Батыр Баян

«Батыр Баян» мұнда айтылған оқиға бір кездегі қазақ пен қалмақ арасындағы жаугершілік заман жайынан. Бұл оқиға өзі поэмалардың ішіндегі ең күрделісі, көркемдік жағынан да, сюжет желісі мен сұлулығы жағынан да ерекше болып табылады. Ақынның осы оқиғаны жазуы бойынша, бұл хикаяға Абылай ханның кезінде екі ел арасындағы бейбітшілік, достық қарым-қатынас орнағанға дейінгі оқиға өзек болған. Ашу үстінде қол бастаушы батыр Баян өзі қамқор болып жүрген кіші бауыры Ноян мен сұлу қалмақ қызын өлтіріп салады. Жазығы-олардың көңіл қосып елден қашуы. Бұған дейін Батыр Баянның өзінің жас қалмақ қызына көңілі қатты ауған еді, бірақ қыз ыңғай бермеген соң,оны қарындас ретінде ұстаған. Алайда екі жастың Баянның айтқанына көнбей, қашып шығуының аяғы трагедиялық жағдайға әкеп соғады. Қыздың сұлулығын ақын былай сипаттайды.

Сол сұлу, сұлу екен атқан таңдай,
Бір соған бар сұлулық жиылғандай.
Торғын ет, шапақтай бет, тісі меруерт,
Сөздері су сылдырлап құйылғандай.
Бір улап,көзқарасы бір айнытқан,
Жұлдыздай еркелеген сөнбей-жанбай.
Лебізі-Жібек лебі, жұмақ желі,
Кәусардай татқан адам қалар қанбай .
Шын ер ғой батыр Баян алп қайтқан
Еліне сол сұлуды естен танбай.

деп суреттеген ақын.

Батыр Баян
Жүрегім, мен зарлымын жаралыға,
Сұм өмір абақты ғой саналыға.