Топырақты агрохимиялық зерттеу кезеңдері
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫ МИНИСТРЛІГІ
С. Сейфуллин Атындағы Қазақ агротехникалық университеті
Агрономия факультеті
Топырақтану және агрохимия кафедрасы
ЕСЕП
Өндірістік тәжірибе бойынша
Бакалавр
Орындаған: Файзрахманова Е. Р. 20-12 ТжА
Тексерген: кәсіпорын ғылыми жетекшісі: Наздрачев Я. П.
Кафедра ғылыми жетекшісі: Хамзина Б. Н.
Астана-2023
Мазмұны
Кіріспе максат миндеттер.
1 болим
1. «А. И. Бараев атындағы астық шаруашылығы ғылыми-өндірістік орталығы» ЖШС жалпысипаттамасы . . .
2. Аймақтың табиғи-климаттық сипаттамасы . . .
Орналасуы
2. 1 Климат
Биологиялық фактор
Өсімдіктері
2. 6 Ақмола облысының топырақ сипаттамасы . . . II Негізгі бөлім. 1. Топырақты агрохимиялық зерттеу кезеңдері . . .
2. Топырақ сынамасын алу . . .
3. Топырақ сынамасын алу мерзімі, жиілігі және тереңдігі . . .
4. Топырақ үлгісін сақтауға қойылатын талаптар . . .
5. Топырақты өңдеу және ұнтақтау . . .
6. Тәтті беде және жоңышқа дақылдары бойынша селекция тәжірибесі . . . 7. Бидайдың структурасын анықтау . . . III. Қортынды . . . Қолданылған әдебиеттер . . .
Кіріспе
Ауыл шаруашылығы жерлеріне кешенді агрохимиялық зерттеу жүргізу топырақ құнарлығын сақтауға және арттыруға, ауыл шаруашылығы өнімдерінің өнімділігі мен сапасын арттыруға мүмкіндік береді.
Топырақтарды агрохимиялық зерттеудің негізгі міндеті ауыл шаруашылығы дақылдарының қоректік заттардың қолда бар формаларымен болуын белгілеу және минералды тыңайтқыштарды қолдану қажеттілігін анықтау мақсатында топырақтың құнарлылық деңгейін бағалау болып табылады. Топырақтың агрохимиялық талдауының нәтижелері қоректік заттардың қазіргі қажеттілігін анықтаумен қатар, минералды тыңайтқыштардың топырақпен әрекеттесуі кезінде көрінетін агрохимиялық қасиеттерді анықтауға, ауыл шаруашылығында қоректік заттардың балансын анықтауға мүмкіндік береді. Топырақтың қоректік заттарындағы өзгерістерді бақылау.
Дәл егіншілік жүйесіне көшу қазіргі заманғы ғылым жетістіктерін ауыл шаруашылығында пайдалануға арналған табиғи фактор болып табылады. Тыңайтқыштарды қолданудың әдісі өсімдіктердің минералды тыңайтқыштарға қажеттілігін толық ескереді. Бұған топырақтағы қоректік заттардың бастапқы құрамын ескере отырып, әрбір элементарлық учаскеге азот-фосфор тыңайтқыштарын енгізу арқылы қол жеткізіледі. Қажетті шарт - өрісішілік өзгермелілікті ескеретін егістіктердің электрондық карталарын жасау. Бұл карталарды жасау әртүрлі аумақтардың элементар учаскелеріндегі агрохимиялық түсірілімге негізделген. Бастапқы жер телімінің көлемін таңдау қажеттілігі әрбір шаруашылықтың жер пайдалану көлемінен және оның қаржылық мүмкіндіктерінен құралады. Бүгінгі күні Ақмола облысының жер қоры 14 млн 613, 2 мың гектарды құрайды. Облыстың жер қорының жалпы құрылымында ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлер 74 пайызды немесе 10828, 9 мың гектарды құрайды. Біздің облыста көлемі 200-300 мың гектарға жететін шаруа қожалықтары, мың гектарға дейін жететін шаруа қожалықтары бар. Сондықтан әр жағдайда агрохимиялық зерттеу жүргізу кезінде сараланған тәсіл қажет.
Қазақстан Республикасының Ауыл шаруашылығы министрлігі дәл егіншілік элементтерін енгізе отырып, ауыл шаруашылығын цифрландыру бойынша жұмыс жүргізуде. Минералды тыңайтқыштарды енгізудің төмен қарқыны (1 га-ға 5 кг. А. и. -ден аз) химиялық заттарды қолдануды арттыру қажеттілігіне әкелді. Агроөнеркәсіптік кешен жөніндегі мемлекеттік бағдарламаны іске асыру шеңберінде Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі (Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің орынбасары - Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 17 шілдедегі, 2018 ж. No 310) минералды тыңайтқыштарды субсидиялауды топырақтарды агрохимиялық зерттеумен байланыстыруды көздейтін ауыл шаруашылығы жерлерін цифрландырудың жедел жоспары әзірленді.
Атындағы астық шаруашылығының ғылыми-өндірістік орталығы» ЖШС. А. И. Бараев Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігінің нақты егін шаруашылығы жобаларын бағдарламалық-нысаналы қаржыландыру аясында Ақмола облысының аумағында «Дәл егін шаруашылығы» полигонында агрохимиялық зерттеу жұмыстарын жүргізуде. Ғылыми-зерттеу жұмыстарына бөлінген жалпы жер көлемі 3000, 0 га. Таңдалған аумақтарда вариация дәрежесі, трассалық өтулерді таңдау, элементарлық учаскелердің өлшемдері топырақтарды агрохимиялық зерттеу кезінде бағаланады. Тәжірибелік маңыздылығын ескере отырып, қарапайым учаскелердің ең көп қолданылатын өлшемдері таңдалды - 1, 0-ден 25, 0 га дейін.
1. « А. И. Бараев атындағы астын шаруашылығы ғылыми-өндірістік орталығы» ЖШС жалпы сипаттамасы
«А. И. . Бараев атындағы астық шаруашылығы ғылыми-өндірістік орталығы» ЖШС астық, бұршақ, майлы, жемдік дақылдарды өсіру және жаңа сорттарды құру технологияларын әзірлеу бойынша қолданбалы зерттеулермен айналысатын республикадағы жетекші мекеме болып табылады.
Миссиясы-іргелі және қолданбалы аграрлық ғылымды дамыту, азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету, еңбек өнімділігін және Қазақстан Республикасының АӨК бәсекеге қабілеттілігін арттыру мақсатында Инновациялық әзірлемелерді енгізу. Ғылыми-зерттеу қызметінің бағыттары:
Егіншіліктің ресурс үнемдейтін жүйелерін жасап шығару.
Әртүрлі дақылдары бар дақыл алмастыратын ауыспалы егістер жасап шығару, топырақ құнарлығын сақтау және жақсарту.
топырақты эрозиядан қорғау үшін оны өңдеу жүйелерін жасап шығару, топырақты механикалық әдіспен өңдеуді азайту немесе одан мүлдем бас тарту, өсімдіктерді қорғауда жетілген жүйелерді пайдалану.
ӨҚӘ-нің (өсімдіктерді қорғау әдістері) жаңа түрлерін пайдалану арқылы өсімдіктерді қорғауды жетілдіру және дақылдарды оңтайлы алмастырып, төзімді сұрыптар мен гибридтер пайдалану арқылы өсімдіктердің ауруларға, зиянкестерге және арам шөптерге қарсы төзімділігін арттыру.
Топырақты өңдеудің нөлдік және минималды жүйесін ескере отырып минералды тыңайтқыштар, ауыспалы егіс және биопрепараттарды пайдалану жүйелерін жетілдіру.
Топыраққа барынша аз әсер ететін топырақ өңдеу саймандары мен егін егу машиналарын жасап шығару, егін егі технологияларын жетілдіру.
Өсімдіктердің генетикалық потенциалын арттыру.
Бидай, сұлу, арпа, бұршақ дәнділер, майлы және жарма дақылдарының гендік қорын қалыптастыру, осыған қоса жемшөптік дақылдарды жерсіндіру.
Селекциялық процесстің технологиясын жетілдіру және дәнді, бұршақ дәнді, майлы, жарма, жемшөптік дақылдардың бәсекеге қабілетті сұрыптары мен олардың тұқым шаруашылығын жасап шығару.
Дәнді, бұршақ дәнді, майлы, жарма және жемшөптік дақылдардың өзіндік тұқымдарын өндіру және сату.
АӨК саласында білім беру, технологияларды бейімдеу және трансферттеу.
Агрохимиялық зерттеулер және астық, тұқым майы, жемшөп сапасының анализі бойынша қызмет көрсету.
Негізгі жетістіктер:
А. И. Бараев атындағы АШҒӨО қызметкерлері жасап шығарған топырақты қорғау егіншілік жүйесі Сібір, Поволжье, Урал, Украинаның оңтүстігі мен Солтүстік Кавказда 61, 4 млн. га және Қазақстанда 22 млн. га жерде пайдаланылады.
Егіншілік шаруашылығын әртараптандыру концепциясы жасалып, енгізілді. Соның арқасында майлы, бұршақ дәнді және жемшөптік дақылдардың егістік алқаптары көбейді.
Ауыл шаруашылығы дақылдарының 130-дан астам сұрпы жасалды.
Қазіргі кезде 20 дақыл және 50 сұрып бойынша өзіндік тұқым жасау жұмысы жүріп жатыр.
2019 - 2023 жылдарға арналған мақсаттар мен міндеттер:
- Қазақстанның дала өңірлеріндегі қазіргі заманғы сын-тегеуріндер мен өзгермелі климат жағдайларына бейімделген ауыл шаруашылығы өнімдерін бәсекеге қабілетті өндіру үшін орнықты егіншілік жүйелерін әзірлеу;
- дәнді, дәнді-бұршақты, майлы дақылдарды, біржылдық және көпжылдық шөптерді өсірудің ресурс үнемдейтін технологияларын әзірлеу;
- Қазақстанның дала өңірлеріндегі өзгермелі климат жағдайларына бейімделген дәнді, дәнді-бұршақты, майлы, біржылдық және көпжылдық шөптердің сорттарын өсіру;
- есеп полигонын көрсету негізінде дәл егіншілік жүйесін жетілдіру;
- жетекші ғылыми мекемелермен ынтымақтастық және ауыл шаруашылығы дақылдарын өсірудің прогрессивті технологияларының трансферті
- кадрлық әлеуетті дамыту;
- фермерлерді оқыту, білімді тарату және ҒЗТКЖ нәтижелерін тәжірибеге енгізу;
- әлемдік ғылыми жүйеге интеграция;
- ғылыми-зерттеу инфрақұрылымын жаңғырту.
Өнім желісі:
технологиялар, ұсынымдар, әдістемелік нұсқаулар, патенттер, жаңа сорттар, ауыл шаруашылығы дақылдарының түпнұсқа тұқымдары, топырақ сапасының агрохимиялық көрсеткіштерін талдау, астық, май тұқымдары мен жемшөп сапасын талдау бойынша қызметтер, консалтингтік қызметтер.
2. АЙМАҚТЫҢ Т. АБИҒИ-КЛИМАТТЫҚ СИПАТТАМАСЫ
2. 1 Климат
Солтүстік Қазақстанның аумағы үш табиғи - географиялық аймақты қамтиды-орманды дала, дала және шөлейт. Олардың әрқайсысының ішінде геологиялық құрылымы, геоморфологиясы, климаты, өсімдіктері мен топырақ жамылғысы жағынан ерекшеленетін әртүрлі табиғи-географиялық аудандар ерекшеленеді.
Аумақтың солтүстік бөлігін Батыс Сібір ойпатының оңтүстік шетіндегі жазықтар алып жатыр. Орталық, оңтүстік және оңтүстік-шығыс таулы-шоқылы және биік-жазық аудандар Орталық Қазақстанның ұсақ шоқылы шегінде орналасқан. Аумақтың батысы мен оңтүстік-батысында Торғай үстірті орналасқан. Батыс шекараларда Оңтүстік Оралмен байланысты Транс-Орал үстіртінің учаскесі байқалады.
Жыл бойы жауын-шашын біркелкі бөлінбейді. Жауын-шашынның жылдық нормасының жартысына жуығы жазғы маусымда маусымнан тамызға дейін ең жоғары ауытқумен келеді. Жазғы жауын-шашынның айлық мөлшерінің үлкен өзгергіштігі де тән. Жоғары температура, ауаның салыстырмалы ылғалдылығы төмен және қатты желдер болғандықтан, жазғы жауын-шашын тез буланып кетеді және өсірілетін өсімдіктер көбінесе ауа мен топырақ құрғақшылығынан зардап шегеді.
1963 жылдан 2003 жылға дейінгі бақылау жылдары жауын-шашынның орташа жылдық мөлшері 200, 0-ден 464, 5 мм-ге дейінгі шекте ауытқыды (1-кесте) .
1-кесте-Шортанды АМС деректері бойынша вегетациялық кезеңде және бір жылда түскен жауын-шашын мөлшері, мм
Күнтізбелік
жыл
- Орналасуы
Ақмола облысы Солтүстік Қазақстанда орналасқан, 12, 4 млн. га жерді алып жатыр. Рельефтің түрі ұсақ шоқылы, әр түрлі ауырлық сипатына ие жиі төбелі, жоталары мен жоталары бар жазықтардың ауысуымен сипатталады. Ұсақ шоқылы жазықтар 300-460 м абсолюттік биіктікте орналасқан, ал олардың салыстырмалы биіктігі жер бедерінің аккумулятивті-денудациялық және аккумулятивті типтерінен ауытқиды, аумақтың көп бөлігін денудациялық жазықтар, кең опықаралық аңғарлар мен қазаншұңқырлар алып жатыр. Олардың беті біркелкі, ұсақ шоқылы учаскелері бар көлбеу немесе қуыс көлбеу сипатқа ие. Бұл жазықтарда рельефтің эрозиялық формалары дамыды, мысалы, арқалықтар, жартастар және қуыс депрессиялар, көбінесе депрессиялар мен шұңқырлар бар, кейде көлдер алып жатыр.
Өзен аңғарлары мен көл-аллювиалды жазықтар жер бедерінің аккумуляциялық типіне тән. Шағын өзендердің көпшілігінде аңғарлар әлсіз көрінеді, ал Есіл, Нұра, Колутон, Селет сияқты өзендер жақсы қалыптасқан аңғарларға ие. Ең үлкен Есіл өзені ендік бағытта өтеді, аңғардың ені 10-нан 30-40 км-ге дейін. Пойма жақсы көрінеді, двустороняя құрайды биіктігі үстінен меженным деңгейі 1, 5-4, 0 м, ені оның ауытқиды 0, 5-тен 3, 5-ке дейін, ал ауданында ағынын р. Колутон дейін кеңіп, 6-7 км. Жайылма үстіндегі терассалар тиісінше биіктіктерге ие: 4-6 м, 9-15 м, неғұрлым айқын бедермен ерекшеленеді, шағын шығыңқы жерлер, көл асты ойпаттары кездеседі. Есіл өзенінің аңғарының мұндай құрылымы өзінің барлық ұзындығында сақталмайды, ұсақ шоқылы аудандарда ол күрт тарылып, кейде каньон тәрізді пішінге ие болады.
- Өсімдіктері
Ақмола облысы дала аймағында орналасқан, тек солтүстік аудандар және ішінара оның оңтүстік-шығыс шеті, Көкшетау қыраты мен Ерейментау төмен тауларының әсерінен орманды дала сипатындағы ландшафттар орын алады.
I-кәдімгі қара топырақтардағы орташа құрғақ бай шөпті-қауырсынды дала
II - Оңтүстік қара топырақтардағы құрғақ әр түрлі шөпті-бетегелі дала
III-қоңыр қоңыр топырақтағы орташа құрғақ бетегелі-бетегелі дала
IV-қоңыр топырақтағы құрғақ ксерофитті-шөпті-бетегелі-бетегелі дала
V-өте құрғақ бозды-жусанды-бетегелі және жусанды-бетегелі дала ашық қоңыр топырақты
Бай шөпті-қауырсынды дала ең кең таралуымен сипатталады. Шөптегі негізгі дәнді дақылдар-қызыл қауырсын шөптері, қамыс шөптері, тар жапырақты көгілдір шөптер, отсыз от. Көптеген шөптер сәбіз, алты жапырақты лабазник, жусан, шалфей, тышқан бұршағы, ақ тәтті жоңышқа, Вероника түрінде ұсынылған. Бұл далалар қайың-қайың және қарағай-қайың ормандары мен бұтақтармен үйлеседі.
Аталған кіші аймақтар солтүстіктен оңтүстікке ауыстырылады және климаттың құрғақшылығының артуымен байланысты шөптердің түрлік құрамымен, құрылымымен және өнімділігімен ерекшеленеді.
Шөпті-қауырсынды даланың негізі-тар жапырақты дәнді дақылдар. Қызыл қауырсын шөптерінен басқа, өсімдік топтарының құрамында қауырсын шөптері пайда болады, олардың кариопсиясы гүлденуден кейін жануарларға қауіп төндіреді, олардың денесіне бұрыла алады. Шөпшекке фескак, сұлы қатысады.
Орташа құрғақ-бетегелі-бетегелі дала облыс аумағында кең таралған, едәуір кешенділігімен сипатталады, көбінесе ксерофитті нұсқалармен ұсынылған.
Ксерофитті-түрлі шөпті-бетегелі құрғақ дала Теңіз көлінің ендігінде таралған. Мұнда өсімдіктердің негізгі жемдік түрлері қауырсын, феску және тырсадан тұрады. Олардың құрамында үнемі ксерофитті шөптердің өкілдері бар, мысалы, татар сәбиі, қазақстандық түймедақ, шыбық.
Өте құрғақ бетегелі-жусанды-бетегелі дала Теңіз көлінің оңтүстігін алып жатыр. Өсімдіктердің аталған аймақтық түрлерінен басқа, облыс аумағында өзендер мен көлдердің жайылмаларына, сортаң және сортаң топырақтарға орайластырылған интразональды өсімдіктер кең таралған. Өзендер мен көлдердің алқаптарында қамыс, бидай шөптері мен от шалғындары басым.
2. 6 Ақмола облысының топырақ сипаттамасы
Оңтүстік карбонатты қара топырақтар карбонатты орман тәрізді саздақтарда түзілген. Солтүстік Қазақстанда 3, 5 млн га аумақта таралған. Бұл топырақтардың әсіресе үлкен массивтері Ақмолада (оңтүстік қара топырақтар субзонасы ауданының 66% дейін) кездеседі.
А горизонтының қалыңдығы 15-20 см, қарашірік (А+В) - 55-65 см. Түсі қоңыр реңкті қою сұр, құрылымы ұсақ түйіршіктелген. Топыраққа тән белгі - карбонаттардың жоғарылауы және жер бетінен немесе оған өте жақын орналасқан тұз қышқылының көпіршігі. Олардың құрамында 4-6% гумус бар. Жалпы азот 0, 3-0, 4%. Жалпы фосфор 0, 14 - 0, 20%. Агрофизикалық және агрохимиялық көрсеткіштердің үйлесімі бойынша топырақты орташа өңделетін топқа жатқызуға болады. Сіңірілген кешенде кальций (80% дейін) және магний (11%) басым болды. .
Химиялық және агрофизикалық көрсеткіштері бойынша бұл топырақтар қарапайым қара топырақтарға жақын. Бұл топырақтардың жоғарғы горизонтында (2, 0 - 4, 0%) карбонаттардың жоғарылауы қоршаған ортаның сілтілі реакциясын анықтайды (рН 7, 5-8, 5) . Оңтүстік карбонатты қара топырақтар лайлы бөлшектердің көп болуымен ерекшеленеді, бұл су өткізгіштігінің нашарлығын, суланғанда күшті ісінуді және кепкен кезде жарылуын тудырады. Тұрақты солу коэффициенті жоғарғы горизонттарда 13%, ал тереңде 12% дейін.
Сонымен, Солтүстік Қазақстанның оңтүстік карбонатты қара топырақтары жоғары агрохимиялық көрсеткіштерге ие және микробиотаның дамуына және ауыл шаруашылығы өсімдіктерін өсіруге қолайлы.
Ақмола облысының аумағы тұтастай алғанда ауа температурасының ендік бойынша таралуымен сипатталады. Облыстағы орташа жылдық ауа температурасы Балкашино МС-да 1, 6°С-тан Астана МС-да 3, 6°С-қа дейін ауытқиды. Ауаның орташа айлық температурасы ең жоғары мәнге шілдеде, ал ең төменгісі қаңтарда жетеді. Аймақтың жазы жылы, қысы суық. Облыс бойынша шілде айының орташа ауа температурасы 18, 5-21, 2оС, ал қаңтардың орташа температурасы минус 14, 3 - минус 16, 5оС.
2- кесте-2022 жылғы вегетациялық кезеңге арналған ауа - райы деректері
«А. И. Бараев атындағы астық шаруашылығы ғылыми-өндірістік орталығы» ЖШС
мамыр
маусым
шілде
Тамыз
II 1. Топырақты агрохимиялық зерттеу кезеңдері
Бірінші қадам - агрохимиялық зерттеуге дайындалу. Бұл кезеңде әрбір нақты жер учаскесі бойынша барлық қолда бар деректер жинақталады, талданады, жүйеленеді және қорытындыланады (топырақ карталары, кадастрлық нөмірлер, алдыңғы агрохимиялық зерттеулердің көрсеткіштері және т. б. ) . Заманауи спутниктік суреттер мен шаруашылықтағы құрылғының картасының көмегімен жер телімдерінің контурлары ерекшеленеді.
Содан кейін танапта топырақ үлгілерін алу алдында бір сынама алынатын элементар учаскенің көлемін анықтау қажет. Элементар учаскелер картасын жасауда элементар учаскенің мүмкіндігінше біркелкі болуы үшін танаптардағы топырақтың айырмашылығы, топырақтың гранулометриялық құрамы, рельефі және т. б. Әрбір элементар бөлімге бірегей нөмір беріледі. Алдын ала маршрут қозғалысы қолданылады.
Агрохимиялық жерді зерттеудің екінші кезеңі сынамаларды іріктеу болып табылады.
Үшінші кезең - таңдалған үлгілерді зертханада талдау.
Таңдалған және таңбаланған үлгілер зерттеу үшін зертханаға жіберіледі. Үлгілер құнарлылықтың негізгі көрсеткіштеріне (рН, жылжымалы фосфор және калий, нитрат азоты, нақты және/немесе алмасатын қышқылдық, органикалық заттар) зерттеледі. Тұтынушылардың өтініші бойынша зерттелетін көрсеткіштердің тізбесі кеңейтілуі мүмкін.
Жерді агрохимиялық зерттеудің соңғы кезеңі мәліметтерді жалпылау және зерттеу материалдарын беруге дайындау болып табылады.
Барлық жиналған мәліметтер (зерттеулер, навигаторлық жолдар, электронды карталар) арнайы ГАЖ (географиялық ақпараттық жүйе) бағдарламасының көмегімен өңделеді.
Тапсырыс берушіге агрохимиялық есеп беріледі, онда қоректік заттардың құрамы туралы ақпарат, картограммалар және минералды тыңайтқыштарды қолдану бойынша қысқаша ұсыныс көрсетіледі.
Электрондық карталарды дәл егіншілікке арналған бағдарламаларда немесе кез келген басқа ГАЖ жүйелерінде оңай пайдалануға болады. Заманауи көзқарас бүгінгі күні бүкіл әлемде қарқынды дамып келе жатқан және көптеген аспектілер бойынша өте перспективалы болып саналатын «дәл егіншіліктің» негізгі элементтерінің бірі болып табылады.
2. Топырақ сынамасын алу
Топырақ сынамасын алуды топырақ бұрғылары арқылы қолмен немесе автоматты сынама алғышта жүргізуге болады.
Операторлар қолмен шыны немесе қамыс бұрғылау арқылы жүзеге асырылады.
... жалғасыСіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz