Қазіргі жаратылыстану концепциялары пәнінен лекциялар жинағы

Пән: Биология
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 56 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗІРГІ ЖАРАТЫЛЫСТАНУ КОНЦЕПЦИЯЛАРЫ ПӘНІНЕН ЛЕКЦИЯЛАР ЖИНАҒЫ

І-тақырып. Кіріспе. Ғылым. Ғылымның даму тарихы, мазмұны, құрылымы және негізі сипаттамалары.

Мәдениет. Гуманитарлық және жаратылыстану мәдениеттері

Мәдениет - адамзат тіршілігінің ең негізі сипаттамаларының бірі болып, ол адамзат қоғамы дамуы барысында адамдардың рухани және материалдық қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін жасалған материалдық және рухани байлықтарының жиынтығы. Яғни мәдениет деп біз адмзат қолымен жасалған дүниені түзінеміз. Мәдениет бұл адмзат тіршілігі мен іс әрекетінің жемісі, ал тіршілік адмның әлемдегі өмір сүруінің әдісі. Адамзат еңбегінің жемісі ғасырлар көлемінде жинақталды және де мәдениет тарихи тұрғыдан әрқашан байытылып, толықтырылылады.

Қәзіргі күндегі көптүрлі мәдениет жүйесін негізгі екі үлкен топқа жіктейді: материалдық және рухани мәдениет.

Материалдық мәдениет бұл бізді қоршаған, адамзат қолымен жасалған материалдық заттар мен денелер, материалдық байлықтар жиынтығы. Әрбір тұлға ауқымды материадық мәдениет жүйесімен қоршалған болып, өзінің өмірі барыснда сол материалдық дүниені танып біледі, игереді.

Соның нәтіжесінде адам қоршаған ортаны танып біліп, өзін-өзі дамытып отырады.

Рухани мәдениет деп адамдардың рухани өмірі түсіндіріледі. Рухани мәдениет адамдардың рухани қажеттіліктерін, ішкі дүниесін байыту үшін, яғни адмның ішкі дүниесін байыту, оның сана-сезімін, психологиясын, ойлау қабілетін, білімін арттыру үшін қызмет етеді. Адамзаттың рухани өндірісінің негізі өнімдері: пікір, түсінік, ғылыми гипотезалар, теориялар, моральдық нормалар, құқықтық заңдылықтар, саяси көзқарастар, программалар, діни көзқарастар, т. б. болып табылады.

Адамның рухани қажеттілігінің болуы, нақты айтқанда оны жануарлар дүниесінен ажыратып тұрады.

Рухани мәдениеттің тасмалдаушылары: тіл, кітаптар, қолжазбалар, өнер туындылары, графика, сызбалар.

Тіл - адам ойының универсалды, ең алғашқы тасмалдаушы. Тіл адам ойының материалдық көрінісі. Тіл- ұлттық сана-сезімнің ең негізі көрінісі. Ой бұлыңғыр болса - тіл де бұлыңғыр болады.

Әрбір адам рухани мәдениеттің тек қана тұтынушысы ғана емес, оны құрушы да бола алады.

Рухани мәдениет жүйесін талдау арқылы, оның мынандай негізі компаненттерін ажыратып көрсетуде болады: саяси сана-сезім, құқықтық сана сезім, мораль, өнер, дін, философия және ғылым .

Ғылым - рухани мәдениеттің ең негезі құрам бөлектірінің бірі болып есептеледі. Оның рухани мәдениеттегі алатын ерекше орны, ғылымның қоршаған ортаны, адамзаттың өзін-өзі танып білуіне және дүниені материалдық тұрғыдан өзгертуге бағытталғандығында болып табыналады.

Ғылым -табиғат, адамзат қоғамы, ойлау құбылысы жайлы білімдер мен зерттеу жұмыстарының жүйесі.

Ғылымның негізгі белгілері: оның жан-жақтылығы мен фрагментарлығы, жалпыға тәнділігі мен жеке еместігі, жүйелігі мен аяқ- талмайтындығы, үйлесілімділігі мен сыншылдығы, ақиқатшылдығы мен сезімталдығы.

Дүниені материалдық тұрғыдан өзгерту ең алдымен оны танып білуден басталды. Таным және практика бұл бірін-бірі толықтырушы екі құбылыс.

Таным адам іс-әрекетің туындысы болып, сол іс-әрекетті күрделендіруге бағытталған.

Таным - ғылымға дейінгі, ғылыми емес, және ғылыми таным болып жіктеледі. Ғылымға дейінгі және ғылыми емес таным жүйелері денелер мен құбылыстарды тек үстіртін сипаттауға, кейбір фактілерді келтіруге ғана негізделген.

Ал ғылыми таным фактілерді сипаттап қана қоймай, оны ғылыми тұрғыдан түсіндіріп беруге негізделген. Ғылым өте жоғары дәлдікке, шындыққа інтіледі. Ғылыми танымның нәтижелері өте нақты, ешқандай қосымшасыз, дәлелді болуды қажет етеді.

Қазіргі заманғы ғылым көпсалалы, жеке ғылымдардың жиынтығы болып табылады. Дегенмен олардың бәрін негезгі екі топқа жіктеуге болады: фундаменталды және қолданбалы ғылымдар.

Фундаменталды ғылымдардың негізгі мақсаты дүниенің құрылысын және оның негізгі заңдылықтарын танып білу болып табылады. Фундаменталды ғылымдар саласына:

а) математикалық ғылымдар;

б) жаратылыстану ғылымдары;

в) әлеуметтік ғылымдар;

г) гуманитарлық ғылымдар жатады.

Фундаменталды ғылысдардың бұлай аталуының негізгі себебі, олар өзінің негізгі тұжырымдары, теорислары арқылы әлемнің ғылыми бейнесінің мазмұның ашып береді.

Қолданбасы ғылымдар фундаменталды ғылымдар жасап берген білімдер, әлемнің объективті заңдылықтарын адамдардың қажеттіліктері мен мүдделері үшін пайдануға бағытталған.

Қолданбалы ғылымдарға: кибернетика, техникалық ғылымдар, ауылшаруашылық ғылымдары, медициналиық ғылымдар, педогогика т. б. жатады.

Қолданбалы ғылымдарда фундаменталды білімдер өзінің практикалық қолдануын табады.

Ғылыми танымда танымдық іс-әрекеттің негізгі екі деңгейі анық ажыратылады: эмпирикалық және теориалық деңгейлер. Эмпирикалық таным деңгейіне: бақылау, әр түрлі эксперимент түрлері, заттық модельдеу, алынған нәтижелерді сипаттау, өлшеу әдістері жатады. Эмпирикалық таным деңгейінде білімнің негізгі формалары: ғылыми факт және заң қалыптасады.

Заң - тұрақты, қайталанып отыратын құбылыстар мен ішкі байланыстылықты сипаттайды. Егер эмпирикалық таным денгейінде заңдылықтар ажыратылып, ерекшелендірілсе, теорилық деңгейінде олар түсіндіріледі.

Теория - танымның ең жоғары формасы. Теория заттар мен құбылыстар жайлы олармен тікелей қарым-қатынаста болмай ақ білім алуға мүмкіндік береді.

Жаратылыстану мәдениетті мен гуманитарлық мәдениетті бір-біріне қарама-қарсы қоюға болмайды. Гуманитарлық мәдениеттін өзінің материалдық негізі болуы тиіс. Бұл екі мәдениет саласы әрқашан бірін-бірі толықтырып, байытып отырады.

Метод және методология

Метод - бұл теорилық және практикалық іс-әрекетті ұйымдастырудың әдісі. Кез келген іс-әрекеттің нәтижесі жемісті болуының негізгі себебі методтың дұрыс баңдалуына байланысты болады.

Методология - методтың эффективтілігі, негізі және оны пайдалану заңдылықтары жайлы ғылым.

Ғылыми метод - ғылыми шындыққа жету. Танымдық іс-әрекетті ұйымдастырудың және таным құралдарын ұйымдастырудың әдісі. (Ф. Бекон) . Ғылыми методты таным мен практиканың арасында байланыс қызметін атқарады.

Жаратылыстану ғылымында қазіргі кезде өте көптеген ғылыми методтар қолданылады. Олар: бақылау, эксперимент, индукция, дедукция, анализ, синтез, формализация, өлшеу, салыстыру, идеализация, модельдеу, математикалық гипотиза, методы, генетикалық метогд.

IІ-тақырып. Классикалық физиканың элементтері

Кеңістік, уақыт, материя концепциялары
Ньютон механикасының ерекшеліктері
Классикалық механиканың принциптері

Жаратылыстану ғалым - табиғат құбылыстарын және заттарын танып білу ғылыми ретінде дүниені біртұтас деп санайтын натурфилософиядан өсіп, өокендеді. Біртіндеп табиғатты біртұтас ретінде қараудан, оның жеке құбылыстары мен сапаларын зерттейтін жаратылыстанудың жкек салалары қалыптасты.

Физика материалдық бөлшектердің, заттардың, өрістің жіне басқа денелердің қасиеттері мен қозғалысы заңдары туралы ғылым. Физиканың ең негізгі ұғымдары материя, уақыт, кеңістік ұғымдары.

Материя дегеніміз -табиғи бомысты, объективті шындықты сипаттайтын философиялық ұғым. Физикада материя зат (бөлшек), өріс, физикалық вакуум деп бөлінеді.

Материялық дискрептілігі жайлы да өте ерте кезде, ертедегі грек философтары да өз тұжырымдарын айтқанү бірақ олар мателяны үздікті дискретті деп есептеп, заттың ең кіші, «бөлуге», «кесуге» болмайтын бөлшегі атом деп түсінген. (Левкит, Демокрит, Эпикур) . Атақты грек философы Аристотельдің ғылыми жаратыстылық көзқарасының негізгі материя мен форма жайлы ілімі болып табылды. Аристотель дүние заттардан құрылған, ал әрбір зат материя мен форманың қосындысы деп түсіндірді.

Ол жеке материя - формасыз, заттың түзілуі үшін белсенді болмаған негіз деп көрсетеді. Материя затқа айналуы үшін ол формамен бірігуі қажет деп есептеп, алғашқы форма ретінде ыстық, суық, ылғал және құрғақты ұсынады. Осы формалардың материямен байланысуда нәтижесінде бастапқы элементтер түзіледі деп түсіндірді.

Алғашқы материя

Ыстық+құрғақ ыстық+ылғал суық+ылғал суық+құрғақ

от ауа су жер

Жалпы жаратылыстану ғылыми бүкіл дамуы барысында материя, кеңістік, уақыт ұғымдарына сипаттама беруге әрекеттенді. Бірақ, бұл ұғымдарға ең алғаш ғылыми тұрғыдан анықтама берген ағылшын физигі И. Ньютон болды. Ньютонның түсінігі бойынша - абсолют кеңістік - материяны ендіруші, абсолют уақыт - қзақтылық, ал материя жеке кірпіштер мен бостықтан тұрады дейді. Ньютонның түсінігі бойынша кеңістік, уақыт, материя өзгермейді. Олар мәңғілік. Кеңістік біртекті «изотропты!, уиі өлшемді, ауқыт үздіксіз және бірқалыпты өтіледі делінеді.

Алғашқыда Ньютон физикасы қарапайым қозғалыс, яғни бөлшектердің механикалық қозғалысын зерттеген. Ньютонның механикалық қозғалыс заңдары Аристотель маханикасына тікелей соққы берді. Аристотель механикасы мына принциптерге негізделген: «егер денені итеруші күш әсерін тоқтатса, қозғалыстағы дене тоқтайды немесе ауыр денелер жылдамырақ құлайды». Бірақ Ньютон - физиканың прогресі біртіндеп көрнеліліктен бас таруына байланысты екендігін көрсетті. Яғни дұрыс қорытынды жасау үшін нақтылықтан абстракцияға көшу қажет болды. Дұрыс корытынды жасау үшін идеал тәжірибе қажет болды.

Үйкелес күшін жою мәселесі идеал жылтыр дене және идеал жылтыр бет түсініктерін еңгізуді қажет етті. Мұндай тәжірибелерді Галилео Галлилей іске асырды және ол Аристотель принциптерінің қате екендігін көрсетті. Галлилей Пиза қаласындағы ең биік мұнарадан әр түрлі салмақты денелерді тастаған. Шын мәнінде зерттеуші жылтыр көлбеу беткен салмақтары әр түрлі жылтыр шарларды жылжыту арқылы тәжірибе жасады. Галлилей өлшеулерінің нәтижесінде салмақтары әр тұрлі денелердің жылдамдығы бірдей заңдылық бойынша артатындығы анықталды. Ньютон өзінің механикалық қозғалыс заңдарын Галлилей тәжірибелерінің нітижелеріне сүйеніп қорытқан болатын. Ұлы физитің тәжірибесінде көлбеу жазықтық бойысен домалаған денерге үнемі бірдей күш әсер етеді де олардың жылдамдықтары артады. Осыдан барып денеге әсер етуші күш оны козғальумен қатар жылдамдығын өзгертеді деген қорытынды жасалды. Сонымен қатар, денеге күш әсер етпесе ол түзу бағытта, тұрақты жылдамдықпен қозғалатындығы тұжырымдалды. Ньютон тұңғыш рет дене күшін, яғни физикалық жүетіні зерртеді. Ол дененің орнын коордлинаттармен және орналасудың өзгерімен яғни жылдамдықпен және жылдамдықтың өзгерісіудеумен сипатттады.

Ньютон механикалық қозғалыс заңдары

1) Кез келген дене тыныштықта немесе бірқалыпты тіке бағытты қозғалыс қалпында оға әсер ететің күштер бұл қалыпты өзгеркенге дейін болады.

2) Днен массасының (m) оның удеуіне көбейтіндесі (а) оған әсер ететің күште тең болады F=ma, ол удеудің бағыты кұш бағытымен сәйкес келеді.

3) Әрекетке әрқашан да оған көлемі жэағынан тең қарсы бағыттылған әрекет сәйкес келеді.

Физикалық заңдардың сипаттамалары зерттейтін объектіге, құбылыстарға байланысты болады. Яғни кез келген теорияның қолданулы ауқымы болады. Сондықтан бізді қоршаған материялдық әлемді мета-, макро-, микродиниеге бөліп қарастарады:

- мегадүние -галактикалар мен жұлдыздарды, планеталарды;

- макродұниеге - тірі клеткалды, адам мен жерді;

-микродүниеге - молекулалар, атомдар, элементер бөлшектер дүниесін жатқызады.

Сонымен физикалық теориялардың белгілі бір қолдану шекарасы болады.

Дененің массасы мен оның қозғалыс жылдамдығы онша үлкен болмаған кезде классикалық физика заңдары пайдаланылады. Масса өте үлкен және жылдамдық көбірек болса - салыстырмалылық теориясын, ал микробөлшектерді зерттегенде кванттық физикалыны қолданады.

Теориялық физика құрылымын қарастыра отырып Гейзенберт әрқайсысы қандай да бір жалпынама теорияға сүйенетін 4 концептуалды жүйені бөліп көрсетті.

1) Классикалық механика (акустика, атрогибродинамика) ;

2) Статистикалық механика (термодинамика) ;

3) Салыстырмалықтың арнайы т. (эленктрод, оптика) ;

4) кванттық механика.

Салыстырмалылық теорияда бүкіл әлемге тән, ал кванттық механикада - микроәлемдік физикалық универсал заңдар тұжырымдалғанмен оларды таным, түсінуге белгілі бір жүйелілік пен байланыс қажет. Бұл ілімдер қашанда жетіліп отырады және мүмкіндік береді.

Физика табиғаттағы құүбылыстарды зерттейтіндіктен, физикадағы модельдеу дәл суреттеме бере ала ма? - деген сұрақ тұындайды. Бұл сұрақ тек ойлау арқылы шешілмейді, біз ғылым нәтіжесіне сенеміз, өйткені ол табиғаттағы құбылыстарды түсінуге мүмкіндік береді. Әлемдегі барлық заттар бірдей материалдық негізге ие, табиғат заңы бәріне ортақ.

Табиғатта өтіп жатқан эволюция тірі организм тәрізді, физикалық түсініктер мен теорияларды өзгертіп, жақсартып отырады. Ғылымда да табиғаттағы сияқты тұрақтылық пен тұрақсыздық бой алады. Сонымен әлемнен қазіргі бейнесі орнықты, әрі тұрақты, түзу емес ешқаншан қайталанбайтын процестерден тұратындығын естен шығармауымыз керек.

Салыстырмалылықтың жалпы және арнайы теориясы

Жаратылыстану ғылыми - табиғат құбылыстарын және заттарын танып білу ғылыми ретінде дүниені біртұтас деп санайтын натурфилософиядан өсіп, өркендеді. Біртіндеп табиғатты біртұтас ретінде қараудан, оның жеке құбылыстары мен сапаларын зерттейтін жаратылыстанудың жеке сапалары қалыптасты. Физика жаратылыстану ғылымының ең негізгі саласы ретінде - материяның қарапайым және жалпы заңдылықтарын зерттейді. Физикалық заңдары универсалды, тек қана жерге ғана тән заңдар емес, бүкіл материалды әлемге тән жалпы заңдалықтар.

Жаратылыстану ғылыми бұкіл даму барысында материя, кеңістік, ауқыт ұғымдарына сипаттама беруге ұрынды. Біраққ, бұл ұғымдарға ең алғаш ғылыми тұрғыдан анықтама берген ағылшын физикгі И. Ньютон болды. Ньютонның түсінігі бойынша - абсолют кеңістік - материаны ендіруші, абсолют ауқыт - ұзақтылық, ал материя жеке керпіштер мен бостықтан тұрады дейді. Ньютонның тұжырымы бойынша кеңістік, уақыт және материя өзгермейді, олар мәнгілік: кеңістік біртекті «изотропты) үш өқлшемелі: ауқыт үздіксіз және бірқалыпты өтеді делінеді.

Кеңістік, ауқыт және материя түралы жаңа түсіні А. Эйштейннің салыстырмалық теориляы Гейзерберг, Шредингердің кваттық механикасы негізінде туындады. Эйштейн жасаған салыстырмалықтық арнайы теорилық екі постулатқа негізделеді.

1) Салыстырмалылық принципі: барлық инерциялық есептеу жүйелері оларда кез келген физикалық экспериментті қою тұрғысынан қарағанда бір-біріне эквивалентті.

2) Барлық инерциялды есептеу жүйелерінде жарықтың жылдамдығы тұрақты болады.

Салыстырмалылық принципті: кеңістік пен ауқыттағы барлық өлшемдер мен байқаулар салыстырмалы келетіндігін дәлелдеді.

Екінші пастулат вакуумдегі жарық жылдамдығының жарық көзі мен қабылдағыштың қозғалысына тәуелді емес екедігін білдіреді, ол барлық бағыттарды бірдей және 300 000 км\с тең.

Салыстырмалықтың арнайы теориясы ережелерінен шығатын қорытындылар:

1. Ұзындықтың қысқарды.

2. Уақыттың кідіруі.

3. Массаның артуы.

1905 жылы Эйштейн масса мен энергияның арасындағы байланыстылықты дәлелдейтін тұжырым жасады.

«Дененің массасы дегеніміз оның ішіндегі энергияның мөлшері»

Будан шығатын негізгі тұжырым ешбір тыныштықтағы массасы О-ден артық болған бөлшек жарық жылдамдығымен қозғала алмайды, сонымен бірге ешқандай ақпаратты жарық жылдамдығынан тезірек беруге болмайды.

Ньютондық көзқарас бойынша біз қоршаған дүниені үш өлшемді, ал ауқытты өз бетінше тәуелсіз, тоқтамайтын бірқалыпты ағатын ағын деп түсмінеміз. Бірақ салыстырмалықтын арнайы теориясы кеңістік пен уақытты тіуелсіз физикалық мәндер ретінде қараіға болмайтындығын дәлелдеді. Әлемдегі барлық оқиғалар төрт өлшемді кеңістікті уақытта өтеді.

1916 ж. Эйштейн салыстырмалықтың жалпы теориясын жасап - тағы да бір төңкеріс жасады. Салыстырмалылықтың жалпы теориясы бойынша кеңістік қисаяды да евклидтіктен ауытқиды. Уақыт біртекті, үздіксіз және бір бағытта өтеді. Салыстырмалылықтың жалпы теориясы бойынша уақыттың таралуы әсер етеді. Днен неғұрлым салмақты және оның тығыздығы жоғарырақ болса, ол өзін қоршаған кеңістік - уақытты соншалық көбірек қабыстырады, ал бүдан кқршә денеге соншалыұты көбірек тартылыс күші әсер етеді.

Ньютонның екінші заңына қатысты «масса» термині инертті масса мағынасында дененің қозғалыс қалпының кез келген өзгеруіне оның кедергісінің мөлшерін білдіреді (F=ma) . Бірақ Ньютондық бүкіләлемдік тартылыс заңындағы «масса» ұғымының мағынасы басқа - бұл тартылумен масса немесе гравитациялық масса F=G ^mN

ⁿ²

Әуелде Галлилей де гравитациялық өрістегі барлық денелер олардың салмағына қарамастан бірдей үдеуге ие болатынын айтқан. Бұдан инерттік және гравитациялық массалардың теңдігі шығады.

Дене массасын анықтаудың екі тәуелсіз әдісі бар: 1) денеге әсер еткен басқа бәр күштің туғызған үдеуі арқылы (инертті масса), 2) тартылыс өрісіндегі тартылыс арқылы (гравитациялық масса - дененің салмағы) . Дененің инертті және гравитациялық массаларының арасындағы тәуелсіздік, олардың эквиваленттілігі классикалық механикада масса мен салмақтың пропорционалдық заңы арқылы көрсетілді Р/m=g.

Термодинамика және статистикалық физика

Термодинамика - жылу физикасы, жылу процестері.
Термодинамика заңдары. Энтропия.
Нақты процестердің қайтымсыздығы.

Термодинамика - бұл жылу процестерін оқытатын физиканың саласы. Термодинамиканың ішкі энергия, жылу мөлшері, жұмыс негізгі ұғымдары:

Ішкі энергия дегеніміз - дене немесе денелер жүйесінің функциясы. Ал иеханикалық энергия (кинетикалық және потенциялық) - жүйе жылдамдығының, және оның кординаталарың яғни жағдай параметрлерінің функциясы.

Жұмыс және жылу мөлшері ішкі энергиядан өзгешще құбылысты сипаттайды және жүйенің бір күйден екінші күйеге өтуі арқылы анықталады.

Термодинамикалық зерттеулер әммебап сақталу заңы, яғни материя мен энергияның сакталуы заңы негізінде жүргізіледі. Бұл заңды ХУІІІ ғасырда орыс ғылыми Ломоносов сипаттап берген. Материяға байланысты: еш нәрсе жоқтан пайда болмайды және бардан жоқ болмайды тек бір тұрден екінші түрге ауысып отырады.

Энергияға байланысты: энергия жоқтан пайда болмайды және жоғалып кетпейді, тек қана бір күйден екінші бір күйге ауысып отырады. Сонымен бірге Ломоносов энергия мен массаның арасындағы байланыстылықты да сыпаттап берді.

E E

Е= mc ² m= c ² =

c ² m

Әммебап сақтау заңы негізінде термодинамикалық 2 заңы сипатталады:

1) Жүйеге берілген жылу мөлшері - оның ішкі энергиясы мен жұмыстың қосындысына тең болады;

2) Яғни жүйесі сырттан жылу берілетін болса ол жүйенің ішкі энергиясына немесе оның денелермен атқаратын жұмысына айналады.

Жүйелер ашық немесе тұйық жүйе болуы мүмкін. Ашық жүйелер деп өзін қоршаған ортамен энергия және зат алмасатын ал тұйық жүйелер деп өзін қоршаған ортамен энергия және зат алмаспайтын жүйелерді айтады. Табиғаттағы үрдістер (процестер) қайтымды және қайтымсыз болуы мүмкін. Бірақ бізге табиғи прроцесстердің бір бағытты қайтымсыз өткеннен келешекке бағыттасқандығы мәлім. Табиғатта қайтымсыз процестерге қарағанда қайтымды процестердін үлесі өте төмен.

Энтропия - энергияның қайтымсыз түрде таралуының өлшемі немесе энтропия энергияның өзгеру мүмкіншілігінің өлшемі. Энтропия тек қана жабық жүйелер үшін анықталады. dE=dQ/T қайтымды процестер кезінде энтропия өзгермейді, тұрақты болады. dE= ^dQ ал қайтымсыз процестер

кезінде энропия әрқашан өзгеріп отырады dE > ^dQ

Термодинамиканың екінші заңы бой ынша: тұйық жүйелерде энропия өзінің максимум мәніне жеткенше арта береді. Екінші сөзбен айтқанда әлемдегі энергия қоры біртіндеп таусылады, яғни әлемде энергияның теңсеу процесі жүруде, соған байланысты Әлем «температуралық өлімге» жақындауда.

Классикалық дермодинамиканың көзқарасы бойынша термодинамикалық процестер қайтымсыз, сондықтан Әлемдегі құбылыстарды артқа қайтаруға болмайды, яғни энропияның артуына кедергі жасау мүмкін емес. Уақыт өтуімен ілемнің ұйымдасқан құрырымдарды ұстап тұру мүмкіншілігі төмендейді. Соның нәтіжесінде олар ұйымдасу дәрежесі төмен болған құрылымдарға ыдырап кетеді. Ақыр соныңда әлемдегі энергетикалық көздер жойылып, әлем кеңістігінде энергетикалық біркелкілік пайда болады. Термодинамиканың екінші заң бұл қайтымсыз процестер үшін орынды.

Жылу - бұл қозғалыс формасы болғандықтан, осы қозғалыстаң заңдылықтарын зерттеу қажетті туады. Бұл мәселені шешу негізінде газдардың кинетикалық теориясы пайда болды және кейінне статистикалық физикаға айналды. Газдардың кинетикалық тьеориясы негізінде көптеген құнды нәтіжелерге қол жеткізілді. Атап айтқанда: идеал газдардың кинетикалық моделі жасаллынды, газ молекулалары жылдамдығының таралу заңы, реал газдар теориясы жасалынды.

Газдардың кинетикалық теориясы негізінде термодинамиканың екінші заңының молекулалық негізділуі жүзеге асырылды. Бұл бағытта Больцманның еңбектері құнды болды. Больцман өзінің атақты Н-теоремасын жасады. Осы теоремаға сәйкес бастапқыда стационар емес қүйде болған идеал газ уақыт өтуімен өз-өзінен статикалық тепе-тендік күйіне көшеді. Бұл теореманы Больцман термодинамиканың екінші саңынаң дәлелі ретінде ұсынады.

Больцман молекулалық процестердің қайтымсыз екендігін болжайды. Яғни энергия ықтималдылығы төмен формадан ықтималдылығы жоғары формаға ауысады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.