XIX ғасырдың 60-жылдарындағы қоғамдық педагогикалық қозғалыс

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 49 бет
Таңдаулыға:

XIX ғасырдың 60-жылдарындағы қоғамдық педагогикалық қозғалыс

XIX ғасырдың 60-жылдары Россияда үлкен қоғамдық қозғалыс кезеңі болды. Ол өндіргіш күштердің дамуы мен бұл дамуды тежейтін крепостнойлық қатынастардың арасындағы күннен-күнге өршіп келе жатқан қайшылықтардың негізінде пайда болды.

1853-1855 жылдардағы Қырым соғысы Россиядағы крепостнойлық жағдайдың әлсіздігін айқын ашып берді.

В. И. Ленин 60-жылдарды сипаттай келіп, былай деп жазды: «Европада демократиялық қозғалыстың жандануы, Польшадағы толқу, Финляндиядағы наразылық, бүкіл баспасөздің, бүкіл дворян тобының саяси реформалар жасауды талап етуі, бүкіл Россияда «Колоколдың» таралуы, цензураның бақылауындағы маңалаларымен де нағыз революционерлерді тәрбиелей білген Чернышевскийдің күшті уағызы, үндеу хаттардың шығуы, шаруалардың бас көтеруі, өздерін тірідей тонайтын «Ережені» оларға «екінің бірінде» соғыс күшімен, қан төгіспен қабылдатуға тура келуі, дзоряндардың - келістіруші билердің мұндай «ережені» қолданудан ауыз біріктіріп бас тартуы, студенттердің тәртіпке бағынбауы - осындай жағдайда ең сақ, ақыл-ойлы саясатшы адам революциялың дүмпудің өзін толық ықтимал деп тануға тиіс еді».

XIX ғасырдың 60-жылдарындағы Россиядағы революциялық қозғалыс саяси, экономикалың және мәдени өмірдің барлық салаларын қамтыды. Орыс философиясы мен әдебиеті (Чернышевский, Добролюбов, Писарев, Некрасов, Толстой, Тургенев, Салтыков-Щедрин т. б. ), орыс музыкасы (бір топ композиторлар), орыс бейнелеу өнері («Передвижники»), орыс ғылымы (Сеченов, т. б. ) бұл кезеңде дамудың жоғарғы сатысына көтерілді.

60-жылдардағы орыс мәдениетінің барлық саласында да материалистік идеяның, сыншыл реализмнің, халықтық идеяның дамығандығын байқауға болады.

XIX ғасырдың 60-жылдарындағы педагогикалың қозғалыс сол кездегі қоғамдық қозғалыстың бір бөлігі болып табылады. Крепостнойлық тәрбиені қатты сынау, сословиелік мектеп пен ерте мамандандыруға күрес, жалпы білім беру үшін, азаматты тәрбиелеу үшін, әйелдерге білім беру үшін күрес, ескі діни оқуға, құрғақ, жаттау мен жазалауға қарсы күрес, баланың жеке басын сыйлау, халық мектептерін көптеп ашуды талап ету, жоғары мектеп автономиясы - міне, осылар XIX ғасырдың 60-жылдарындағы орыстың прогресшіл педагогикасының көтерген негізгі мәселелері болды.

Бұл кезеңде бірнеше қоғамдық ұйымдар ашылып, олар өз алдарына педагогика теориясы мен практикасының өзекті проблемасын шешу мақсатын кездеді. 1859 жылы октябрьде Петербургте педагогикалық жиналыс ңұрылды. Кейіннен 6л Петербург педагогикалық ңоғамы болып аталды. Оның жұмысына К. Д. Ушинский, В. Я. Стоюнин, В, И. Водовойов, Д. Д. Семенов, Я. Я. Герд т. б. көптеген педагогтар мен методистер қатысты. Көптеген қалаларда қоғамдық педагогикалық ұйымдар пайда бола бастады.

XIX ғасырдың 60-жылдарында орыс педагогикалық ғылымының даму тарихында әр түрлі бағыттар орын алып келді. Педагогикалың қозғалыс бір бағытта болған жоқ.

Әр түрлі қоғамдың топтар мен сол топтарды жаңтаушы педагогтар педагогикалық мәселелерді өз топтарының тұрғысынан түсіндірмек болды.

Еңбекші бұқараның мүддесін жақтайтын педагогиканың өкілдері ең прогресшіл революцияшыл демократиялық бағытта болды. Бүл бағыттың ең көрнекті өкілдері Н. Г. Чернышевский мен Н. А. Добролюбов еді. Бұл бағыт мынаны: жалпыға бірдей оқу, мектепті демократизациялау, қоғамдық өмірдің барлың саласында бірдей әйелдер мен ерлердің тең праволылығы, оның ішінде халық ағарту саласындағы тең праволылығы, тәрбиенің мақсаты революционерді, крепостнойлықтың қалдықтары мен самодержавиеге қарсы күрескерді даярлауды талап етті.

Белгілі дәрежеде революцияшыл-демократиялық бағыттан буржуазиялық-либералшыл педагогикалың бағыттың айырмашылығы бар. Бұл бағыттың ең көрнекті өкілдерінің бірі Н, И. Пирогов, В. Я. Стоюнин, И. А. Корф т. б.

Крепостниктік тәрбиеге қарсы шығып, мектеп реформаларын талап ете отырып, «адам тәрбиесі» үшін, балаға адамгершілік тұрғысынан қарау туралы пікір айтумен қатар, бұл бағыттың өкілдері өздерінің педагогикалың көзқарастарыида либералдарға тән екі жүзділік көрсетті. Олар патша үкіметі-нің қанағаттанарлықтай дәрежеде мектеп реформаларын жүргізуге толық мүмкіншілігі келеді деп түсінді. Әйелдерге білім беруді жаңтай отырып, бірақ олардың тең праволылығына қарсы шықты, Халық мектептерін көбірек ашуды ұсына отырып, жалпыға бірдей оқыту мәселесін ескермеді. Ескі оқуға қарсы шыға отырып, балаларға адамгершілікпен қарауды жақтай отырып, ол ұрып-соғу арқылы жазалауды жоққа шығарған жоқ, оны белгілі дәрежеде шектеу керектігін айтты.

Тәрбиенің мақсатын буржуазияшыл-либералдың бағыттың педагогтары мәдени және адамгершілік жағынан дамыған адамды дайындау екендігін түсіндіріп берді, бірақ та олар мұндай сапалар деп нені түсінетінін нақтылы ашып берген жоқ. Бұл мәселе туралы екі ұшты пікірде болды. Революция-шыл-демократиялық бағыттың өкілдері ұсынған тәрбиенің мақсаттары мен идеялың саяси принциптеріне либерал-педагогтар көп жағдайларда сенімсіз қарады. Олардың көзқарастарына қарсы болды.

Бұл екі бағыттың арасында аралық жағдайды ұстаған, біразы буржуазиялық-либералшыл бағытқа біршама жақын көзқарастағы педагогтарға буржуазиялық-демократияшыл бағыттың өкілдері жатады. Бұл бағыттың өкілдерінің қатарына К. Д. Ушинский және оның жолын ұстаушы педагогтарды (В. Й. Водовозов, Н. Ф. Бунаков т. б. ) атауға болады. Бұл топ-қа кіататын педагогтар, буржуазиялық-либералшыл бағытқа жататын педагогтар сияқты, белгілі қоғамдың құрылыстың көлемінде мектептің жағдайын жақсартуға, мәдени және адамгершілік жағынан адамдарды тәрбиелеуге болатындығын түсіндірді.

Оларды тәрбиелеуде діннің атқаратын роліне жете мән берді, әйелдерге білім беруді талап өте отырып, әйелдердің барлық жағынан тең праволылығы мәселесін ескермеді.

Бірақ та олардың буржуазиялық-либералшыл бағыттан айырмашылығы сол, бұлар орыс халқының орасан зор творчестволық күшіне сене білді, педагогика мен тәрбиеде халықтық идеяны жақтады, шетел мектеп жүйесін қабылдауға және шетел педагогикасына бас июге қарсы шықты.

Буржуазиялық-демократияшыл бағыттағы педагогтар орта білім берудегі классикалық бағытқа қарсы болды. Кейбір мәселелер бойынша буржуазиялық-демократтар революциялық демократтардың көзқарастарына жақындады (мәселен, ұрып - соғу, жазалау туралы), бірақ өздерінің методологиялың және саяси көзқарастары жағынан үлкен айырмашылықтары болды. Олар революционерді тәрбиелеу талаптарын қою дәрежесіне жете алмады. Мектеп реформасының демократиялық талаптарына қосыла отырып, патша үкіметінің жағдайында мектепті толық демократизациялаудың мүмкін емес екендігін және патша үкіметін революциялық жолмен жоюды түсін-беді.

60-жылдардағы қозғалыстың алғашқы басталған кезінде үкіметтің мектептер туралы жақа ережелерді қабылдауы - орыс жұртшылығының жақа мектептер ұйымдастырудағы және оқу-тәрбие жұмысының әдістерін жақсартуға бағытталған шаралары еді. XIX ғасырдың 60-жылдарындағы қоғамдық-педагогикалың қозғалыстың әсерімен бұл жылдары бірнеше педагогикалық журналдар пайда болды. Олар тәрбие мен оқытудың өзекті мәселелерін қызу талқылап отырды.

Ондай журналдардың қатарына: «Журнал для воспитания» (1857 жылы пайда болды, 1860 жылдан бастап «Воспитание» деген атпен шықты), «Русский педагогический вестник», «Учитель» (ол 1860 жылдан 1870 жылға дейін шығып, халық мектептері мәселелеріне арналып отырылды), «Педаго-гический сборник» журналы, «Ясная поляна» (мұны 1861- 1862 жылдары Л. Н. Толстой шығарып тұрды. Яснополяка мектептерінің тәжірибесін көрсетіп, еркін тәрбие идеясын на сипаттады) журналдары шықты. Олардың көбі өз жұмыстың реакция жылдарында, яғни 70-80-жылдарда тоқтатты.

Тәрбие және халық ағарту мәселелері әдеби және саяси журналдарда да орын алды. «Современник»- революцияшыл-қ бағыттағы журнал. Онда Н. Г. Чецнышевский мен Н. А. Добролюбовтың тәрбие және білім беру мә-селелері туралы бірнеше маңалалары басылып тұрды.

60-жылдардың бас кезінде кейбір арнаулы журналдар жалпы тәрбие мекемелеріне арналып отырылды. Мәселен, Пироговтың «Өмір мәселелері» атты белгілі мақаласы 1856 жылы «Морской сборник» журналында басылған болатын.

Николай Иванович Пироговтың (1810-1881) педагогикалық көзқарасы

Н. И. Пирогов - белгілі орыс ғалымы, атақты хирург, XIX ғасырдың екінші жартысындағы халық ағарту ісінің көрнекті қайраткері, әрі ірі педагог. Н. И. Пирогов Москва университетін бітіргеннен кейін (медицина факультетін) Дерпт университетікде (Тарту қаласы, Эстон ССР-і) медицина ғылымының докторы дәрежесіне диссертация қорғайды. 26 жасында Дерпт универсктетінде ол хирургия профессоры атағын алады, содан кейін Петербургтегі медициналық-хирургия академияеыкда профессор болды.

1854 жылы Пирогов өз еркімен Севастопольге Қырым соғысына аттанады. Онда ол бар күш-жігерін жарақаттанғандарды емдеуге арнады. Хирургия саласындагы теориялық еңбектері мен практикалың қызметі оның ұлы ғалым дәрежесіне көтерілуіне себепші болды. Пироговтың тәрбие мәселесіне арналған «Вопросы жизни» («Өмір мәселелері») атты мақаласы 1856 ж. пайда болды. Ол мақала жұртшылықтың назарын өзіне аударып, автор өзінің алдыңғы қатарлы жалпы адамгершілік тәрбие туралы идеяла-рымен белгілі бола бастады.

1856 жылы Пирогов Одесса оқу округының попечителі болып тағайындалады.

II Александр Пироговты бұл жұмысқа тағайындағанмен, оған сенімсіздікпен қарады.

Пирогов Одесса оқу округын екі жылдай басқарғанда, гимназиялардың педагогикалық кеңесінің маңызын көтеруге барынша күш салды, оқу орындарының директорлары мен мұғалімдеріне балаларға адамгершілікпен қарауға бағыт берді. Одессада университет ашуға даярлық жасады.

Кейін Пирогов Киев оқу округының попечителі қызметіне ауыстырылды. Ол онда мектептердің жағдайын жақсартумен шұғылданды. Мұғалімдердің методикалық білімін жетілдіруге көмектесті, гимназия практикасына кластан тыс әдеби әңгімелерді өткізу енгізілді. Киевте Россиядағы ең бірінші ерлер үшін жексенбілік мектептердің бірін ашуға көп жұмыс жасады.

Пирогов Одесса мен Киев оқу округтарында жұмыс істеп жүргенінде гимназиялардың педагогикалық кеңесінің жұмысына өзгертулер енгізіп, оны жақсартуға белгілі дәрежеде еңбек сіңірді. Ол талқыланылатын мәселелердің мазмұнын кеңейтті, кеңестің жұмыс мазмұнына баяндамалар мен дидак-тикалық мәселелердің төңірегінде пікір алысуды енгізді, методикалың жағынан мұғалімдердің жұмыстарын жақсартты, мұғалімдердің сабақтарына өзара қатысып отыруын талап етті. Гимназия және прогимназия мұғалімдері мен басшыларынан оқушылар мен олардың сабаққа үлгірімін жан-жақты зерттеуді талап ете отырып, Пирогов бір кластан екінші класқа оқушылардың жылдық үлгіріміне қарай бағалап кешіруді ұсынды.

Н. И. Пирогов 1861 жылы попечителдік қызметінен шығарылғанда, Киевтің прогресшіл жұртшылығы оны салтанатты түрде шығарып салды. Герцен «Колоколда» Пироговты жұмыстан шығару - бұл «ақымақтар Россиясының дамып келе жатқан Россияға қарсы жексұрын істерінің бірі болды», - деп жазды.

Пирогов - буржуазиялық-либералшыл педагогиканың көрнекті өкілдерінің бірі болды. Қайшылықтары мен кемшіліктері оның көзқарасының ерекшелік сипаттарына байланысты еді. Ол крепостнойлық тәртіпке, үкіметтің басқару орындарына келіспеушілігін білдіргенмен, онымен күресуге қарсы болды.

Пирогов реформалар арқылы, монархтың жағымды еркі арқылы халықтың өмірін жақсартуға болады деп түсінді. Бұл оның көзқарасындағы негізгі қайшылығы еді. Қоғамдық өмірді жақсартудың негізгі шараларының ішінде ерекше орынды ағарту ісіне бөлген болатын.

Сонымен қатар Пирогов белгілі ғалым да болды. Өзінің атақты зерттеулерімен медицина ғылымы саласына ерекше үлес қосты. Ол ғылымды дамытудың қажеттігін қолдай келіп, оның үлкен танымдық және тәрбиелік маңызын көрсетіп берді.

Н. И. Пироговтың көзқарасындағы осы ерекшелік оның педагогикалық қызметі мен көзқарасына өз әсерін тигізбей қоймады. Кей жағдайларда бұл бағытта екі ұштылың, солқылдақтың білдірді. Бірақ біз оның тәрбие мен педагогика саласында атқарған ролін жоққа шығара алмаймыз. Оның пе-дагогикалық еңбектерінен өз кезінде орыстың прогрейсивті педагогикасының дамуына үлкен әсер еткен құнды пікірлер болғандығын білеміз.

Тәрбиенің мақсаты. Мектеп жүйесі

Пирогов «Өмір мәселелері» маңаласында 60-Тәрбиенің жылдағы қоғамдық қозғалыста сословиелік мектепке және ерте мамандандыруға ба-ғыттайтын жалаң мағыналық білім беруге қарсы болды. Ол мұндай білім беруге жалпы адамзаттың тәрбие идеясын қарсы қойды. Ондай тәрбие қоғамдық өмірге жоғары адамгершілікті, ой-өрісі жан-жақты дамыған адамды тәрбиелеуге тиісті деді. Ол балаларды күні бұрын, ерте мамандандыруға қарсы болды. Ондай тәрбие мен білім беру балалардың ой-өрісінің де, адамгершілік жағынан дамуын да тарылтады деп түсіндірді.

Негізгі идеясы жалпы адамзаттың білім беруді жақтаған «Өмір мәселелері» мақаласы өз замандастарының назарын аударды. Мақалаға сол кездегі алдыңғы қатарлы педагогикалық жұртшылықтың тарапынан көптеген пікір айтылды. Оны буржуазиялық-либералшыл, сонымен қатар буржуазиялық-демократияшыл, тіпті революцияшыл-демократиялық баспа-сөздер тарапынан қолдау болып жатты.

Бірақ либералдар мен революцияшыл-демократтардың арасында қандай адамды тәрбиелеу керек деген мәселені түсінуде үлкен айырмашылықтар бар еді.

Революцияшыл-демократтар (Чернышевский, Добролюбов) жоғары адамгершілікті, мәдениетті адам деп крепостнойлыққа және патша үкіметіне қарсы шыққан табанды революционер-күрескерді түсінді. Ал Пирогов және оны жақтаушылар адамдардың жалпы адамгершілік қасиетін ғана жақтады.

Пирогов жалпы адамгершілік тәрбиесіне байланысты со-словиелік мектепке қарсы бағытталған мектеп жүйесінің жаңа жобасын ұсынды.

Осы мақсатта мектеп типтеріндегі әр түрлілікті жоюды және бір-бірімен байланысты бірнеше сатыдан тұратын бірыңғай мектеп жүйесін құруды талап етті. Сонымен қатар мектептердің оқу жоспарларындағы көп пәнділікті жоюды, жалпы білім беруде екі бағытты, яғни классикалың және реалдың бағыттарды талап етті.

Демек, Пирогов мектеп жүйесін бірнеше сатылы болу керек деп есептеді. Бастауыш 2 жылдық мектептен кейін екі типті 4 жылдың прогимназия (орталау мектеп), одан кейін тағы да екі типті 3-5 жылдың оқу мерзімі бар гимназия. Одан кейін жоғары мектеп (университеттер, жоғары оқу орындары) .

Пирогов орта мектепте негізгі пәндер латын және грек тілдері, орыс тілі мен әдебиеті, математика, тарих болуға тиісті деді.

Классикалық гимназияда барлық оқу пәндері - жалпы білім беретін сипатта болды, ал реалдың гимназияларда оқу пәндерінің кейбіреулері кәсіптік пәндерге арналды. Мұның өзі реалдың гимназиялардың жалпы білім көлемін төмендетті, себебі онда оқу мерзімі классикалық гимназияларға қарағанда аз (3 жыл) болатын.

Классикалың гимназиядан кейін университетке немесе арнаулы жоғары оқу орындарына түсуге болады. Ал реалдың гимназияны бітіргендер тек қана арнаулы жоғары оқу орындарына ғана түсе алады, немесе практикалық жұмысқа барады.

Пироговтың ұсынған мектеп жүйесі көп пәнділікті жоюға жол ашып берді. Жаңа мектеп жүйесі программалар, оқулықтар және оқу құралдарын жасау жұмысында жеңілдіктер туғызды, сонымен қатар мұғалімдер даярлау жұмысы мен мектептерді бақылау, басқару жұмыстарын жеңілдетті.

Н. И. Пироговтың дидактикалық пікірлері

Н. И. Пирогов өзінің оқу округтары бойынша нұсқауларында мұғалімдердің ескі, догматикалық оқу тәсілін алып тастап, жаңа әдістерді қолдануға баса назар аударғаи болатын. Пирогов балалардың ойын, қабілетін дамытуға, өз бетімен жұмыс істей білу дағдыларын қалыптастыруға көңіл ау-дарып отырды.

Тәжірибелі мұғалім оқушылардың сабаққа зейінін арттырып, оқу материалына ынтасын оята біледі, ал мұның өзі, Пироговтың түсінуінше, оқытудың жемісті болуы үшін аса қажет.

Негізгі дидактикалың принциптерді Пирогов саналылың, көрнекілік, оқушылардың белсенділігі мен дербестігі деп санады.

Пирогов балалардың меңгеретін білімдерінің терең және тиянақты болуын талап етті. Ол методикалың енердің негізі кернекілік пен сөзді орынды бірлікте қолдана білу деді. Оның пікірінше, мектептегі бүкіл оқу жұмысын бір ғана көрнекілікке, не болмаса баяндау түрінде құруға қарсы болды.

«Көрнекіліктің, - деп жазды Пирогов, - неғізгі мақсаты оқушылардың сыртқы сезім мүшелеріне әсер ету . . . Сөз де сырттан ықпал жасай отырып, адамдардың ең негізгі, ең қажетті қабілеттілігіне әсер етеді» .

Демек, Пирогов көрнекілік пен сөздің оқу-тәрбие процесіндегі бір-бірімен байланыстылығын көрсетіп берді. Бірінсіз екіншісінің іске аспайтындығын өз еңбектерінде дәлелдеп түсіндірді. Көрнекіліктің бір өзі сөздің көмегінсіз балалардың есінде әр уақытта сақталмайды.

Сөздің маңызын жоғары бағалаумен байланысты, Пирогов орта мектептегі әдістердің (мұғалімнің әңгімесі, әңгімелесу, оқушылардың шығармасы) ролі мен маңызын да дұрыс бағалады. Бұл әдістерді гимназиядағы білім беру жүйесінде кеңінен қолдануды талап етті. Оның ішінде әңгіме әдісін қолдануға ерекше мән берді.

Кіші жастағы мектеп балаларын оқыту мен тәрбиелеуде Пирогов ойын әдістерін пайдалануды ұсынды. Ойынды ол алғашқы білім берудің күшті құралы деп атады. Балалар ойынын жоққа шығару, пайдаланбауды тәрбиешілердің әлсіздігі деп білді.

Сонымен қатар кіші жастағы мектеп балаларының музыкамен, ән-күймен және басқа да көркемөнердің түрлерімен шұғылданулары қажет деп есептеді. Көркемөнер балалардың рухын көтереді, ойлау процесі мен талғамын дамытады деп есептеді.

Мектептегі тәртіп

Пирогов оқушылардың тәртібіне жете маңыз бере келіп, саналы тәртіп оқыту мен адамгершілік тәрбиесін жақсартудың бірден-бір қажетті шарты деп білді.

Сол кездегі мектептерде үстемдік еткен қатаң полицейлік шараларға, балалардың адамгершілігіне жауапсыздықпен қарауға қарсы шығып, тәртіпті іске асыруда балаларға адамгершілікпен, сүйіспеншілікпен қарауды талап етті.

Егер оқушы тәртіпсіздік жасаған жағдайда, педагог сол тәртіпсіздіктің болған себебін анықтап, сол жағымсыз қылыққа берілген жазаның әділетті болуын талап ету керек деді.

1858 жылғы «Балаларды ұрып-соғу қажет пе?» деген мақадасында Пирогов балаларды ұрып-соғу, жазалауға бүтіндей қарсы шықты. Ұрып-соғу балалардың ар-ұят сезімін жояды, балаларды жағымсыз қылықтарға итермелейді дей келіп, оны жоюды талап етті.

Бірақ бұл пікірінде үнемі тұра алмады, кейін солңылдақтық білдірді. 1859 жылы Пирогов Киев оқу округы бойынша жариялаған бір нұсқауында жазалауды қолданбай болмайды, оны гимназияларда жиі қолданбай, тек қана кейбір жағдайларда педагогикалың кеңестің шешімі бойынша қолдануға бо-лады деді.

Н. А. Добролюбов өзінің атақты «Дүремен қиратылған бүкіл Россиялық иллюзиялар» деген мақаласында Пирогов пікірінің екі жақтылығын қатты сынады. Пирогов 1860 жылғы өзінің жауабында Добролюбовтың және демократияшыл баспасөздің айтқан сын ескертпелеріне қарсы шығып, өзін ақтамақшы болды.

Добролюбов «Тамшыдан теңізге» деген мақаласымен Пироговтың келісімпаздығын және оның бұрынғы ұстаған прогрессившіл принциптерінен бас тартқандығын қатты сынады.

Пироговтың жоғары мектеп мәселелері бойынша көзқарасының ішінде ерекше роль алатыны - университеттер туралы айтқаны. Бұл мәселеге бірнеше мақалалар арналған болатын. («Біз не тілейміз?») . Оның түсіндіруінше университеттер тар көлемдегі мамандарды даярламай, жан-жақты ғылыми жағынан дамыған және жоғары адамгершілік сенімдері қа-лыптасқан азаматты даярлайтын жоғары мектептің ең жақсы түрі деп білді.

Пироговтың педагогикалық қызметі мен теориялың еңбектерінің кейбір кемшіліктері мен қателіктеріне қарамастан, оның отандың педагогика ғылымы мен мектептердің даму тарихында атқарған ролі зор болды. Оның сословиелік мектепті сынап, сословиесіз, таптық мектепті жақтауы, ерте маманданудың кемшілігін ашуы және жалпы азаматтық білім беру мен бірыңғай мектепті жақтауы, оқытудың әдістеріне жете кеңіл бөлуі, оның ішінде сөз бен көрнекілікті орынды байланыстыра білуді талап етуі, жоғары мектептердің көптеген проблемаларын кетеруі - осының барлығы прогрессивті орыс педагогикасының теориясы мен практикасына қосылған пайдалы үлес болып табылады.

Ұлы орыс педагогы Константин Дмитриевич Ушинский

(1824-1870)

Константин Дмитриевич Ушинскийдің есімі шын мәнінде XIX ғасырдың екінші жартысындағы орыстың оқу-ағарту қайраткерлерінің ең алдыңғы тобында саналады. Ол - Рос-сиядағы педагогика ғылымының және орыс халық мектебінің негізін қалаушы. Оның «Балалар әлемі», «Ана тілі», «Педа-гогикалық антропология» атты тамаша еңбектері, балалар мен мұғалімдерге арналған басқа да кітаптары орыс педагогикалық әдебиетінің баға жетпес классикалық шығармалары болып есептеледі, бұл еңбектер педагогика ғылымына алтын қор ретінде қосылды және дүние жүзіне әйгілі де болды.

Ұлы педагог өзінің бүкіл өмірін халық ағарту ісіне және балалар тәрбиесіне арнады.

«Отаныма неғұрлым көбірек пайда келтіру - менің өмірімнің бірден-бір мақсаты», - деп жазды К. Д. Ушинский. Оның өмір жолының бүкіл мәнісі осы сөздерінде еді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.