылып бара жатқан жануарлардың түрлері.
Гүлді өсімдіктердің алуан түрлілігі және олардың тіршілік ету
мекендері.
Диапозитивті (Слайдтер).
Өсімдіктер және жануарлардың табиғи бірлестіктері. Бунақденелілердің
табиғаттағы және адам өміріндегі рөлі.
Адамның өсімдік бірлестіктеріне әсері.
Адамның өсімдік түрлерінің көп түрлілігіне әсері.
Өсімдіктердің бірлестіктегі өзара байланысы.
Адамның табиғаттағы құстар санының әсері.
Астрахань қорығы.
Экология. Биология әлемі. Планетариум орталығы. Слайд-альбом сериясы.
Видеофильмдер . 10+10 10 фрагменттен тұратын сериал. Накануне -
экопрос-вещения ассоциациясы - 100 мин.
Экология. Дәстүрсіз энергетика. Кварт киновидеостудиясы - 1 кас, 50
мин.
Табиғат бірлестіктері. Кварт киновидеостудиясы — 1 кас.,. 42 мин.
Өсімдік тіршілігі. Кварт киновидеостудиясы - 1 кас, 70 мин.
Табиғат құпиялары. Кварт киновидеостудиясы - 1 кас, 175 мин.
Қызықты табиғат. Кварт киновидеостудиясы - 1 кас, 75 мин.
Өсімдік бірлестіктері.
Жануарлар жауап береді ВВС кино-видеостудиясы – 1.кас...,103
мин.
Экологиялық альманахтар (жинақ). Кварт кино-видеостудиясы –
1.кас..., 85 мин.
Экологиялық жүйе. Кварт кино-видеостудиясы – 1.кас..., 76 мин.
Биосфералық қорықтар. ВВС кино-видеостудиясы – 1.кас..., 55 мин.
Экология. Табиғатты қорғау. ВВС кино-видеостудиясы – 1.кас..., 85
мин.
Күйтабақтар. Табиғаттағы құстар дауыстары. Табиғаттағы жануарлар
дауыстары. Экологиядан сабақтар мен сарамандық жұмыстар өткізген кезде
жетіспейтін құрал-жабдықтар мен материалдарды биология, химия, физика
кабинеттерінен алып қолдануға болады.
1.1 Өсімдіктану курсы бойынша табиғи материалдарды , жасанды
мәліметтерді , қордағы , кітаптағы , ғылыми жұмыстарды оқушылардың
биология сабағына белсенділігін , қызығушылығын , сүйіспеншілік мәні
бар білім беру керек . Өсімдіктер әлемін балдырдан оқу басталады .
(құрылыс ерекшеліктері , көбеюі , даму т.б. ) яғни көп жасушалы
балдырлар , одан ашық тұқымды және жабық тұқымды өсімдіктер , дара
және қос жарнақты өсімдіктер , одан төменгі сатыдағы өсімдіктер және
жоғары сатыдағы өсімдіктер оқушыларға тәрбиелік мәні бар білім
береміз . Өсімдіктану курсында тірі табиғат
бұрышындағы жинақтамалар бөлімінде әртүрлі табиғи мекек орталарына
өсімдіктердің бейнеленуі (орман , шалғындық , дала , өзен , көл , таулар
және т.б. )
Мекен ету ортасы ретінде топыраққа экологиялық бейімделуші
формалар және өсімдіктердің өмірлік формалары бар.
Өсімдіктердің қорғаныштық бейімделушіліктері (құрылысы , түр-
түсі , көбеюі , дамуы , тыныс алу , қоректену т.б.)
Өсімдіктердің мәдени формалары (түрлік сан-алуандық)
агрожүйедегі мәдениеттендіру
Өсімдіктердің шөп қоректі жануарлардан қорғанатын
аналогиялық мүшелері (арша , таңқурай , итмүрын , бөріқарақат)
Өсімдік бірлестіктері
Қазақстанның және Халықаралық Қызыл кітапқа енген өсімдіктер туралы
мәлімет беру
Өсімдіктердің шаруашылықтағы , адам өміріндегі , табиғаттағы
мағызы
Міне осы бағытта өсімдіктер курсында тәрбиелік мәні бар білім
береміз .
Өсімдік ― табиғат қазынасы , халық байлығы . Өсімдіксіз жер бетінде
тіршіліктің болуы мүмкін емес . Олай дейтін себебіміз , ол
тіршілікке қажетті органикалық зат пен оттегінің қайнар көзі ,
өсімдіктерде түзілген органикалық заттарды бүкіл тірі ағзалар
пайдаланады .
Біздің ғаламшардағы өсімдіктер жылына ауа қабатына 400 млн
тонна
шамасында оттегін бөліп шығарады . Өсімдіктер айналадағы ортаны
жақсартады ; ауа райын салқындатып , қатты желге тосқауыл болады ;
аптап ыстықты қайтарып , қысқы суықтың ызғарын бәсеңдетеді . Сондықтан
да ауыл шаруашылық өсімдіктерін қатты аңызақ желден құрғақшылықтан
сақтау үшін және қар тоқтату , жыралар мен тау беткейлеріндегі
топырақты бекіту үшін орман алқаптары пайдаланады .
Өсімдіктер топырақта түзде де ерекше маңызды: топырақты қара
шірікпен байытады (өсімдіктердің органикалық заттары жануарлар мен
ұсақ ағзалардың әсерінен қара шірікке айналады) . Топырақтың құрамы
жақсы болуы өсімдіктердің жемістердің молайуына әкеп соғады.
Демек , өсімдік адам үшін азықтың қайнар көзі .
Адамдардың өміріне , тіршілік қажетіне бірден-бір жарамды мәдени
өсімдіктер дәнді (бидай , жүгері , күріш , тары , қарақұмық) , майлы
(күнбағыс , зығыр , жер жаңғағы ) , талшақты (ақ мақта) , бау-бақша
өсімдіктері (орамжапырақ , қызанақ , баклажан , қарбыз , қауын , дақылдар
мен жеміс-жидектері (алма , шие , таңқурай , қарақат , грек
жаңғағы т. Б. ) болып табылады .
. Қазақстанда 6000-ға жуық дәрілік өсімдіктер өседі екен .
Дәрілік өсімдіктер әр түрлі аймақта таралған . Бұл дәрілік
өсімдіктер қорғауды талап етеді . Қазақстанда өсімдіктерді және
жануарларды қорғауға алған 9 қорық 62 қорықша бар.
1.2 Жанурартану ылғалды препараттарды аквариумдегі
жануарларды және акватеррариумдегі жануарларды биология сабақтарында
тірі табиғат бұрышындав пайдалану
Биология сабақтарында ылғалды препараттардан К.И. Скрябин
ұсынған ГТЖТ әдісі арқалы зерттеу .
Бұл әдіс ғылыми мақсат барысында қолданылады . Онымен
жануарлардың тоғышарлары бар барлық мүшелерін тексеруге болады
Мал дәрігерлік жеке тәжірбиеде мүшелерді тексеруде ГТЖТ
әдісі көп пайдаланылады . Мысалы: фасиолез бен дикроцелиозын
аурулардың қоздырғыштары сорғыш құрттарды балау үшін бауырды
тексереді . Оны ет жолдары бойынша тіліп отырып , оның жеке
бөліктерінің ішінде физиологиялық кюветкаға салады . Осы уақытта
құрттар ертіндіге түсіп , ыдыс түбіне жиналады және олардфы
үлкейткіш лупаны пайдалана отырып теріп алады .
Герлихтың модификациясы бойынша асқорыту жүйесін зерттеу .
Бұл әдіс күйіс қайыратын малдың стронгилятадаларын нематодаларын
іздеп табуға қолайлы . Ол үшін асқазан ұлтабар асқазан кілегейлі
қабығынан көптеп қырынды алып , ыдысқа салып , Рингер ертіндісінде
бірнеше дүркін жуып-шайып 60 в-ты электро шам астына 4-5 см қою
керек . 30 минут өтісімен жұмыр құрттар жылы мен жарықтың әсерінен
қырындының үстіне шығып , преполовальды инемен жинап алып , қайта
жуып шаю үшін стаканға салады . Остертагиялар мен гемонхтарды жинау
үшін ұлтабарды бөліп алып тіліп қандауырдың (скальпелдің) түбі өтпес
жағымен кілегейлі қабығынан мол етіп қырынды жинап , көлемі 9-12 см
кюветкаға салып , 200 в электро шам астында екі арлық 20 см қояды .
Қырынды сыртына жылжып шыққан неиотодтарды жинап физиологиялық
ертіндісі бар шыны ыдысқа салады .
Аквариумдегі алғашқы балықтарға келсек майда және ірі
балықтарды кездестіреміз . Мысалы: алтын балық , группиялар , жайыншалар
, скаляриялар т.б. Бұлар майда балықтар . Осы сияқты аквариумде
омыртқасыздар ; кірпікшелі кебісше , гидра , былқылдақденелілерден ;
айқұлақ , ұлу , қошқармүйіз ұлу т.б, шаянтәрізділерден ; өзен шаяны ,
циклоп , дафния т.б, өрмекшітәрізділерден ; қарақұрт , бұзаубас т.б.
оқушыларға білім беру үшін пайдаланамыз . Аквариумдегі барлық
жануарлар еріген оттегімен тыныс алады және қолдан қореқтенеді .
Бұлар жыртқыш жәндіктер . Жануарлардың адам өмірінде үлкен ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz