Қазақ өлкесінің бірте-бірте капиталистік қатынастар өрісіне тартылуы

Жоспар

І. Кіріспе

ІІ. Негізгі бөлім.
Қазақ өлкесінің бірте.бірте капиталистік қатынастар өрісіне тартылуы.
1.1. ХІХ ғасырлардағы Қазақстан өнеркәсібінің дамуының алғышарттары.
1.2. Қазақстанға сауда капиталының пәрменді түрде енуімен өлкеде сауданың тұрақты формалары.
1.3. Қазақстанда сауданың жаңа түрін . жәрменкелік сауданы пайдаланудағы рөлі.

ІІ тарау. Қатынас жолдарының дамуы, халықтың товар айналымының
дамуына әсері.
2.1. Қазақстандағы банк пен несие қатынастары.
2.2. Қазақстан қалаларының әлеуметтік . экономикалық жағдайы.
2.3. Кәсіптіліктердің дамуы.

ІІІ Қортынды.

ІҮ Пайдаланған әдебиеттер тізімі.

Ү Сілтемелер тізімі.

Кіріспе

Жұмыстың өзектілігі:
Ресей көпестерінің қазақ даласымен саудасы көбінесе айырбас сипатында болды да, айырбастың үстем формасы ретіндегі тауар – ақша айналысына ұласты. Қазақ даласымен сауда жасалғанда орталық сауданың белгілері, оның балапамыздығы айқын білініп тұрады алайда ол айырбас сауда атымен бүркемеленді. Орыс саудагерлері арзан өнеркәсіп бұйымдарын бағалы шикізатқа айырбастап мол олжаға кенелді мәселен, петропавл кеденінің бастығы Чернявенский деректеріне қарағанда, шойын қазан қымбат аң терісіне айыр басталады. Соның өзінде шеңберінің әрбір 22 см-і үшін 1 түлкіден немесе 4 қарсақтап немесе тұлыптың ең жақсы 3-5 теріден алды. Мұндай айырбас жағдайында салмағы 1 пұт, шеңбері 2 метрдей болатын қазанның бағасы ақшаға шаққанда 50 сомға жуықтады. Ал сол қазан Ірбіт жәрмеңкесінде 2 сом 70 тиынға сатылды. Осының өзі-ақ көпестердің пайдасының мөлшері туралы түсінік берсе керек. Екінші бір айқын мысалды Красовсий келтіреді: «Орыс саудагерлері 5 тиын тұратын шытты 30 тиынға сатты, ал сапасы нашар мақпал қойдың жарты етіне сатылды. Яғни, қырғыз бұл матаның бір аршыны үшін күміспен 1 сом төледі. Ағаш ыдыс қойға яғни 1 сомға сатылды. Орынбордағы орыс көпестерінің алдын-ала арақ ішкізіп, аңғал қазақтарды қалай алдайтындығын егжей-тегжейлі суреттей келіп, граф Ян Потоцкий былай деп жазады: «Өздеріне орыс көпестері алдап өткізіп жіберетін тауарлардың бағалары туралы қазақтардың мүлде дерлік ешқандай түсінігі болмағандықтан, мұндай айырбас сауданың пысық көпестерге мол табыс келтіретіндігін оп-оңай түсінуге болады. Сауданың отарлық сипаты қазақ даласына сапасы ең төмен тауарлар сатылғандығынан да байқалады. Көп жағдайда қазақтардың өздерінен сатып алынған шикізаттан қылшық жүнді мата жасалып, ол сол қазақтардың өздеріне сатылды». Саудагер Владимир Кузнецов былай деп жазды: «Семейге орыстардан сапасы орташа, тіпті сорты төмен тауарлар жеткізілді, ал кяхтада міндетті түрде ең жоғары сапалы тауарлар талап етілді».
А. Тетеревников та осыны атап көрсетті, ол былай деп жазды: «Шетке шығарылған тауарлардың арасында «біздің Мәскеудің Қытай жібегі тік, боз, әсіресе өте ірі, айқын әр түрлі-түсті бедері бар шыт сияқты маталардан тұратын кездеме тауарлары басты орын алды.

Пайдаланылған әдебиеттер

1. Бекмаханов Е.Б. Қазақстан ХІХ ғасырдың 20-40-шы жылдарында. Алматы «Санат» 1994 ж.
2. Литвинова Т.К. Развитие торговали в Казахстане и проникновение товарно и капиталистических отношений в хозяйстве казахов во ІІ половина ХІХ века. Алматы «Наука» 1961 г.
3. Нүрпейісов Т. «Қазақ елінің тарихы» «Отан тарихы» / ІІ. Алматы 1959 ж.
4. Толыбеков С.Е. «Обшественно – экономический строй казахов в ХҮІІІ-ХХ веках. Казгонудат. Алматы 1959 ж.
5. Толыбеков С.Е. Кочевое общество казахов в ХҮІІ-начале ХХ веках. Алматы, «Наука» 1971 г.
6. А.Г. Серебренников мұрағаты. ХІХ ғасырдың 40-60 жылдарындағы орыс-қазақ сауда қатынасы. КАЗҰУ хабаршысы 2006. Мұрағаты 715 қор 1-тізбе, 1-іс, 12 қ. 26-29 пп.
7. Ленин В.И. ҚазССР Орталық мемлекеттік архиві, 25-қ, 1-т, 2670-іс.
8. Кисминский Н.А. Наша железно дорожная политика по документам архива комитета министров, Т.2.спб. 1902 с.170-172.
9. Добромыслов А.И. Торговля в Тургайской области Оренбург, 1898, с. 99.
10. Ленин В.И. Шығармаларға толы жинағы, 4-т; 450 б.
11. Көкіш Рысбайұлы. Қазақстан Республикасының тарихы. Алматы «Санат» 2001 ж.