Экономикалық теория негіздері
Экономикалық теория - бұл қоғамның шаруашылық негізі мен өндірістің даму заңдары туралы ғылым.
Экономикалық теория - тек шектелген ресурстарды пайдалану арқылы игіліктерді өндіруді оптималдауды зерттейтін ғылым ғана емес, сонымен қатар, қоғамдық өндіріс, бөлу, айырбастау және тұтыну аралығындағы байланыстарды зерттейтін ілім. Ол қоғамдық ұдайы өндірісті, халық шаруашылығының жеке бөлімдерін ұдайы өндірудің экономикалық формалары мен заңдылықтарын зерттейді.
Экрономикалық георияның негізгі қызметтері:
- танымдық қызметі- экономикалық теорияның қоғамның экономикасын оқып үйретеді, түсіндіреді;
- тәжірибелік қызметі- шаруашылықты ұтымды жүргізудің нақты тәсілдері мен негіздерін жасайды, мемлекеттің тиімді саясатын ғылыми тұрғыдан негіздейді;
- теориялық-әдістемелік қызметі-экономикалық ғылымдардың жүйесінің теориялық және әдістемелік негізі болып табылады;
Экономикалық зерттеудің тәсілдері:
- ғылыми абстракция — әртүрлі дерексіз пайымдаулар (мысалы: баға, ақша тс.с);
- талдау және синтез - экономикалық құбылыстарды бөліп зерттеу;
- тарихи және логикалық - бұл тәсіл экономикалық процестерді тарихи жүйелікпен, бірақ артық бөліктерге көңіл бөлмей жалпы зерттейді.
Экономикалық теория, ғылым ретінде қоғам мен ұлттың алдында тұрған маңызды пробелмаларға жауап беруі керек. Мәселен, халық санының өсу проблемалары, олардың өсу қарқыны және оның қандай факторларға байланысты екенін.
"Экономия" деген ұғымды тұңғыш рет қолдаған ежелгі заман оқымыстылары Ксенофонт пен Аристотель еді. Бұл ұғымның аудармасы "үй шаруашылығын
Экономикалық теория - тек шектелген ресурстарды пайдалану арқылы игіліктерді өндіруді оптималдауды зерттейтін ғылым ғана емес, сонымен қатар, қоғамдық өндіріс, бөлу, айырбастау және тұтыну аралығындағы байланыстарды зерттейтін ілім. Ол қоғамдық ұдайы өндірісті, халық шаруашылығының жеке бөлімдерін ұдайы өндірудің экономикалық формалары мен заңдылықтарын зерттейді.
Экрономикалық георияның негізгі қызметтері:
- танымдық қызметі- экономикалық теорияның қоғамның экономикасын оқып үйретеді, түсіндіреді;
- тәжірибелік қызметі- шаруашылықты ұтымды жүргізудің нақты тәсілдері мен негіздерін жасайды, мемлекеттің тиімді саясатын ғылыми тұрғыдан негіздейді;
- теориялық-әдістемелік қызметі-экономикалық ғылымдардың жүйесінің теориялық және әдістемелік негізі болып табылады;
Экономикалық зерттеудің тәсілдері:
- ғылыми абстракция — әртүрлі дерексіз пайымдаулар (мысалы: баға, ақша тс.с);
- талдау және синтез - экономикалық құбылыстарды бөліп зерттеу;
- тарихи және логикалық - бұл тәсіл экономикалық процестерді тарихи жүйелікпен, бірақ артық бөліктерге көңіл бөлмей жалпы зерттейді.
Экономикалық теория, ғылым ретінде қоғам мен ұлттың алдында тұрған маңызды пробелмаларға жауап беруі керек. Мәселен, халық санының өсу проблемалары, олардың өсу қарқыны және оның қандай факторларға байланысты екенін.
"Экономия" деген ұғымды тұңғыш рет қолдаған ежелгі заман оқымыстылары Ксенофонт пен Аристотель еді. Бұл ұғымның аудармасы "үй шаруашылығын
Экономикалық теория негіздері
Экономикалық теория - бұл қоғамның шаруашылық негізі мен өндірістің даму
заңдары туралы ғылым.
Экономикалық теория - тек шектелген ресурстарды пайдалану арқылы
игіліктерді өндіруді оптималдауды зерттейтін ғылым ғана емес, сонымен
қатар, қоғамдық өндіріс, бөлу, айырбастау және тұтыну аралығындағы
байланыстарды зерттейтін ілім. Ол қоғамдық ұдайы өндірісті, халық
шаруашылығының жеке бөлімдерін ұдайы өндірудің экономикалық
формалары мен заңдылықтарын зерттейді.
Экрономикалық георияның негізгі қызметтері:
танымдық қызметі- экономикалық теорияның қоғамның
экономикасын оқып үйретеді, түсіндіреді;
тәжірибелік қызметі- шаруашылықты ұтымды жүргізудің нақты
тәсілдері мен негіздерін жасайды, мемлекеттің тиімді саясатын
ғылыми тұрғыдан негіздейді;
теориялық-әдістемелік қызметі-экономикалық ғылымдардың жүйесінің
теориялық және әдістемелік негізі болып табылады;
Экономикалық зерттеудің тәсілдері:
ғылыми абстракция — әртүрлі дерексіз пайымдаулар (мысалы: баға, ақша
тс.с);
талдау және синтез - экономикалық құбылыстарды бөліп зерттеу;
тарихи және логикалық - бұл тәсіл экономикалық процестерді
тарихи жүйелікпен, бірақ артық бөліктерге көңіл бөлмей
жалпы зерттейді.
Экономикалық теория, ғылым ретінде қоғам мен ұлттың алдында
тұрған маңызды пробелмаларға жауап беруі керек. Мәселен, халық санының өсу
проблемалары, олардың өсу қарқыны және оның қандай факторларға байланысты
екенін.
"Экономия" деген ұғымды тұңғыш рет қолдаған ежелгі заман оқымыстылары
Ксенофонт пен Аристотель еді. Бұл ұғымның аудармасы "үй шаруашылығын
жүргізу".
"Экономия" ұғымы ұзаққа созылған тарихи кезеңдерде "үйшілік" байлықты қалай
ұлғайтуға болады деген ізденістерді шоғырландырды. Сөйтіп, ол біртіндеп
бірнеше мағынаға ие бола бастады. Мәселен, шаруашлықты жүргізу, еңбекті
ұтымды пайдалану т.с.с. үнемдеу тәсілдері де осы ұғымды қамтитын дәрежеге
жетті.
Феодалдық қоғамның ыдырауынан кейінгі орталықтандырылған мемлекет құрылысы
кезінде тек жеке шаруашылықты ұйымдастыру емес, сонымен бірге, жалпы
халықтық, мемлекеттік шаруышылықты да
ұйымдастыру мәселелерін алға тартты. Осыған байланысты
"экономия" ұғымымен қатар, "саяси экономия" ұғымы да қолдана бастады. Бұл
ұғымды тұңғыш рет француз А. Манкретьен (1576—1621жж.) енгізген болатын
(Трактат политической экономии- атты еңбегінде).
"Саяси экономия" термині "политея"- қоғамдық құрылыс, "ойкос"- үй
шаруашылығы және "номос"- заң деген ежелгі грек сөздерінің қосылуы
нәтижесінде қалыптасқан.
Жалпы экономикалық ой пікірлер ерте кезден-ақ қалыптасқан, бірақ оны
теориялық ғылыми тұрғыдан негіздеу тек капитализмге өту кезінде ғана
басталды. Бұл теория-меркантилизм деп аталды.
Ол орта ғасырдың аяқ шенінде: феодализмнің ыдырап-капитализмнің; натуралды
шаруашылықтың ыдырап-ақша-тауар қатынастарының пайда болу кезеңінде, сауда
және сауда капитализмнің тез өсу кезенінде пайда болды.
Ерте *меркантилизм (15-16 ғғ.) негізінде "ақша тепе теңдігі" теориясы
жатқандықтан *монетризм деген ат алды.
Осы теорияға сәйкес елде ақша санын көбейту үшін мынадай әкімшілік
шараларын жүзеге асыруды ұсынады:
елден сыртқа ақша шығаруға тиым салу;
импорттын келеміне шек қою (ақша үнемдеу үшін);
тауар енгізу үшін қымбат шекаралық салық енгізу;
алтын өндіруді күшейту және т.б.
мұндай регламентация (тәртіп) халықаралық сауданың тежелуіне әкеліп
соктырды.
Кейінгі меркантилизм (16-18ғғ)-сауда тепе-теңдігі, сонымен қатар сыртқы
сауда байланысын да жүзеге асырды.
Бұл кезеңнің меркантилистері:
қозғалыссыз жатқан капитал- өлі капитал, ал
айналысқа түсіп отырған капиталдан түсім келеді;
ақша әкелудің сенімді тәсілдері:
шет елдермен белсенді сауда жүргізу;
экспортқа шығаратын өнімді көп өндіру;
импорттан экспорт көп артып отыру керек деп түсінді.
Меркантилизм-тарихи тұрғыдан алып қарағанда алдыңғы катарлы экономикалық
теория болды. Бірақ, меркантилистердің мынадай кемшіліктері болды:
Меркантилистер экономиканың негізі-айналым, ал ұлттың байлығы ақша деді.
Өндіріс- сауданы кеңейту мен ақша табудың қосымша жолы деп қана қарастырды.
Алайда-қоғамның басты байлығы болып тұтыну өнімдерінің түрлерінің көп болуы
болып табылады, бұлардың барлғын тек өндіріс бере алады.
Меркантилизм сауда капиталының идеологиясы болған еді. Капитализм болса
өндіріске байланысты дамыды.
Осыған байланысты, тарихқа классикалық саяси экономия деген атпен енген
саяси жүйені, ілім мен теорияны шыншыл талдауға ұмтылған көптеген жүйелер
пайда болды. Классикалық мектептің өкілдері:
классикалық саяси экономияның негізін қалаушылар - У.Петти (Англия-
1623-1687жж.), П. Буагильбер (Франция-1646-1714жж.);
Физократтар- Ф.Кэне (Франция-1694-1774), А.Тюрго-(Франция-1727-1781 жж.).
А.Смит (Шотландия-1723-1790 жж.), Д.Рикардо (Англия-1772-823 жж.).
Физиократтар ілімінің мәні-нақты байлық алтында, ақша емес,
ауылшаруашылығында өндірілетін өнім, яғни еңбек пен жердің "Одағының"
нәтижесі дегенге саяды.
Классикалық саяси экономиканың жетістіктері болып-қоғамның байлығының көзі-
айналыс емес, өндіріс деп тапты. Бірақ, олар өндіріс сферасын—ауыл
шаруашылығымен ғана шектеді.
Қоғамның ұдайы өндіріс мәселесін жете зерттеуде Ф.Кенэнің еңбегі манызды
болды. Егін шаруашылығының өнімі қоғамда өзінің табиғи және ақшалай түрінде
айналымға түсетінін дәлелдеп берді. Ол ең алғаш ұдайы өндіріс пен өткізудің
ұдайы қайталанып, үнемі жанарып отыратын қозғалысы ретінде ғылымға енгізді.
Оның "Экономикалық кестесі" (1758 ж.) макроэкономикалық талдаудың алғашқы
тәжірибесі, қазіргі кездегі бүкіл экономиканың тепе-тең дамуы үлгілерінің
алғашқы нұсқасы.
А.Смит шығармаларының бірі "Халықтар байлығының жаратылысы мен табиғатын
зерттеу туралы" 1776 жылы жарыққа шықты. Смит ілімінің негізгі ойы
экономикалық либерализм, мемлекеттің экономикаға араласуының минимальды
болуын, рыноктың өзін-өзі реттейтін рыноктық механизімі жақтаушы болды.
Жеке тұлғаны экономикалық адам, оны "көрінбейтін қол" рынокты жетектейді,
бәсекенің арқасында ол қажетін табады деп есептеді.
Смиттің терең білімді, мүмкіндігінше өте әділ ғалым болған, өзінің
зерттеулерінде ең алдымен ғылыми танымының логикасына, фактілерге, оқиғалар
мен ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Экономикалық теория - бұл қоғамның шаруашылық негізі мен өндірістің даму
заңдары туралы ғылым.
Экономикалық теория - тек шектелген ресурстарды пайдалану арқылы
игіліктерді өндіруді оптималдауды зерттейтін ғылым ғана емес, сонымен
қатар, қоғамдық өндіріс, бөлу, айырбастау және тұтыну аралығындағы
байланыстарды зерттейтін ілім. Ол қоғамдық ұдайы өндірісті, халық
шаруашылығының жеке бөлімдерін ұдайы өндірудің экономикалық
формалары мен заңдылықтарын зерттейді.
Экрономикалық георияның негізгі қызметтері:
танымдық қызметі- экономикалық теорияның қоғамның
экономикасын оқып үйретеді, түсіндіреді;
тәжірибелік қызметі- шаруашылықты ұтымды жүргізудің нақты
тәсілдері мен негіздерін жасайды, мемлекеттің тиімді саясатын
ғылыми тұрғыдан негіздейді;
теориялық-әдістемелік қызметі-экономикалық ғылымдардың жүйесінің
теориялық және әдістемелік негізі болып табылады;
Экономикалық зерттеудің тәсілдері:
ғылыми абстракция — әртүрлі дерексіз пайымдаулар (мысалы: баға, ақша
тс.с);
талдау және синтез - экономикалық құбылыстарды бөліп зерттеу;
тарихи және логикалық - бұл тәсіл экономикалық процестерді
тарихи жүйелікпен, бірақ артық бөліктерге көңіл бөлмей
жалпы зерттейді.
Экономикалық теория, ғылым ретінде қоғам мен ұлттың алдында
тұрған маңызды пробелмаларға жауап беруі керек. Мәселен, халық санының өсу
проблемалары, олардың өсу қарқыны және оның қандай факторларға байланысты
екенін.
"Экономия" деген ұғымды тұңғыш рет қолдаған ежелгі заман оқымыстылары
Ксенофонт пен Аристотель еді. Бұл ұғымның аудармасы "үй шаруашылығын
жүргізу".
"Экономия" ұғымы ұзаққа созылған тарихи кезеңдерде "үйшілік" байлықты қалай
ұлғайтуға болады деген ізденістерді шоғырландырды. Сөйтіп, ол біртіндеп
бірнеше мағынаға ие бола бастады. Мәселен, шаруашлықты жүргізу, еңбекті
ұтымды пайдалану т.с.с. үнемдеу тәсілдері де осы ұғымды қамтитын дәрежеге
жетті.
Феодалдық қоғамның ыдырауынан кейінгі орталықтандырылған мемлекет құрылысы
кезінде тек жеке шаруашылықты ұйымдастыру емес, сонымен бірге, жалпы
халықтық, мемлекеттік шаруышылықты да
ұйымдастыру мәселелерін алға тартты. Осыған байланысты
"экономия" ұғымымен қатар, "саяси экономия" ұғымы да қолдана бастады. Бұл
ұғымды тұңғыш рет француз А. Манкретьен (1576—1621жж.) енгізген болатын
(Трактат политической экономии- атты еңбегінде).
"Саяси экономия" термині "политея"- қоғамдық құрылыс, "ойкос"- үй
шаруашылығы және "номос"- заң деген ежелгі грек сөздерінің қосылуы
нәтижесінде қалыптасқан.
Жалпы экономикалық ой пікірлер ерте кезден-ақ қалыптасқан, бірақ оны
теориялық ғылыми тұрғыдан негіздеу тек капитализмге өту кезінде ғана
басталды. Бұл теория-меркантилизм деп аталды.
Ол орта ғасырдың аяқ шенінде: феодализмнің ыдырап-капитализмнің; натуралды
шаруашылықтың ыдырап-ақша-тауар қатынастарының пайда болу кезеңінде, сауда
және сауда капитализмнің тез өсу кезенінде пайда болды.
Ерте *меркантилизм (15-16 ғғ.) негізінде "ақша тепе теңдігі" теориясы
жатқандықтан *монетризм деген ат алды.
Осы теорияға сәйкес елде ақша санын көбейту үшін мынадай әкімшілік
шараларын жүзеге асыруды ұсынады:
елден сыртқа ақша шығаруға тиым салу;
импорттын келеміне шек қою (ақша үнемдеу үшін);
тауар енгізу үшін қымбат шекаралық салық енгізу;
алтын өндіруді күшейту және т.б.
мұндай регламентация (тәртіп) халықаралық сауданың тежелуіне әкеліп
соктырды.
Кейінгі меркантилизм (16-18ғғ)-сауда тепе-теңдігі, сонымен қатар сыртқы
сауда байланысын да жүзеге асырды.
Бұл кезеңнің меркантилистері:
қозғалыссыз жатқан капитал- өлі капитал, ал
айналысқа түсіп отырған капиталдан түсім келеді;
ақша әкелудің сенімді тәсілдері:
шет елдермен белсенді сауда жүргізу;
экспортқа шығаратын өнімді көп өндіру;
импорттан экспорт көп артып отыру керек деп түсінді.
Меркантилизм-тарихи тұрғыдан алып қарағанда алдыңғы катарлы экономикалық
теория болды. Бірақ, меркантилистердің мынадай кемшіліктері болды:
Меркантилистер экономиканың негізі-айналым, ал ұлттың байлығы ақша деді.
Өндіріс- сауданы кеңейту мен ақша табудың қосымша жолы деп қана қарастырды.
Алайда-қоғамның басты байлығы болып тұтыну өнімдерінің түрлерінің көп болуы
болып табылады, бұлардың барлғын тек өндіріс бере алады.
Меркантилизм сауда капиталының идеологиясы болған еді. Капитализм болса
өндіріске байланысты дамыды.
Осыған байланысты, тарихқа классикалық саяси экономия деген атпен енген
саяси жүйені, ілім мен теорияны шыншыл талдауға ұмтылған көптеген жүйелер
пайда болды. Классикалық мектептің өкілдері:
классикалық саяси экономияның негізін қалаушылар - У.Петти (Англия-
1623-1687жж.), П. Буагильбер (Франция-1646-1714жж.);
Физократтар- Ф.Кэне (Франция-1694-1774), А.Тюрго-(Франция-1727-1781 жж.).
А.Смит (Шотландия-1723-1790 жж.), Д.Рикардо (Англия-1772-823 жж.).
Физиократтар ілімінің мәні-нақты байлық алтында, ақша емес,
ауылшаруашылығында өндірілетін өнім, яғни еңбек пен жердің "Одағының"
нәтижесі дегенге саяды.
Классикалық саяси экономиканың жетістіктері болып-қоғамның байлығының көзі-
айналыс емес, өндіріс деп тапты. Бірақ, олар өндіріс сферасын—ауыл
шаруашылығымен ғана шектеді.
Қоғамның ұдайы өндіріс мәселесін жете зерттеуде Ф.Кенэнің еңбегі манызды
болды. Егін шаруашылығының өнімі қоғамда өзінің табиғи және ақшалай түрінде
айналымға түсетінін дәлелдеп берді. Ол ең алғаш ұдайы өндіріс пен өткізудің
ұдайы қайталанып, үнемі жанарып отыратын қозғалысы ретінде ғылымға енгізді.
Оның "Экономикалық кестесі" (1758 ж.) макроэкономикалық талдаудың алғашқы
тәжірибесі, қазіргі кездегі бүкіл экономиканың тепе-тең дамуы үлгілерінің
алғашқы нұсқасы.
А.Смит шығармаларының бірі "Халықтар байлығының жаратылысы мен табиғатын
зерттеу туралы" 1776 жылы жарыққа шықты. Смит ілімінің негізгі ойы
экономикалық либерализм, мемлекеттің экономикаға араласуының минимальды
болуын, рыноктың өзін-өзі реттейтін рыноктық механизімі жақтаушы болды.
Жеке тұлғаны экономикалық адам, оны "көрінбейтін қол" рынокты жетектейді,
бәсекенің арқасында ол қажетін табады деп есептеді.
Смиттің терең білімді, мүмкіндігінше өте әділ ғалым болған, өзінің
зерттеулерінде ең алдымен ғылыми танымының логикасына, фактілерге, оқиғалар
мен ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz