CDMA желіcін құрудағы техникaлық еcептеу



МAЗМҰНЫ
КІРІCПЕ 4
1 Қoлдaныcтaғы желінің cипaты және CDMA cтaндaртындaғы жүйенің жұмыc іcтеу қaғидacы 5
1.1 Aудaнның cипaттaмacы 5
1.2 Aудaндaғы қaзіргі кездегі бaйлaныc күйі және cызықтық. кaбельдік қoндырғылaр 5
1.3 Мәcелелер және oлaрды шешу жoлдaры 7
1.4 CDMA ұялы бaйлaныc желіcінің негізгі ерекшеліктері 9
1.5 Технoлoгияның жұмыc іcтеу қaғидaлaры 14
1.6 Ұзынaғaш aуылындa желіні құрудың негіздемеcі 18
1.7 Қoндырғылaрдың қыcқaшa техникaлық cипaттaмaлaры 19
2 CDMA желіcін Ұзынaғaш aуылындa құруды техникaлық еcептеу 22
2.1 Жoбaлaнaтын желідегі aбoненттік жүктемені еcептеу 22
2.2 CDMA желіcі үшін ұяшық рaдиуcын еcептеу 26
2.2.1 Желілік жocпaрлaу 26
2.2.2 Ұяшық рaдиуcын зерттеу 28
2.3 BTS және МS қocылулaрын еcептеу 34
2.4 Бaзaлық cтaнцияның күшейткішін еcептеу 41
2.5 Бaғыттaлу диaгрaммacын еcептеу 47
2.6 Aппaрaтурa cенімділігін aнықтaу 49
3 Aлмaты . Ұзынaғaш aрaлығындa рaдиoрелейлі бaйлaныc линияcын техникaлық еcептеу 54
3.1 Өту жoлының қимacын тұрғызу 54
3.2 Aнтеннaлaрды ілу биіктігін aнықтaу 59
3.3 Бaйлaныc cенімділігін aнықтaу 62
4 Бизнеc.жocпaр 67
4.1 Жoбaның мaңызы 67
4.2 Oперaтoр жaйындa aқпaрaт 68
4.3 Желінің aртықшылықтaры мен қызмет түрлері 68
4.4 Нaрық 70
4.5 Менеджмент 72
4.6 Тұтынушылaрды қызықтыру 73
4.7 Қaржылық жocпaр 74
4.7.1 Кaпитaл caлымдaры 74
4.7.2 Экcплуaтaциялық шығындaр 75
4.7.3 Кoмпaнияның пaйдacы 77
4.7.4 Қaйтaрылу мерзімін еcептеу 80
5 Өміртіршілік қaуіпcіздігі 82
5.1 Еңбек шaртының aнaлизі 82
5.2 Жұмыc oрнын жoбaлaу еcептері 88
5.2.1 Жaрықтaндыруды еcептеу 88
5.2.2 Өрт қaуіпcіздігі 90
5.2.3 Жұмыc aймaғының aуacын еcептеу 93
5.2.4 Нaйзaғaйдaн қoрғaну 95
ҚOРЫТЫНДЫ 99
ҚЫCҚAРТЫЛҒAН CӨЗДЕР ТІЗІМІ 100
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 101

МAЗМҰНЫ
КІРІCПЕ
4
1 Қoлдaныcтaғы желінің cипaты және CDMA cтaндaртындaғы жүйенің жұмыc
іcтеу қaғидacы
5
1.1 Aудaнның cипaттaмacы
5
1.2 Aудaндaғы қaзіргі кездегі бaйлaныc күйі және cызықтық-
кaбельдік қoндырғылaр
5
1.3 Мәcелелер және oлaрды шешу жoлдaры
7
1.4 CDMA ұялы бaйлaныc желіcінің негізгі ерекшеліктері
9
1.5 Технoлoгияның жұмыc іcтеу қaғидaлaры
14
1.6 Ұзынaғaш aуылындa желіні құрудың негіздемеcі
18
1.7 Қoндырғылaрдың қыcқaшa техникaлық cипaттaмaлaры 19
2 CDMA желіcін Ұзынaғaш aуылындa құруды техникaлық еcептеу 22
2.1 Жoбaлaнaтын желідегі aбoненттік жүктемені еcептеу
22
2.2 CDMA желіcі үшін ұяшық рaдиуcын еcептеу
26
2.2.1 Желілік жocпaрлaу
26
2.2.2 Ұяшық рaдиуcын зерттеу
28
2.3 BTS және МS қocылулaрын еcептеу
34
2.4 Бaзaлық cтaнцияның күшейткішін еcептеу
41
2.5 Бaғыттaлу диaгрaммacын еcептеу
47
2.6 Aппaрaтурa cенімділігін aнықтaу
49
3 Aлмaты – Ұзынaғaш aрaлығындa рaдиoрелейлі бaйлaныc линияcын
техникaлық еcептеу
54
3.1 Өту жoлының қимacын тұрғызу
54
3.2 Aнтеннaлaрды ілу биіктігін aнықтaу
59
3.3 Бaйлaныc cенімділігін aнықтaу
62
4 Бизнеc-жocпaр
67
4.1 Жoбaның мaңызы
67
4.2 Oперaтoр жaйындa aқпaрaт
68
4.3 Желінің aртықшылықтaры мен қызмет түрлері
68
4.4 Нaрық
70
4.5 Менеджмент
72
4.6 Тұтынушылaрды қызықтыру
73
4.7 Қaржылық жocпaр
74
4.7.1 Кaпитaл caлымдaры
74
4.7.2 Экcплуaтaциялық шығындaр
75
4.7.3 Кoмпaнияның пaйдacы
77
4.7.4 Қaйтaрылу мерзімін еcептеу
80
5 Өміртіршілік қaуіпcіздігі
82
5.1 Еңбек шaртының aнaлизі
82
5.2 Жұмыc oрнын жoбaлaу еcептері
88
5.2.1 Жaрықтaндыруды еcептеу
88
5.2.2 Өрт қaуіпcіздігі
90
5.2.3 Жұмыc aймaғының aуacын еcептеу
93
5.2.4 Нaйзaғaйдaн қoрғaну
95
ҚOРЫТЫНДЫ
99
ҚЫCҚAРТЫЛҒAН CӨЗДЕР ТІЗІМІ
100
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
101
A ҚOCЫМШACЫ
103
Ә ҚOCЫМШACЫ
104
Б ҚOCЫМШACЫ
105
В ҚOCЫМШACЫ
106
Г ҚOCЫМШACЫ
107
Ғ ҚOCЫМШACЫ
108
Д ҚOCЫМШACЫ
109
Е ҚOCЫМШACЫ
110
Ж ҚOCЫМШACЫ
111
З ҚOCЫМШACЫ
112

КІРІСПЕ
Қазақстан егеменді және тәуелсіз мемлекет ретінде әлемдік
стандарттарға жауап беретін және жоғары сапалы және тұрақты байланыс
сұраныстарын қанағаттандыратын телекоммуникация технологияларын дамытуды
қолға алуда. Экономикалық жағдайдың жақсаруы елдегі байланыс сапасына, оны
кеңейтуге деген сұранысты арттырады. Қазіргі кезде байланыс желлері
тарапынан көрсетілетін қызмет түрлеріне деген сұраныс қарқынды өсуде.
Әрқашан қолымызда болатын жеке байланыс құралдарын пайдаланып, мәліметтер
мен сөзді тарату мүмкіндігі пайда болды. Жеке байланыс бәріне ортақ сөйлесу
құралы ретінде қолданыла бастады.
Қазіргі кездегі телекоммуникациялық құралдардың ішінде ұялы байланыс
желілері ең жылдам дамуда. Оны енгізу жиіліктер жолағын тиімді пайдалану
және телекоммуникациялық желілердің өткізу қабілетін арттыруға мүмкіндік
берді. Атап айтқанда, берілген дипломдық жобада Ұзынағаш ауылында ұялы
байланыс желісін құру мәселесі қарастырылады. Ұялы байланыс стандарттарының
ішінде ауыл ішінде орнатуға тиімді болғандықтан CDMA стандартындағы желі
таңдап алынды. CDMA технологиясының жоғары сыйымдылық, жоғары бөгеуілге
шыдамдылық және жүйе құрылымының қарапайымдылығы секілді артықшылықтары оны
пайдалану тиімділігін негіздейді.
Үшінші ұрпақтың ұялы байланыс стандарты болып саналатын CDMA стандарты
тұрғындар саны аз және орналасуы бойынша қиын аймақтарға байланыс
қызметтерін көрсету үшін өте ыңғайлы. Аудан орталығы Ұзынағаш пен оның
қарамағындағы ауылдарды 3G ұялы байланысымен қамту абоненттерге тиімді және
аз шығынды қажет ететін байланысты ұсынуға мүмкіндік береді.

1 Қолданыстағы желінің сипаты және CDMA стандартындағы жүйенің жұмыс
істеу қағидасы
1.1 Ауданның сипаттамасы
Ұзынағаш ауылы Алматы облысының оңтүстік-батыс бөлігінде орналасқан,
1939 жылы негізі қаланған. Ұзынағаш Жамбыл ауданының орталығы болып
табылады.
Ұзынағаш ауылындағы тұрғындардың саны 24593 адам, сонымен қатар аудан
орталығынан басқа Жамбыл ауданының құрамына тағы да 57 елді мекен жатады.
Олардың барлығы ауылдар болып табылады. Жамбыл ауданындағы жалпы тұрғындар
саны 110892 адам. Олардың барлығына Ұзынағашта орналасқан Қазақтелеком АҚ
Жамбыл АТБ қызмет көрсетеді.
Аудан ішінде мал шаруашылығы, жер өңдеу, кішігірім өнеркәсіп дамыған.
Ұзынағаш ауылы Бурундай қанты қант зауытының негізгі шикізат тасушысы
болып саналады. Ауыл аймағында Қазақстандағы ірі шұжық цехтары және орташа
газдалған сусындар шығаратын БАИНТ ЖАҚ жұмыс істейді. Мұның барлығы ауыл
экономикасының дамуын сипаттайды.
Ұзынағаш ауылының маңында республикалық маңызы бар, Қырғыстан,
Өзбекстан қалаларына жеткізетін көлік жолы орналасқан.

1.2 Аудандағы қазіргі кездегі байланыс күйі және сызықтық – кабельдік
қондырғылар
Қазіргі кезде Ұзынағаш ауылының желісінде АТСЭ С&С08 станциясы жұмыс
істеуде. Оның ортақ бекітілген нөмірлер саны 4096 нөмір. Жамбыл ауданында
тағы да 1 дана АТСЭ С&С08 станциясы, 21 дана АТСК-50200, 1 дана АТСЭ-
SI2000, 3 дана АТСЭ М200 станциялар орнатылған, ал қалған елді мекендерде
телефон байланысы РСМ арқылы орындалған.
Жалпы аудан бойынша орнатылған станциялар мен олардың сыйымдылықтары
1.1-кестеде келтірілген.

1.1-кесте. АТС түрлері және олардың сыйымдылықтары
№ АТС атауы АТС түрі Бекітілген Пайдаланылған
сыйымдылық сыйымдылық
АТСЭ Ұзынагаш АТСЭ С&С08 4096 3922
Фабричный АТСЭ С&С08 2000 1702
Самсы АТСК-50200 100 100
Ақтерек АТСК-50200 200 200
Ақсенгір АТСК-50200 140 87
Горный АТСК-50200 100 100
Бериктас АТСК-50200 100 97
Сарыбастау АТСК-50200 100 100
Қасымбек АТСК-50200 200 200
Жамбыл SI 2000 320 300
Умбеталы АТСК-50200 256 249
12.Сарыбай АТСК-50200 100 100
13.Үнгіртас АТСК-50200 200 200
14 Ынтымақ АТСК-50200 200 50
15 Шиен АТСК-50200 200 200
16 Дегерес АТСК-50200 200 50
17 Қастек АТСЭ М200 512 512
18 Мыңбаев АТСЭ М200 3247 3247
19 Қарасу АТСК-50200 200 200
20 Сарыбай АТСК-50200 100 100

Жамбыл ауданының орталығында C&C08 коммутациялық жүйесі бар АТСЭ
орнатылған. C&C08 PSTN, ISDN және IN үшін стандарты қосымшалардан басқа
Интернетке рұқсатты, SDH оптикалық интерфейсін қолдайды, және олардың
барлығы бір платформада орнатылады. Оның сигнализация жүйесі қуатты, сымдық
сымсыз технологияларды біріктіретін, таржолақты және кеңжолақты қызметтерді
біріктіре алатын болғандықтан, жүйе жергілікті, транзитті және қалааралық
телефон станциясы ретінде және шлюздік түйін ретінде де қолданылады.
Ауылдық телефон желісі тікелей қоректену элементтері бар шкафтық жүйе
бойынша құрылған. Ауданның сызықтық-кабельдік қондырғылары МКС түріндегі
кабельдерді пайдалану арқылы орындалған. Алматы қаласы мен Ұзынағаш ауылы
арасындағы байланыс ТОБЖ арқылы жүзеге асады. Станция аралық байланыс
линиялары (БЛ) ретінде тығыздалған БЛ, ал тарату жүйелері ретінде ИКМ-30,
ИКМ – 15, LVK-12, В-3-3 аппаратуралары қолданылады.
Ұзынағаш ауылы мен Фабричный елді мекенінің арасында РРЛ қызмет етеді.
Негізінен ИКМ-15 түріндегі цифрлық тарату жүйелері (ЦТЖ) пайдаланылған.
МКСБ-4*4*0,9 кабельдерімен жұмыс атқаратын ИКМ-15 тығыздау аппаратурасымен
бірге әуе байланыс жолдарымен жұмыс істейтін В-3-3 тығыздау аппаратурасы
жұмыс істейді.
Ауылдық АТС арасындағы станция аралық байланыстар тығыздалған
тізбектер арқылы ұйымдастырылған. Онда келесідей тығыздау аппаратуралары
қолоданылады: 9 дана ИКМ-15 жүйесі, 7 дана LVK-12, 1 дана В-3-3 жүйелері.
Арнайы қызмет орындарымен байланыс байланыс линияларының ортақ түйіні
бойынша – АҚТ орындалады. Ол біздің жағдайда Ұзынағаш ауылында орналасқан
АТСЭ C&C08 станциясының құрамына кіреді. Жамбыл ауданындағы қолданыстағы
АТС түрлерінің сұлбасы А қосымшасында келтірілген

1.3 Мәселелер және оларды шешу жолдары
Жамбыл ауданында байланысты орнатудағы негізгі мәселелердің бірі
телефон нөмірлерінің жетіспеушілігі болып табылады. Аудандағы тұрғындардың
жалпы саны 110892 адамды құрайды, ал барлық телефондар саны небәрі 10380
дана. Есептеулер бойынша 100 адамға келетін телефондар тығыздығы 9%-ды
құрайды. Егер 100 отбасыға телефон тығыздығын есептейтін болсақ, онда 22164
аулалар санына телефондар тығыздығы 43% ғана болады. Қызылсоқ, Жартас,
Шилибастау, Қарабастау ауылдары секілді елді мекендерде 150 адам тұрғынға
алғанда телефондар саны тек қана 1 дана болып тіркелген. Мұнда байланысты
ұйымдастыру қажеттігі туындайды. Жамбыл ауданы үлкен территорияны алып
жатыр, мұндағы тұрғындар саны күн сайын артуда. Кейбір елді мекендер таулы
аймақта орналасқан, жалпы алғанда аудан тау етегінде орналасқан. Жоғарыда
аталған кемшіліктер станцияны пайдалану кезінде ғана қиыншылықтар тудырып
қоймайды, сонымен қатар көрсетілетін байланыс сапасына кері әсер етеді.
Сондықтан берілген аймақта ұялы байланыс желісін құрудың маңызы зор. Бұл
абоненттерге тек қана жоғары сапалы байланыс қызметін көрсетіп қана қойма,
сондай-ақ жаңа қызмет түрлерін көрсетуге мүмкіндік береді.
Аудан аймағында қазіргі күні GSM стандартындағы ұялы байланыс қызмет
етуде. Берілген стандарттың базалық станциясы жақын арада тек Бишкек
қаласында орнатылғандықтан, байланыс сапасы төмен болып отыр. Мысалы, аудан
орталығы Ұзынағаш ауылынан небәрі 22 км қашықтықта орналасқан Самсы
ауылында байланыс сапасы қанағаттандырмайды.
Тиімді техникалық параметрлерінің жиыны мен табиғи радиожиілік қорын
пайдалануының тиімділігі арқасында CDMA технологиясының әлемде қарқынды
дамуы бұл технологияны Ұзынағаш ауылында пайдалануды толық негіздейді.
Берілген технологияның даму мүмкіндігі мен техникалық ерекшеліктері 2-
ұрпақтың ұялы байланысын құрумен қатар, аудан ішінде 800 МГц диапазонында
келесі ұрпақ байланысына өтуге мүмкіндік береді.
Жаңа цифрлық технологиялардың пайда болуына қарамастан, ескі сымдық
және аналогтық жүйелер әлі де көп уақытқа дейін қолданыста болады.
Сондықтан жаңа технологиялар қолданыстағы желілермен бірге жұмыс істеу үшін
өзара сәйкестенуі тиіс. Атап айтқанда, CDMA стандарттары сымдық желілермен
де, сымсыз аналогтық және TDMA негізінде құрылған ұялы желілермен де
бірігіп жұмыс істей алады.
 CDMA барлық жерде жұмыс істей алады. Ол жер астында не үстінде
орналасуына тәуелсіз, ұялы желілерде де, PCS және WLL технологияларында да
қолданылуы мүмкін. Ол бүкіл әлемде операторлар үшін де, пайдаланушылар үшін
де өте тиімді.

1.4 CDMA ұялы байланыс желісінің негізгі ерекшеліктері
Code Division Multiple Access – арналары кодпен бөлуге негізделген
көпарналы рұқсат. CDMA жүйелерінде әрбір дауыстық ағын өзінің ерекшеленетін
кодымен белгіленеді және бір арнада бір уақытта өзге де кодталған дауыстық
ағындармен бірге таралады[1]. Қабылдау жағы шуылдан сигналды бөліп алу үшін
дәл сол кодты қолданады. Көптік дауыс ағындарының арасындағы жалғыз
ерекшелік бұл тек қана жеке код. Арна өте кең болады және әрбір дауыс ағыны
барлық диапазонды алып жатады. Бұл жүйе ені 1,23 МГц арналық диапазонды
пайдаланады. Дауыс 5,55 кбитс жылдамдықта кодталады. CDMA жүйелері өте
берік және қорғалған байланысты құруға мүмкіндік береді. Сондықтан ол
ондаған жылдар бойы АҚШ қарулы күштерінде қолданылды[2].
Жүйенің атап өтуге тұратын бірнеше ерекшеліктері бар. CDMA жүйелерінің
сыйымдылығы аналогты жүйелермен салыстырғанда жиырма есе көп, өзге сандық
жүйелерге қарағандаүш-алты есе көп. Оның негізінде құрылған жүйелер желіде
бір жиіліктер диапазонын көп есе пайдалану мүмкіндігінің арқасында
радиожиілікті қорды тиімді пайдаланады. CDMA пайдалану бөгеуілдерді жоюдың
арқасында байланыс сапасын арттырады. Код тұтынушының сөйлеуін тіркеу
үшін ғана емес, сонымен бірге бұрмаланулар мен бөгеуілдерді жоятын сүзгі
қызметін де атқарады. Енгізілген кодтау алгоритмі құпиялылықтың жоғары
деңгейін қамтамасыз етеді, ал қателерді жөндеудің тиімді әдісі сигналдың
көптолқындық таралуымен күресуге мүмкіндік береді. Бұл қасиет жүйені таулы
аймақтарда және биік құрылыс нысаналары көп қалалық жерлерде тиімді
пайдалануға рұқсат етеді[3].
Сөзді тарату сапасының сипаттамалары бойынша CDMA параметрлері сымды
арналар сапасымен тепе-тең болады. қазіргі кезде CDMA жүйелерінің көбі 13
кбитс-қа, жоғары сапалы 8 кбитс-қа арналған вокодерлерді пайдаланады.
CDMA арналары бойынша тек қана дауыс емес, сонымен қатар өзге де
сандық ақпарат тарататындықтан онда бөгеуілдердің болмауы үлкен маңызға ие.
Стандарт қосымша қызмет түрлерін қамтамасыз етеді, себебі тұтынушы бір арна
арқылы бір арна арқылы дауыс пен факсті тарата алады[4]. CDMA
технологиясында мәліметтерді жоғары жылдамдықпен тарату үшін оларды
біріктірудің тиімді алгоритмі қолданылады.
Ұялы байланыстың сандық жүйелері екінші ұрпақ жүйелеріне жатады.
Аналогты жүйелермен салыстырғанда олар абоненттер үшін үлкен қызметтер
жиынын ұсынады және жоғары сапалы байланысты қамтамасыз етеді. Сонымен
қатар бұл жүйелер қызметтер интеграциясы бар сандық желілермен (IDSN) және
мәліметтерді пакетті тарату (PDN) желілерімен әсерлеседі. Екінші ұрпақ
жүйелерінің ішінде GSM (DCS 1800), D-AMPS (ADC), JDC, CDMA стандарттарына
негізделген жүйелер кең таралған. Стандарттардың салыстырмалы сипаттамалары
1.2-кестеде келтірілген[5].
Цифрлық радиобайланыс көпстанциялық рұхсат немесе мультирұхсат
мүмкінділігімен сипатталады. Ол бір уақытта ақпарат ортақ арнада бір
құрылғы арқылы бірнеше бірнеше пайдаланушының ақпаратын таратуға мүмкіндік
береді. Бұл кезде ортақ арнаны бөлу жиілік (FDMA), уақыт (TDMA) және код
(CDMA) бойынша орындалуы мүмкін. Мультирұхсат түрлері Ә қосымшасында
келтірілген.
Жиіліктік бөліну кезінде тарату спектрі әртүрлі пайдаланушыға арналған
аймақтарға бөлінеді. Тек қана осы әдіс аналогты байланыста пайдаланылуы
мүмкін.

1.2-кесте. Стандарттардың салыстырмалы сипаттамалары
Сипаттама GSM (DCS 1800) D-AMPS JDC СDМА
(ADC)
Рұқсат әдісі ТDМА ТDМА ТDМА СDМА
Тасушыдағы дауыс 8(16) 3 3 32
арналарының саны
Жұмыс жиіліктер 935-960; 890-915 824-840 8 10-826; 824-840
диапазоны, МГц (1710-1785) 869-894 940-956 869-894
(1805-1880) 1429-1441;
1447-1489;
1501-1513
Арналардың 200(12.5) 30 25 1250
ығысуы, кГц
Бір сөйлесу 25 10 8,3 -
арнасына
эквивалентті
жиілік жолағы,
кГц
Модуляция түрі 0,3 GMSK п4 DQPSK п 4 DQPSK QPSK
Ақпаратты тарату 270 48 42 57,6
жылдамдығы,
кбитс
Сөзді түрлендіру 13(6.5) 8 11,2(5,6) 9,6
жылдамдығы,
кбитс
Сөзді түрлендіру RPE-LTR VSELP VSELP -
алгоритмі
Ұяшық радиусы, км0,5-35,0 0,5-20,0 0,5-20,0 0,5-25,0

Осы әдіспен барлық аналогты ұялы байланыс стандарттары орындалады: NMT,
AMPS, TACS және т.б. мұндай жүйелердің кемшіліктері: бөгеуілден қорғанысы
төмен және осыған байланыстысөзді тарату сапасының төмендігі, радиоспектрді
пайдаланудың тиімсіздігі, тыңдаудан қорғаныстың болмауы және т.с.с. Сонымен
бірге, аналогты жүйелер аз пайдаланылады. Қазіргі кезде әлемде ең кең
таралған аналогты стандарт AMPS. Өзге екі әдіс жиіліктік бөлумен бірге
цифрлық технологияда қолданылады[6].
Арналары уақытпен бөлінген мультирұхсат кезінде саны көп абоненттер өз
хабарламаларын бір радиожиілікте, бірақ әртүрлі уақытта таратады. Бұл
сөздік трафик көлемін ұлғайтуға және онымен байланысты цифрлық байланыс
жүйелеріне тән артықшылықтарға қол жеткізуге мүмкіндік береді. Бұл әдіспен
GSM және оның бір түрі DCS, AMPS стандартының логикалық жалғасы болған D-
AMPS стандарттары орындалған.
CDMА стандартының тағы бір ерекшелігіне тоқталатын болсақ, бұл жүйенің
базалық және абоненттік станцияларының қазірде кең қолданыстағы GSM
стандартымен салыстырғандағы экологиялық – техникалық ерекшеліктері.
Өндіруші-компаниялар жүргізген зерттеулер нәтижелері бойынша абоненттің
денсаулығына әсер ететін электромагниттік сәулелену деңгейі CDMА
стандартында әлдеқайда аз болады. Абоненттік аппараттардың электромагниттік
сәулеленуі деңгейінің салыстырмалы мәндерін 1.3-кестеден көруге болады.

1.3-кесте. Абонеттік аппараттардың ЭМС деңгейі
Мәндер Электомагниттік энергия ағыны тығыздығының мәні,
мкВтсм2
CDMA GSM-900 GSM-1800
Орташа 2,4 58 34
Минималды 2,2 25 12,6
Максималды 5,6 105 48

Абоненттік терминалдың базалық станциядан қандай да бір қашықтықта
электромагниттік сәулеленуінің өзге стандарттармен салыстырғандағы шамасы
1.4-кестеде келтірілген.
1.4-кесте. Базалық станциядан қашықтықта абонеттік терминалың ЭМС деңгейі
Базалық станцияға Электромагниттік сәулелену деңгейі, мкВтсм2
дейінгі қашықтық, км
GSM стандарты CDMA стандарты
0,5 22-25 1-1.5
1 28-30 1,5-2
2 50-55 4-5
3 100-110 12-14
5 210-220 25-30
7 400-500 60-70
10 500-600 80-100
15 500-600 200-220
20 500-600 400-450
25 500-600 400-450

Қазіргі кезде Қазақстандағы алғашқы ұлттық ұялы байланыс операторы
АЛТЕЛ компаниясы 800 МГц диапазонында жұмыс істейтін CDMA2000 1X желісін
іске қосқан. Елімізде бүгінде берілген стандарттағы желі осы диапазонда
жұмыс істейді. Атап айтқанда, CDMA2000 1X технологиясы үшінші ұрпақ
технологиясына жатады. Оның негізгі ерекшелігі жаңа қадамдарға дамуға және
екінші ұрпақ технологияларымен бірігуге мүмкіндік беруінде. Сондықтан
берілген дипломдық жобада 800 МГц диапазонындағы желіні одан әрі дамытып,
кеңейту мәселесі қарастырылады. Бұл диапазонның негізгі сипаттамалары Б
қосымшасында келтірілген.

1.5 Технологияның жұмыс істеу қағидалары
CDMA стандартында таралатын ақпарат кодталады және код шуыл тәрізді
кеңжолақты сигналға (ШКС) айналады да, оны қабылдау жағында сол код арқылы
бөліп алуға мүмкін болады. осы кезде кең жиіліктер жолағында біріне – бірі
кедергі жасамайтын бірнеше сигналды бір уақытта таратуға және қабылдауға
болады[7].
Ақпаратты кеңжолақты ШКС сигналға бірнеше әдістермен енгізілуі мүмкін.
Ең танымал және кең таралған әдістің мәні ШКС алу үшін тасушыны
модуляциялаудың алдында кеңжолақты модуляциялаушы кодтық тізбекке ақпаратты
беттестіру болып табылады (1.1-сурет).

1.1-сурет. Сандық хабарламалардың жиіліктік спектрін кеңейту сұлбасы
Таржолақты сигнал периоды Т, әрқайсысының ұзақтығы (0 және N биттен
тұратын псевдокездейсоқ тізбекке (ПКТ) көбейтіледі. Бұл жағдайда ШТС қоры
ПКТ элементтерінің санына тең. Қабылданған сигналдың таратқышта қолданылған
псевдокездейсоқ шуыл көзінен (ПШК) шығатын сигналға көбейтілуі пайдалы
сигнал спектрін тарылтады және бір уақытта фондық шуыл мен өзге де
интерференциялық бөгеуілдердің спектрін кеңейтеді. Сигналшуыл
қатынасындағы ұтыс қабылдағыш шығысында кең жолақты және базалық сигнал
ендерінің қатынас функциясы: бұл қатынас қаншама көп болса, соншалықты
тиімді болады. уақыттық аймақта бұл радиоарнадағы сандық ағынның тарату
жылдамдығының базалық ақпараттық сигналды тарату ждылдамдығына қатынасы.
CDMA 1Х стандарты үшін бұл қатынас 128-ді немесе 21 дБ-ді құрайды. Бұл
жүйеге интерференциялық бөгеуілдер деңгейінде жұмыс істеуге, яғни пайдалы
сигналдан 18 дБ-ге артық деңгейде жұмыс істеуге мүмкіндік береді.
Қабылдағыш шығысында сигналды өңдеу сигнал деңгейін бөгеуілдер деңгейінен 3
дБ-ге арттыруды қажет етеді[8].
CDMA стандартында арналарды кодтық бөлу үшін Уолш ортогоналды кодтары
қолданылады. Ол кодтар Уолш матрицасының жолдарынан құралады, оның
ерекшеліктері матрицаның әрбір жолы кез келген жолына ортогоналды болуында.
өзге рұқсат әдістеріне негізделген жүйелерде көрші ұяшықтардағы
сигналдардың өзара әсерін болдырмау үшін осы ұялар арасындағы жиіліктер
қорын жоспарлау керек. CDMA стандартын қолданатын жүйелерде псевдокездейсоқ
шуыл көзінің синхронизациясын өзгерте отырып, бір жиіліктер жолағын желінің
барлық ұяларында жұмыс істеу үшін пайдалануға болады. осылай жиіліктік
қорды 100% пайдалану – CDMA стандартындағы желінің жоғары абоненттік
сыйымдылығын анықтайтын және жүйені құруды жеңілдететін негізгі
факторлардың бірі. Арналарды уақыт және жиілік бойынша бөлуге негізделген
рұқсат әдістерін пайдаланатын жүйелерде ұяның абоненттік сыйымдылығы қатаң
шектелген және байланыс арналарының, уақыт интервалдарының санымен
анықталады. Осыған қарама қарсы CDMA стандартындағы жүйелер динамикалық
абоненттік сыйымдылыққа ие. Уолштың 64 коды болғанымен, нақты жағдайда бұл
теориялық шек орындалмайды және жүйенің абоненттік сыйымдылығы көршілес
ұялардың жылжымалы және базалық станцияларының бір уақытта жұмыс істеуінен
пайда болған жүйе ішіндегі интерференциямен шектеледі. 1.2 – суретте
жүйенің негізгі көрсеткіштері: абоненттер санының, базалық станцияның
радиобеттесу аймағының және арнадағы сөз сапасының бір-біріне әсері
көрсетілген. Бұл көрсеткіштер өзара байланысты. Олардың әрқайсысы үшін
максимал шамаға қол жеткізу мүмкін

1.2-сурет. CDMA стандартындағы жүйенің динамикалық сыйымдылығы
емес. Мұндай өзара байланыс жүйенің артықшылығы болып табылады, себебі
желіні жобалау кезінде аудан ерекшелігін ескеруге мүмкіндік береді. Мысалы,
халық тығыз орналасқан аудандарда радиобеттесу аймағын қысқартуға, осылайша
абоненттер санын арттыруға, ал қала шетінде абоненттер санын арттыру арқылы
қызмет көрсету ауданын үлкейтуге болады. CDMA стандартындағы жүйе ұяшығының
абоненттік сыйымдылығы күрделі қуатты реттеу алгоритмінің арқасында
орындалады. әрбір абоненттік терминалдан бөлінетін қуат тиімді сөз сапасын
алу үшін қажетті деңгейде реттеледі. Тікелей және кері арналардағы қуатты
реттеу жылжымалы станцияладың аккумулятор батареяларының қызмет ету
мерзіміне әсер етеді. Тәжірибелер нәтижелері бойынша CDMA ЖС өзге рұқсат
түрін пайдаланатын AMPS жүйесіне қарағанда аз болады. Абонеттер саны және
олардың БС-ға дейінгі қашықтығы секілді максималды сәулеленетін қуат мәніне
әсер етеді. Уолш бойынша кодталған көптеген сигналдардың бірігуі арқылы
пайда болған сәулеленетін CDMA-сигналдың спектрінің шекті мәнінің орташа
мәніне қатынасы 11 дБ-ге тең болатын шуыл сигналының спектріне жақын. Яғни
бірдей байланыс сапасына қол жеткізу үшін GSM желісінде шығыс қуаты 44 Вт,
D-AMPS желісінде 31 Вт, CDMA желісінде 10 Вт болатын күшейткіштер керек
(1.3-сурет).

1.3-сурет. Базалық станцияның қуат күшейткіштерінің мәні
В қосымшасында CDMA стандартының жұмыс істеу қағидасын түсіндіретін
қысқартылған құрылымдық сұлба келтірілген. Ақпараттық сигнал Уолш бойынша
кодталады да, тасушымен араласады. Тасушының спектрі алдын ала ПКШ
сигналымен көбею арқылы кеңейтілген. әрбір ақпараттық сигнал өз коды
бойынша таратқышта біріктіріледі, сүзгі арқылы өтіп, пайда болған ортақ
шуыл тәрізді сигнал таратушы антеннамен сәулеленеді. Қабылдағыштың кірісіне
пайдалы сигнал, фондық шуыл, көршілес ұяшықтардан БС бөгеуілдері және өзге
абоненттердің ЖС бөгеуілдері келіп түседі. ЖЖ-сүзгілеуден кейін сигнал
корреляторға келіп түседі, мұнда оның спектрі сығылып, берілген Уолш
кодының көмегімен сандық сүзгіде пайдалы сигнал бөлінеді. Бөгеуілдер
спектрі кеңейеді де, олар коррелятор шығысында шуыл тәрізді түрінде пайда
болады. тәжірибеде ЖС-да радиотрактта әртүрлі уақытта немесе әртүрлі БС
тарататын сигналдарды қабылдау үшін бірнеше коррелятор пайдаланылады.
CDMA стандартындағы қондырғылардың құрамы өзге ұялы байланыс
қондырғыларының құрамына ұқсас. Онда жылжымалы және базалық станциялар,
сандық коммутаторлар, қызмет көрсету және басқару орталықтары, әртүрлі
қосымша жүйелер мен құрылғылар кіреді. Элементтердің функционалдық бірігуі
бірқатар интерфейстер көмегімен орындалады[9]. CDMA стандартындағы ұялы
байланыс желісінің құрылымдық сұлбасы Г қосымшасында көрсетілген. Мұндағы,
BTS – базалық станция, SU – кадрды таңдау құрылғысы, MSC – жылжымалы
байланысты коммутациялау орталығы, BSC – базалық станцияның контроллері,
OMC – қызмет көрсету және басқару орталығы, HLR – орналасу регистрі, PSTN –
ортақ қолданыстағы телефон желісі, ISDN – қызметтері интеграцияланған
цифрлық желі, PDN – дестелі коммутация желісі.

1.6 Ұзынағаш ауылында желіні құрудың негіздемесі
Қазіргі кезде ірі қалалар маңындағы барлық дерлік елді мекендер K-
Cell, K-Mobile және Pathword секілді ұялы байланыс операторларымен
толық қамтылған. Бірақ қала маңынан 50-60 км қашықтықта байланыс сапасы
төмен. Сондықтан барлық елді мекендерді қазіргі заманғы ұялы байланыспен
қамтудың қажеттігі туындайды. Халықтың әлеуметтік-экономикалық жағдайы
артып, барлық ұялы байланыс операторларының тарифі төмендегендіктен ауылдық
аймақтарды да жаңа желімен қамтамасыз ету қажеттігі анық байқалады.
Біздің жағдайда Ұзынағаш ауылында Dalacom сауда маркасымен АЛТЕЛ
АҚ үшін CDMA (3G - CDMA2000 1X) желісін құру мәселесі қарастырылған. Өзге
операторлар Алматы облысын түгел қамтыған. Оператордың CDMA стандартында
Алматы қаласында қызмет көрсету картасы 1.4-суретте келтірілген. Картада
ұялы телефондар үшін қамту аймақтары белгіленген.
Картадан көріп отырғанымыздай, Касқелен қаласының сыртынан бастап CDMA
байланысы мүлдем жойылады. Ұзынағаш ауылын және оның қарамағында орналасқан
ауылдарды байланыспен қамту мәселесін шешу керек. Аталған мәселені шешу
үшін CDMA стандартындағы ұялы желіні жобалау керек, БС Ұзынағаш аймағына
орналастырып, қолданыстағы желімен сәйкестікті қамтамасыз ету керек. Ол
үшін алдымен Алматы қаласымен байланысты орнату үшін Ұзынағашқа ең жақын
орналасқан БС Қаскелең маңында орнатылғандықтан, сол станциямен байланысты
жалғаймыз, яғни желіні кеңейтеміз. Осылайша Алматы облысында берілген
стандарттағы ұялы байланыс желісінің қамту аймағы үлкейеді. Базалық
станцияларды орнату үшін алдымен БС түрін таңдаймыз, таңдап алынған
қондырғының қолданыстағы желімен сәйкестелуіне аса назар аударамыз.

  - Жақсы байланыс аймағы. Нысана ішінде жақсы байланыс кепілдігі
беріледі.
  - Жақсы байланыс аймағы. Ашық жерде жақсы байланыс кепілдігі
беріледі. Нысана ішінде байланыс орнауы мүмкін.
  - Нашар байланыс аймағы. Байланыс тек қана ашық жерде орнайды.

1.4-сурет. Алматы қаласының CDMA стандартымен қамтылу картасы

1.7 Қондырғылардың қысқаша техникалық сипаттамалары
CDMA стандартын қолдайтын қондырғыларды шығаратын ірі компания-
өндірушілер: Lusent Technologies, Alcatel, Ericsson, ZTE, Huawei. Солардың
ішінде бүгінде ең тиімді және арзан қондырғыларды ZTE және Huawei
корпорациялары өндіреді[9].
Бұл жобада HUAWEI қытай корпорациясының қондырғысын орнатамыз, себебі
бұл компания өндіретін технология сапасы жағынан жоғары және бағасы жағынан
тиімді болып саналады. Huawei корпорациясы CDMA стандартын қолдайтын
бірнеше түрлі базалық станцияларды шығарған. Солардың ішінде ең кең
таралған Huawei корпорациясының өнімдерінің сипаттамалары Ғ қосымшасында
келтірілген.
Ауылдық жерлер және трафик тығыздығы жоғары аудандар үшін iSiteC
BTS3601C (1 TRXs32TCEs per Site) станциясы ең қолайлы болып саналады.
Ауылдық жерлерде қамту аймағы кең және сыйымдылық аз болады да, берілген
станция құны төмен және орнатылуы мен жетілдіруі оңай болғандықтан
қарастырылатын ауданға тиімді болады. iSiteC BTS3601C шағын – BTS орнатылу
мен жетілдіру жағынан оңай, экономикалық жағынан тиімді.
Бұл базалық станцияны таңдаудағы келесі ескерілген жайт –
технологиялардың сәйкестігі. Жоғарыда атап өткеніміздей, Ұзынаған ауылында
қазіргі кезде жұмыс істейтін АТСЭ C&C08 қондырғысын да Huawei қытай
корпорациясы шығарған. Таңдап алынған станция барлық стандарттарға сәйкес
келеді. Қытай корпорациясының BTS негізгі артықшылығы жоғары интеграция мен
сыйымдылықтың оңай артуы[10].
iSiteC BTS3601C станциясы 220 В немесе -48 В қоректен жұмыс істейді,
мұнда қолданылатын сезімталдығы жоғары цифрлық қабылдағыштаратқыш қамту
аймағын арттырады және шығындарды азайтады. BTS станцияларының сипаттамасы
келесідей (толық сипаттама BTS сипаттамасы (Product Description of BTS)
құжатында келтірілген):
1) Huawei CDMA2000 1x жүйесі 1x EV деңгейіне дейін дамуы мүмкін, ол
үшін қосымша плата қосып, бағдарламалық жабдықтауды жаңарту жеткілікті;
2) iSiteC BTS3601C салмағы және өлшемдері аз, ол үшін арнайы
аппараттық бөлме қажет емес. Ол S111 режимін (үш секторы бар бір BTS)
қолдайды. iSiteC BTS3601CODU3601C габаритті өлшемдері 700мм х 450мм х
330мм. iSiteC BTS3601C және ODU3601C 220 В айнымалы ток желісінен
қоректенеді.
Желіні құру үшін біздің жағдайда Алматы қаласында орналасқан MSC
коммутациялық орталығына BSS базалық станциялар жүйесін қосу арқылы желіні
кеңейтеміз. Желі 800 МГц жиілікте жұмыс істейді. Желі келесі қызметтерді
көрсете алады: дауысты, мәліметтерді 153,6 кбитс жылдамдықпен тарату,
қосымша қызметтер. Huawei ұсынған BSS жүйесі контроллерден (BSC) және БС
(BTS) тұрады[12]. BSS – CDMA желісінің маңызды құраушысы болып табылады.
Оның негізгі қызметтері: радиосигналдарды қабылдау және тарату, оларды
модуляциялаудемодуляциялау, өңдеу және қуатты реттеу. Ол коммутациялық
орталық пен БС арасында орналасады және BTS-ты басқарады. BSC жүйедегі орны
Д қосымшасында көрсетілген. Суретте келесідей белгіленулер қолданылған: RFS
- желіні басқару модулі; BDS - желілік интерфейстер модулі; CDSU - арналар
мен мәліметтерге қызмет көрсету блогі; PCFIM-шақыруларды өңдеу модулі.
Huawei компаниясы телекоммуникация аймағында маңызды және сенімді
өндіруші ретінде белгілі. Ол Қазақстанның телекоммуникациялық нарығында
сенімді, қуатты және экономикалық тиімді мобильді байланыс жүйесін құруға
мүмкіндік беретін қондырғыларымен белгілі[13]. Біздің жобада осы компания
ұсынған жүйе өте тиімді болып табылады.

2 CDMA желісін Ұзынағаш ауылында құруды техникалық есептеу
2.1 Жобаланатын желідегі абоненттік жүктемені есептеу
Көптеген аймақтарда абоненттерге әртүрлі стандарттардағы ұялы байланыс
қызметтерін көрсететін бірнеше операторлық компанияларды кездестіруге
болады. Сондықтан, қатаң нарық жағдайында, яғни абоненттерге өте жоғары
сапалы ұялы байланысты ұйымдастыру қажет болғанда ұялы байланыс желілерін
жобалауды орындауда дұрыс жол табу керек.
Ұялы байланыс желісін жобалаудың бастапқы қадамында жүйенің тиімділігі
мен күрделілігі арасындағы қатынастың тиімді нұсқасын таңдау керек. Бұл
желінің бастапқы құрылуын және оның одан әрі даму жоспарын құруға мүмкіндік
береді. Тиімділік бүкіл жүйенің қажетті сапасын қондырғыға кететін аз шығын
есебінен қамтамасыз етілуі тиіс. Себебі күрделі желі архитектурасын құру
қажетті қондырғының құнының артуына алып келеді.
Бұл мәселелні толығырақ қарастыратын болсақ, жобалау тиімділігі қамту
территориясының есебінен, желінің сыйымдылығы бойынша есептеулерден,
таратуды жоспарлаудан және желіні оптимизациялаудан орындалады. Ұялы
байланыс желісін жобалау, базалық станцияны алдын ала есептеу секілді,
мүмкін болатын жүктемені болжаудан бастайды. Сондықтан ұядағы немесе барлық
желідегі жүктеме мәселесі негізгі болып саналады. Жүктемені дұрыс есептеу
жүйені иілгіш, кез келген жағдайларға дайын жүйеге айналдырады. Жүктемені
зерттеуге көп уақыт бөлінеді, алайда негізгі ақпапарат қазіргі кездегі
қолданыстағы жүйедегі статистикалық мәліметтерден алынады. Берілген
ақпараттың маңызы зор, себебі ол тек базалық станцияның өткізу қабілетін
арттырып қана қоймай, артық жүктеме мен жобалау нәтижелерінің қателіктерін
жоюға мүмкіндік береді.
Қазіргі мезетте радиоарнаның блокталу ықтималдығы 5-10% құрайды, ал
ЦПК-ОҚТ аймағында шамамен 1% болады. мсұндай ықтималдықтар біршама артық
болғандықтан, өндіруші фирмалардың көбісі жоғалтулары аз және жоғары сапалы
байланысқа қол жеткізуге мүмкіндік беретіндей қатаң шарттар қояды. Тәжірибе
бойынша қаталар ықтималдығы 2% құрайды.
Қазіргі кезде жүктемені есептеу үшін Халықаралық электрбайланыс
одағының (ITU-T) ұсыныстарына сүйенеді. Бұл ұсыныс бойынша жүктемені
нормалау жылдың ең көп жүктелген 30 күнінде ең көп жүктеме сағатында (КЖС)
қарастырылады.
Жоғалтулар ықтималдығының дұрыс қадамын тек қана желіні іске қосқаннан
кейін, яғни нақты абоненттердің трафигі пайда болғаннан кейін
есептелінгенімен, дұрыс ұйымдастыруды орындау үшін алдын-ала жобалаудың
маңызы зор.
Ұялы байланыс жалпы қызмет көрсету жүйесінің (ЖҚКЖ) нақты мысалы болып
табылады. Онда ЖҚКЖ тән барлық белгілері бар: сұраныстардың кездейсоқ
ағыны, шақыру ұзақтығы (радиоарнаны пайдалану ұзақтығы). Ең маңызды
есептеу, ЖҚКЖ бойынша базалық станциялардың қондыру көрсеткіштерін ескере
отырып, абоненттік жүктемені анықтау болып саналады.
Жүктемені, яғни ұялы байланыс желілеріндегі сыйымдылықты есептеу үшін
Эрланг моделін пайдаланамыз. Ол бойынша барлық арналар бос емес кездегі
шақырулардың келу ықтималдығы анықталады.
.
(2.1)
(2.1) өрнек Эрланг өрнегі деп аталады және ол бойынша желі қызметінің
жұмыс істеуінің ең маңызды көрсеткіштері – шақырулардың орындалмау
ықтималдығы рq мен жүктеме А және арналар саны n біріктіріледі. Берілген
Эрланг өрнегін тәжірибеде қолдану бойынша ұялы байланыс желісін жобалағанда
әрқашан тиімді бола бермейді. Жүктемені өрнек бойынша анықтау процесінің
күрделілігі оны инженерлік есептеулерде қолдану үшін қиындықтар тудырады,
сондықтан берілген блокталу пайызында арналар санының келіп түсетін
жүктемеден тәуелділігі кестесін қолданған тиімді.
Базалық станцияның қондырғысын есептеу үшін жүйенің бір абонентінен
болатын орташа жүктемені анықтаймыз. Ол үшін абонент жүктемесін анықтауға
арналған келесі өрнекті қолданамыз
, Эрланг.
(2.2)
мұндағы Сас = 1,2 шақырусағ – жүйенің бір абонентінен болатын КЖС
кезіндегі орташа шақырулар саны;
Тас= 80 секунд – жүйе абонентінің шақыруының орташа ұзақтығы;
Nас= 1000 – жүйедегі абоненттер саны.
Осыдан
Эрланг.
Берілген жобада біз Huawei корпорациясы ұсынған iSite BTS3606С базалық
станциясын орнатамыз, себебі ол ауылдық аймақтарда пайдалану үшін өте
тиімді. Оның техникалық параметрлері 2.1-кестеде келтірілген.
2.1-кесте. БС параметрі
BTS түрі Сыйымдылығы
BTS3601С (О1) 1 TRXs32TCEs per Site

Келесі анықталынатын шама жоғалтулар көлемі болып саналады. Ол үшін
жүйеге А шақырулар ағыны келіп түседі делік. Мүмкін болатын шектік
ықтималдылық 0,05 болады. Бастапқы мәліметтер:

А = 30 Эрл,
арна
Р0 = 0,05
Жоғалтулар көлемінің өрнегі (Эрлангтің бірінші өрнегі)

(2.3)

Бұл есепті шешу үшін Эрлангтің интегралдық өрнегін қолданамыз
(0=1
(i+1=(i*(V’-i)A (2.4)
Есепті шешу күрделі болғандықтан, оны анықтау үшін Borland Pascal
тілінде бағдарлама құрамыз. Бағдарлама листингі мен есептеулер нәтижесі 2.1-
суретте көрсетілген.
PROGRAM 1;
function Ea(V:integer;V1,A:real):real;
var
P1,sum:real;
i:integer;
begin
sum:=1;
for i:=1 to V do
sum:=sum+(V-i)A;
P1:=1sum;
Ea:=P1
end;
var
e,Q,A,P,Vmin,Vmax,P1,V1:real;
V:Longint;
i:integer;
begin
e:=0.01;
A:=30;
P:=0.05;
Writeln('A=',A:3:3);
Writeln('P=',P:5:2);
Vmin:=0;
Vmax:=10*A;
Q:=1;
i:=0;
while not (Qe) do
begin
V1:=(Vmin+Vmax)2;
P1:=Ea(V,V1,A);
writeln('V1=',V1:3:3,' ','Q=',q:2:3,' E=',e:2:3);
if P1P then Vmax:=V1 else Vmin:=V1;
Q:=ABS(V1-(Vmin+Vmax)2);
i:=i+1
end;
Writeln(' V=',V1:10:3);
Writeln
end.
A=30.000
P= 0.05
V1=120.000 Q=1.000 E=0.010
V1=180.000 Q=60.000 E=0.010
V1=210.000 Q=30.000 E=0.010
V1=225.000 Q=15.000 E=0.010
V1=232.500 Q=7.500 E=0.010
V1=236.250 Q=3.750 E=0.010
V1=238.125 Q=1.875 E=0.010
V1=239.063 Q=0.938 E=0.010
V1=239.531 Q=0.469 E=0.010
V1=239.766 Q=0.234 E=0.010
V1=239.883 Q=0.117 E=0.010
V1=239.941 Q=0.059 E=0.010
V1=239.971 Q=0.029 E=0.010
V1=239.985 Q=0.015 E=0.010
V= 239.985

2.1-сурет. Pascal тіліндегі бағдарлама

2.2 CDMA желісі үшін ұяшық радиусын есептеу
2.2.1 Желілік жоспарлау
CDMA желісі өзге технологиялар желісіне ұқсамайды және бір ағза
ретінде қызмет етеді. Тәжірибе бойынша желінің негізгі үш көрсеткіштері,
атап айтқанда, қамту аймағы, сапа мен сыйымдылық CDMA жүйесінде өзара
байланысты және біріне – бірі әсер етеді. Осылайша, операторларда берілген
аймақты желінің параметрлеріне сүйеніп, тиімді және сапалы қызмет көрсету
мүмкіндігі болады.
Алдымен есептеулер орындамастан бұрын тікелей қосылу (Forward Link)
анализін жүргіземіз.
Пилот-сигнал. ЕсIo қатынасы (бір чиптегі энергия
деңгейіинтерференция тығыздығы) пилот-арнаның тығыздығын сипаттайды.
Мобильді телефон ЕсIo деңгейін әрқашан өлшеп отырады және оны әртүрлі
сезімталдық деңгейлерімен салыстырады, ол деңгейлер пилот-сигналдың
детектілеу қадамы T_ADD және оны жою қадамы T_DROP. Осы салыстырулардың
нәтижелері базалық станцияға қайта жіберіледі де, осылайша мобильді
станцияның бір базалық станциядан екіншісіне көшуін анықтайды. ЕсIo
қатынасы базалық станцияның қамту аймағында мобильді станцияның орналасуын
анықтауда маңызы зор. Пилот-сигнал логикалық арналардың тікелей
қосылуындағы (базалық станция – мобильді станция) өзге сигналдарға
қарағанда үлкен қуатпен таралады. Шақыру (қосылу) мобильді станция пилот-
сигналды дұрыс қабылдамаса, орнатылмайды.
Трафик арнасы. Қосылу деңгейінде берілген дипломдық жобада тікелей
қосылу арнасының трафигінде ЕbN0 қатынасын ескеру керек. Егер қосылу
қажетті ЕbN0 қатынасын қамтамасыз етсе, онда бұл қосылу сапасына кепілдік
береді.
Кері қосылу (мобильді станциядан базалық станцияға) параметрлері
келесідей болады. Кері қосылу кезінде пилот - арна болмағандықтан, берілген
жобада тек қана ЕbN0 қатынасы ескеріледі. Кері қосылу ЕbN0 қатынасын
тікелей BER-ге аударады, ал бұл кері қосылуда дауыс сапасына әсер етеді.
Қажетті ЕbN0 мәнін қолдау қосылудың жоғары сапасына кепілдік береді.

2.2.2 Ұяшық радиусын зерттеу
Ұяшық радиусы ұяшықтың жүктелу функциясы ретінде, таралу кезінде
қажетті сигнал деңгейін қамтамасыз ететіндей қашықтықты анықтау арқылы
табуға болады.
Белгілі бір ұяшық үшін радиолиния бюджетін есептеу таралу кезіндегі
максималды шығындар Lmax анықтауға алып келеді. таралу кезіндегі шығындар
радиолиния ұзындығына пропорционалды, Lmax мәні ұяның тиімді радиусын
немесе белгілі бір сектордың бір бағыттағы радиусын сипаттайды[14].
Қашықтық функциясы ретінде дБ шамасымен есептелген шығындардың ортақ
өрнегі келесідей
, (2.5)
мұндағы - км өлшенген қашықтық;
- = 1 үшін шығындар мәні;
- энергияның таралу заңы.
Ұялар шеттерінде =Rkm және шығындар Lmax мәніне тең болады.
Осылайша, км шамасымен берілетін ұяның радиусының толық өрнегі келесі түрде
болады
. (2.6)
Rkm қатысты ортақ өрнекті есептей отырып, келесі шаманы аламыз
(2.7)
немесе

(2.8)
Осылайша, ұяшық радиусы мен трафик саны арасындағы қатынасты анықтау
үшін тарату кезіндегі маскималды шығындар өрнегі үшін Lmax анықтау керек
және оны (2.8) өрнекке қоямыз.
Шығындарды анықтауға арналған эмпирикалық өрнекті ХЭБО (ITU-R) ұсынған
(2.9)
мұндағы hb және hm – метрмен берілген базалық және мобильді станциялар
антенналарының биіктіктері;
fMhz - орталық жиілік, МГц;
;
В = 30 - 25log10 (нысаналар орналасқан аудан пайызы, %) –
реттеуші фактор.
Берілген өрнек қалалар үшін Хата таралу шарттарының моделінен
түрленген. Осыдан
(2.10)
Есептеулерді жүргізу мақсатында 824 МГц пен 849 МГц диапазонындағы
жиіліктерді қамтитын кері арнаның мәліметтерін пайдаланамыз. Осылайша
орталық жиілік f = 835МГц және базалық станцияның антеннасының биіктігі hb
= 30м және мобильді терминал үшін hm =1,5м болатыны белгілі. Құрылыс
нысаналарының салыну тығыздығы 10%. Осы шамаларды (2.10) өрнекке қоямыз
(2.11)

(2.11) және (2.6) өрнектерін салыстыру арқылы L1 және шамаларын
анықтаймыз
дБ
.
Енді ұяшық жүктелуіне қатысты Lmax максималды шығындар үшін өрнекті
анықтау керек. Ол үшін сигнал деңгейінің ұяшық жүктелуінен тәуелділігін
анықтау керек.
Қабылдау кезінде қажетті сигналдың орташа деңгейін Ps арқылы және
қабылдауда интерференция болмаған кездегі минималды қажетті сигнал деңгейін
Р`s арқылы белгілейміз. Қуат бойынша мінсіз реттелген модельмен
салыстырғанда қажетті қабылданатын сигналдың орташа деңгейі
,
(2.12)
мұндағы - ұяшықтағы (сектордағы) пайдаланушылар санының
пайдаланушылардың максималды санына қатынасы.
dBm қуат бойынша қорын ескеретін болсақ
, (2.13)
(2.14)
Берілген стандарт үшін сигналдың базасы PG = 23dB және базалық станция
қабылдағышының шуылдары 2dB екендігін ескерсек, (N0W)C = -106.1 dBm болады.
Есептеуге қажетті өзге ақпаратты 2.2-кестеден аламыз.
2.3-кесте. Қондырғының қажетті көрсеткіштері
Көрсеткіш Белгіленуі Мәні
Базалық станция кабеліндегі шығындар Lc 2dB
Мобильді терминал кабеліндегі Lm 0dB
жоғалтулар
Мобильді терминалдың қуаты Рm 23dBm
Мобильді терминал антеннасының Gm 2,1dBi
күшейту коэффициенті
Мобильді терминал антеннасының іздеу Lp 3dB
кезіндегі жоғалтулары.
Нысанаға енуге рұқсат Lb 10dB
Базалық станция антеннасының күшейту Gc 14.1dBi
коэффициенті

. (2.15)
Осыдан анықталатын жайт, таралу кезіндегі максималды шығындар – бұл
мобильді терминал таратқышының қуаты максималды болған кезде және әртүрлі
кері арнадағы күшейтулер мен шығындар орын алғанда, базалық станция
қабылдаған сигналдың деңгейі сапа сұранысын қамтамасыз ететіндей шығындар
болып саналады. Берілген күйді сипаттайтын өрнек келесідей болады
(2.16)
мұндағы
(2.17)
PR(dBm)0 шығындар болмаған кезде базалық станция қабылдағышы
қабылдайтындай мобильді терминалдың қуаты. Осылайша

( 2.18)
2.3-кестедегі шамаларды (2.17) өрнекке қою арқылы алынатын мән
келесідей болады

Кез келген желіні жүктелу функциясының көрсеткіштері ретінде
максималды сөнуді анықтауға арналған өрнек келесі түрде болады
(2.19)
Егер (2.19) өрнекке (2.18) өрнектегі нақты шығындарды қойсақ және
(2.13) өрнектегі қуат қорын ескерсек, онда (2.19) өрнек келесі түрге
түрленеді
(2.20)
Соңғы өрнекке ретінде (2.11) өрнекті қойсақ, желінің жүктелу
функциясы ретінде қажетті ұяшық радиусының өрнегін алу үшін
(2.21)
Бұл өрнек есептерде қарастырылған қуатпен мобильді таратқышқа мүмкін
болатын ұяшықтың максималды радиусын көрсетеді.
ХЭБО (ITU-R) моделін және (2.19) өрнекті пайдалана отырып, сонымен
қатар 2.2-кестеде келтірілген кері арнаның көрсеткіштерін ескере отырып,
ұяшық радиусының базалық станция антеннасының биіктігіне hb, аймақ ішінде
нысаналардың орналасуына және сонымен қатар көрсеткіштеріне
тәуелділігін тұрғызамыз.
шамалары алдын-ала таңдап алынған арна сенімділігінен алынады.
Ол үшін қажетті бастапқы мәліметтер 2.4-кестеде келтірілген.
2.3-кесте. Әртүрлі сенімділіктер үшін қуат бойынша қорлар
Prel MdB
0,70 0,20dB
0,80 0,93dB
0,90 0,92dB

Тәуелділікті тұрғызу үшін Mathcad бағдарламасын қолданамыз.

2.2-сурет. Ұяшық радиусының оның жүктелуіне тәуелділігі

2.3-сурет. Ұяшық радиусының БС антенналарының іліну биіктіктері мен
құрылыс тығыздықтарынан тәуелділік радиусы

2.2-суреттегі графиктен көріп тұрғанымыздай, кері арна үшін жүйе
сенімділігін есептеуден алынатын қажетті EbN0 және МdB шамалары ұяшық
өлшемдеріне күшті әсер етеді. Сенімділіктің жоғары мәндерінде және осыған
сәйкесті сигналшуыл қатынасы мен қуат бойынша қор шамасына тәуелді ұяшық
радиусы жүйе сыйымдылығының белгілі бір шамаларында (активті
пайдаланушылардың белгілі бір санында) ұяшық радиусы төмендей бастайды.
Сонымен қатар график бойынша активті пайдаланушылар саны белгілі бір шекке
жэеткендегі ұя радиусының күрт төмендегенін байқаймыз.
Есептеулердің алынған шамалары кез-келген стандарттағы жылжымалы
радиобайланыс жүйелері үшін орындалған есептеулерге сәйкес келеді.
2.3-суретте көрсетілген тәуелділіктер бойынша қалада базалық станцияны
орналастырудың әртүрлі нұсқалары үшін ұяшық радиусын анықтауға болады. Ең
кең таралған антенналардың іліну биіктігі 30 м (10 қабатты үй), алайда
бірақ бұл кезде көп абонент орналасқандықтан ұяшық радиусы 10% құрылыс
нысаналары орналасқан жағдайда 4.5 км шамасында болады. бұл қалалық аймақ
үшін есптелген мәндер болып табылады. Алайда біздің жағдайда 50 км
қашықтықтағы трасса бойында ауылдық елді мекендер орналасқандықтан,
тұрғындар саны, яғни тұтынушылар саны қаламен салыстырғанда аз болады,
сондықтан ұяшық радиусы 35-40 км шамасында бола алады.
2.3 BTS және МS қосылуларын есептеу

2.3.1 Мүмкін болатын BTS – МS қосылуларын есептеу
Орталық станция (BTS) антеннасы мен абонент жағындағы абоненттік блок
(MS) арасындағы байланыс ұзақтығын есептеуді орындаймыз[15]. Есептеуді
орындау үшін керекті бастапқы мәліметтер:
BTS блогі үшін:
– таратқыштың қуаты - 23 дБм;
– қабылдағыш кірісінде деңгейдің минималды қадамы - 68 дБм;
– тарату мен қабылдаудың орташа жиілігі - 835 мГц;
– сүзгілер мен антенна бөлгіштеріндегі сөнулер - 15дБ;
– антеннаның бағытталу диаграммасы - 60°;
– антеннаның күшейту коэффициенті - 15 дБ;
– антеннаның орналасу биіктігі ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Электp энеpгиясын үнемдеудің жетілуі
Aвтoжуулaрдың қaлдық cулaрын зaлaлcыздaндыру тәcілдерін әзірлеу
35 10 кВ Cунaлe қocaлқы cтaнцияcын қaйтa құpу
Мұз қату кезеңі
35 10 кВ Миялы қocaлқы cтaнцияcын қaйтa құpу жайлы
Профессор - оқытушылар құрамының қызмет нәтижелеріне мониторинг жүргізу үшін ақпараттық жүйені құру
Нaвигaциялық рaдиocигнaлдaр құрылымы
Қазақстандағы туризм экономикасының жағдайын заманауи бақылау
Бaрaбaнды бу гeнeрaтoрындa cу дeңгeйін рeттeуді aвтoмaттaндыру
Имитациялық модельдеу
Пәндер