Орталық Азия аймағы мемлекеттерінің экономикалық интеграциясының көліктік негіздері

Пән: Транспорт
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 48 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе . . . 2-3

I - Тарау. Орталық Азия аймағында интеграциялық потенциалы мен мүмкіншіліктері . . . 4

1. 1 Орталық Азия аймағындағы интеграциялық процестері . . . 4-10

1. 2 Интеграцияның экономикалық негіздері . . . 10-16

II - Тарау. Орталық Азия аймағы мемлекеттерінің экономикалық интеграциясының көліктік негіздері . . . 17

2. 1 Көліктік интеграцияның тиімді бағыттары . . . 17-26

2. 2 Құбыр және теміржол көліктерінің дамуы . . . 27-37

III - Тарау. Орталық Азия аймағындағы интеграциялық процестері: көлік жүйелерін жылдам дамыту қажеттілігі . . . 38-43 Қорытынды . . . 44-46

Қолданылған әдебиеттер тізімі . . . 47-50

Кіріспе

Адамзат қауымдастығы этникалық, мәдени-өркениет, экономикалық және әлеуметтік ерекшеліктеріне қарамастан бөлек өмір сүре алмайды. Қазіргі жағдайда әлемде қалыптасқан еңбек бөлінісі және табиғи ресурстардың объективті азаюында негізгі даму векторы интеграцияға бағытталуы тиіс. Өзге бір мәселе, ол бұл векторды құрайтындар әрқашан бұл бағытқа сәйкес келе бермейді және көбінесе оң әсерден гөрі теріс әсер етеді. Іс жүзінде интеграциялық процесстердің нақты бағыттылығы бір ғана фактор емес, көптеген факторлар жиынтығының іс - әрекетіне тәуелді болады, оның ішіне экономикалық және саяси интеграция перспективаларын болжау кезінде ескерілмейтіндері де кіреді. Осы аталған факторлардың жиынтығы кейбір жағдайларда дезинтеграция процесін іске қосуы мүмкін. Тіпті географиялық жақындық ретіндегі интеграциялық фактор абсолютті түрде қарастырылмайды. Ол тек басқа жағдайлар қанағаттандырылғанда ғана жүзеге асырылады. Бұның бәрін Орталық Азия аймағы мемлекеттерінің интеграциялық үлгісінен байқауға болады.

Тәуелсіздік алғаннан кейін Орталық Азияның посткеңестік республикаларының геосаяси жағдайы өзгерді. Кеңес Одағы құрамында олар шеткі республикалар болды, негізінен шикізат шылауы ретінде қарастырылды және кооперациялық байланыстар орталыққа, яғни Ресейге бағытталды. Мамандандырылу Ресеймен және өзге республикалармен кооперациялық байланыс негізінде құрылды. Орталық Азияның посткеңестік республикалары жеке мемлекеттер болмағандықтан ішкі және сыртқы істерде нақты тәуелсіздігі болмады, сонымен қатар, Қытай, Түркия, Иран, Ауғаныстан, Пакістан, Үндістан сияқты тарихи, дәстүрлі және мәдени жағынан жақын елдермен тиімді байланыс жасай алмады.

Қазір жағдай өзгерді. Тәуелсіз мемлекеттер қалыптасты. Олар қазір бір мемлекеттің шетінде емес, кересінше, Ресей, Қытай, Түркия, Иран, Пакістан, Үндістан, Ауғаныстан мемлекеттерінің ортасында орналасқан жеке мемлекеттер мәртебесіне ие болды.

Жаңа экономикалық байланыстар кейбір бағыттар бойынша ескі байланыстарға қарағанда территориялық жақын орналасуы, өндірістік кооперациялану және жаңа ортақ нарықты қалыптастарудың мүмкіндігі тұрғысынан алғанда неғұрлым тиімді және сенімді болып келеді. Сондықтан өндірістік күштерді орналастыруда түзетулер енгізілуі керек. Бір кездері артта қалған Орталық Азия республикаларының шеткері аймақтары көлік тараптарының дамуы үшін жаңа серпін алуы керек. Бұл жерде халық тұтыну тауарларының, азық-түлік өнімдерінің өндірісін, сонымен қатар экспорт және ішкі тутыну үшін импорттық және ішкі шикізаттарды өңдеуге бағытталған өндірістерді дамытуы қажеттілігі туады.

Орталық Азия елдері өздерінің елеулі потенциалды мүмкіндіктерін пайдалана отырып, уақыт өте келе дамыған елдер қатарына қосылатындықтарына негіз бар, бірақ бұл үшін аймақтың бес мемлекеті өздерінің экономикалық және көліктік потенциалдарын біріктіруі керек. Тиімді аймақішілік ықтымақтастықсыз әлемдік қауымдастыққа интеграциялану мүмкін емес. Орталық Азия мемлекеттерінің интеграциясы алдымен аймақ елдерінің өздеріне қажет. Ол жалпы мәселелер кешенін шешу үшін көп мүмкіндіктер береді. Орталық Азия елдерінің геосаяси жағдайы, саяси, экономикалық және әскери - стратегиялық мүдделері өте тығыз байланысты болғандықтан жан-жақты интеграцияланудың алғышарттарын қалыптастырады.

Сонымен бірге көлік кешеніндегі сауатты интеграция процестері қатысушы мемлекеттерге, тек саудамен шектелген елдерге қарағанда, жүйелік әсер береді, ол көбіне транзиттік тасымалдаудағы тарифтік жеңілдіктер, тасымалданатын тауарлар көлемінің шектен артық болу мүмкіншіліктерін, аймақ мемлекеттері арасындағы автомобиль, теміржол, құбыр көліктерін қолданудағы бағалық жеңілдіктер сипатына ие болуы мүмкін.

Алайда, бұл мәселердің бәрі уақытты құбылыс болып табылады және маңыздығы бойынша көлік кешеніндегі интеграцияның субъективті факторы болып Орталық Азия мемлекеттері басшыларының бірігіп көлік салаларының саясатына қатысты ортақ шешімдер жасау қажеттілігі болып табылады

Орталық Азия мемлекеттері Еуропалық Одақ сияқты бірігу нәтижесінде көптеген халықаралық және ішкі проблемаларды шешу түсінігіне әлі де болса жеткен жоқ. Бірақ уақыт өте келе аймақтың бес мемлекетінің қызығушылықтары шиелісене бастады және мемлекеттер бұл қызығушылықтарды әрі қарай дамыту үшін бас бірліктің қажеттіліне көздері жетті.

I -Тарау. Орталық Азия аймағындағы интеграциялық потенциал мен мүмкіншіліктері.

1. 1 Орталық Азия аймағындағы интеграциялық процестері.

Орталық Азия - Еуразия субқұрлығының дәл ортасында орналасқан әлемнің ірі макроэкономикалық аймақтарының бірі. Орталық Азия аймағында қазіргі таңда 60 миллионнан аса халық тұрады. Аймақта орналасқан елдердің жалпы аумағы Еуропалық Одаққа мүше елдердің жалпы территориясынан бірнеше есе үлкен аумақты алып жатыр. Орталық Азия энергия көздері мен басқа да стратегиялық ресурстарға бай болып келеді. Кейбір мәліметтер бойынша, аймақтағы болжамды мұнай қорлары 16 млрд. т, газ 26 трлн. куб. метр, көмір 45-48 млрд. тоннаны құрайды. Су ресурстары да айтарлықтай көп және аймақта су электрстанцияларын дамытудың да мүмкіндіктері мол. Тәжікстандағы болжамды электр өндірісінің өзі 527 млрд. кВт/сағ-ты құрайды.

Аймақ алтын, күміс, мыс, мырыш, қорғасын, вольфрам, литий, бор, уран, сурьма және басқа да сирек кездесетін металл қорларына бай болып келеді. Уран қорлары бойынша Орталық Азия әлемде бірінші орын алады. Тәжікстанның солтүстігіндегі «Үлкен Калимансур» атты ерекше күміс кен орны бар. Мамандардың пікірінше, бұл әлемдегі ең ірі кен орындарының бірі және оның көлемі мексикалық әйгілі кен орындарынан екі есе үлкен. Көлемі жағынан тура сондай бордың кен орны Шығыс Памирде, сурьма мен сынаптың кен орны Заравшан даласында орналасқан.

Өзбекстан алтын өндіруден ТМД елдері ішінде екінші, әлем бойынша жетінші орында, ал оның қорлары бойынша төртінші орында; газдың потенциалды қорлары 2 трлн. куб. метрді құрайды. Мамандардың пікірінше, Қазақстан көмірсутек шикізатының зерттелген қорлары бойынша әлемдегі алғашқы ондыққа кіреді және оның өндірісі бойынша 26-орынды иеленеді. Келешекте Қазақстан оны өндіру бойынша 6-орынға шығуды жоспарлап отыр. Қырғызстан 14 млрд. кВт/сағ-қа (экономикалық тиімді ресурстар - 48 млрд. кВт/сағ) тең электр қуатын өндіреді және Орталық Азиядағы ең ірі уран өңдейтін кәсіпорыны бар. Түркменстандағы мұнай қорлары 5 млрд. т, газ қорлары 21 трлн. куб. метрді құрайды.

Аймақтың ауыл шаруашылық мүмкіншіліктері де зор. Аймақта 2 млн. т мақта-талшық шығарылады. ТМД бойынша осы өнім өндірісінің 94 пайызын құрайды. Сондай-ақ жеміс-жидек, көкөніс өнімдері, жібек, жүн және басқа да өнімдерді көптеп өндіреді. Орталық Азия қарқынды өспелі еңбек ресурстарына бай және аймақтың туризм саласын дамытудағы мүмкіншіліктері жоғары болып келеді.

Тәуелсіздік алғаннан кейін бұл мемлекеттер әлемнің алдыңғы қатарлы мемлекеттерінің қызығушылығын тудырды және оған бірнеше себеп бар.

Біріншіден, бұл мемлкеттер Еуразияның Азия бөлігіндегі аса маңызды геостратегиялық жерінде орналасқан. Олардың территориясы арқылы маңызды жер үсті, әуе, байланыс желілері өтеді.

Екіншіден, жалпы аймақ әлемдік маңызы бар бағалы металдар, кен-металлургиялық шикізат, энергетикалық ресурстардың бай қорларына ие. Олардың ішінде ерекше қызығушылық тудырып отырған Каспий теңізіндегі мұнай мен газ қорлары болып табылады.

Үшіншіден, дайын өнімді тұтынатын аз игерілегн және үлкен нарық болып табылады. Орталық Азияның тұтыну потенциалының өсуі, ол жердегі табиғи ресурстарды игеру мен халықтың тұрмысының өсуімен қатар жүреді.

Төртіншіден, жас тәуелсіз мемлекеттердің өндірісітік саласында, әсіресе, экспорттық және көлік салаларында басымды орынға ие болу арқылы көршілес елдердің және аймақтардың экономикалық жағдайларына әсер етуге болады.

Бесіншіден, аймаққа қомақты инвестиция қажет. Құйылған қаржы өзіндік ресурстары жоқ, бірақ экономикасы дамыған елдерге қажет және әлемнің басқа да елдерін шикізат ресурстарымен қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

Алтыншыдан, көпжылға созылған Ресей мен оның экономикасының әсерінің әлсіреуі және дербес дамуда қолдау көрсетудің қажеттілігі аймақта сыртқы басқа да саяси және экономикалық күштердің әсер ету мүмкіншілігін арттырады.

Өз кезегінде, жаңа тәуелсіз мемлекеттердің алдында тұрған маңызды сауал - «кіммен бірге болу керек?». Белгілі бір тарапты таңдап, сол тараппен тығыз серіктестікте болу ол бір мәселе; осы аймақта өз әсерін нығайтқысы келетін алып мемлекеттер мен мемлекеттер тобының белсенділік мен басымдыққа ие болуы екінші мәселе. Бұл көзқарас бойынша, әскери-саяси әсері жағынан Ресей басымдыққа ие болса, инвестициялық-несиелік жағынан АҚШ пен Батыс Еуропа, мәдени-гуманитарлық жағынан - Ресей мен Түркия, сауда-экономикалық жағынан - Ресей, Қытай, Иран, Түркия ие болады. [1]

Кіші мемлекеттер өздерінің ұлттық қауіпсіздігі мен әлемдік саясатта бағыттарын белгілеу үшін ең алдымен ойланып, саралап көршілерді іздейді. («көрші» сөзін тек географиялық мағынасында ғана қарастырмаған жөн. Мысалы, монғол билік өкілдері АҚШ мемлекетін өздерінің «үшінші көршісі» ретінде есептейді) . Содан кейін олар осындай қарым қатынасқа қызығушылық танытқан барлық елдермен екі жақты және көпжақты жақты байланыстар орнатуға тырысады.

Орталық Азия елдері үшін аймақтық ынтымақтастық бағытындағы басымды мәселелер қатарына келесілер жатады:

Орталық Азиядағы жас мемлекеттердің сыртқы саясаты мен халықаралық бағыттарынындағы өзгешеліктері, жақын көршілер мен ірі державалармен саяси және экономикалық қарым - қатынас орнатудағы түсінік пен бағыттардың әр түрлілігі, халықаралық және аймақтық ұйымдар мен интеграциялық бірлестіктерге қатысу;
әр мемлекеттерде басқа бір елге тиесілі аймақтар мен анклавтардың болуы, ауыл ашруашылық жүргізуде жалға беру негізінде бір-бірінен жер алу, мемлекетаралық, елді мекендерде демаркацияланбаған шекараның нақты белгіленбегендігі;
аймақтағы геосаяси жағдайдың күшеюі, жаңа мемлекеттердің қауіпсіздігіне нұқсан келтіретін түрлі деструктивті сыртқы және ішкі күштер әсерінің өсуі, есіртке бизнесі, халықаралық ланкесттік пен аймаққа экстремисттік құрылымдардың еніп кетуіне қарсы күрестің қажеттілігі.
діни-экстремисттік белгілердің өршіп дамуы, қоғамның зайырлы және саяси өміріне діни исламистік ұйымдардың (Өзбекстан, Тәжікстан) белсенді араласуы, халық бірлесіп тұратын және тығыз орналасқан аймақтардағы этникааралық қайшылықтар мен қақтығыстардың болуы (Ферғана даласы) ;
кең көлемді және жан-жақты сауда-экономикалық және коопреациялық ынтымақтастықтардың дамуының қажеттілігі, оның түпкілікті мақсаты - Орталық Азия елдерінің өзін-өзі қамтамасыз ете алатын және қорғалған нарығын қалыптастыру болып табылады, экономика мен халық тұрмысының қарқынды түрде өсуі;
отандық тауарларға бірлесіп қолдау көрсетудің қажеттілігі, бүкіл экономикалық кеңістікте кәсіпкерлікке тең жағдай қамтамасыз ету, экспортқа бағытталған және импорттың орнын басатын өндірісті келісіп дамыту, тауарлар, қызметтер, еңбек және капиталдың еркін қоғалысы үшін жағдай жасау;
қомақты минералды-шикізат және ауыл шаруашылық ресурстарын бірлесіп тиімді пайдалану, ол ресурстардың көбі еш жерде табылмайды және әлемдік нарықта үлкен сұранысқа ие болады, бірақ оларды әлемдік нарыққа тасымалдау мен өңдеу үшін бірлесіп күш салу арқылы ғана оң нәтижеге жетуге болады;
суарылмалы жер шаруашылығы дамуының басты факторы мен табиғи байлық - су ресурстарын бірлесіп пайдаланудағы проблемалардың болуы. Бұл Орталық Азия елдерінің әлеуметтік -экономикалық әл-ауқатын жақсартудың негізі болып табылады.
ондаған жылдар бойы Тәжікстан мен Қырғызстанның су электр станциялары басымды орынды иеленген бірегей қуат жүйесі болған аймақты сенімді қуатпен қамтамасыз ету және негізгі жеткізуші Өзбекстан мен Түркменстан болып келген газбен қамтамасыз ету мәселелері тұр;
көліктік-байланыстық жүйелердің қызмет атқаруында бірліктің сақталуы, әсіресе, аймақ шеңберіндегі көлік жүйесінің еркін қозғалысында қажетті, Трансазиялық магистралінің құрылысының аяқталуымен байланысты өскен аймақтың транзиттік потенциалын бірлесіп пайдалану;
экология, қоршаған ортаны қорғау және жоғары сейсмикалық және сел қаупі бар жағдайларды есепке ала отырып, табиғи апаттардың және тағы да басқа табиғи қауіптердің алдын алу бағытындағы мәселелерді шешуде қажетті ынтымақтастық мәселесі;
гуманитарлық және әлеуметтік салаларда тығыз ынтымақтастықты, ортақ тарихы мен тамыры бар, сондай-ақ өзара әсер ететін мәдениеті, өнері және әдебиеті бар Орталық Азияда тұратын халықтардың өмір сүру мен қарым - қатынасқа түсу еркіндігі.

Әрине, тез арада шешуді қажет ететін және болашақта маңызы зор мәселелердің тізімі бұнымен аяқталмайды.

Президент Н. Ә. Назарбаев жалпы жағдайды былайша сипаттайды: «Біздің аймақтық бірлігіміз - ойдан шығарылған нәрсе емес, объективті шындық болып келеді. Георгафиялық көзқарас бойынша бұл түсінік бұрыннан «Орталық Азия» терминімен бекітілген. Оны неге транзиттік немесе экономикалық мағынамен толықтырмасқа? Ол үшін барлық алғышарттар бар. Олар егемендік пен тәуелсіздіктікті нығайтумен байланысты саяси міндеттердің ортақтығымен бірге жүреді. Сондай-ақ нарықтық экономиканы қалыптастырудан бастап су қорларын тиімді пайдалану сияқты мәселелердің ұқсастығымен байланысты. Ақырында, біздің тарихи және мәдени тамырларымыз бір.

Біздің аймақ минералды ресурстарға бай және құрлықтық көлік тораптарының түйіскен жерінде орналасқан. Біздің аймақ тек қана Ресей және Қытаймен ғана шектеспейді - елдердің әрқайсысы геосаяси біртұтас жүйе болып есептеледі, сондай-ақ бүкіл әлемге әсер етуі мүмкін жаңа және күрделі үрдістер өріс алып жатқан Орта және Таяу Шығыс аймақтарымен де шектеседі. Біздің жас мемлекеттеріміз ақталмайтын өзара бәсекелестікке түскен жағдайда, әлемдік экономикаға аяқ басу, өзіміздің мүмкіндіктерімізді тиімді пайдалану және сыртқы әсерлерге жауап қайтару қиынға соғатын болады. »

Құлдырау алдында тұрған Орталық Азия елдері мен Қазақстанның арасындағы экономикалық, әсіресе коопреациялық, шаруашылықтық байланыстарды қалпына келтіру талпыныстары ТМД құрылғанға дейін де қолға алынған еді. Мысалы, 1990 жылы Қазақстанның бастауымен Алматы қаласында бұрынғы кеңес республикалары - Қазақстан, Өзбекстан, Қырғызстан, Түркменстан, Тәжікстанның басшылары экономикалық, ғылыми-техникалық, көлік пен байланыс және мәдени ынтымақтастық туралы келісім шартқа қол қою мақсатында алғаш рет бас қосқан болатын. Орталық Азия нарығын тауарлармен қамтамасыз ету мақсатында қолда бар өндірістік күштерді есепке ала отырып, экономиканы бірлесіп құрылымдық қайта құру бойынша бірқатар шешімдер қабылданған еді. [2]

Орталық Азия республикаларының мемлекеттік тәуелсіздік алуы нарықтық экономика құру барысында мемлекетаралық ынтымақтастық және аймақтық интеграция мәселелерінде жаңа стратегиялық әдістерді анықтауды қажет етті.

1993 жылдың шілде айында Қазақстан мен Өзбекстан арасында 1994-2000 жылдарға арналған экономикалық интеграцияны нығайту шаралары туралы келісім шартқа қол қойылған болатын, ал 1994 жылдың қаңтарында - екі елдің Біртұтас экономикалық кеңістік құру туралы келісім шартына қол қойылды. 1994 жылдың 30-сәуірінде 3 егеменді мемлекет - Қазақстан, Қырғызстан және Өзбекстан - Біртұтас экономикалық кеңістік құру туралы келісім шартқа қол қойды. Бұл келісім шарт Орталық Азияның бес мемлекетінің үшеуінің арасында экономикалық ынтымақтастықтың негізі болып, тауарлар, қызметтер, капитал және жұмыс күшінің еркін қозғалысы мен келісілген есеп жүргізу, бюджеттік, салықтық, бағалық, кедендік, көліктік және валюталық саясаттармен қамтамасыз етуі тиіс болатын. Біртұтас экономикалық кеңістіктің негізі - тең құқылық, өзара тиімділік және еркін бәсекелестік қағидаларынан құралуы тиіс болатын. Ал 1998 жылдың 26 наурызында БЭК құру туралы келісім шартқа толық қанды мүшесі ретінде Тәжікстан Республикасы қосылды. Сол жылдың 17 шілдесінде бұл «төрттік» Орталықазиялық экономикалық қауымдастық құруға шешім қабылдады.

Сол жылдың 26 наурызында Орталықазиялық экономикалық қауымдастықтың мемлекет аралық кеңесінің отырысында Қазақстанның, Қырғызстанның, Тәжікстанның және Өзбекстанның президенттері және ЭСКАТО-ның атқарушы хатшысы СПЕКА туралы Ташкент декларациясына қол қойды. Ол жерде Бағдарламаның жүзеге асуына кірісу мен ынтымақтастықтың басымды салаларын анықтау қарастырылды. Мемлектаралық кеңестің мүшесі болып табылмайтын Түркменстан Орталықазиялық экономикалық қауымдастықтың бұл саммитіне қатыспады, дегенмен 1998 жылдың қыркүйегінде СПЕКА-ға ресми түрде қосылды. Әр қатысушы мемлекет белгілі бір салада үйлестіруші болды:

көлік инфрақұрылымын дамыту және тауарлдардың, қызметтердің және халықтың мемлекеттік шекараларды кесіп өту шараларын жеңілдету - Қазақстан;
Орталық Азияның энергетика және су ресурстарын тиімді және үнемді пайдалану - Қырғызстан;
аймақтық бірлесіп даму стратегиясы, шетел инвестицияларын тарту, Тәжікстан бойынша халықаралық экономикалық конференция - Тәжікстан.
әлемдік нарыққа құбырлар арқылы көмірсутектік шикізатты тасымалдаудың көп нұсқалық жолдарын дамыту мәселесі бойынша аймақтық ынтымақтастық - Түркменстан;
халықаралық бәсекеге қабілетті өнеркәсіптік кәсіпорындарды қалыптастыру мақсатында өнеркәсіптік кәсіпорындарды қайта құру - Өзбекстан;

Дәл осы бағыт бойынша Орталықазиялық аймақтық ұйымының қызметінің жағдайын қарастыру керек. Басқару органдары мен атқарушы органдарына өзекті мәселелерді шешуге бар күштерін шоғырландыру қажет етеді.

Мемлекеттер су-энергетика, отын ресурстарын пайдалануда, мемлекет- аралық газ құбырларын пайдалануда бірегей саясат ұстануға тырысты. Нарын-Сырдария суқоймасы кешенінің су-энергетикалық ресурстарын кешенді пайдалану туралы келісім шартқа қол қойылды, республикааралық сушаруашылық нысандарын пайдалану мен жөндеу шығындарын қаржыландыруда мүше мемлекеттердің үлестік қатысуының бірегей ережелері мен қағидалары жасақталды.

Мемлекетаралық автокөлік жолдары мен теміржол көлігін бірлесіп пайдалануда, үшінші мемлекет нарығына шығу үшін жүк транзитін қамтамасыз етуде, талшықтық-оптикалық ТрансАзия-Еуропа байланыс желісінің ұлттық сегменттерін жобалау мен құрылысында, телевизиялық және радио бағдарламалармен алмасу үшін жасанды жер серіктерін бірлесіп пайдалану, мемлекетаралық жобалар жасақтауда оң нәтижелер бар. Жер мен автокөлік жолдарын мемлекетаралық жалға беру туралы келісім шарт іске асырылды.

Қауымдастық қызметінің экономикалық саладағы тиімділігіне келесілер әсер етеді:

барлық мүшелердің арасында еркін сауда режимінің жоқ болуы;
ортақ табиғи ресурстарды пайдалану мәселелері бойынша экономикалық мүдделердің әралуандығы;
электртасымалдау жүйелерін пайдалану мен көлік құралдарының транзиттік тасымалына тарифтер мен бағаларды орнату кезіндегі ұлттық эгоизм;
есеп және төлем қатынастары мен ұлттық валюталардың өзара конвертациялануына қойылатын көптеген әкімшілік шектеулердің болуы;
әлеуметтік-экономикалық реформаларды жүзеге асыру мен сыртқы экономикалық саясатты либерализациялаудағы өзгешелік, тіпті қайшылықтардың бар болуы;
кәсіпорынның өндірістік-шаруашылық және қаржылық қызметін басқарудағы мемлекеттер ролінің әр түрлі болуы.

Көптеген мәселелер бойынша Орталық Азиядағы Қазақстанмен тең ірі және алдыңғы қатарлы елдің бірі Өзбекстанның ұстанымдары ерекшеленіп тұрады. Сондай-ақ мемлекеттердің билік басындағыларының аймақтық және әлемдік мәселелерге субъективті және жеке көзқарастары да әсер етеді. [3]

Бұл ұйғарымдар шындыққа жанасатын сияқты, дегенмен барлығы алғаш көрінгендей қарапайым емес. Орталықазиялық қауымдастықта аймақ өміріндегі өткір және шынайы мәселелерге бет бұру мен нақтылау үрдісі жүріп өтті. Мемлекет басшыларының түрлі объективті және субъективті себептерге байланысты кең көлемді және жан-жақты экономикалық интеграция болмай жатқандығына, оның жүзеге асу уақытының келмегендігіне көздері жетті. Қазіргі кезде басқа мәселелер алдыңғы орынға шықты: ланкестік пен экстремизімге қарсы күрес, қауіпсіздік, маңызды табиғи және техногенді ресурстарды бірлесіп пайдалану. Мұны Орталықазиялық аймақтың басшыларының соңғы кездесулерінің нәтижесі бойынша қабылданған құжаттар мен шешімдер растайды. Ондай мәселелердің сәтті шешілуінен аймақтың бейбітшілігі мен қауіпсіздігі, әлемдік қауымдастыққа аяқ басуы тәуелді.

Осыған байланысты аймақтағы интеграцияның дамуы, үрдістердің қарқыны мен ауқымы ұлттық экономикалардың тиісті өзгерістерді жүзеге асыруға және экономикалық реттеудің әлемдік тәжірибеде қабылданған формалары мен әдістерін енгізуге дайын болуына, сондай-ақ Орталық Азия елдерінің үкіметтерінің экономикалық және ел басыларының саяси ынта-жігеріне байланысты болады.

1. 2 Интеграцияның экономикалық негіздері.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.