Жаралардың жіктелуі

Жоспар

Жоспар
1. Жаралардың жіктелуі
2. Жара үдірісінің даму кезеңдері
3. Клиникалық көрінісі
4. Емі
Қолданылған әдебиеттер

Пән: Медицина
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

Қазақ Медицина Академиясы

Тақырыбы: Жараның дифтериясы диагностикасы.

Орындаған: ____Қыдырбаева Ж______
Тексерген: ________________________

Астана 2008 жыл.

Жоспар
Жаралардың жіктелуі
Жара үдірісінің даму кезеңдері
Клиникалық көрінісі
Емі

Жаралардың жіктелуі
Жарақатқа байланысты-жаралар операциялық және кездейсоқ болып жіктеледі.
Арнайы себептерге шайқастан болған жараларды жатқызады.
Зақымдау түріне байланысты-жаралар кесілген, тесілген, шабылған, соғылған,
жаншылған, жыртылған, тістелген, уланған, оқ тиген, және аралас болып
бөлінеді.
Инфицирлеу дәрежесіне байланысты-олар асептикалық (тек қана операциялық),
инфицирленген (барлық кездейсоқ жаралар) және іріңді жаралар (қабынған
жаралар) болып жіктеледі.
Жанында орналасқан ішкі қуыстарға қатысына байланысты-енетін және енбейтін
болып бөлінеді.
Әсер етуші факторларға байланысты-жаралардың асқынған және асқынбаған
түрлерін ажыратады. Асқынбаған жарада тек механикалық зақым болса, ал
асқынған жараларда механикалық жарақатпен бірге, басқа қосымша факторлардың
әсері қосылады: удың, улы және радиоактивті заттардың, инфекцияның, күйік
пен ісіктің әсері.
Жаралардың ерте және кеш асқынуларын ажыратады. Ерте дамитын
асқынулары: шок, қансырау, жедел қан жоғалту, анемия. Кеш пайда болатын
асқынулары: іріңдеу, екіншілік қансырау, жалпы іріңді инфекция-сепсис,
анаэробты инфекция, сіреспе.

Жара үдірісінің даму кезеңдері
Жара үрдісінің ағымында үш негізгі кезеңлі ажыратады.
Бірінші кезең – қабыну немесе гидратация кезеңі. Ол альтерация,
экссудация және некролиздің басым болуымен сиппаталады. Бұл кезең
жарақаттан кейін бірден басталып, өліеттенген тіндердің ыдырауымен және
жараның тазаруымен аяақталады. Жарақаттан соң бірден тамырлардың тарылуы
пайда болады. Ол бірнеше минуттан кейін, тамырлардың паралитикалық
кеңеюіне ауысады, соның нәтижесінде тамыр қабырғасының өткізгіштігі
бұзылады және тіндердің жарақаттық ісінуі дамиды. Ацидоз жағдайында және
биологиялық белсенді заттардың әсер етуінен, тіндердің ісінуі тез арада
ұлғайып, тамырлардан айналасындағы тіндерге қанның сұйық бөлігі мен қан
түйіршіктері шығады. Қабынған аймаққа шоғырланған лейкоциттер, бірінші
тәуліктің ішінде-ақ өліеттенген аймақтың айналасында лейкоцитралы жиекті
қалыптастырып құрайды. Бұл шектеуші демаркационды аймақ болып табылады.
Фагоцитоз бен протеолизді атқарған лейкоциттер болып табылады.
Лейкоциттердің бір бөлігі макрофагтармен жұтылады. Макрофагатардың
жараның тазаруында маңызы өте зор, өйткені оларда күшті лизосомальді
ферменттердің жинағы болады. Жараны өмірге қабілетсіз тіндерден тазартуда
микроорганизмдердің де қосатын үлесі жоғары, турасын айтқанда олардың
протеолиттік ферменттері үлкен қызмет атқарады. Алайда, патогенді
флорамен микробтық ластану өте айқын болса, онда ол жара үрдісіне теріс
әсерін тигізеді.
Жара үрдісінің екінші кезеңі жарақаттан кейінгі 2-3-ші күндері
басталады. Бірінші кезеңнің екінші кезеңге өтуінің қатаң шегі жоқ. Жара
үрдісінің бұл кезеңінің пролиферация немесе дегидратция кезеңі деп
атайды. Басталған пролиферацияда капиллярдың эндотелийі мен
фибробласттардың ерекше маңызы бар. Грануляциялардың түзілуі жараның
түбінен басталады. Ол негізіне ескі тамырлардың бүршектенуінен түзілетін
жаңа тамырлар және ескі тамырлармен байланыспаған, пролиферацияға
ұшырвған эндотелий жасушаларының арасынан жаңадан түзілген тамырлар болып
табылады. Гранулалардың түзілуі жараның түбінен басталады.
Гемодинамикалық факторлар өсетін тамырлардың жалпы бағытын реттеп
отырады, капиллярдың ұштары доға түзіп, пролиферациялық жасушыларға
қайта енеді. Осылайша грануляциялық тін пайда болады. Ол granula -
дән деген сөзден шыққан. Грануляциялық тіннің беті дәнді болады.
Эндотелиийден басқа, грануляциялық тін фибробласттардан тұрады. Олардың
коллаген талшықтарын түзуде және тыртықтың дамуында маңызы зор. Жарадағы
грануляциялық тіннің пайда болу кезеңінде, алмасу үрдістеріне семіз және
плазмалық жасушалар белсенді қатысады. Грануляциялық тінде коллаган
синтезімен бірге эластикалық талшықтардың түзілуі де жүріп жатады.
Грануляциялық тін тек репаративті ғана емес, сонымен қатар қорғаныш
қызметін де атқарады. Ол токсиндердің сіңірілуін және микроорганизмдердің
түсуін болдыртпайды. Грануляциялық тіннің тағы да бактерицидті қасиеті
(қызметі) бар. Ол лейкоциттер мен макрофагтардың қызметінің және
протеолиттік ферменттердің әсерінен жүзеге асады. Грануляцияның сипатына
байланысты жара үрдісінің ағымын анықтауға болады. Сау грануляциялар ашық-
қызыл немесе алқызыл түсті, қаныққан шырынды және тұрақты болады,
тиіскенде қанамайды. Паталогиялық өзгерген грануляциялар – сұр түсті,
бозғылт, солғын, борпылдақ болады, тиіскенде оңай қанайды.
Жара үрдісінің екінші кезеңі 12-30 күннен кейін, жара бетінің
грануляциялық тінмен толып, тығыз грануляциялық тін пайда болғаннан соң
аяақталады.
Үшінші кезең- жараның тыртықтану және эпителиймен қапталу
(эпителизация) кезеңі. Ол 2-4 аптадан кейін басталады. Коллагенді және
эластикалық талшықтардың белсенді қалыптасуы үрдісі жүреді, яғни тыртықты
тіннің талшықты негізі құрастырылады. Эластикалық талшықтар 4-6 аптадан
кейін қалыптаса бастайды, ал олардың түзілуі 6 айда аяқталады. Осымен
операциядан кейінгі кезеңде науқастардың рациональді физикалық
жүктемесінің мерзімі анықталады. Грануляциялық тіннің жетілуі, жара
бетінің эпителиймен қапталуымен қабаттасып жүреді. Бұл үдірістердің
біркелкі жүрмеуінің нәтижесінде келлоидты тыртық түзіледі (тыртықты
тіннің тым артық түзілуі). Жеделдетілген эпителизацияның салдарынан
батыңқы (атрофиялық) тыртық пайда болады. Жаңадан түзілген эпителий
қабатында май мен тер бездері және түк қапшықтары болмайды. Жараның
орнында иннервацияның қалпына келуі баяу жүреді: 2-3 аптадан кейін
басталып, 6-7 айда аяақталады. Жараның жазылу мерзімі, оның көлеміне,
қоршаған тіндердің зақымдалу дәрежесіне, өліеттенген тіндердің мөлшеріне,
жараға түскен микроорганизмдердің санына, түріне және вируленттілігіне,
науқастың жалпы жағдайына, сонымен қатар жараның шеттері мен
қабырғаларының орналасуына (түйісуіне, жабысуна) байланысты болады.
Осы факторларды ескере отырып, жараның жазылуы былай бөлінеді:
жараның біріншілік және екіншілік тартылуы, қабыршықтың астында жазылуы.
Жараның біріншілік тартылып жазылуы сызықты жараларда және жараның
шеттері мен қабырғалары тығыз түйскенде байқалады (мысалы, ЖБХӨ-ден
кейін). Мұндай жағдайда репаративті регенерация жара үрдісінің даму
кезеңдерінің барлығынан (қабыну, пролиферация және тыртықтану мен
эпителизация кезеңдерінен) өтеді.
Жараның екіншілік тартылып жазылуы жараның шеттері мен
қабырғалары бір-бірінен алшақ тұрғанда (арасы 10 мм- ден көп болғанда)
байқалады. Мұндай жаралардың жазылуы іріңді қабыну арқылы барлық
кезеңдерді өткізіп жүреді. Өліеттенген тіндер некролизге ұшырап, жара
тазарады, оның беті грануляцияға толады.
Жараның қабыршақтың астында жазылуы терінің кішігірім жараларында
(терісі сырылғанда, күйікте) болады. Бұл кезде жараның беті кепкен қан,
лимфа және өліеттенген тіндерден түзілген қабыршақпен жабылады. Ол
қорғаныш қызметін атқарады, қабыршақтың астында грануляция мен
эпителизация жүреді. Бұл үрдіс аяақталған сайын, қабыршақ жұлынып түсе
береді.

Клиникалық көрінісі
Жараның жалпы және жергілікті белгілерін ажырата білу керек.
Жергілікті белгілері: ауыру сезімі және қансырау. Ауыру сезімі жараның
орналасуына, жарқаттаушы құралдың түріне, жаралану жылдамдығына зардап
шегушінің нерв жүйесінің жағдайына байланысты қарқындылығы әртүрлі
дәрежеде болады. Қансырау жараланған тамырдың енінен және жараның түріне
байланысты болады. Кесілген жарадан өз еркімен ұсақ қан тамырларынан
аққан қанның тоқтауы жараланудан кейін, 7-15 минуттан соң байқалады, ал
шаншылған және соғылған жаралардан – жылдамдырақ тоқтайды. Жараланғаннан
кейін, қан 15-20 минуттан арық ақса, онда ірі тамырдың зақымдалғанын
немесе гемостаз жүйесінің бұзылғанын білдіреді. Науқасты жан-жақты және
ұқыпты текскру қажет.
Оның жалпы жағдайын дұрыс бағалау керек: терісінің түсін, тамыр
соғу жилігі мен толуын, тынысының тереңдігі мен жилігін бағалау қажет.
Жараны қарағанда, оның орналасқан жерін, көлемін, түрін, деформацияның
бар-жоғын, жанында орналасқан буындардың қозғалғыштығын, аяқ-қолда
белсенді және енжар қимылдардың болуын, терең және беткейлік
сезімталдықтың жағдайын, шеткі тамырлардағы тамыр соғуының сипатын
анықтау керек. Кеуде аймағы жараланса, өкпенің аускультациясы мен
перкуссиясы, ал құрсақ аймағы жараланса- іштің пальпациясы мен
перкуссиясы және аускультациясы жүргізіледі.
Жараны сипатын зерттеп қарайды.
Кесілген жара- өткір құралдың (ұстараның, скальпельдің немесе
пышақтың) әсер етуінен пайда болады. Шеттері тегіс, жылтыр болып келеді,
бір-бірінен алшақ тұрады және қатты қансырайды. Тіліктің бағытына қарай
олар қиғаш, көлденең, ұзына бойы және қиықты (лоскутты) ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.