Қатты тұрмыстық қалдықтарды жою мәселелері

Жоспар

Нормативтік белгі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 6
Анықтамалар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .7
Белгілер мен қысқартулар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...8
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .9
1 Қатты тұрмыстық қалдықтарға сипаттама және оларды шығару көздері...11
2 Қатты қалдықтарды залалсыздандыру және қолданылатын қондырғылар ... 16
3 Қатты қалдықтардың биотехнологиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 20
4 Қатты қалдықтарды жаққанда пайда болатын ауадағы зиянды заттарды есептеу ... ... ..22
5. Қалдық тасығыш FAUN ROTOPRESS контейнерінің тиімділігі ... ... ... ... ... ... ... .23
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .27
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...28

Пән: ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности), Защита труда
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 22 бет
Таңдаулыға:

Тұжырым
Курстық жоба Инженерлік жүйелер желілер мен жабдықтар пәнінен
Қатты тұрмыстық қалдықтарды залалсыздандыру мен оларды қайта өңдеуге
пайдаланылатын жабдықтар тақырыбына сәйкес дайындалды.
Курстық жобада қазіргі таңдағы адамзат үшін ең басты да күрделі болып
отырған қалдықтарды залалсыздандыру және оларды қалай пайдаға асыру
керектігі жайлы мәліметтер мен қолданылатын қондырғылардың сызбалары
берілген.
Курстық жобада қарастырылған негізгі мәселелер қалдықтардың
түрлері, шығу көздері және де қазіргі кездегі басты мәселе
қалдықтарды жою шаралары қарастырылған.
Курстық жоба беттен, 5 негізгі бөлімнен, 1 қосымша, 2 көлемді
сызбадан тұрады.

Мазмұны
Нормативтік
белгі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... 6
Анықтамалар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .7
Белгілер мен
қысқартулар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ..8
Кіріспе
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..9
1 Қатты тұрмыстық қалдықтарға сипаттама және оларды шығару
көздері...11
2 Қатты қалдықтарды залалсыздандыру және қолданылатын қондырғылар ... 16
3 Қатты қалдықтардың биотехнологиясы
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .20
4 Қатты қалдықтарды жаққанда пайда болатын ауадағы зиянды заттарды
есептеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..22
5. Қалдық тасығыш FAUN ROTOPRESS контейнерінің
тиімділігі ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .23
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...27
Пайдаланылған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... .28
Қосымша
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .30

Анықтамалар

Қалдық –деп, тікелей қолдану орны жоқ және оны өңдеудің техника және
экономика тұрғысынан тиімді технологиясы жоқ тастанды заттарды атайды.
Қалдықтарды жою- қалдықтарды көму және жою жөніндегі операциялар.
Қалдықтарды залалсыздандыру- механикалық, физикалық-химиялық немесе
биологиялық өңдеу жолымен қалдықтардың қауіпті қасиеттерін азайту
немесе жою.
Қалдықтарды кәдеге жарату- қалдықтарды қайталама материалдық немесе
энергетикалық ресурстар ретінде пайдалану.
Қалдықтарды көму- қалдықтарды шектеусіз мерзім ішінде қауіпсіз
сақтау үшін арнайы белгіленген орындарға жинап қою.
Қалдықтарды өңдеу-қалдықтардың көлемін немесе қауіпті қасиеттерін
азайту үшін олардың сипатын өзгертетін, олармен жұмыс істеуді
жеңілдететін немесе оларды кәдеге жаратуды жақсартатын сұрыптауды
қоса алғанда, физикалық,жылу,химиялық немесе биологиялық процестер.
Қалдықтарды орналастыру- өндіріс және тұтыну қалдықтарын сақтау
немесе көму.
Қалдықтарды сыныптау – қалдықтардың қоршаған ортаға және адам
денсаулығына қауіптілігіне сәйкес оларды жіктеуге жатқызу тәртібі.
Қалдықтардың түрі – шығу көзіне, қасиеттеріне және жұмыс істеу
технологиясына сәйкес жалпы белгілері бар, қалдықтар жіктеуіші негізінде
айқындалатын қалдықтар жиынтығы.
Қалдықтармен жұмыс істеу – қалдықтардың пайда болуының алдын алуды
және оларды азайтуды, есепке алумен бақылауды, қалдықтардың жиналып
қалуын, сондай-ақ қалдықтарды жинауды, өңдеуді,кәдеге жаратуды,
залалсыздандыруды, тасымалдауды, сақтауды (жинап қоюды) және жоюды қоса
алғанда, қалдықтармен байланысты қызмет түрлері.

Белгілер мен қысқартулар

ҚТҚ –қатты тұрмыстық қалдықтар
ҚО-қоршаған орта
Қкж –қалдықтарды кәдеге жарату
Қк – қалдықтарды көму
Қт - қалдықтардың түрлері
аун - отынның жану үлес
АjF – күлдің мөлшері

Кіріспе

Ірі өнеркәсіп пен қалалар, т.б. құрылыстар кешені суы мол, адамдар
үшін қолайлы жерге салынады. Ол үшін ормандар қырқылып құнарлы жерлер
пайдаланылады. Осының бәрі қоршаған ортаға өзімен бірге өндіріс
қалдықтары мен түрлі тұтыну қалдықтарын көбейтіп үлкен мәселе
туғызуда. Қалдықтарды біз көбінесе қоқыстар дейміз. Ал әрбір отбасындағы
бір адам тәулігіне 1,2-1,4 кг қоқыс шығарады екен. Осы орайда, қалдық
атауына мынадай анықтама беруге болады:
Қалдық – тікелей қолдану орны жоқ және оны өңдеудің техника және
экономика тұрғысынан тиімді технологиясы жоқ тастанды заттарды атайды.
Нағыз тұрмыстық қалдықтарға: қағаз, тамақ, шыны, металл, тоқыма бұйымдары,
пластмасса,резина өнімдерінің қалдықтары,т.б. жатады. Осы қалдықтарды біз
күнделікті шығарып отырамыз.
Қоршаған орта қазіргі кезде адамзатты толғандырып отырған аса
маңызды мәселеге айналды. Табиғатты, қоршаған ортаны жою арқылы бүкіл
қоғамды, тіршілікті жойып жіберуге болатынын көптеген елдер түсіне
бастады. Біздің өмір сүріп отырған дәуірде техникалық құралмен
қаруланған адамның жер шарын аз уақытта айналып өтуі де, құрта салуда
оп-оңай. Сондықтан әлем халықтары ел тағдырларын экологиямен
байланыстырып, экологиялық апатқа қарсы тұруы қажет. Қазақстан табиғатының
өлшеусіз байлығын игере отырып, бізді қоршаған ортаны бүтіндігін сақтауда
республикада шешуін күтіп тұрған мәселе. Сырт қарағанда, оңай
көрінгенмен, бұл мәселені шешудің күрделілігін түсінуге болады. Ол үшін
адамның менталитетін, оның моралдық, этикалық дағдыларын өзгерту
керек,табиғат пен адамның арасында жаңа көзқарас қалыптастыру қажет.
Елде жүргізіліп жатқан әлеуметтік-экономикалық өзгерістердің
табысты аяқталуы да, ең алдымен ұстанған экономикалық саясатқа байланысты.
Ол үшін жердің құнарсыздануы мен жер бедерінің жүдеушілігі су
ресурстарының тапшылығы, Арал, Балқаш көлдер сулары, Семей полигоны мен
басқа да әскери полигондардың, Каспий жағалауының мәселелері, елді- мекенді
ауаны, топырақ пен судың ластану жағдайлары сияқты маңызды мәселелерді
шешу мемлекеттік деңгейде қаралу керек.
Қазақстан жерінің табиғи байлықтарының азаюы экономикаға қатты
әсер ететін әлеуметтік шараларды іске асыруда қол байлау болатыны
өзінен -өзі түсінікті.
Бізде бүгінгі экономикалық дағдарысқа ғылыми –техникалық өрлеу
кінәлі, қазіргі даму жағдайларында ол болмай тұрмайды деген бір
жақты пікір қалыптасқан. Ғылыми жетістіктері табиғатқа зиян келтіруге
арналмаған ғой.
Қазақстанда қалдықтарды өңдеу мәселесі әлі шешілмей келеді.
Көптеген қалаларымыз өнеркәсіп шоғырланған жерлерге салынған.
Өнеркәсіп қалдықтары тау-тау болып үйіліп жатыр, оны өңдеу баяу
жүргізілуде. Осының бәрі желмен, сумен ауаға , топыраққа тарап, қоршаған
ортаны ластап жатыр.
Қалдықтарды өңдеу Қазақстан бойынша Алматы қаласында ғана
жүзеге асырылуда. Республика өнеркәсіп, тұрмыстық және басқа да
қалдықтарды есепке алу, оларды залалсыздандыру мен көму шаралары
өте нашар дамыған. Оның үстіне мұндай қалдықтар ешқандай қоршаусыз
ашық аспан астында жатыр. Қаланың санитарлық келбетіне қарап, қала
тұрғындарының деңгейі туралы төрелік айтуға болады. Тек материалдық жағынан
ғана емес, сондай-ақ адамгершілік пен рухани жағы да осыдан көрініп тұрады.

Өндірістік және тұрмыстық қалдықтарды жоюға бола ма? Осы курстық
жобада біз осы мәселені кеңінен қарастырамыз.

1 Қалдықтар оның түрлері және шығу көздері.

Бүгінгі күнге дейін елімізде 22 млрд. тоннаға жуық өндіріс және тұтыну
қалдықтары жинақталған. Бұның 16 млрд. тоннадан астамы техногендік
минералдық түзілімдер болса, 6 млрд. тоннаға жуығы қауіпті қалдықтар болып
отыр. Бұлар негізінен өндіріс ошақтарынан шығарылған улы химикатты
қалдықтар болғандықтан, қоршаған ортаға да адам денсаулығына да үлкен әсер
етеді. Қазақстандағы өндіріс қалдығы жан басына шаққанда бір азаматқа 1 мың
381 тонна үлестен тиеді екен. Ал Германияда бір адамға келетін өндіріс
қалдықтарының үлесі - 400 келі, оның үстіне бұл қалдықтың барлығы, яғни 100
пайызы қайта кәдеге жаратылады екен [1].
Елімізде экологиялық қауіпті, экологиялық қауіпсіз аймақ деген тұжырым
жасалмайды. Әр аймақтың шаруашылығы, инфрақұрылымы әртүрлі, осыған
байланысты, қоршаған ортаны ластаушы көздер де әртүрлі. Қазақстанның
экологиялық зілзала аймағын және төтенше экологиялық жағдай аймағын
белгілеу Үкіметтің қаулысымен бекітілген “Аумақтардың экологиялық ахуалын
бағалау критерийлері” арқылы жүзеге асырылады. Арал өңірі мен Семей
полигонынан зардап шеккен аймақтар экологиялық қасірет аймағы ретінде
жарияланған.
Ал, атмосфералық ауаның жалпы жай-күйін айтатын болсақ, 2008 жылдың
қорытындысында атмосфералық ауаның ластану индексі бойынша ең көп ластану
деңгейі Алматы және Шымкент қалаларында байқалған. Зымыран мәселесіне
келетін болсақ, 2006 - 2007 жылдары болған апаттық жағдайлар бойынша
“Қарағанды облысында 2007 жылы Протон зымыран-тысымалдағышының апаттық
құлауы салдарынан техногендік әсерге ұшыраған аумақты экологиялық және
әлеуметтік-гигиеналық бақылау бағдарламасы” мен “Қызылорда облысында 2006
жылы ғарышқа арналған РС-20 зымыранының апаттық құлауы салдарынан жағымсыз
факторлардың әсеріне ұшыраған аумақты экологиялық бақылау бағдарламасы”
жүзеге асырылуда.
Статистика бойынша жыл сайын елімізде 700 млн. тонна өнеркәсіп
қалдықтары пайда болады екен.Жыл сайын елімізде 700 миллион тонна шамасында
өнеркәсіптік қалдықтар пайда болса, бұның 250 миллион тоннаға жуығы улы
болып табылады. Салыстырмалы түрде алып қарастырсақ, қалдықтар бойынша ең
үлкен салмақ Қарағанды облысына тиесілі - 29,4 пайызды құраса, Шығыс
Қазақстан облысында - 25,7, Қостанай облысында - 17,0 және Павлодар
облысында 14,6 пайызды құрайтын өңірлердегі кен байыту кешендері
қалдықтарының еншісіне тиеді. Қазіргі кезде республикада 96 миллион тонна
тұрмыстық қатты қалдықтар жинақталса, жыл сайын түзілетін көрсеткіш 2
миллион тоннадан асады. Қазақстанда тұрмыстық қатты қалдықтар негізінен
сұрыпталмастан ашық қоқыстарға апарылып, жинақталады. Қоқыстардың 97 пайызы
табиғатты қорғау және санитарлық заңнама талаптарына сәйкес келмейді.Ең
көп тұрмыстық қатты қалдықтар Павлодар облысында және Алматы қаласында
жинақталады екен. Республика бойынша ең аз тұрмыстық қатты қалдық көлемі
Жамбыл (50 мың тонна) және Ақмола (65 мың тонна) облыстарында байқалған.
Қазіргі уақытта Қазақстанда экология жағынан таза облыс жоқ.
Экологиялық картаны алып қарасақ, кең-байтақ Қазақстанның барлық облыстары,
барлық өңірлері түрлі зиянды, залалды заттармен былғанған. Яғни, республика
бойынша экологиялық таза облыс жоқтың қасы. Мәселен, орталық өңірді
қарайық - Арқа жерінде - сынап, Теміртауда - карбид, Павлодарда - химия
зауыты, Ақмола, Павлодар облыстарында уран өндірісінің үйінділері сақтаулы
[2]. Республиканың батыс аймағындағы Атырау облысында күкірт үйінділері
мөлшерден тым артық. Өңірде аумағы 5 мың гектар алапта жатқан қарамайлы
жерлер батыстың барлық облысын қамтыған. Маңғыстау облысында радияциялық
қалдықтар болса, Ақтөбе облысындағы ең қауіпті мәселе - хром.
Қазақстанның оңтүстігінде 1 млрд. 1 млн. тоннадан астам өте қауіпті болып
табылатын фосфор қалдықтары жинақталған. Шығыста ластанған шахта суларының
өзендерге құйылуы үлкен экологиялық проблема тудырып отыр. Бұдан басқа,
аймақта өнеркәсіп ошақтарының күлге айналған үйінділері алаңдатарлық мәселе
болып табылады. Бұрыннан келе жатқан әскери полигондар, оның ішінде бірінші
кезекте Семей полигоны, Азғыр полигоны мен Байқоңырдың қоршаған ортаға
жағымсыз әсері зор екендігі белгілі [3].
Елімізде 2009 жылдың 9 айында 3,5 миллион тонна тұрмыстық қатты
қалдықтар жинақталған. Оның 93 мың тоннасы, яғни 2 пайызы өңдеу арқылы
қайта кәдеге жаратылған. Ресми деректер бойынша републикадағы 6 мың 325
елді мекеннің тек 1 мың 558-і немесе 25 пайызы ғана қалдықтары жинау және
шығару кәсіпорындарының қызметтерімен қамтылып отыр. Қалған 4 мың 767
немесе 75 пайыз елді мекен тиісті қызмет көрсетулерден тыс қалған. Аталған
фактілер - апаттық қоқыстардың, елді мекендерде, қоғамдық орындарда
қалдықтардың ретсіз және заңсыз жиналуының көрінісі болып отыр [4].
Сонымен бірге, бұл осындай апаттық түзілімдерге қарсы күреске жыл
сайынғы жергілікті бюджеттен бөлінетін қаржының мардымсыздығын
көрсетеді.Қазақстанда тұрмыстық қатты қалдықтар негізінен сұрыпталмастан
ашық қоқыстарда жинақталады. Ал ондай қоқыстардың 97 пайызы табиғатты
қорғау және санитарлық заңнама талаптарына сәйкес келмейді. Жинақталған
тұрмыстық қатты қалдықтардың жалпы көлемінің 5 пайыздан да төмен бөлігі
кәдеге жаратылады немесе өртеледі.
Қазақстанда бар тұрмыстық қатты қалдықтарға арналған 320 полигон алаңы
жылдан жылға аздық ете бастады. Өндіріс мен тұтыну қалдықтарын сақтауды,
орналастыру мен оларды игеруді реттейтін заңдардың қолданылуына тексеру
жүргізіп жатыр.Бүгінгі күні өндіріс көлемінің азаюына қарамастан елімізде
қалдықтардың өсуі жоғары деңгейде қалып отыр, соған орай тұрмыстық қатты
қалдықтарға арналған 320 полигон алаңы жылдан жылға аздық ете бастағанын
алғашқы тексеру қорытындылары көрсетіп отыр. Осыған байланысты өндірістік
қалдықтарды рұқсат етілмеген жерлерге төге салу оқиғалары етек алып келе
жатқаны байқалады[5].
Ал мұның қоршаған ортаға елеулі қауіп төндіретіні түсінікті жайт.
Осы орайда жасалған бюджеттік жоспарлау мен қаржыландыруда дәйекті іс-
қимылдың жоқтығы бюджеттік қаражатты тиімсіз пайдалануға әкеліп соқтырып
отыр.Мысалы, Павлодар, Солтүстік Қазақстан, Жамбыл, Алматы мен Атырау
өңірлерінде облыстық бюджеттен қатты және тұрмыстық қалдықтар полигондарын
салудың техникалық-экономикалық негіздемелерін жасау үшін ғана жылма жыл 4-
тен 10 миллионға дейін қаржы бөлінеді.
Тексеру барысында полигондардың көпшілігінің қоршаған ортаны ластауға
арнайы рұқсаты жоқтығы анықталдыБұл орайда Шымкентте анықталған факті
адамның жанын түршіктіреді. Онда аса қауіпті жұқпалы аурудан өлген мал
өлекселері көмілген жерден небәрі 300-500 метр жерден тұрғын үйлер
салынған. Ал заң талаптары бойынша олардың арақашықтығы 2 шақырымнан кем
болмауы керек [6].
Ал Батыс Қазақстан облысында улы химикаттар қоймаларында ұжымшарлар
тарағаннан кейін қалып кеткен 11,5 тонна пестицид әлі жатыр. Ал әкімдік
болса оларды көміп тастауға әлі күнге шара қолданбаған.Батыс Қазақстан,
Жамбыл және Солтүстік Қазақстан облыстарында улы қалдықтарды орналастыру
мәселелері де көп жылдан бері шешілмей келеді.Бір айта кетерлігі, Оралда
пайдалануға жарамсыз пестицидтен бастап улы химикаттарға дейін көміп
тастауға болатын арнайы полигонның бірінші кезегі аяқталған. Алайда рұқсат
құжаттамаларының жоқтығынан ол пайдалануға берілмеген.
Соның салдарынан бұл өңірде түрлі дәрежедегі қалдықтар ірі
кәсіпорындардың алаңдарында үйіліп жатыр. Мәселен тек 2007 жылы ғана
кәсіпорын аулаларына 56 мың тоннадан астам улы заттар төгілген.Өкінішке
орай, әкімдіктер қалдықтарды орналастыратын жерлерді қоршаған ортаны қорғау
саласы мен санитарлық-эпидиомологиялық қызмет мамандарының келісімінсіз,
мемлекеттік экологиялық және санитарлық-эпидиомологиялық талдаудың оң
қорытындыларынсыз-ақ анықтауға жиі барып жүр [7].
Жүргізілген тексеру нәтижесі қалдықтарды және оларды орналастыру
мәселесін басқару жөніндегі жүктелген міндеттерді жергілікті атқарушы
органдар да, айналадағы ортаны қорғау саласындағы уәкілетті мемлекеттік
органдар да төмен деңгейде атқарып отырғандықтарын көрсетті. Сонымен қатар
экологтар, санитарлық эпидемиологиялық қадағалау және әкімият органдары
арасында өзара қарым қатынастың жоқтығы анықталды.

Республика аймақтары бойынша жиналған қалдықтар жөнінде ақпарат
2009 жылдың 1 жарты жылы

№ облыс өнеркәсіп қалдықтардың қатты тұрмыстық
жиналған жалпы көлем саны, қалдықтардың жиналған
мың.тонна жалпы көлем саны,
мың.тонна
1. Астана қ. 527,202 217,843
2. Ақмола 23963,254 64,602
3. СҚО 552,801 76,229
4. Ақтөбе 1899.9 69,2
5. Қостанай 112550,0 171,4
6. Алматы қ. 43,371 227,8
7. Алматы 540,3 250,2
8. Атырау 25,36 35,13
9. Манғыстау 67,109 58,615
10.БҚО 150,78 102,9
11.Павлодар 39545,1 493,57
12.ШҚО 7860,0 200
13.Жамбыл 3105,84 141,46
14.ОҚО 5,771 58,622
15.Қарағанды 72275,5 93,1
16.Қызылорда 24,1 25,2
Барлығы 263136,388 2285,871

Тұрмыстық қалдықтарды сыртқа шығаратын мекемелер немесе ұйымдар
қалдықтарды қала төңірегіндегі рұқсат етілмеген жерге апарып төгудің
нәтижесінде, айналаны қоршаған ортаның ластануына, экологияның бұзылуына,
санитарлық эпидемиологиялық ластануға әкеліп соғып отыр.
Әлемдік тоқырауға қарамастан, Қазақстанның қаржы жүйесі әлеуетін жойған
жоқ. Петропавл қаласында құны қырық миллион теңгеге бағаланған әлеуметтік
жоба жүзеге асырыла бастады. Соған сәйкес көше мен аула тазалығын сақтау
үшін қатты қалдықтар контейнерлерге іріктеліп салынатын болады. Осы
жоспарларды іске асырса қоқыс бей-берекет шашылып жатпайды. Мамандардың
сөзіне қарағанда, бұл шаруаға тұрғындарды бейімдеу - қиындау болмақ. Әлем
қаржы дағдарысымен күрессе, қызылжарлықтар ірі қалалардағы өзекті мәселенің
бірі - аулалар тазалығын сақтаумен айналысуда [8].
Енді пластик бөтелкелер, шыны, картон - бір контейнерге, қалған қалдық
екіншісіне бөлек салынатын болады. Бұл — Экологиялық Заңмен бекітілген
талап. Қалдық төгетін алаңдардан түрлі ауру тарайды . Ауру ошағы. Полигонды
азайту үшін, кәдеге жарайтынын, өңдеуге келетінін бөліп алу қажет. Бұдан
коммерциялық пайда жасауға болады, әрі, мемлекетке де тиімді, қалдықтан
құтылады.
Қатты қалдықтар төгетін алаңда қазір 400 мың тонна қоқыс жатыр.
Өркениетті елдерде ол — өңделіп, шикізат ретінде қайта пайдаланылады.
Петропавл қаласында да жуырда осындай қайта өңдеу зауыты іске қосылды.
Іріктеліп жиналған қалдықтар, еліміздегі осындай арнайы кәсіпорындарға
өткізілетін болады.
Жалпы, мамандардың тұжырымдауынша, қатты тұрмыстық қалдықтардың
бұрынғы жылдармен салыстырғанда көбірек жиналып жатқаны – соңғы кезде
облыста әлеуметтік-экономикалық ахуалдың жақсарып, халықтың әл-ауқаты
өскенінің нәтижесі екен. Демек, тұрғындардың тұтыну қабілетінің артқаны.
Алайда, мұндай оң құбылыс, жоғарыда айтқанымыздай, қатты тұрмыстық
қалдықтардың мөлшері көбейіп, оларды сақтау барысында біржүйелілік қажет
екендігін де көрсетеді.Әзірге облыс елді мекендеріндегі тұрмыстық қалдықтар
полигондары негізінен жергілікті атқарушы билік қолында [9].
Бұл да, әрине, жетіскендіктен болып отырған жоқ. Себебі, селоларда
мұндай тауқыметі көп экологиялық орынды өз күшімен пайдалануға құлшынып
тұрған кәсіпкерлер таптырмайды. Сондықтан, өткен жылы облыстық бюджеттен
қажетті қаражат қаралып, он ірі елді мекенде тұрмыстық қалдықтарды заңға
сәйкес жинақтайтын полигон құрылысын салу үшін жобалау-сметалық құжаттарын
жасақтауға қадам жасалды. Қазір бұл жұмыстар аяқталып, құзырлы органдармен
сараптамадан өтуде.Әйтсе де, өңірде бұрын-соңды қолға алынып көрмеген
кешенді полигон тұрғызу бір-ақ сәттің шаруасы емес екендігін ескерсек,
қазір пайдаланып отырған тұрмыстық қалдықтар жинақтайтын орындардың
экологиялық талаптарға сай болғаны да жөн еді.
Алайда, қолдағы құжаттарға қарағанда, бұл бағытта біраз олқылықтарға
жол берілген. Демек, қолданыстағы заңдылықтарға тиісті өзгерістер мен
толықтырулар енгізіліп, оның талаптары қатайғанда, жергілікті атқарушы
билік те, қазіргі қалдық жинайтын орындарды басқарып отырған кәсіпкерлер де
оған дайын болмай шыққан[10].
Эколог-мамандардың пікірі бойынша қоқысты жою мәселесін тұрғын
халықтың ұғынып, жете түсінуі мен жекелеген азаматтардың және заңды
тұлғалардың ҚТҚ-ды сыртқа шығаратын ұйымдармен келісім шарт жасасуға деген
енжарлығы мен мұны белгілі бір қызмет түрі деп санамауында болып отыр. Ал,
бұл дегеніңіз, өз кезегінде апатты қоқыс тастайтын орындардың пайда
болуына, сөйтіп, қоршаған ортаны және экологиялық жағдайды ластауға әкеліп
соғады. Сондай-ақ, тұрғын халықтың мәдени және адамгершілік деңгейін
көтерумен байланысты, аумақтардағы санитарлық тазалық бойынша атқарушы
билік, мемлекет, әрине, белгілі бір нақты шаралар қолдануда. Қаншалықты
ауқатты болған сайын –қоқыста көп болады.Техника дамыған сайын, біз
оны жиі-жиі жаңасына алмастырамыз.Мамандардың айтуы бойынша үлкен
қала жыл сайын млн тонна қатты тұрмыстық қалдық шығарады екен[11].

2 Қатты қалдықтарды залалсыздандыру және қолданылатын қондырғылар.

Химиялық өнеркәсіптерде және аралық салаларда қатты қалдықтар көп мөлшерде
пайда болады. Бұл қалдықтар жер қорын азайтып, топырақты улайды.
Тыңайтқыш себуде және тотықтарды улы химикаттармен өңдегенде ғылыми
негізделген әдістер қолдану топырақты қорғаудың негізгі шартына жатады.
Қатты өндірістік қалдықтарды залалсыздап көміп тастаудың мынадай
әдістері бар:
1.Табиғи жағдайды моделдендіріп, биологиялық тотықтыру;
2.Термиялық өңдеу;
3. Қалдықтарды жер бетінде қоймаландыру;
4.Аса зиянды қалдықтарды шаруашылыққа маңызы жоқ жерлерге,-жарларға,
карьерлерге, шруфтарға,траншеяларға,скважиналард а көміп тастау.
Термиялық өңдеу-қатты қалдықтарды залалсыздап пайдаға асырудың ең
сенімді әдісі. Отқа жағу жоғары температуралы реакторда, пештерде жүреді.
Бұл пештер мынадай жағдайды қамтамасыз етеді:
- фазалардың әрекеттесуін және оттегі диффузиясын жылдамдату үшін
жақсы араластыруды;
- қалдықтардың улы бөлігі залалсыздандыру үшін керекті жоғары
температураны.
Көбінесе барабанды және камералы пештер, сонымен бірге циклонды,
металдық қайнау қабатты бар пештер қолданады. Қатты массаның жануы
(пештердің барлық түрінде) 6000С басталады. Жануы зонасында температураны
1100-1500 0 С аралығында сақтап отырады.Циклондық және қалқыма қабатты
пештер, қатты материалдар ауамен жақсы араласатындықтан отқа жағу барынша
толық және үдемелі түрде жүреді.
Қатты қалдықтарды термиялық өңдеудің пиролиздік әдісінің маңызы зор.
Пиролиздің өнімдері энергетикалық отын ретінде, сонымен бірге организмнің
синтезделуінің шикізаты ретінде қолданылады. Пиролизді тігінен орнатылған
цилиндрлі пештерде жүргізеді.
Жылу беруді электр доғасының, жоғары желілікті токтың немесе қатты ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.