Азнагүл алаңының геологиялық құрылысы, мұнайгаздылығының болашағы және мұнай мен газ шоғырларын іздестіру жобасы
КІРІСПЕ
1.Геологиялық бөлім
1.1 Географиялық.экономикалық жағдайлары
1.2 Жүргізілген геологиялық барлау жұмыстарын жинау, талдау және баға беру
1.2.1 Дала геологиялық және геофизикалық зерттеулердің көлемі және нәтижелері
1.2.2 Іздеу бұрғылау жобасын орындау реті туралы мәліметтер
1.3 Литологиялық.стратиграфиялық сипаттамасы
1.4 Тектоника (арнайы тарау
1.5 Мұнайгаздылығы
1.6 Гидрогеологиялық жағдайлары
1.7 Мұнай қорын еспетеу
1.8 Жобланған жұмыстарды жүргізудің әдістемесі, көлемі және шарттары
1.8.1 Мақсаты және тапсырмасы
1.8.2 Барлау сатыларының сипаттамасы
1.8.3 Шоғырлардың геомертизациясы және шоғыр мен кенорынның барлау нақтылығына баға беру
2. Техникалық бөлім
2.1 Ұңғылардың үлгілі құрылмасын негіздеу
2.2 Жуу сұйықтығының қатарының сипаттамасы
2.3 Зерттеу жұмыстары
2.3.1 Шлам және жыныс үлгісін іріктеу
2.3.2 Геофизикалық және геохимиялық зерттеулер
2.4 Өнімді қабаттарды сынау және бақылау
3. Экономикалық бөлім
3.1 Мұнай мен газға геологиялық барлау жұмыстарын ұйымдастыру
3.2 Еңбек ақы төлеуді ұйымдастыру
3.3 Материалдарды техникалық жабдықтау
3.4 Негізгі техника.экономикалық көрсеткіштер есебі
3.5 Жобадағы ұңғымалардың құрылысын қаржыландыру
4. Қоршаған ортаны, жер қойнауын және еңбекті қорғау
4.1 Еңбек қорғау, қайпсіздік техникасы және өндірістік санитария
4.2 Қоршаған ортаны қорғау және бақылау
4.3 Жер қойнауын қорғау
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
Тіркемелер
1.Геологиялық бөлім
1.1 Географиялық.экономикалық жағдайлары
1.2 Жүргізілген геологиялық барлау жұмыстарын жинау, талдау және баға беру
1.2.1 Дала геологиялық және геофизикалық зерттеулердің көлемі және нәтижелері
1.2.2 Іздеу бұрғылау жобасын орындау реті туралы мәліметтер
1.3 Литологиялық.стратиграфиялық сипаттамасы
1.4 Тектоника (арнайы тарау
1.5 Мұнайгаздылығы
1.6 Гидрогеологиялық жағдайлары
1.7 Мұнай қорын еспетеу
1.8 Жобланған жұмыстарды жүргізудің әдістемесі, көлемі және шарттары
1.8.1 Мақсаты және тапсырмасы
1.8.2 Барлау сатыларының сипаттамасы
1.8.3 Шоғырлардың геомертизациясы және шоғыр мен кенорынның барлау нақтылығына баға беру
2. Техникалық бөлім
2.1 Ұңғылардың үлгілі құрылмасын негіздеу
2.2 Жуу сұйықтығының қатарының сипаттамасы
2.3 Зерттеу жұмыстары
2.3.1 Шлам және жыныс үлгісін іріктеу
2.3.2 Геофизикалық және геохимиялық зерттеулер
2.4 Өнімді қабаттарды сынау және бақылау
3. Экономикалық бөлім
3.1 Мұнай мен газға геологиялық барлау жұмыстарын ұйымдастыру
3.2 Еңбек ақы төлеуді ұйымдастыру
3.3 Материалдарды техникалық жабдықтау
3.4 Негізгі техника.экономикалық көрсеткіштер есебі
3.5 Жобадағы ұңғымалардың құрылысын қаржыландыру
4. Қоршаған ортаны, жер қойнауын және еңбекті қорғау
4.1 Еңбек қорғау, қайпсіздік техникасы және өндірістік санитария
4.2 Қоршаған ортаны қорғау және бақылау
4.3 Жер қойнауын қорғау
ҚОРЫТЫНДЫ
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
Тіркемелер
Тақырыбы: Азнагүл алаңының геологиялық құрылысы,
мұнайгаздылығының болашағы және мұнай мен газ шоғырларын іздестіру
жобасы
АНДАТПА
Бұл дипломдық жобада геологиялық - техникалық - экономикалық
көрсеткіштер арқылы мұнай қабатын іздеу үшін, геологиялық
-геофизикалық зерттеулер материалдарын Каспий маңы ойпатының Оңтүстік
шығыс бөлігінде орналасқан Азнагүл мұнай кенорнын ашуға негізделген.
Бұл жобада жоғарғы таскөмір өнімді қабаттарын ашып, жалпы
қалыңдығын, жиналу мөлшерін, коллекторлық сипатын ортаңғы таскөмір
қабатына дейін ашып шоғыр контурын жасау.
Жобалық тереңдігі 4200,4250 м болатын екі іздеу ұңғымаларын бұрғылау
қарастырылған.
С3 категориясы бойынша алынатын қоры 366310 мың т.
АННОТАЦИЯ
В дипломном проекте обосновывается геолого-технико-экономическая
целесообразность постановки поисковых работ на нефть, на основе
геолого-геофизических материалов, собранных по площади нефтяное
месторождение Азнагул расположено в юго-восточной прибортовой зоне
Прикаспийской впадины.
Целью данного проекта является уточнение контуров залежей верхне-
каменноугольных продуктивных горизонтов, эффективных толщин, фильтрационно-
емкостных характеристик коллекторов, выявление и оконтуривание залежей
нефти в среднем карбоне.
Проектируется заложение две поисковых скважин с проектными глубинами
4200,4250 м.
Геологические запасы подсчитаны по категории С3 составляет извлекаемые
запасы – 366310 т.
мазмұны
Кіріспе
1.Геологиялық
бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
1.1 Географиялық-экономикалық жағдайлары ... ... ... ... ... ... . ...
1.2 Жүргізілген геологиялық барлау жұмыстарын жинау, талдау және
баға
беру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ...
1.2.1 Дала геологиялық және геофизикалық зерттеулердің көлемі және
нәтижелері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ..
1.2.2 Іздеу бұрғылау жобасын орындау реті туралы мәліметтер ... ... .
1.3 Литологиялық-стратиграфиялық
сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ...
1.4 Тектоника (арнайы
тарау) ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... .
1.5
Мұнайгаздылығы ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ...
1.6 Гидрогеологиялық
жағдайлары ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ...
1.7 Мұнай қорын
еспетеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.8 Жобланған жұмыстарды жүргізудің әдістемесі, көлемі және
шарттары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... .
1.8.1 Мақсаты және
тапсырмасы ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ..
1.8.2 Барлау сатыларының
сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.8.3 Шоғырлардың геомертизациясы және шоғыр мен кенорынның барлау
нақтылығына баға
беру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2. Техникалық
бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... .
2.1 Ұңғылардың үлгілі құрылмасын
негіздеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.2 Жуу сұйықтығының қатарының
сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ...
2.3 Зерттеу
жұмыстары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... .
2.3.1 Шлам және жыныс үлгісін іріктеу
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.3.2 Геофизикалық және геохимиялық зерттеулер
2.4 Өнімді қабаттарды сынау және бақылау
3. Экономикалық
бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
..
3.1 Мұнай мен газға геологиялық барлау жұмыстарын ұйымдастыру ... ..
3.2 Еңбек ақы төлеуді
ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
3.3 Материалдарды техникалық
жабдықтау ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ...
3.4 Негізгі техника-экономикалық көрсеткіштер
есебі ... ... ... ... ... ... ...
3.5 Жобадағы ұңғымалардың құрылысын
қаржыландыру ... ... ... ... ... ..
4. Қоршаған ортаны, жер қойнауын және еңбекті қорғау
4.1 Еңбек қорғау, қайпсіздік техникасы және өндірістік санитария
4.2 Қоршаған ортаны қорғау және бақылау
4.3 Жер қойнауын қорғау
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер
тіркемелер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ...
Кіріспе
Азнагүл мұнай кенорыны Каспий маңы ойпатының оңтүстік-шығыс бөлігінің
Оңтүстік Ембі көтерілімінде орналасқан.
Әкімшілік тұрғыдан Азнагүл кенорыны Қазақстан Республикасының
Маңғыстау облысының Бейнеу ауданына жатады.
Азнагүл құрылымы сейсмикалық жұмыстар нәтижесінде 1984ж ашылған.
Іздеу ұңғымаларын бұрғылау кезінде жүргізілген ГІЖ мәліметтері жоғарғы
таскөмір, жоғарғы және ортаңғы девон шөгінділерінде төрт қабат – І, ІІ,
ІІІ, V, СІІ, СІІІ қабаттары анықталған. Сынамалау кезінде Г-2 ұңғымасының
ІІ қабатынан және Г-3 ұңғымасының І қабатынан мұнай ағындары алынған.
Алғаш рет 1984 жылы ұңғымаларды сынамалау мәліметтері және геологиялық-
геофизикалық жұмыстардың нәтижесі бойынша мұнайдың қоры есептелді.
Геологиялық және пайдаланып жатқан мұнай қорлары С1 дәрежесі бойынша 2039,5
және 731 мың тоннаны құраған.
1988 жылы мұнай қорлары кему жағына қарай есептелген және С1 дәрежесі
бойынша геологиялық қорлар 1174 мың тонна, пайдаланып жатқан қорлар 352 мың
тоннаға, С2 дәрежесі бойынша геологиялық – 645 мың тоннаға, алынатын қоры –
194 мың тоннаға тең болған.
Бұл жобаның негізгі мақсатына жоғарғы-ортаңғы өнімді горизонттардың,
тиімді қабаттар шоғарларының шекарасын нақтылау, коллекторлардың сүзілу-
көлемдік көрсеткіштерін анықтау және ортаңғы таскөмір қабатында мұнай
шоғырларын шекаралау.
Берілген тапсырманы орындау үшін жобада 2 іздеу ұңғымасын бұрғылау
қарастырылған, бұл ұңғымаларда сынамалау кезінде геологиялық-геофизикалық,
өндірістік зерттеулер жүргізіледі, керн, шлам, қатпарлық флюидтер алынып,
оларда талдау жұмыстары жүргізіледі.
1. Геологиялық бөлім
1. 1 Географиялық-экономикалық жағдайлары
Әкімшілік тұрғыдан Азнагүл кенорыны Қазақстан Республикасының
Маңғыстау облысының Бейнеу ауданына жатады.
Жақын орналасқан елді мекендерге аудан орталығы Бейнеуден 110 км,
Құлсары ауылынан (170 км) және Атырау қаласынан (410 км) жатады.
Жақын маңындағы кенорындар Тортай, Аққұдық және Алтықұлаш болып
табылады.
Орографиялық тұрғыдан аудан төбешікті, оңтүстікке -15 м абсолюттік
белгілерімен, оңтүтік-батысқа +50 м абсолюттік беліглерімен жазық
еңістелген жазық болып келеді. Жер беті төбешікті болып келетін сулы
тақырлардың дамыған торымен, әлсіз бекітілген құмдармен және тақырлы
ойпаттармен күрделенген.
Гидрографиялық тор қарастырылып отырған ауданда нашар дамыған.
Көршілес учаскілерде альб-сеноман шөгінділерінен атқылаған минералды
сулардың ұңғымалары орналасқан. Ауыз су опорная станциясынан
автоцистернамен әкелінеді.
Климат кенет континенталды. Ауа райының температурасы жаз айларында
+450 көтеріледі, қыс айларында -300 төмендейді. Көктем және күз айларында
түсетін жауын-шашынның орташа мөлшері 180 мм құрайды.
Өсімдіктер әлемі шөптермен көрсетілген, тек үлкен ойыстардың
баурайында ғана кішкентай талдар кездеседі.
Жануарлар әлемі де шамалы: қасқыр, түлкі және сайғақтар кездеседі,
көптеген кеміргіштер – суслик, тышқан, хорек таралған. Құстардан бүркіт,
үйрек, сонымен бірге жыландар, сарышаян, сирек қарақұрт кездеседі.
Кенорыннан жақын жерлерде келесі объектілер орналасқан:
- Орталық Азия-Орталық газ құбыры
- Ақтау-Самара мұнайқұбыры
- Кигач-Актау суқұбыры.
1.2 Жүргізілген геологиялық барлау жұмыстарын жинау, талдау және баға
беру
1.2.1 Дала геологиялық және геофизикалық зерттеулердің көлемі және
нәтижелері
1932-35 жылдары Каспий маңы ойпатының оңтүстік-шығыс бөлігінде алғаш
рет маятникті бақылау жұмыстары жүргізілді, олардың нәтижесінде ауырлық
күшінің жолақы-созылған жоғары ауытқулар жолағы – Оңтүстік эмба
гравитациялық максимум анықталған.
1947 жылдан бастап ауданды геофизикалық әдістер, аэрогеологиялық және
геологиялық карталау арқылы жүйелік зерттеулер жұмыстары басталды.
1957 жылы Каспий маңы ойпатының оңтүстік-шығыс бөлігінде аэромагниттік
түсіру жұмыстары жүргізілді және бұл жұмыстардың нәтижесінде 1:200 000
масштабтағы магниттік ауытқулар картасы құрастырылды.
1961 жылы А.Д. Тушканов 1:200 000 масштабтағы алаңдық гравиметриялық
түсіру жұмыстары жүргізілді, олардың нәтижесінде 2 мгл изоауытқулардың
қимасы бар карта құрастырылды.
1973 жылы 1:50 000 масштабтағы жоғары нақтылықтағы жете гравиметриялық
үсіру жұмыстары жүргізілген. Бұл жұмыстардың нәтижесі бойынша 0,5 мгл
изоауытқулардың қимасы бар гравиметриялық карталар құрастырылған.
Гравитациялық өрістердің сипаттамасы жете зерттеліп, ауырлық күшінің
аймақтық және жергілікті ауытқулар карталары жасалған және терең орналасқан
күмбездермен көрсетілген қарқындылығы 2 мгл дейінгі жететін жаңа жергілікті
минимумдар анықталды.
1978-79 ылы сп 3779-79 Гурьев геофизикалық экспедициясымен МОГТ
жұмыстары жүргізілген. Жүргізілген жұмыстардың нәтижесінде ІІІ, V, VIІ, СІІ
(артин шөгінділер жабынында), СІІІ (төменгі таскөмір қабатында) шағылысу
горизонты бойынша 1:100 000 масштабтағы құрылымдық карталар жасалған және
келесі тұзасты көтерілімдері анықталған: Тасым, Қараой, Алтықұлаш, Оңтүстік
Құмшеты, Сүйішбек, Қарақыз.
Азнагүл құрылымы П1 шағылысу горизонты бойынша бөлінген және екі
төбешіктермен күрделенген солтүстік-батыс бағытындағы брахиантиклиналь
болып келеді.
1990-1992 жылдары арасында Оңтүстік ембі шығыс бөлігіндегі Тортай СП-
890-92 моноклиналі шекарасында іздеу-барлау сейсмикалық жұмыстар
жүргізілген. Осы жұмыстардың нәтижесінде шөгінді таужыныстардың геологиялық
құрылысы нақтыланып, ІІІ, V, VI, П1, П2 шағылысу горизонттары бойынша нақты
карталар құрастырылған.
1.2.2 Іздеу бұрғылау жобасын орындау реті туралы мәліметтер
Азнагүл алқабының іздеу барлау бұрғылау жұмыстары үшін негіз ретінде
1981жылы Гурьев геофизикалық экспедициясының П1 шағылысу горизонтының
палеозой құрылымы жұмыстары алынған.
Іздеу бұрғылау жұмыстарының мақсаты таскөмір шөгінілерінің мұнай және
газ шоғырларын анықтау және С1 және С2 дәрежелері бойынша мұнай қорларының
алдын-ала геологиялық-экономикалық бағасы беру жатады.
Алқапта 1981-1985 жылдар арасында тереңдік іздеу бұрғылау жұмыстары
жүргізіле басталды.
Қазақ ССР Геология Министрлігі бекіткен жобасы бойынша 1 ұңғыманың
тереңдігі 4500 м өзгертілген және басқа да ұңғымаларының тереңдігі 1
ұңғыманың бұрғылау нәтижелері бойынша нақтыланады.
1, 2 ұңғымалардың геологиялық-геофизикалық нәтижелері алынғаннан кейін
Қазақ ССР Геология Министрілігінің шешімі бойынша ұңғымалардың тереңдіктері
4000 м дейін деп қабылданды.
Төменгі таскөмір шөгінділерінен мұнай мен мұнай-газ белгілері бірқатар
ұңғымалардан (№№1, 2, 3) анықталған. Осы мәліметтердің негізінде бірінші
жобадағы қосымшалар қосылды, олардың мақсаты мұнай-газды горизонттарды
анықтау. Қосымша бойынша жобалық тереңдігі 4500 м тең болатын ұңғымаларын
бұрғылау қарастырылған.
1984-1985 жылдары жүргізілген қосымша сейсмикалық зерттеулер мен
материалдарды өңдеу негізінде құрылымдық моделі нақтыланған. Осы негізде
1985 жылы рифті құрылыстардың окск-серпухов жастағы таскөмір шөгінділердің
құрамын анықтау мақсатымен Г-12 ұңғымасын орналасу орнын анықтау үшін
қосымша жоба жасалды.
Кенорынды зерттеу профильдік жүйе бойынша жүргізілген. Ұңғымалар екі
учаскілер бойынша бұрғыланған: солтүстік-шығыс және оңтүстік-батыс
төбешігінде. Ұңғымалар арасындағы арақашықтық 1,0-2,5 км арасында өзгереді.
Жобалық ұңғымалар негізінен таужыныстардың орналасуына крест бойынша
бағытталған сейсмикалық профильдер мен құрылым шеттерінде орналасқан.
Негізгі және қосымша жобалар бойынша жалпы метраждығы 58750 м тең
болатын 2 ұңғыманы бұрғылау жобаланған. Жұмыстар нәтижесінде жоғарғы
таскөмір және девон шөгінділердің мұнайлылығы анықтаған. Жоғарғы таскөмір
мұнайлардың өнімділігі 1 ұңғымада 7 мм штуцерда 8 м3тәу құрады. Девон
горизонтын сынамалау кезінде 2 ұңғымадан мұнайы бар су алынды.
1.3 Литологиялық-стратиграфиялық сипаттамасы
Палеозой кезеңі (PZ)
Таскөмір жүйесі (С)
Таскөмір жүйесінің шөгінділері Азнагүл анындағы ұңғымалар қимасында үш
бөліммен көрсетілген – төменгі, ортаңғы және жоғарғы.
Төменгі таскөмір (С1)
Төменгі таскөмір жүйесі 1, 2 ұңғымаларымен ашылған және төменгі визе
жікқабатымен көрсетілген.
Визе жікқабаты (С1v). Визе жікқабаты ортаңғы және жоғарғы жікқабатымен
көрсетілген.
Ортаңғы жікқабатшасы 2 ұңғымаларында ашылған және П1 горизонттарымен
берілген.
Бұл ұңғымаларда негізінен ірі сынықты таужыныстармен – саздар мен
аргиллит қабатшалары бар құмтастармен, қиыршықтастармен көрсетілген.
Ашылған горизонттың қалындығы 1 ұңғымада 100 м, 2 ұңғымада 125 және 210 м
ашылған.
П1 горизонты 1, 2 ұңғымаларымен ашылған және екі қабаттан тұрады:
төменгі қабат сазды және жоғарғы қабат құмды болып келеді. Горизонттың
қалындығы 1 ұңғымада 220 м, 2 ұңғымада 116 м, Жоғарғы жікқабатша 1, 2
ұңғымаларымен ашылған және сазды қабатпен көрсетілген. Саздар қою сұр,
әктасты емес, өсімдіктер қалдықтары бар қатпарлы болып келеді.
Шөгінділердің қалындығы 1 ұңғымада 95 м, 2 ұңғымада 111 м.
Ортаңғы таскөмір (С2)
Бұл горизонттың шөгінділері 1, 2 ұңғымаларымен ашылған және шартты
түрде белгіленген.
Споралы-тозаңды кешеннің мәліметтері бойынша жасы бойынша ортаңғы
таскөмір москов жікқабатымен көрсетілген. 2 ұңғымада шектеулі таралған
башкир жікқабатын көрсететін кондонттар анықталған. Башкир қабаты шектеулі
таралғандықтан және ұңғымалардың кейбір қималарында кездесетіндіктен бұл
шөгінділер бөлінбеген.
Жоғарғы таскөмір (С3)
Кезеңнің шөгінділері 1, 2 ұңғымаларымен ашылған және гжел жікқабатымен
көрсетілген.
Өзінің сипаттамасы бойынша қабат жоғарыда айтылған башкир-москов
қабатымен сәйкес келеді және ол қабатпен бірігіп кетеді. Сондықтан бұл
қабатты бөліп алу шартты түрде жүреді. Керн мәліметтері бойынша қабат ақшыл
сұр, орта түйірлі, тығыз цементтелген, әктасты, полимиктілі және қою сұр
саздар қабатшалары бар құмтастармен көрсетілген. саздар сұр, қою сұр, кей
жерлерде жасыл болып келеді, тығыз, аргиллит тәріздес, құмтасты.
Шөгінділердің қалындығы 30-50 м арасында өзгереді.
Перм жүйесі (Р)
Перм шөгінділері төменгі бөліммен ғана көрсетілген.
Төменгі бөлім (Р1)
Төменгі перм шөгінділері қимада әртүрлі фациалды қабаттармен берілген.
Бұл шөгінділер барлық ұңғымалармен ашылған.
Ассель-артин шөгінділердің алаң бойынша екі белдеммен көретіліген:
артин кешенінің терриген-карбонатты шөгінділерінен қралған баурай белдемі
және терраса тәріздес кертпештерде тарлаған терригенді сакмар шөгінділері.
Кунгур қабаты алаң бойынша кең таралған және екі белдемді құрылымға ие.
Оңтүстік Эмба көтерілімінің баурайында кунгур шөгінділері ангидрит
қабатында кездеседі және терраса тәріздес кертпештерде галогенді қабат кең
таралған.
Ашылған шөгінділердің қалындығы 80-100 м арасында өзгереді.
Мезозой кезеңі (MZ)
Мезазой кешененің шөгінділері бұрыштық және стратиграфиялық
үйлесімсіздікпен палеозойдың әртүрлі жасты түзілімдерінде орналасқан және
Қараой ауданында триас, юра және бор жүйелерімен берілген.
Триас жүйесі (Т)
Азнагүл ауданында триас шөгінділері барлық ұңғымаларда ашылған.
Триастың литологиялық шөгінділері құмды-сазды терригенді шөгінділерімен
көрсетілген және шөгінділердің қалындығы 117-250 м арасында өзгереді.
Юра жүйесі (J)
Юра жүйесінің шөгінділері барлық бұрғыланған ұңғымаларда ашылған. Керн
бойынша олар сипатталмады.
Төменгі юра (J1)
Төменгі юра шөгінділері саздар, құмдар, әктас қабатымен көрсе-
тілген. Жалпы қалыңдығы 160-200 м болады.
Ортаңғы юра (J2)
Ортаңғы юра шөгінділері аален және бөлінбеген батбайос жікқабаттарымен
берілген.
Аален жікқабаты (J2a). Аален жікқабатының шөгінділері ортаңғы юра
қимасының негізінде ораналсақан және сұр мен ақшыл сұр орта және ірі
түйірлі құмдардан құралған сазды қабатымен көрсетілген.
Аален жікқабатының ортаңғы бөлігі қалындығы 90 м тең болатын саздар
қабаты орналасқан. Саздар сұр, қою қоңыр, тығыз және карбонатсыз болып
келеді.
Шөгінділердің қалындығы 150 м арасында өзгереді.
Бат-байос жікқабаты (J2bt+b). Бат-байос шөгінділері алевролитті-сазды
таужыныстармен және құмтастармен көрсетілген.
Саздар және құмтастар сұр, ақшыл сұр, ұсақ, орта түйірлі және
өсімдіктер қалдықтарымен болып келеді.
Алевролиттер сұр, ақшыл сұр, орта түйірлі, көмірлі органика қалдықтары
бар сазды цементпен цементтелген болып келеді.
Жікқабаттың қалындығы 315-465 м тең.
Жоғарғы юра (J3)
Жоғарғы юра шөгінділері барлық ұңғымалармен ашылған және келловей,
оксфорд пен волж жікқабаттарымен көрсетілген.
Келлювий жікқабаты (J3k). Қабат құмды-алевролитті және сазды
таужыныстардан құралған.
Саздар жасыл, жасыл-сұр, тығыз, карбонатты және карбонатты емес, жұқа
қабатты және сирек өсімдік детриттері кездеседі.
Құмтастар және алевролиттер сұр, жасыл-сұр, ұсақ және орта түйірлі,
қатты полимиктілі, сазды цементте, арасында өсімдік детриттері кездеседі.
Шөгінділердің қалындығы 80-110 м арасында өзгереді.
Оксфорд жікқабаты (J3о). Шөгінділер жасыл түсі бар сұр тығыз, әктасты
саздар мен мергель және сазды әктастар қабатшаларымен көрсетілген.
Оксфорл қабатының қалындығы 75-100 м арасында өзгереді.
Волж жікқабаты (J3v). Қабаттың төменгі бөлігінде ақшыл-сұр алевролитті
мергельдер, жоғары бөлігінде сазды және таза әктастар таралған.
Шөгінділердің қалындығы 65-75 м арасында өзгереді.
Бор жүйесі (К)
Бор шөгінділері екі бөлімнен құралған: төменгі – терригенді, жоғарғы –
карбонатты.
Төменгі бор (К1)
Төменгі бор жүйесі келесі жікқабаттар қатарымен көрсетілген: валанж,
готерив, баррем, апт және альб жікқабаттары.
Валанж жікқабаты (К1v). Валанж шөгінділері готерив трансгрессиясымен
қатты шайылған және шамалы қалындықтағы қабат ретінде сақталған.
Шөгінділер карбонатты саздар қабатшалары бар әктасты құмтастармен
көрсетілген.
Қабаттың қалындығы 20-25 м арасында өзгереді.
Готерив жікқабаты (К1g). Готерив жікқабаты екі қабатпен берілген:
төменгі қабаты сазды және жоғарғы қабаты құмды-сазды болып келеді.
Сазды қабат (пелеципидті свита) жсаыл-сұр, құмды және әктасты
саздардан құралған, олардың арасында карбонатты құмтастар кездеседі. Құмды-
сазды қабаты алмасып келетін жасыл-сұр саздар мен әртүрлі түйірлі құмдар
мен құмтастар қабаттарымен берілген.
Қабаттың қалыңдығы 70-100 м жетеді.
Баррем жікқабаты (К1br). Баррем жікқабаты түрлі-түсті және жасыл
құмтастармен саздардың бірқалыпсыз алмасып келетін қабаттарымен берілген.
Саздар жасыл, сұр, қоңыр, қою-қызыл, тығыз. Құмтастар жасыл-сұр, ұсақ
түйірлі, қабатты емес, полимиктілі және сазды материалмен цементтелген
болып келеді.
Шөгінділердің қалындығы 329-450 м арасында өзгереді.
Апт жікқабаты (К1а). Апт жікқабаты ұсақ түйірлі құмдар мен құмтастар
қабатшалары бар қатпарлы, тығыз, қою сұр, қара саздардан құралған. Апт
жікқабатының негізінде құмдар мен алверолиттер, қою сұр кварц-глаукониттер
орналасқан.
Шөгінділердің қалындығы 135-200 м тең.
Альб жікқабаты (К1al). Альб жікқабаты құмдар мен құмтастар қабатшалары
бар бірқалыпсыз алмасып келетін саздар мен алевролиттер қабаттарынан
құралған.
Саздар қою сұр, тығыз және алевролитті және әктасты емес болып келеді.
Алевролиттер қою сұр, тығыз және сазды цементпен болып келеді.
Құмдар мен құмтастар орта және ірітүйірлі және гранулометриялық құрамы
ойынша біртекті емес.
Альб жікқабатының қалындығы 467-530 м арасында өзгереді.
Жоғарғы бор (К2)
Жоғарғы бор шөгінділері барлық жікқабаттармен берілген және
территорияның барлық бөлігінде кездеседі, барлық ұңғымалармен ашылған:
сеноман, коньяк-турон, сантон, кампан және маастрих жікқабаттары.
Сеноман жікқабаты (К2s). Сеноман жікқабаты негізінен құмды-сазды
шөгінділерден құралған. Шөгінділердің қабаты 76-100 м арасында өзгереді.
Коньяк-турон жікқабаты (К2t+k). Бөлінбеген коньяк-турон жікқабаты
карбонатты таужыныстармен, бор мен саздар қабатшалары бар мергельдермен
көрсетілген.
Мергельдер ақшыл жасыл-сұр, тығыз және сазды болып келеді. Бор ақ және
тығыз. Саздар жасыл-сұр, тығыз, таза және карбонатты болып келеді.
Шөгінділердің қалындығы 30-55 м арасында өзгереді.
Сантон жікқабаты (К2st). Сантон жікқабаты мергельді-бор таужыныстар
кешенімен берілген. мергельдер ақ, тығыз және борпылдақ болып келеді. Бор
тығыз және ақ.
Сантон шөгінділерінің қалындығы 28-40 м арасында өзгереді.
Кампан жікқабаты (К2km). Кампан жікқабаты негізінен бор мен саздар
қабатшалары бар мергельдермен берілген.
Мергельдер жасыл-сұр, тығыз және сазды болып келеді. Бор ақ, тығыз.
Кампан қабатының қалындығы 75-90 м тең.
Маастрих жікқабаты (К2m). Шөгінділер алмасып келетін ақ бор мен жасыл-
сұр сазды мергельдер қабатымен берілген.
Маастрих жікқабатының қалындығы 110-120 м тең.
Кайназой кезеңі (Кz)
Кайназой шөгінділері палеоген, неоген және төрттік жүйесімен берілген.
Палеоген жүйесі (Р)
Палеоген шөгінділері Азнагүл учаскесінде барлық ұңғымалармен ашылған.
Олар территорияда кең таралғанменен, шөгінділер нашар зерттелген.
Палеогеннің негізінде жасыл-сұр, кейде қызыл мергельдер, жасыл
карбонатты саздармен және әктастармен алмасып келеді.
Палеоген таужыныстарының қимасы балық қалдықтарына, балық терілеріне
және балшақтасты детритке бай.
Кезеңнің жалпы қалыңдығы 300-400 м.
Неоген жүйесі (N)
Төрттік жүйесі (Q)
Төрттік пен неоген шөгінділері тұтас қабатпен барлық территоряны
жауып жатыр. Литологиялық шөгінділері теңіз-жағажайлы, құмтасты-сазды және
балшақтасты шөгінділермен берілген.
Шөгінділердің қалыңдығы 200-250 м.
1.4 Тектоника (арнайы тарау)
Тектоникалық жағдайлары бойынша қарастырылып отырған аудан Оңтүстік
ембі палеозой көтерілімінің солтүстік көмілген баурайына жатады. Ауданның
құрылысы екі ірі құрылымдық-тектоникалық этаждан: тұздың астындағы және
тұздың үстіндегі этаждардан құралған шөгінділер кешенімен көрсетілген.
Іргетасы бойынша негізгі құрылымдық элементке Тугаракчан ойысы жатады,
ол грабен тәріздес құрылыды болады және 10-14 км тереңдікке дейін көмілген.
Жарылымдар жүйесімен ойыс әртүрлі тереңдікке төмендетілген блоктар қатарына
бөлінген, олардың шекарасында геологиялық кезеңнің сатыларында қалыптасқан
жеке тектоникалық белдемдерге бөлінген. Жарылымды бұзылыстар жеке
блоктардың, сонымен бірге грабеннің таралу облысын және көлемдерін
анықтайды.
Шөгінді қабатта үш литологиялық-стратиграфиялық қабат бөлінген: тұздың
астындағы, тұзды және тұздың үстіндегі қабаттар.
Тұздың астындағы кешенге кунгур шөгінділерінің төмен бөлігінде
орналасқан барлық палеозой шөгінділері жатады және олар Оңтүстік ембі
көтерілімінің шекарасында эраның сулы құмды-конгломераттар қабатының
астында ашылған. Сейсмобарлау жұмыстарының нәтижесі бойынша қимада бірнеше
сейсмикалық шағылысқан және сейсмикалық сынған горизонттар анықталғын: ІІІ,
V, VІ, П1 , П ½ және олар терең орналасуымен сипатталған.
VІ горизонты жоғарғы арт-төменгі кунгур горизонттарының жабынына
ұштасқан.
Барлық территорияда VІ шағылысқан горизонты тұрақты анықталған және ол
кунгурға дейінгі шөгінділер қабатын нақтылайды.
Бірінші тұздың астында орналасқан горизонтта П1 және П½ шағылысу
горизонттары орналасады.
П1 сейсмикалық горизонтты жоғарғы таскөмірдің шамалы қалындықтағы
карбонтатты шөгінділер жабынымен сипатталады.
П½ горизонты ортаңғы және төменгі таскөмір түзілімдерінің жабынына
ұштасқан.
Девонға дейінгі кешеннің беті бойынша құрылымдық планы іргетас
жабынының құрылысымен сәйкес келеді.
Зерттеліп жатқан ауданда екі ірі құрылымды-байланысқан элемент
бөлінген: көмілген Оңтүстік Ембі көтерілімі және Каспий маңы синеклизаның
оңтүстік-шығыстағы шеткі бөлігі. Каспий маңы синеклизаның оңтүстік-шығыс
бөлігі біршама созылымында Отңүстік Ембі көтерілімінің солтүстік-батыс
баурайының созылымымен сәйкес келеді.
Синеклизаның оңтүсік-шығыс бөлігінің қалыптасуында негізгі рольді
Оңтүстік Ембі көтерілімінің инверсиялық көтерілімі атқарады. Таскөмір және
төменгі перм шөгінділерінің аймақтық еңістігі сдиментациялық табиғаттың
құрылымын – карбонатты таужыныстардың кертпеші және оларға еңістелген
клиноформды терригенді түзілімдерді күшейтеді.
Синеклизаның оңтүстік-шығыс моноклиналды белдемінде кунгурға дейінгі
палеозойдың беті солтүстікке 3,8-5,0 км тереңдікке қия көміліп келеді.
Арман-Үшмола мен Тортай белдемі үшін жалпы белгіге тұздың астында
орналасқан палеозойдың қимасынан окск-серпухов-башкир жастағы шөгінділердің
жойылуы және москов жікқабатының таужыныстары төменгі таскөмір
шөгінділерінде үйлесімсіз орналасуы жатады.
Құрылымдық жоспарында территория солтүстік бағытында төменделуімен
сипатталады.
Тұздың астындағы горизонттың жабыны бойынша Азнагүл құрылымы оңтүстік-
батыстан солтүтік-шығысқа қарай созылған қойтас тәріздес Оңтүстік Ембі
көтерілімінің солтүстік-шығыс бөлігінде орналасқан. Оңтүстік-шығыс
бағытында П1 шағылысқан горизонты 6,0 км тереңдікке дейін төмендеген және
Солтүстік Үстірт жарылымына паралельді болып келетін ығыспалар жүйесіне
байланысты қатты ұсақталуымен сипатталады. Солтүстік бөлігінде П1 горизонты
тереңдігі 4,6-4,8 км тең болатын Маткен-Үшмола жолақты дислокация жүйесін
айналып өтеді және солтүстік бөлігінде Алахай кертпешіне өтіп 5,2-5,4 км
тереңдікке төмендейді.
Оңтүстік- ембі көерілімінң солтүстік-батыс бөлігі жоғарғы визе-жоғарғы
таскөмір шельфті карбонаттарынан құралған, олардың ені 10-15 км тең және ол
көтерілім созылымы бойынша біртіндеп төмендейді. Солтүстік-батыс бөлігінде
карбонаттардың таралуы кертпешпен шектеледі, оның артында шамалы қашықтықта
оның қалындығы 2 км-ден 100-200 км-ге дейін кенет қысқарады және фациалды
тұрғыдан терригенд-карбонатты шөгінділерді тереңдік шөгінділер алмастырады.
Ауытқулары 200 м-ден аспайтын анықталған жергілікті құрылымдар
антиклинальдармен берілген және олар Каспий маңы ойпатының бортты белдеміне
паралельді созылып, Тортай сияқты ұзындығы 40-50 км тең болатын жеке
тектоникалық белдемдерді құрайды.
Тортай көтерілімінің бағыттылығы мен морфологиялық сипаттамасы оны
Оңтүстік ембі қатпарлы облысынан шеткі ығысу кедергілерінің әсерінен
қатпарлардың майысу нәтижесінде пайда болған ығыспалы құрылым деп айтуға
болады.
Осындай құрылымға солтүстік бөлігінде орналасқан (Аққұдық, Шөлқара,
Үшмола және т.б.) жергілікті құрылымдар ие болып келеді.
Азнагүл құрылымы П1 горизонтты бойынша анықталған және ол 4200
изогипспен қоршалған, солтүстік-шығыс бағытында созылған брахиантикалиады
қатпар болып келеді, оның көлемі 12 км х 4 км тең. Құрылым екі төбешікке
ие: солтүстік-шығыс және оңтүстік-батыс. Күмбездерінде минималды белгілері
– 3000 м, көтерілу амплитудасы 100 м тең. Солтүстік бөлігінде құрылым ойпат
белдемінен құрылымға субпаралелді орналасқан жарылымды бұзылыстармен
бөлінген.
Сонымен қоса П1 горизонты бойынша, сонымен бірге V және ІІІ
сейсмикалық шағылысқан горизонттары бойынша Оңтүстік ембі көтерілімінен
ойпаттың ішкі бөлігіне қарай оңтүстік бағытында біртіндеп төмендеу
байқалған. П1 шағылысу горизонты бойынша құрылым солтүстік-батыс бағытында
еңістелген моноклиналь болып келеді.
Тұздың үстінде орналасқан құрылымдық-тектоникалық этаж екі подэтажға
бөлінеді: кунгур-триас және юра-палеоген, олар бір-бірінен құрамы бойынша,
сонымен бірге құрылымдық үйлесімсіздікпен ерекшеленеді.
Тұзды диапирлерге ығысқан кунгур жікқабатының беті VІ шағылысу
горизонтымен сипатталады.
Тұзды кунгур кешені Каспий маңы ойпатының оңтүстік-шығыс бөлігінде
дамыған және қалындығы 2-3 км дейін жетеді, ал солтүстік бөлігінде кунгур
шөгінділері шайылып, қатпарлы-қабатты құрылымға ие болып келеді. Тұзды
кешен Оңтүстік Ембі көтерілімінің солтүстік-батыс бөлігінің бойымен
созылатын тұзды валдар жүйесімен берілген. Азнагүл тұз күмбезді құрылым
оңтүстік жүйе қатарына кіреді және оларға Боранкөл, Табынай, Сүішбек,
Аққұдық, Шөлқара құрылымдары кіреді. Таза тұз шамалы амплитудалы
күмбездердің жоғарғы бөлігін құрайды, ал кунгур қабатының төменгі бөлігі
сульфат-карбонатты-терригенді шөгінділермен көрсетілген, олар таужыныстар
қалындығының және құрамының біршама өзгеруімен сипатталады және қалындығы
600 м дейінгі және шамалы көлемді линзалы денелер жүйесін құрайды. Азнагүл
құрылымның тұзды беті бірнеше төбешіктер мен ойпаттармен күрделенген үстел
тәріздес жазықтыққа ие болып келеді. Тұздар бойынша күмбездер тұздың
астында орналасқан күмбездерге біршама ығысқан. Күмбездердің минималды
белгілері 2500-2600 м тең. Солтүстік бөлігінде тұзды шөгінділер 4250 м
тереңдікке дейінгі мулдаға біртіндеп төмендейді. Алтықұлаш құрылымының
оңтүстік-шығыс бөлігінде кунгур шөгінділердің қалындығы көбейіп, юраға
дейінгі қабаттарда ашылады.
Тұздың үстіндегі қабаттың құрылымдық планы тұзды кешенінің құрылымымен
анықталады.
Күмбез аралық кеңістікті толтыратын жоғарғы перм-триас шөгінділері
ассиметриялы жату жағдайларымен сипатталады, ал оның қабатында РТ-горизонты
деп белгіленетін шағылсу горизонттарының қиғаш қабатты ортасы бөлінеді.
Юра-палеоген кешені бұрыштық және стратиграфиялық үйлесімсіздікпен
кунгур-триас шөгінділер кешенінде орналасқан және моноклиналды орналасқан
юра таужыныстарының табаны мен жабынына ұштасқан V және ІІІ сейсмикалық
шағылысқан горизонттарымен сипатталған. V және ІІІ сейсмикалық шағылысқан
горизонттарының белгілері 1537-1620 м және 2225-2350 м арасында өзгереді.
Олардың стратиграфиялық белгілері 1.1 кестесінде берілген.
Кесте 1.1 Бұрғыланған ұңғымалар бойынша стратиграфиялық бөлінуі
№
№
№ ұңғ.
№№ ұңғ. Қатпар Сынама алу Сынама алу тереңдігі,
арақашық-тығы, м м
Жыныс Өтілімі,Жыныс Өтілімі,Жыныс Өтілімі,
үлгісін м үлгісін м үлгісін м
іріктеу іріктеу іріктеу
интервалы, интервалы, интервалы,
м м м
Жоғарғы 3500-3540м 50 3540-3590м 20 3540-3580м 10
триас 3600-3625м 30 3630-3670м 10 3630-3670м 10
Пермо-триас3650-3670м 15 3680-3700м 10 3680-3695м 10
Жыныс үлгісін іріктеутереңдігін дұрыс анықтау үшін бұрғылау бригадасы
жыныс үлгісін іріктеу алдында бұрғылау құбырларының ұзындығын өлшеуді
жүргізу қажет. Жыныс үлгісін іріктеу интервалын қимаға нақты байланыстыруын
қадағалауын муфт локаторы мен гамма-каротаж мәліметтері көмегімен іске
асыруын ұсынылады. Іріктеу интервалдарында әр аралық каротаж кезінде
дұрысталуы тиіс. Берілген ұңғыма үшін жұмыс жобасы мен геолого-техникалық
тапсырмасымен белгіленген жыныс үлгісін іріктеу интервалы мен көлемінде
жауапкершілігін бұрғылау қызметі алады. Бұрғылау процесі кезінде жыныс
үлгісін іріктеу интервалында дұрыстауды тек қана аралық каротаж
мәліметтерін есебімен бастапқы геологының мүмкіншілігі бар.
2.1.2 Геофизикалық және геохимиялық зерттеулер
Алаңның геологиялық құрылысын толық зертеу, мұнайгаздылығын белгілеу
және ұңғыманың техникалық жағдайын бақылау мақсатында өнеркәсіптік-
геофизикалық зерттеулер жүргізіледі.
Аралық каротаждар кондуктор мен техникалық колонна түсіру алдында
жүргізіледі.
Ұңғымалар қисаюы, сонымен қатар оқпанның күрделінуі жағдайларында
(қираюы, бұрғылау құрылғыларының қысылып қалуы т.с.с) болдырмау, бақылау
және жыныс үлгісін іріктеудің алғашқы интервал тереңдігін нақтылау
мақсатымен ГТТ 1:500 масштабта перспективті емес қимада әр 500-700м-ден кем
емес өнеркәсіптік-геофизикалық жүргізілуін қарастыруы тиіс.
Ұңғымалардың мұнайгазды кешендер жатыс интервалдарда геофизикалық
зерттеулерашылғаннан кейін минимальды мерзімде (5 тәуліктен кеш
емес)жүргізілуі тиіс, сонымен қатар ашылу интервалдары мен детальды
зерттеулер 200м-ден аспауы керек. Мұнайгазды кешендердің үлкен қалыңдығы
кезінде ашылу интервалдары мен детальды зерттеулер 50-100м-ге дейін
қысқаруы мүмкін.
3000м тереңдіктен бастап газды каротажды жабдықтау қажет, ол
термовакумды дегазация үшін ерітінді сынамаларын іріктеу жолымен
геохимиялық зерттеулердің құрамдас бөлігін жүргізеді, көмірсутектердің
соммалық және компонентті құрамын анықтайды.
2. кесте – Ұңғымалар бойымен жобалық өнеркәсіптік- геофизикалық
жұмыстар түрлері
Қиманың түрі Терригенді
Ұңғымалар № 1, 2, 3, 4
Өлшеу шарттары және шешілетін Барлық қима бойынша Перспективті
мәселелер интервалдарда
1 2 3 4
Ашық оқпанда Құрылысын, Кедергі Ұңғмалардың
литологиясын, каротажы(КК), геолого-техникалық
коллекторлық өзіндік поляризация зерттеулер(ГТЗ),
қасиеттерін потенциалдар кедергі каротажы(КК),
зерттеу каротажы(ПК), өзіндік поляризация
акустикалық потенциалдар
каротаж(АК), каротажы(ПК),
гамма-гамма акустикалық
каротаж(ГГК), каротаж(АК),
гамма-каротаж(ГК), гамма-гамма
термометрия(терм) каротаж(ГГК),
компенсациялық
нейтронды
каротаж(КНК),
гамма-каротаж(ГК),
бүйірлік
микрокаротаж(БМК),
микрокаротаж(МК).
Қанығуын Бүйірлік каротажды
анықтау зондылау(БКЗ),
бүйірлік каротаж(БК),
индукционды
каротаж(ИК)
Ұңғымалардың Инклинометрия(И),
техникалық кавернометрия(К)
жағдайын
зерттеу
Шегенделген Ұңғыманың Муфталар локациясы, Акустикалық
ұңғымада техникалық Акустикалық цементометрия(АКЦ)
жағдайын цементометрия(АЦ)
зерттеу
Сынамалау, Турбинді
игеру расходометрия(ТР),
нәтижелерін жоғарысезімтал
бағалау термометрия(ЖТ),
колоннада флюид
құрамын анықтау
әдістері
(резистивиметрия,
плотнометрия,
влагометрия)
2.4 Өнімді қабаттарды сынау және бақылау
Ашылып жатқан қимада мұнайгаздылықты тез бағалау үшін қабатсынамалау
көмегімен түзілімдерде бақылау жүргізуі керек.
Ұңғыманың ашылатын қимамен байланыстыру мақсатында әр қабатсынамалау
алдында алаң таңдау масштабы 1:500 кедергі каротажы мен өзіндік поляризация
потенциалды каротажы, кавернометрия мен муфталар локациясы жобаланады.
Жоғарғы триаста өнімді қима қанығуын бағалау үшін берілген қиманы
толығымен нақты қабатсынамалауды қамтуды қарастырады. Сынамалау максималды
интервалдары 35м жетеді.
Егер триас қимасын ашу кезінде жоғарыкеуекті және жоғарыөткізгішті
коллектор-қабаттардың барына байланысты өткізу жылдамдығының жоғарлауы
белгіленсе, онда бұрғылауды тоқтатып, жабдықты көтеріп, циркуляцияның бір
циклі ішінде ұңғыманы жуып, сонымен қатар қабылдау сыйымдылықтарда бұрғылау
ерітіндісінің деңгейін және тоқтау кезіндегі қысым өзгеруін бақылау, содан
кейін өткізу жылдамдығын сәл азайтып қана жалғастыру, геофизикалық жұмыстар
мен қиманың осы бөлігіндегі түзілімдерін сынамалау жүргізеді. Ал егер триас
қимасын ашу кезінде жуу сұйығының жұтылуы белгіленсе, ұңғыма бұрғылауын
тоқтату қажет, жуу сұйығының тығыздығын жұтылу тоқтағанға дейін азайтып,
геофизикалық жұмыстар мен қиманың осы бөлігіндегі түзілімдерін сынамалау
жүргізеді.
Алаңда қабат ашу процесі мен перфорация кезінде кеуекті ортаның
өткізгіштілігінің азаюы байқалады. Олар мүмкін:
• қабаттың түп маңын сазды ерітінділер мен бұрғыланған жыныстар шлам
кольматациясы;
• қабатты жуу сұйығы мен бұрғылау ерітіндісі фильтратының енуі есесінен
іске асады.
Ол мұнайалу мен өнімді шоғырды өңдеу тиімділігіне кері әсерін
тигізеді. Ағын шақыру кезінде ҚТЗ ластаушы заттарды ұңғыма оқпаныны аздап
шайылуы болады. ҚТЗ тазалау деңгейі әрдайым тиімді болуы мүмкін емес.
Сондықтан ҚТЗ жағдайын жақсарту механикалық ластануды болдырмау, сазды
бұрғылау ерітінді қалдықтарынан перфорациялық қуыстарды, сонымен қатар
сұйықтық жұтылуын алдын-алу үшін қолданылатын жоғарытұтқырлықты құрамдарды
тазалау мақсатында ықпал ету нәтижесінде жетуі мүмкін.
ҚГЖ параметрлеріне жару сұйығының қасиеттері мен қабаттың түп
алдындағы зонадағы жыныстары ықпалын тигізеді. Жару сұйығының көлемі оның
тұтқырлығы, айдау темпі, жару қысымы, түп алдындағы жыныстар өткізгіштігіне
байланысты (табиғи жарықшықтығы есебімен).
Бұрғыланған алаңда су негізіндегі гель қолданылған. Гельдің жалпы
көлемі жару сұйықтығы, сұйықтық-таратушы, айдау сұйықтығынан құралған. ҚГЖ
тиімділігін жоғарлату үшін жару сұйықтығына әртүрлі қосымшалар қосылады.
Негізіннен олар антифильтрлі агенттер, қажалуды азайтатын агенттер болып
келеді. Гельдің негізгі рецептурасы ҚГЖ жүргізу негізінде технологиялық
жобаға сәйкес ұңғымадаға жұмыстар байланысты белгіленеді.
ҚГЖ жүргізу кезінде барлық жағынан технологиялық процесс тиімділігін
анықтайтын негізгі этап жарықшақтарды түзу және дамыту болып келеді.
Сонымен қатар негізгі этаптан кем болып саналмайтын түзілген жарықшақтарды
бекіту болып саналады. Бұл этап тиімділігі қатаң есептелген көлемінде
пропантты айдауды құрайды.
3. Экономикалық бөлім
Қазақстан – дүниедегі мұнай және газ өндіруші державалардың қатарына
жататын мемлекет. Ол ТМД елдерінің арасында Ресейден кейін, ал әлемде
оныншы орынды алып тұр. 200-ден астам кенорындары белгілі, бірақ қазір тек
58-і өндіріліп жатыр.
Басқа өнеркәсіптерге қарағанда Кеңес Одағынан кейін, тек мұнай
өнеркәсібі 1995 жылдан бастап қалпына келіп жатыр. Ал оған дейін жыл сайын
8%-ға төмендеп отырған. Бұл қарқын елге инвесторлардың көптеп келуімен
байланысты.
Қазір Қазақстанда 50 млрд- қа жуық мұнай өндіріледі.Оның ішінде Өзен,
Теңіз, Королев, Қарашығанақ, Қашаған, т.б алып кенорындары бар. Осы алынып
жатқан шикізат көлемі бүкіл қордың 1%-ын құрайды.
Шет ел инвесторлары келген сайын, елімізге құрылыс инвесторлары да
келіп жатыр. Себебі, біріншіден, ірі алып кенорындар Каспий теңізі
жағасында, сондайақ Оңтүстік Торғай ойпатында орналасқан. Екіншіден,
компаниялар жұмысшыларын үйлермен қамтамасыз ету үшін мемлекеттік тапсырыс
бойынша ғимараттар салу үшін көп мөлшерде ақша бөлуде.
Сонымен Оңтүстік Ембі мұнай ойпаңының ашылуы, ойпаңының мұнайға деген
жоғарғы перспективтілігі осы аудандағы көптеген кенорындардың ашылуының
негізінде дәлелденген. Бұл кен орындар мезазой жыныстарымен тығыз
байланысты. Осы мезозойдың мұнайгаздылы кешендері Құмшеті, Қараой,
Алтықұлаш алаңдарындағы параметрлік ұңғылардан, терең барлау және іздеу
ұңғыларында бұрғылау жұмыстары арқылы анықталған.Соның бірі мұнай
болашағынан зор үміт күттіретін Азнагүл құрылымы.
Оңтүстік-Ембі ойпаңын іздеу-барлау жұмыстары өнімді горизонттың өте
тереңде жатпауына байланысты және мұнайының сапалылығымен, ұңғымалардан
мұнай шығымының жоғарылығымен, эканомикалық тиімділігінің ерекшелігімен
айрықшаланады.
3.1 Мұнай мен газға геологиялық барлау жұмыстарын ұйымдастыру
Негізгі ережелер, көбірек таралған бұрғылау агрегаттары үшін еңбекті
ұйымдастырудың типтік жобаларында келтірілген, мұнара маңындағы құрылыстар
мен мұнара ғимаратының ішіндегі жабдықтардың рациональды орналасуын
сипаттайды.
Бұрғылау мұнарасы үшін мынадай есеппен, оған бұрғылау жабдықтарын, жуу
сұйығын, мұнараны және т.б. алып келуге ыңғайлы болатын алаң таңдалып
алынады.Алаңды тегістеу бойынша жердегі немесе жартастық жұмыстар
минимальды болуы керек. Алаң опырылма, шөккін, аралас көшкін немесе толып-
жиналу қауіпін туғызбайтын жерде орналасады. Егер ұңғының салынған орны
нұсқаулық талаптарды толық қанағаттандырмайтын болса, онда алаңды дайындау
кезінде жұмыс жағдайын қауіпсіздендіру шараларын жүргізеді.
Бұрғылау алаңында объектілерді орналастыру жұмыс жағдайының ыңғайлы
болуын, ұңғыны бұрғылаумен байланысты, барлық жобаланған жұмыс процессінде
материалды қолмен араластыру мен құралдардың ең аз арақашықтығын қамтамасыз
етуі қажет. Бұрғылау жабдықтары мен материалдарын тасуда жұмыс ауырлығын
минимумға келтіру үшін, алаңды құру кезінде, автомашиналардың бұрғылау
мұнарасы ғимараттарының шығу есігіне, бұрғылау, обсадты және басқа да
құбырларға, жанар-жағар май материалдары сақталған сыйымдылық ыдыстарына,
қордағы жабдықтар үшін өлшендіге, саз, цемент, реагенттер және т.б. сақтау
орындарына емін-еркін келуін қарастыру керек. Осы мақсаттармен бұрғылау
орындарына мүмкіндігінше жақын орналасқан ұңғыларға арналған стеллаждар,
бұрғылау снарядтарын құрастыру үшін қызмет етеді және мұнара ғимараттарының
кіре берісінде орналастырылады. Жергілікті жердің бедеріне байланысты,
арасындағы ара қашықтық бұрғылау мен жабдықтарды бір ұңғыдан келесі
стеллаждарға тастау қабылданған әдіс бойынша бөлшектеу немесе цементтеумен
жасалынады (тегіс бедерлі кейбір бригадалар стеллаждарды қолданады,
салаздарда жасалған, және де соңғысы келесі ұңғының бұрғылау орнына
ұңғылар салынғанмен бірге жылжиды). Стеллаждардың көлемі оң және сол жақ
оймалы бұрғылау ұңғыларының қажетті комплектісін бөлек-бөлек салуға
жеткілікті болуы қажет.
Стеллаждардың жекелеген шұңқырларына тізбелі, шламды, шегендеу
ұңғыларын олардың типі мен көлеміне қарай; ауыр құбырлар стеллаждың төменгі
сөрелеріне орналастырылады. Құбырлардың, жөндеуді қажет ететін және есептен
шығаруға жататындары, дұрыстарынан бөлек сақталады.
Бұрғылау саймандарын, сондай-ақ құралдар мен резервті жабдықтарды
сақтауда олардың дұрыстығын және дәл есебін қамтамасыз ететін жағдай
жасалуы қажет. Бұрғылау алаңы мен оның жеке объектілері үнемі тазалықта
және тәртіпте болуы қажет, түнгі уақытта жеткілікті жарық болуы керек.
Бұрғылау мұнарасының ғимарат ішінде жабдықтарды орналастыру ұңғы
тереңдігі мен мәніне, қолданылатын бұрғылау станоктары мен приводтарының
типіне, табиғат жағдайларына, жуу сұйығымен қамтамасыз ету әдісі мен басқа
да бірқатар факторларға байланысты.
Өндірістің жеке бұрғылау мастер-жаңашылдары, өздерінің нақты
жақсартуларын енгізе отырып, жұмыс орнының жеке мәселелерін үнемі бірдей
шешпейді. Осыған байланысты практикада бұрғылау мұнарасының ғимаратында
жабдықтарды орналастыруда біршама айырмашылық байқа-лады. Сонымен қатар,
көптеген алдыңғы қатарлы бригадалар жабдықтарды орналастыру кезінде
бұрғылау жұмыстарында НОТ бойынша шын мәнінде баламалы әдістемелік
ұсыныстарымен басшылық ету, қолдағы бармен мақсат қолайлы және қауіпсіз
еңбек жағдайын жасау және оның жоғарғы өнімділігін қамтамасыз ету. Мұндай
жағдайлар қатарына жататындары:
1. әрбір объектіге бара алатын қолайлы жағдай, әрбір бригада мүшесі
өзінің міндеттерін емін-еркін орындау үшін жеткілікті, бірақта
артық алаңның болмауы;
2. ойластырылған, шағын объектілердің мүмкіндігі бойынша орналасуы
өндірістік емес өту жолдары мен қозғалыстарын есеппен қысқарту,
ыңғайлы жұмыс позасы, бірінші кезекте операцияны орындау кезінде,
аз уақыт жұмсалады;
3. бұрғылаушының жұмыс орнынан жабдықтар мен құралдарды жеткілікті
көрінуі;
4. күнделікті дұрыс жұмыс үшін барлық қажетті ғимараттағы мұнара саны,
эпизодты қолданылатын, ондағы жабдықтар мен құралдардың болмауы;
5. жұмысшылардың еңбегін жеңілдетуде, қондырғылар, кіші механизацияны
қолдану;
6. дұрыс физиологиялық, санитарно-гигиеналық, эстетикалық жағдайлар,
жақсы жарықтандыру, мұнараны желдету;
7. қысқы кезеңде жұмыс кезінде бұрғылау ғимараттарын жылыту (солтүстік
аудандарда бұрғылауда еңбек өнімділігі 10-30% төмендеуі);
8. қоршаулардың болуы, техника қауіпсіздігінің басқа талаптарын
сақтау, өртке қарсы қауіпсіздікті және басқаларды қосқанда.
Бұрғылау мұнарасы ғимаратының ішінде жабдықтарды рациональды
орналастырудың жалпы талаптары осындай. Мұнара ғимаратының ішіндегі, жеке
объектілерге қатысты алдыңғы қатарлы бригадалардың кейбір шешімін айтамыз.
Механизмдерді басқаруды жеңілдеті үшін және өндірістік емес өту
жолдарын болдырмау, жекелеген бұрғылау бригадалары бұрғылаушының жұмыс
орнында насос пен станок приводтарын басқаруда бірыңғай пульт орнатады.
Сөре (щит), құралдар тұратын, қосымша операцияларды орындау кезінде
қолданылатын құрал-жабдықтар, мұнараның алдыңғы жағына қарай қабырғада
немесе бұрышта еденнен 0,5-1,5 м биіктікте болады. Құралдардың әрқайсысы,
ол жұмыста болмағанда, сөреде өзінің қатаң белгілі бір орны болуы қажет.
Операцияны орындау алдында оған қажетті құрал-жабдықтар жұмыс орнына
апарылады және ол жұмысшының қандай қолымен құралды алатынына байланысты,
оның оң немесе сол жағына, арнайы алып жүрілетін подставкаға немесе жүретін
столға қойылады. Тұрақты орындарда кіші механизация құралдары, әртүрлі
көмекшілер, өте ауыр операцияларды жеңілдетіп және жылдамдату үшін
қойылады.
Мұнара ғимаратында верстак күндізгі уақытта жақсы жарықтан-дырылған
жерге орнатылады, ал верстакта жұмыс істеуші бригада мүшесі басқа
операцияларды орындауға кедергі жасамауы керек. Верстактың төменгі жағында
слесарлық және майда бұрғылау құралдары сақталады.
Ғимараттың алдыңғы жағында шуды азайту және үлкен тазалық үшін, кейбір
бұрғылау дизельі мен насос арнайы бөлу қоршауы арқылы залалсыздандырылады.
Көп жағдайда осы бөлу қоршауымен бұрғылаушының немесе бұрғылау шеберінің
телефонымен және шкафымен немесе сөресімен, бұрғылау рапорты мен
журналдары, машинаның бағалы майда қосымша бөлшектері мен материалдар,
сазды ерітіндінің параметрін анықтайтын құралдар және т.б.сақталған
столымен, сондай-ақ алғышқы геологиялық құжаттары, егер құбырға қызмет
істейтін техник-геологтың, басқа орны болмаса, орны анықталады. Кейбір
бригадалар бөлмені киімдер мен аяқ киім үшін жеке шкафтарымен гардероб үшін
бөлініп қойылады.
Ұңғыны жууға байланысты мәселе әртүрлі шешіледі. Егер табиғат жағдайы
көтерсе, онда науа мен тоспалар (сазды ерітіндіні орталықтандырусыз
дайындау кезіндегі) және сазды араластырғышты мұнара ғимаратынан тыс
атмосфералық жауын-шашыннан қорғайтын, навес немесе щиттің астына
орналастырады. Бұл жағдайда сазды ерітінді үшін екі бассейна орнатылады,
олардың әрқайсысынан ерітінді насосқа келіп құйылады, бұрғылаушының
көмекшісі басқа жұмыс істеп жатқан кезде, алдын-ала бұрғылау ерітіндісі
дайындауға мүмкіндік туады және екінші бассейнді тазалау кезіндегі бос
тұрып қалу болмайды.
Солтүстік аудандарда және қысы қатты болатын жерлерде жуу сұйығын
жылытуға үлкен көңіл бөледі (су жылытқышпен және басқа қондырғылармен).
Кейбір жағдайларда ішінде жуу сұйықтығы айналатын, құбыр жалғанған пештер
қолданылады. Мұнара ғимаратынан тыс орнатылған чандарда жуу сұйықтығын
осылай жылыту кезінде, ауаның өте төмен температурасында да қатпайды.
Қысқы кезеңде басқа экспедицияларда су желісі ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
мұнайгаздылығының болашағы және мұнай мен газ шоғырларын іздестіру
жобасы
АНДАТПА
Бұл дипломдық жобада геологиялық - техникалық - экономикалық
көрсеткіштер арқылы мұнай қабатын іздеу үшін, геологиялық
-геофизикалық зерттеулер материалдарын Каспий маңы ойпатының Оңтүстік
шығыс бөлігінде орналасқан Азнагүл мұнай кенорнын ашуға негізделген.
Бұл жобада жоғарғы таскөмір өнімді қабаттарын ашып, жалпы
қалыңдығын, жиналу мөлшерін, коллекторлық сипатын ортаңғы таскөмір
қабатына дейін ашып шоғыр контурын жасау.
Жобалық тереңдігі 4200,4250 м болатын екі іздеу ұңғымаларын бұрғылау
қарастырылған.
С3 категориясы бойынша алынатын қоры 366310 мың т.
АННОТАЦИЯ
В дипломном проекте обосновывается геолого-технико-экономическая
целесообразность постановки поисковых работ на нефть, на основе
геолого-геофизических материалов, собранных по площади нефтяное
месторождение Азнагул расположено в юго-восточной прибортовой зоне
Прикаспийской впадины.
Целью данного проекта является уточнение контуров залежей верхне-
каменноугольных продуктивных горизонтов, эффективных толщин, фильтрационно-
емкостных характеристик коллекторов, выявление и оконтуривание залежей
нефти в среднем карбоне.
Проектируется заложение две поисковых скважин с проектными глубинами
4200,4250 м.
Геологические запасы подсчитаны по категории С3 составляет извлекаемые
запасы – 366310 т.
мазмұны
Кіріспе
1.Геологиялық
бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
1.1 Географиялық-экономикалық жағдайлары ... ... ... ... ... ... . ...
1.2 Жүргізілген геологиялық барлау жұмыстарын жинау, талдау және
баға
беру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ...
1.2.1 Дала геологиялық және геофизикалық зерттеулердің көлемі және
нәтижелері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ..
1.2.2 Іздеу бұрғылау жобасын орындау реті туралы мәліметтер ... ... .
1.3 Литологиялық-стратиграфиялық
сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ...
1.4 Тектоника (арнайы
тарау) ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... .
1.5
Мұнайгаздылығы ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ...
1.6 Гидрогеологиялық
жағдайлары ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ...
1.7 Мұнай қорын
еспетеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.8 Жобланған жұмыстарды жүргізудің әдістемесі, көлемі және
шарттары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... .
1.8.1 Мақсаты және
тапсырмасы ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ..
1.8.2 Барлау сатыларының
сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.8.3 Шоғырлардың геомертизациясы және шоғыр мен кенорынның барлау
нақтылығына баға
беру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2. Техникалық
бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... .
2.1 Ұңғылардың үлгілі құрылмасын
негіздеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.2 Жуу сұйықтығының қатарының
сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ...
2.3 Зерттеу
жұмыстары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... .
2.3.1 Шлам және жыныс үлгісін іріктеу
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2.3.2 Геофизикалық және геохимиялық зерттеулер
2.4 Өнімді қабаттарды сынау және бақылау
3. Экономикалық
бөлім ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
..
3.1 Мұнай мен газға геологиялық барлау жұмыстарын ұйымдастыру ... ..
3.2 Еңбек ақы төлеуді
ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
3.3 Материалдарды техникалық
жабдықтау ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ...
3.4 Негізгі техника-экономикалық көрсеткіштер
есебі ... ... ... ... ... ... ...
3.5 Жобадағы ұңғымалардың құрылысын
қаржыландыру ... ... ... ... ... ..
4. Қоршаған ортаны, жер қойнауын және еңбекті қорғау
4.1 Еңбек қорғау, қайпсіздік техникасы және өндірістік санитария
4.2 Қоршаған ортаны қорғау және бақылау
4.3 Жер қойнауын қорғау
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер
тіркемелер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ...
Кіріспе
Азнагүл мұнай кенорыны Каспий маңы ойпатының оңтүстік-шығыс бөлігінің
Оңтүстік Ембі көтерілімінде орналасқан.
Әкімшілік тұрғыдан Азнагүл кенорыны Қазақстан Республикасының
Маңғыстау облысының Бейнеу ауданына жатады.
Азнагүл құрылымы сейсмикалық жұмыстар нәтижесінде 1984ж ашылған.
Іздеу ұңғымаларын бұрғылау кезінде жүргізілген ГІЖ мәліметтері жоғарғы
таскөмір, жоғарғы және ортаңғы девон шөгінділерінде төрт қабат – І, ІІ,
ІІІ, V, СІІ, СІІІ қабаттары анықталған. Сынамалау кезінде Г-2 ұңғымасының
ІІ қабатынан және Г-3 ұңғымасының І қабатынан мұнай ағындары алынған.
Алғаш рет 1984 жылы ұңғымаларды сынамалау мәліметтері және геологиялық-
геофизикалық жұмыстардың нәтижесі бойынша мұнайдың қоры есептелді.
Геологиялық және пайдаланып жатқан мұнай қорлары С1 дәрежесі бойынша 2039,5
және 731 мың тоннаны құраған.
1988 жылы мұнай қорлары кему жағына қарай есептелген және С1 дәрежесі
бойынша геологиялық қорлар 1174 мың тонна, пайдаланып жатқан қорлар 352 мың
тоннаға, С2 дәрежесі бойынша геологиялық – 645 мың тоннаға, алынатын қоры –
194 мың тоннаға тең болған.
Бұл жобаның негізгі мақсатына жоғарғы-ортаңғы өнімді горизонттардың,
тиімді қабаттар шоғарларының шекарасын нақтылау, коллекторлардың сүзілу-
көлемдік көрсеткіштерін анықтау және ортаңғы таскөмір қабатында мұнай
шоғырларын шекаралау.
Берілген тапсырманы орындау үшін жобада 2 іздеу ұңғымасын бұрғылау
қарастырылған, бұл ұңғымаларда сынамалау кезінде геологиялық-геофизикалық,
өндірістік зерттеулер жүргізіледі, керн, шлам, қатпарлық флюидтер алынып,
оларда талдау жұмыстары жүргізіледі.
1. Геологиялық бөлім
1. 1 Географиялық-экономикалық жағдайлары
Әкімшілік тұрғыдан Азнагүл кенорыны Қазақстан Республикасының
Маңғыстау облысының Бейнеу ауданына жатады.
Жақын орналасқан елді мекендерге аудан орталығы Бейнеуден 110 км,
Құлсары ауылынан (170 км) және Атырау қаласынан (410 км) жатады.
Жақын маңындағы кенорындар Тортай, Аққұдық және Алтықұлаш болып
табылады.
Орографиялық тұрғыдан аудан төбешікті, оңтүстікке -15 м абсолюттік
белгілерімен, оңтүтік-батысқа +50 м абсолюттік беліглерімен жазық
еңістелген жазық болып келеді. Жер беті төбешікті болып келетін сулы
тақырлардың дамыған торымен, әлсіз бекітілген құмдармен және тақырлы
ойпаттармен күрделенген.
Гидрографиялық тор қарастырылып отырған ауданда нашар дамыған.
Көршілес учаскілерде альб-сеноман шөгінділерінен атқылаған минералды
сулардың ұңғымалары орналасқан. Ауыз су опорная станциясынан
автоцистернамен әкелінеді.
Климат кенет континенталды. Ауа райының температурасы жаз айларында
+450 көтеріледі, қыс айларында -300 төмендейді. Көктем және күз айларында
түсетін жауын-шашынның орташа мөлшері 180 мм құрайды.
Өсімдіктер әлемі шөптермен көрсетілген, тек үлкен ойыстардың
баурайында ғана кішкентай талдар кездеседі.
Жануарлар әлемі де шамалы: қасқыр, түлкі және сайғақтар кездеседі,
көптеген кеміргіштер – суслик, тышқан, хорек таралған. Құстардан бүркіт,
үйрек, сонымен бірге жыландар, сарышаян, сирек қарақұрт кездеседі.
Кенорыннан жақын жерлерде келесі объектілер орналасқан:
- Орталық Азия-Орталық газ құбыры
- Ақтау-Самара мұнайқұбыры
- Кигач-Актау суқұбыры.
1.2 Жүргізілген геологиялық барлау жұмыстарын жинау, талдау және баға
беру
1.2.1 Дала геологиялық және геофизикалық зерттеулердің көлемі және
нәтижелері
1932-35 жылдары Каспий маңы ойпатының оңтүстік-шығыс бөлігінде алғаш
рет маятникті бақылау жұмыстары жүргізілді, олардың нәтижесінде ауырлық
күшінің жолақы-созылған жоғары ауытқулар жолағы – Оңтүстік эмба
гравитациялық максимум анықталған.
1947 жылдан бастап ауданды геофизикалық әдістер, аэрогеологиялық және
геологиялық карталау арқылы жүйелік зерттеулер жұмыстары басталды.
1957 жылы Каспий маңы ойпатының оңтүстік-шығыс бөлігінде аэромагниттік
түсіру жұмыстары жүргізілді және бұл жұмыстардың нәтижесінде 1:200 000
масштабтағы магниттік ауытқулар картасы құрастырылды.
1961 жылы А.Д. Тушканов 1:200 000 масштабтағы алаңдық гравиметриялық
түсіру жұмыстары жүргізілді, олардың нәтижесінде 2 мгл изоауытқулардың
қимасы бар карта құрастырылды.
1973 жылы 1:50 000 масштабтағы жоғары нақтылықтағы жете гравиметриялық
үсіру жұмыстары жүргізілген. Бұл жұмыстардың нәтижесі бойынша 0,5 мгл
изоауытқулардың қимасы бар гравиметриялық карталар құрастырылған.
Гравитациялық өрістердің сипаттамасы жете зерттеліп, ауырлық күшінің
аймақтық және жергілікті ауытқулар карталары жасалған және терең орналасқан
күмбездермен көрсетілген қарқындылығы 2 мгл дейінгі жететін жаңа жергілікті
минимумдар анықталды.
1978-79 ылы сп 3779-79 Гурьев геофизикалық экспедициясымен МОГТ
жұмыстары жүргізілген. Жүргізілген жұмыстардың нәтижесінде ІІІ, V, VIІ, СІІ
(артин шөгінділер жабынында), СІІІ (төменгі таскөмір қабатында) шағылысу
горизонты бойынша 1:100 000 масштабтағы құрылымдық карталар жасалған және
келесі тұзасты көтерілімдері анықталған: Тасым, Қараой, Алтықұлаш, Оңтүстік
Құмшеты, Сүйішбек, Қарақыз.
Азнагүл құрылымы П1 шағылысу горизонты бойынша бөлінген және екі
төбешіктермен күрделенген солтүстік-батыс бағытындағы брахиантиклиналь
болып келеді.
1990-1992 жылдары арасында Оңтүстік ембі шығыс бөлігіндегі Тортай СП-
890-92 моноклиналі шекарасында іздеу-барлау сейсмикалық жұмыстар
жүргізілген. Осы жұмыстардың нәтижесінде шөгінді таужыныстардың геологиялық
құрылысы нақтыланып, ІІІ, V, VI, П1, П2 шағылысу горизонттары бойынша нақты
карталар құрастырылған.
1.2.2 Іздеу бұрғылау жобасын орындау реті туралы мәліметтер
Азнагүл алқабының іздеу барлау бұрғылау жұмыстары үшін негіз ретінде
1981жылы Гурьев геофизикалық экспедициясының П1 шағылысу горизонтының
палеозой құрылымы жұмыстары алынған.
Іздеу бұрғылау жұмыстарының мақсаты таскөмір шөгінілерінің мұнай және
газ шоғырларын анықтау және С1 және С2 дәрежелері бойынша мұнай қорларының
алдын-ала геологиялық-экономикалық бағасы беру жатады.
Алқапта 1981-1985 жылдар арасында тереңдік іздеу бұрғылау жұмыстары
жүргізіле басталды.
Қазақ ССР Геология Министрлігі бекіткен жобасы бойынша 1 ұңғыманың
тереңдігі 4500 м өзгертілген және басқа да ұңғымаларының тереңдігі 1
ұңғыманың бұрғылау нәтижелері бойынша нақтыланады.
1, 2 ұңғымалардың геологиялық-геофизикалық нәтижелері алынғаннан кейін
Қазақ ССР Геология Министрілігінің шешімі бойынша ұңғымалардың тереңдіктері
4000 м дейін деп қабылданды.
Төменгі таскөмір шөгінділерінен мұнай мен мұнай-газ белгілері бірқатар
ұңғымалардан (№№1, 2, 3) анықталған. Осы мәліметтердің негізінде бірінші
жобадағы қосымшалар қосылды, олардың мақсаты мұнай-газды горизонттарды
анықтау. Қосымша бойынша жобалық тереңдігі 4500 м тең болатын ұңғымаларын
бұрғылау қарастырылған.
1984-1985 жылдары жүргізілген қосымша сейсмикалық зерттеулер мен
материалдарды өңдеу негізінде құрылымдық моделі нақтыланған. Осы негізде
1985 жылы рифті құрылыстардың окск-серпухов жастағы таскөмір шөгінділердің
құрамын анықтау мақсатымен Г-12 ұңғымасын орналасу орнын анықтау үшін
қосымша жоба жасалды.
Кенорынды зерттеу профильдік жүйе бойынша жүргізілген. Ұңғымалар екі
учаскілер бойынша бұрғыланған: солтүстік-шығыс және оңтүстік-батыс
төбешігінде. Ұңғымалар арасындағы арақашықтық 1,0-2,5 км арасында өзгереді.
Жобалық ұңғымалар негізінен таужыныстардың орналасуына крест бойынша
бағытталған сейсмикалық профильдер мен құрылым шеттерінде орналасқан.
Негізгі және қосымша жобалар бойынша жалпы метраждығы 58750 м тең
болатын 2 ұңғыманы бұрғылау жобаланған. Жұмыстар нәтижесінде жоғарғы
таскөмір және девон шөгінділердің мұнайлылығы анықтаған. Жоғарғы таскөмір
мұнайлардың өнімділігі 1 ұңғымада 7 мм штуцерда 8 м3тәу құрады. Девон
горизонтын сынамалау кезінде 2 ұңғымадан мұнайы бар су алынды.
1.3 Литологиялық-стратиграфиялық сипаттамасы
Палеозой кезеңі (PZ)
Таскөмір жүйесі (С)
Таскөмір жүйесінің шөгінділері Азнагүл анындағы ұңғымалар қимасында үш
бөліммен көрсетілген – төменгі, ортаңғы және жоғарғы.
Төменгі таскөмір (С1)
Төменгі таскөмір жүйесі 1, 2 ұңғымаларымен ашылған және төменгі визе
жікқабатымен көрсетілген.
Визе жікқабаты (С1v). Визе жікқабаты ортаңғы және жоғарғы жікқабатымен
көрсетілген.
Ортаңғы жікқабатшасы 2 ұңғымаларында ашылған және П1 горизонттарымен
берілген.
Бұл ұңғымаларда негізінен ірі сынықты таужыныстармен – саздар мен
аргиллит қабатшалары бар құмтастармен, қиыршықтастармен көрсетілген.
Ашылған горизонттың қалындығы 1 ұңғымада 100 м, 2 ұңғымада 125 және 210 м
ашылған.
П1 горизонты 1, 2 ұңғымаларымен ашылған және екі қабаттан тұрады:
төменгі қабат сазды және жоғарғы қабат құмды болып келеді. Горизонттың
қалындығы 1 ұңғымада 220 м, 2 ұңғымада 116 м, Жоғарғы жікқабатша 1, 2
ұңғымаларымен ашылған және сазды қабатпен көрсетілген. Саздар қою сұр,
әктасты емес, өсімдіктер қалдықтары бар қатпарлы болып келеді.
Шөгінділердің қалындығы 1 ұңғымада 95 м, 2 ұңғымада 111 м.
Ортаңғы таскөмір (С2)
Бұл горизонттың шөгінділері 1, 2 ұңғымаларымен ашылған және шартты
түрде белгіленген.
Споралы-тозаңды кешеннің мәліметтері бойынша жасы бойынша ортаңғы
таскөмір москов жікқабатымен көрсетілген. 2 ұңғымада шектеулі таралған
башкир жікқабатын көрсететін кондонттар анықталған. Башкир қабаты шектеулі
таралғандықтан және ұңғымалардың кейбір қималарында кездесетіндіктен бұл
шөгінділер бөлінбеген.
Жоғарғы таскөмір (С3)
Кезеңнің шөгінділері 1, 2 ұңғымаларымен ашылған және гжел жікқабатымен
көрсетілген.
Өзінің сипаттамасы бойынша қабат жоғарыда айтылған башкир-москов
қабатымен сәйкес келеді және ол қабатпен бірігіп кетеді. Сондықтан бұл
қабатты бөліп алу шартты түрде жүреді. Керн мәліметтері бойынша қабат ақшыл
сұр, орта түйірлі, тығыз цементтелген, әктасты, полимиктілі және қою сұр
саздар қабатшалары бар құмтастармен көрсетілген. саздар сұр, қою сұр, кей
жерлерде жасыл болып келеді, тығыз, аргиллит тәріздес, құмтасты.
Шөгінділердің қалындығы 30-50 м арасында өзгереді.
Перм жүйесі (Р)
Перм шөгінділері төменгі бөліммен ғана көрсетілген.
Төменгі бөлім (Р1)
Төменгі перм шөгінділері қимада әртүрлі фациалды қабаттармен берілген.
Бұл шөгінділер барлық ұңғымалармен ашылған.
Ассель-артин шөгінділердің алаң бойынша екі белдеммен көретіліген:
артин кешенінің терриген-карбонатты шөгінділерінен қралған баурай белдемі
және терраса тәріздес кертпештерде тарлаған терригенді сакмар шөгінділері.
Кунгур қабаты алаң бойынша кең таралған және екі белдемді құрылымға ие.
Оңтүстік Эмба көтерілімінің баурайында кунгур шөгінділері ангидрит
қабатында кездеседі және терраса тәріздес кертпештерде галогенді қабат кең
таралған.
Ашылған шөгінділердің қалындығы 80-100 м арасында өзгереді.
Мезозой кезеңі (MZ)
Мезазой кешененің шөгінділері бұрыштық және стратиграфиялық
үйлесімсіздікпен палеозойдың әртүрлі жасты түзілімдерінде орналасқан және
Қараой ауданында триас, юра және бор жүйелерімен берілген.
Триас жүйесі (Т)
Азнагүл ауданында триас шөгінділері барлық ұңғымаларда ашылған.
Триастың литологиялық шөгінділері құмды-сазды терригенді шөгінділерімен
көрсетілген және шөгінділердің қалындығы 117-250 м арасында өзгереді.
Юра жүйесі (J)
Юра жүйесінің шөгінділері барлық бұрғыланған ұңғымаларда ашылған. Керн
бойынша олар сипатталмады.
Төменгі юра (J1)
Төменгі юра шөгінділері саздар, құмдар, әктас қабатымен көрсе-
тілген. Жалпы қалыңдығы 160-200 м болады.
Ортаңғы юра (J2)
Ортаңғы юра шөгінділері аален және бөлінбеген батбайос жікқабаттарымен
берілген.
Аален жікқабаты (J2a). Аален жікқабатының шөгінділері ортаңғы юра
қимасының негізінде ораналсақан және сұр мен ақшыл сұр орта және ірі
түйірлі құмдардан құралған сазды қабатымен көрсетілген.
Аален жікқабатының ортаңғы бөлігі қалындығы 90 м тең болатын саздар
қабаты орналасқан. Саздар сұр, қою қоңыр, тығыз және карбонатсыз болып
келеді.
Шөгінділердің қалындығы 150 м арасында өзгереді.
Бат-байос жікқабаты (J2bt+b). Бат-байос шөгінділері алевролитті-сазды
таужыныстармен және құмтастармен көрсетілген.
Саздар және құмтастар сұр, ақшыл сұр, ұсақ, орта түйірлі және
өсімдіктер қалдықтарымен болып келеді.
Алевролиттер сұр, ақшыл сұр, орта түйірлі, көмірлі органика қалдықтары
бар сазды цементпен цементтелген болып келеді.
Жікқабаттың қалындығы 315-465 м тең.
Жоғарғы юра (J3)
Жоғарғы юра шөгінділері барлық ұңғымалармен ашылған және келловей,
оксфорд пен волж жікқабаттарымен көрсетілген.
Келлювий жікқабаты (J3k). Қабат құмды-алевролитті және сазды
таужыныстардан құралған.
Саздар жасыл, жасыл-сұр, тығыз, карбонатты және карбонатты емес, жұқа
қабатты және сирек өсімдік детриттері кездеседі.
Құмтастар және алевролиттер сұр, жасыл-сұр, ұсақ және орта түйірлі,
қатты полимиктілі, сазды цементте, арасында өсімдік детриттері кездеседі.
Шөгінділердің қалындығы 80-110 м арасында өзгереді.
Оксфорд жікқабаты (J3о). Шөгінділер жасыл түсі бар сұр тығыз, әктасты
саздар мен мергель және сазды әктастар қабатшаларымен көрсетілген.
Оксфорл қабатының қалындығы 75-100 м арасында өзгереді.
Волж жікқабаты (J3v). Қабаттың төменгі бөлігінде ақшыл-сұр алевролитті
мергельдер, жоғары бөлігінде сазды және таза әктастар таралған.
Шөгінділердің қалындығы 65-75 м арасында өзгереді.
Бор жүйесі (К)
Бор шөгінділері екі бөлімнен құралған: төменгі – терригенді, жоғарғы –
карбонатты.
Төменгі бор (К1)
Төменгі бор жүйесі келесі жікқабаттар қатарымен көрсетілген: валанж,
готерив, баррем, апт және альб жікқабаттары.
Валанж жікқабаты (К1v). Валанж шөгінділері готерив трансгрессиясымен
қатты шайылған және шамалы қалындықтағы қабат ретінде сақталған.
Шөгінділер карбонатты саздар қабатшалары бар әктасты құмтастармен
көрсетілген.
Қабаттың қалындығы 20-25 м арасында өзгереді.
Готерив жікқабаты (К1g). Готерив жікқабаты екі қабатпен берілген:
төменгі қабаты сазды және жоғарғы қабаты құмды-сазды болып келеді.
Сазды қабат (пелеципидті свита) жсаыл-сұр, құмды және әктасты
саздардан құралған, олардың арасында карбонатты құмтастар кездеседі. Құмды-
сазды қабаты алмасып келетін жасыл-сұр саздар мен әртүрлі түйірлі құмдар
мен құмтастар қабаттарымен берілген.
Қабаттың қалыңдығы 70-100 м жетеді.
Баррем жікқабаты (К1br). Баррем жікқабаты түрлі-түсті және жасыл
құмтастармен саздардың бірқалыпсыз алмасып келетін қабаттарымен берілген.
Саздар жасыл, сұр, қоңыр, қою-қызыл, тығыз. Құмтастар жасыл-сұр, ұсақ
түйірлі, қабатты емес, полимиктілі және сазды материалмен цементтелген
болып келеді.
Шөгінділердің қалындығы 329-450 м арасында өзгереді.
Апт жікқабаты (К1а). Апт жікқабаты ұсақ түйірлі құмдар мен құмтастар
қабатшалары бар қатпарлы, тығыз, қою сұр, қара саздардан құралған. Апт
жікқабатының негізінде құмдар мен алверолиттер, қою сұр кварц-глаукониттер
орналасқан.
Шөгінділердің қалындығы 135-200 м тең.
Альб жікқабаты (К1al). Альб жікқабаты құмдар мен құмтастар қабатшалары
бар бірқалыпсыз алмасып келетін саздар мен алевролиттер қабаттарынан
құралған.
Саздар қою сұр, тығыз және алевролитті және әктасты емес болып келеді.
Алевролиттер қою сұр, тығыз және сазды цементпен болып келеді.
Құмдар мен құмтастар орта және ірітүйірлі және гранулометриялық құрамы
ойынша біртекті емес.
Альб жікқабатының қалындығы 467-530 м арасында өзгереді.
Жоғарғы бор (К2)
Жоғарғы бор шөгінділері барлық жікқабаттармен берілген және
территорияның барлық бөлігінде кездеседі, барлық ұңғымалармен ашылған:
сеноман, коньяк-турон, сантон, кампан және маастрих жікқабаттары.
Сеноман жікқабаты (К2s). Сеноман жікқабаты негізінен құмды-сазды
шөгінділерден құралған. Шөгінділердің қабаты 76-100 м арасында өзгереді.
Коньяк-турон жікқабаты (К2t+k). Бөлінбеген коньяк-турон жікқабаты
карбонатты таужыныстармен, бор мен саздар қабатшалары бар мергельдермен
көрсетілген.
Мергельдер ақшыл жасыл-сұр, тығыз және сазды болып келеді. Бор ақ және
тығыз. Саздар жасыл-сұр, тығыз, таза және карбонатты болып келеді.
Шөгінділердің қалындығы 30-55 м арасында өзгереді.
Сантон жікқабаты (К2st). Сантон жікқабаты мергельді-бор таужыныстар
кешенімен берілген. мергельдер ақ, тығыз және борпылдақ болып келеді. Бор
тығыз және ақ.
Сантон шөгінділерінің қалындығы 28-40 м арасында өзгереді.
Кампан жікқабаты (К2km). Кампан жікқабаты негізінен бор мен саздар
қабатшалары бар мергельдермен берілген.
Мергельдер жасыл-сұр, тығыз және сазды болып келеді. Бор ақ, тығыз.
Кампан қабатының қалындығы 75-90 м тең.
Маастрих жікқабаты (К2m). Шөгінділер алмасып келетін ақ бор мен жасыл-
сұр сазды мергельдер қабатымен берілген.
Маастрих жікқабатының қалындығы 110-120 м тең.
Кайназой кезеңі (Кz)
Кайназой шөгінділері палеоген, неоген және төрттік жүйесімен берілген.
Палеоген жүйесі (Р)
Палеоген шөгінділері Азнагүл учаскесінде барлық ұңғымалармен ашылған.
Олар территорияда кең таралғанменен, шөгінділер нашар зерттелген.
Палеогеннің негізінде жасыл-сұр, кейде қызыл мергельдер, жасыл
карбонатты саздармен және әктастармен алмасып келеді.
Палеоген таужыныстарының қимасы балық қалдықтарына, балық терілеріне
және балшақтасты детритке бай.
Кезеңнің жалпы қалыңдығы 300-400 м.
Неоген жүйесі (N)
Төрттік жүйесі (Q)
Төрттік пен неоген шөгінділері тұтас қабатпен барлық территоряны
жауып жатыр. Литологиялық шөгінділері теңіз-жағажайлы, құмтасты-сазды және
балшақтасты шөгінділермен берілген.
Шөгінділердің қалыңдығы 200-250 м.
1.4 Тектоника (арнайы тарау)
Тектоникалық жағдайлары бойынша қарастырылып отырған аудан Оңтүстік
ембі палеозой көтерілімінің солтүстік көмілген баурайына жатады. Ауданның
құрылысы екі ірі құрылымдық-тектоникалық этаждан: тұздың астындағы және
тұздың үстіндегі этаждардан құралған шөгінділер кешенімен көрсетілген.
Іргетасы бойынша негізгі құрылымдық элементке Тугаракчан ойысы жатады,
ол грабен тәріздес құрылыды болады және 10-14 км тереңдікке дейін көмілген.
Жарылымдар жүйесімен ойыс әртүрлі тереңдікке төмендетілген блоктар қатарына
бөлінген, олардың шекарасында геологиялық кезеңнің сатыларында қалыптасқан
жеке тектоникалық белдемдерге бөлінген. Жарылымды бұзылыстар жеке
блоктардың, сонымен бірге грабеннің таралу облысын және көлемдерін
анықтайды.
Шөгінді қабатта үш литологиялық-стратиграфиялық қабат бөлінген: тұздың
астындағы, тұзды және тұздың үстіндегі қабаттар.
Тұздың астындағы кешенге кунгур шөгінділерінің төмен бөлігінде
орналасқан барлық палеозой шөгінділері жатады және олар Оңтүстік ембі
көтерілімінің шекарасында эраның сулы құмды-конгломераттар қабатының
астында ашылған. Сейсмобарлау жұмыстарының нәтижесі бойынша қимада бірнеше
сейсмикалық шағылысқан және сейсмикалық сынған горизонттар анықталғын: ІІІ,
V, VІ, П1 , П ½ және олар терең орналасуымен сипатталған.
VІ горизонты жоғарғы арт-төменгі кунгур горизонттарының жабынына
ұштасқан.
Барлық территорияда VІ шағылысқан горизонты тұрақты анықталған және ол
кунгурға дейінгі шөгінділер қабатын нақтылайды.
Бірінші тұздың астында орналасқан горизонтта П1 және П½ шағылысу
горизонттары орналасады.
П1 сейсмикалық горизонтты жоғарғы таскөмірдің шамалы қалындықтағы
карбонтатты шөгінділер жабынымен сипатталады.
П½ горизонты ортаңғы және төменгі таскөмір түзілімдерінің жабынына
ұштасқан.
Девонға дейінгі кешеннің беті бойынша құрылымдық планы іргетас
жабынының құрылысымен сәйкес келеді.
Зерттеліп жатқан ауданда екі ірі құрылымды-байланысқан элемент
бөлінген: көмілген Оңтүстік Ембі көтерілімі және Каспий маңы синеклизаның
оңтүстік-шығыстағы шеткі бөлігі. Каспий маңы синеклизаның оңтүстік-шығыс
бөлігі біршама созылымында Отңүстік Ембі көтерілімінің солтүстік-батыс
баурайының созылымымен сәйкес келеді.
Синеклизаның оңтүсік-шығыс бөлігінің қалыптасуында негізгі рольді
Оңтүстік Ембі көтерілімінің инверсиялық көтерілімі атқарады. Таскөмір және
төменгі перм шөгінділерінің аймақтық еңістігі сдиментациялық табиғаттың
құрылымын – карбонатты таужыныстардың кертпеші және оларға еңістелген
клиноформды терригенді түзілімдерді күшейтеді.
Синеклизаның оңтүстік-шығыс моноклиналды белдемінде кунгурға дейінгі
палеозойдың беті солтүстікке 3,8-5,0 км тереңдікке қия көміліп келеді.
Арман-Үшмола мен Тортай белдемі үшін жалпы белгіге тұздың астында
орналасқан палеозойдың қимасынан окск-серпухов-башкир жастағы шөгінділердің
жойылуы және москов жікқабатының таужыныстары төменгі таскөмір
шөгінділерінде үйлесімсіз орналасуы жатады.
Құрылымдық жоспарында территория солтүстік бағытында төменделуімен
сипатталады.
Тұздың астындағы горизонттың жабыны бойынша Азнагүл құрылымы оңтүстік-
батыстан солтүтік-шығысқа қарай созылған қойтас тәріздес Оңтүстік Ембі
көтерілімінің солтүстік-шығыс бөлігінде орналасқан. Оңтүстік-шығыс
бағытында П1 шағылысқан горизонты 6,0 км тереңдікке дейін төмендеген және
Солтүстік Үстірт жарылымына паралельді болып келетін ығыспалар жүйесіне
байланысты қатты ұсақталуымен сипатталады. Солтүстік бөлігінде П1 горизонты
тереңдігі 4,6-4,8 км тең болатын Маткен-Үшмола жолақты дислокация жүйесін
айналып өтеді және солтүстік бөлігінде Алахай кертпешіне өтіп 5,2-5,4 км
тереңдікке төмендейді.
Оңтүстік- ембі көерілімінң солтүстік-батыс бөлігі жоғарғы визе-жоғарғы
таскөмір шельфті карбонаттарынан құралған, олардың ені 10-15 км тең және ол
көтерілім созылымы бойынша біртіндеп төмендейді. Солтүстік-батыс бөлігінде
карбонаттардың таралуы кертпешпен шектеледі, оның артында шамалы қашықтықта
оның қалындығы 2 км-ден 100-200 км-ге дейін кенет қысқарады және фациалды
тұрғыдан терригенд-карбонатты шөгінділерді тереңдік шөгінділер алмастырады.
Ауытқулары 200 м-ден аспайтын анықталған жергілікті құрылымдар
антиклинальдармен берілген және олар Каспий маңы ойпатының бортты белдеміне
паралельді созылып, Тортай сияқты ұзындығы 40-50 км тең болатын жеке
тектоникалық белдемдерді құрайды.
Тортай көтерілімінің бағыттылығы мен морфологиялық сипаттамасы оны
Оңтүстік ембі қатпарлы облысынан шеткі ығысу кедергілерінің әсерінен
қатпарлардың майысу нәтижесінде пайда болған ығыспалы құрылым деп айтуға
болады.
Осындай құрылымға солтүстік бөлігінде орналасқан (Аққұдық, Шөлқара,
Үшмола және т.б.) жергілікті құрылымдар ие болып келеді.
Азнагүл құрылымы П1 горизонтты бойынша анықталған және ол 4200
изогипспен қоршалған, солтүстік-шығыс бағытында созылған брахиантикалиады
қатпар болып келеді, оның көлемі 12 км х 4 км тең. Құрылым екі төбешікке
ие: солтүстік-шығыс және оңтүстік-батыс. Күмбездерінде минималды белгілері
– 3000 м, көтерілу амплитудасы 100 м тең. Солтүстік бөлігінде құрылым ойпат
белдемінен құрылымға субпаралелді орналасқан жарылымды бұзылыстармен
бөлінген.
Сонымен қоса П1 горизонты бойынша, сонымен бірге V және ІІІ
сейсмикалық шағылысқан горизонттары бойынша Оңтүстік ембі көтерілімінен
ойпаттың ішкі бөлігіне қарай оңтүстік бағытында біртіндеп төмендеу
байқалған. П1 шағылысу горизонты бойынша құрылым солтүстік-батыс бағытында
еңістелген моноклиналь болып келеді.
Тұздың үстінде орналасқан құрылымдық-тектоникалық этаж екі подэтажға
бөлінеді: кунгур-триас және юра-палеоген, олар бір-бірінен құрамы бойынша,
сонымен бірге құрылымдық үйлесімсіздікпен ерекшеленеді.
Тұзды диапирлерге ығысқан кунгур жікқабатының беті VІ шағылысу
горизонтымен сипатталады.
Тұзды кунгур кешені Каспий маңы ойпатының оңтүстік-шығыс бөлігінде
дамыған және қалындығы 2-3 км дейін жетеді, ал солтүстік бөлігінде кунгур
шөгінділері шайылып, қатпарлы-қабатты құрылымға ие болып келеді. Тұзды
кешен Оңтүстік Ембі көтерілімінің солтүстік-батыс бөлігінің бойымен
созылатын тұзды валдар жүйесімен берілген. Азнагүл тұз күмбезді құрылым
оңтүстік жүйе қатарына кіреді және оларға Боранкөл, Табынай, Сүішбек,
Аққұдық, Шөлқара құрылымдары кіреді. Таза тұз шамалы амплитудалы
күмбездердің жоғарғы бөлігін құрайды, ал кунгур қабатының төменгі бөлігі
сульфат-карбонатты-терригенді шөгінділермен көрсетілген, олар таужыныстар
қалындығының және құрамының біршама өзгеруімен сипатталады және қалындығы
600 м дейінгі және шамалы көлемді линзалы денелер жүйесін құрайды. Азнагүл
құрылымның тұзды беті бірнеше төбешіктер мен ойпаттармен күрделенген үстел
тәріздес жазықтыққа ие болып келеді. Тұздар бойынша күмбездер тұздың
астында орналасқан күмбездерге біршама ығысқан. Күмбездердің минималды
белгілері 2500-2600 м тең. Солтүстік бөлігінде тұзды шөгінділер 4250 м
тереңдікке дейінгі мулдаға біртіндеп төмендейді. Алтықұлаш құрылымының
оңтүстік-шығыс бөлігінде кунгур шөгінділердің қалындығы көбейіп, юраға
дейінгі қабаттарда ашылады.
Тұздың үстіндегі қабаттың құрылымдық планы тұзды кешенінің құрылымымен
анықталады.
Күмбез аралық кеңістікті толтыратын жоғарғы перм-триас шөгінділері
ассиметриялы жату жағдайларымен сипатталады, ал оның қабатында РТ-горизонты
деп белгіленетін шағылсу горизонттарының қиғаш қабатты ортасы бөлінеді.
Юра-палеоген кешені бұрыштық және стратиграфиялық үйлесімсіздікпен
кунгур-триас шөгінділер кешенінде орналасқан және моноклиналды орналасқан
юра таужыныстарының табаны мен жабынына ұштасқан V және ІІІ сейсмикалық
шағылысқан горизонттарымен сипатталған. V және ІІІ сейсмикалық шағылысқан
горизонттарының белгілері 1537-1620 м және 2225-2350 м арасында өзгереді.
Олардың стратиграфиялық белгілері 1.1 кестесінде берілген.
Кесте 1.1 Бұрғыланған ұңғымалар бойынша стратиграфиялық бөлінуі
№
№
№ ұңғ.
№№ ұңғ. Қатпар Сынама алу Сынама алу тереңдігі,
арақашық-тығы, м м
Жыныс Өтілімі,Жыныс Өтілімі,Жыныс Өтілімі,
үлгісін м үлгісін м үлгісін м
іріктеу іріктеу іріктеу
интервалы, интервалы, интервалы,
м м м
Жоғарғы 3500-3540м 50 3540-3590м 20 3540-3580м 10
триас 3600-3625м 30 3630-3670м 10 3630-3670м 10
Пермо-триас3650-3670м 15 3680-3700м 10 3680-3695м 10
Жыныс үлгісін іріктеутереңдігін дұрыс анықтау үшін бұрғылау бригадасы
жыныс үлгісін іріктеу алдында бұрғылау құбырларының ұзындығын өлшеуді
жүргізу қажет. Жыныс үлгісін іріктеу интервалын қимаға нақты байланыстыруын
қадағалауын муфт локаторы мен гамма-каротаж мәліметтері көмегімен іске
асыруын ұсынылады. Іріктеу интервалдарында әр аралық каротаж кезінде
дұрысталуы тиіс. Берілген ұңғыма үшін жұмыс жобасы мен геолого-техникалық
тапсырмасымен белгіленген жыныс үлгісін іріктеу интервалы мен көлемінде
жауапкершілігін бұрғылау қызметі алады. Бұрғылау процесі кезінде жыныс
үлгісін іріктеу интервалында дұрыстауды тек қана аралық каротаж
мәліметтерін есебімен бастапқы геологының мүмкіншілігі бар.
2.1.2 Геофизикалық және геохимиялық зерттеулер
Алаңның геологиялық құрылысын толық зертеу, мұнайгаздылығын белгілеу
және ұңғыманың техникалық жағдайын бақылау мақсатында өнеркәсіптік-
геофизикалық зерттеулер жүргізіледі.
Аралық каротаждар кондуктор мен техникалық колонна түсіру алдында
жүргізіледі.
Ұңғымалар қисаюы, сонымен қатар оқпанның күрделінуі жағдайларында
(қираюы, бұрғылау құрылғыларының қысылып қалуы т.с.с) болдырмау, бақылау
және жыныс үлгісін іріктеудің алғашқы интервал тереңдігін нақтылау
мақсатымен ГТТ 1:500 масштабта перспективті емес қимада әр 500-700м-ден кем
емес өнеркәсіптік-геофизикалық жүргізілуін қарастыруы тиіс.
Ұңғымалардың мұнайгазды кешендер жатыс интервалдарда геофизикалық
зерттеулерашылғаннан кейін минимальды мерзімде (5 тәуліктен кеш
емес)жүргізілуі тиіс, сонымен қатар ашылу интервалдары мен детальды
зерттеулер 200м-ден аспауы керек. Мұнайгазды кешендердің үлкен қалыңдығы
кезінде ашылу интервалдары мен детальды зерттеулер 50-100м-ге дейін
қысқаруы мүмкін.
3000м тереңдіктен бастап газды каротажды жабдықтау қажет, ол
термовакумды дегазация үшін ерітінді сынамаларын іріктеу жолымен
геохимиялық зерттеулердің құрамдас бөлігін жүргізеді, көмірсутектердің
соммалық және компонентті құрамын анықтайды.
2. кесте – Ұңғымалар бойымен жобалық өнеркәсіптік- геофизикалық
жұмыстар түрлері
Қиманың түрі Терригенді
Ұңғымалар № 1, 2, 3, 4
Өлшеу шарттары және шешілетін Барлық қима бойынша Перспективті
мәселелер интервалдарда
1 2 3 4
Ашық оқпанда Құрылысын, Кедергі Ұңғмалардың
литологиясын, каротажы(КК), геолого-техникалық
коллекторлық өзіндік поляризация зерттеулер(ГТЗ),
қасиеттерін потенциалдар кедергі каротажы(КК),
зерттеу каротажы(ПК), өзіндік поляризация
акустикалық потенциалдар
каротаж(АК), каротажы(ПК),
гамма-гамма акустикалық
каротаж(ГГК), каротаж(АК),
гамма-каротаж(ГК), гамма-гамма
термометрия(терм) каротаж(ГГК),
компенсациялық
нейтронды
каротаж(КНК),
гамма-каротаж(ГК),
бүйірлік
микрокаротаж(БМК),
микрокаротаж(МК).
Қанығуын Бүйірлік каротажды
анықтау зондылау(БКЗ),
бүйірлік каротаж(БК),
индукционды
каротаж(ИК)
Ұңғымалардың Инклинометрия(И),
техникалық кавернометрия(К)
жағдайын
зерттеу
Шегенделген Ұңғыманың Муфталар локациясы, Акустикалық
ұңғымада техникалық Акустикалық цементометрия(АКЦ)
жағдайын цементометрия(АЦ)
зерттеу
Сынамалау, Турбинді
игеру расходометрия(ТР),
нәтижелерін жоғарысезімтал
бағалау термометрия(ЖТ),
колоннада флюид
құрамын анықтау
әдістері
(резистивиметрия,
плотнометрия,
влагометрия)
2.4 Өнімді қабаттарды сынау және бақылау
Ашылып жатқан қимада мұнайгаздылықты тез бағалау үшін қабатсынамалау
көмегімен түзілімдерде бақылау жүргізуі керек.
Ұңғыманың ашылатын қимамен байланыстыру мақсатында әр қабатсынамалау
алдында алаң таңдау масштабы 1:500 кедергі каротажы мен өзіндік поляризация
потенциалды каротажы, кавернометрия мен муфталар локациясы жобаланады.
Жоғарғы триаста өнімді қима қанығуын бағалау үшін берілген қиманы
толығымен нақты қабатсынамалауды қамтуды қарастырады. Сынамалау максималды
интервалдары 35м жетеді.
Егер триас қимасын ашу кезінде жоғарыкеуекті және жоғарыөткізгішті
коллектор-қабаттардың барына байланысты өткізу жылдамдығының жоғарлауы
белгіленсе, онда бұрғылауды тоқтатып, жабдықты көтеріп, циркуляцияның бір
циклі ішінде ұңғыманы жуып, сонымен қатар қабылдау сыйымдылықтарда бұрғылау
ерітіндісінің деңгейін және тоқтау кезіндегі қысым өзгеруін бақылау, содан
кейін өткізу жылдамдығын сәл азайтып қана жалғастыру, геофизикалық жұмыстар
мен қиманың осы бөлігіндегі түзілімдерін сынамалау жүргізеді. Ал егер триас
қимасын ашу кезінде жуу сұйығының жұтылуы белгіленсе, ұңғыма бұрғылауын
тоқтату қажет, жуу сұйығының тығыздығын жұтылу тоқтағанға дейін азайтып,
геофизикалық жұмыстар мен қиманың осы бөлігіндегі түзілімдерін сынамалау
жүргізеді.
Алаңда қабат ашу процесі мен перфорация кезінде кеуекті ортаның
өткізгіштілігінің азаюы байқалады. Олар мүмкін:
• қабаттың түп маңын сазды ерітінділер мен бұрғыланған жыныстар шлам
кольматациясы;
• қабатты жуу сұйығы мен бұрғылау ерітіндісі фильтратының енуі есесінен
іске асады.
Ол мұнайалу мен өнімді шоғырды өңдеу тиімділігіне кері әсерін
тигізеді. Ағын шақыру кезінде ҚТЗ ластаушы заттарды ұңғыма оқпаныны аздап
шайылуы болады. ҚТЗ тазалау деңгейі әрдайым тиімді болуы мүмкін емес.
Сондықтан ҚТЗ жағдайын жақсарту механикалық ластануды болдырмау, сазды
бұрғылау ерітінді қалдықтарынан перфорациялық қуыстарды, сонымен қатар
сұйықтық жұтылуын алдын-алу үшін қолданылатын жоғарытұтқырлықты құрамдарды
тазалау мақсатында ықпал ету нәтижесінде жетуі мүмкін.
ҚГЖ параметрлеріне жару сұйығының қасиеттері мен қабаттың түп
алдындағы зонадағы жыныстары ықпалын тигізеді. Жару сұйығының көлемі оның
тұтқырлығы, айдау темпі, жару қысымы, түп алдындағы жыныстар өткізгіштігіне
байланысты (табиғи жарықшықтығы есебімен).
Бұрғыланған алаңда су негізіндегі гель қолданылған. Гельдің жалпы
көлемі жару сұйықтығы, сұйықтық-таратушы, айдау сұйықтығынан құралған. ҚГЖ
тиімділігін жоғарлату үшін жару сұйықтығына әртүрлі қосымшалар қосылады.
Негізіннен олар антифильтрлі агенттер, қажалуды азайтатын агенттер болып
келеді. Гельдің негізгі рецептурасы ҚГЖ жүргізу негізінде технологиялық
жобаға сәйкес ұңғымадаға жұмыстар байланысты белгіленеді.
ҚГЖ жүргізу кезінде барлық жағынан технологиялық процесс тиімділігін
анықтайтын негізгі этап жарықшақтарды түзу және дамыту болып келеді.
Сонымен қатар негізгі этаптан кем болып саналмайтын түзілген жарықшақтарды
бекіту болып саналады. Бұл этап тиімділігі қатаң есептелген көлемінде
пропантты айдауды құрайды.
3. Экономикалық бөлім
Қазақстан – дүниедегі мұнай және газ өндіруші державалардың қатарына
жататын мемлекет. Ол ТМД елдерінің арасында Ресейден кейін, ал әлемде
оныншы орынды алып тұр. 200-ден астам кенорындары белгілі, бірақ қазір тек
58-і өндіріліп жатыр.
Басқа өнеркәсіптерге қарағанда Кеңес Одағынан кейін, тек мұнай
өнеркәсібі 1995 жылдан бастап қалпына келіп жатыр. Ал оған дейін жыл сайын
8%-ға төмендеп отырған. Бұл қарқын елге инвесторлардың көптеп келуімен
байланысты.
Қазір Қазақстанда 50 млрд- қа жуық мұнай өндіріледі.Оның ішінде Өзен,
Теңіз, Королев, Қарашығанақ, Қашаған, т.б алып кенорындары бар. Осы алынып
жатқан шикізат көлемі бүкіл қордың 1%-ын құрайды.
Шет ел инвесторлары келген сайын, елімізге құрылыс инвесторлары да
келіп жатыр. Себебі, біріншіден, ірі алып кенорындар Каспий теңізі
жағасында, сондайақ Оңтүстік Торғай ойпатында орналасқан. Екіншіден,
компаниялар жұмысшыларын үйлермен қамтамасыз ету үшін мемлекеттік тапсырыс
бойынша ғимараттар салу үшін көп мөлшерде ақша бөлуде.
Сонымен Оңтүстік Ембі мұнай ойпаңының ашылуы, ойпаңының мұнайға деген
жоғарғы перспективтілігі осы аудандағы көптеген кенорындардың ашылуының
негізінде дәлелденген. Бұл кен орындар мезазой жыныстарымен тығыз
байланысты. Осы мезозойдың мұнайгаздылы кешендері Құмшеті, Қараой,
Алтықұлаш алаңдарындағы параметрлік ұңғылардан, терең барлау және іздеу
ұңғыларында бұрғылау жұмыстары арқылы анықталған.Соның бірі мұнай
болашағынан зор үміт күттіретін Азнагүл құрылымы.
Оңтүстік-Ембі ойпаңын іздеу-барлау жұмыстары өнімді горизонттың өте
тереңде жатпауына байланысты және мұнайының сапалылығымен, ұңғымалардан
мұнай шығымының жоғарылығымен, эканомикалық тиімділігінің ерекшелігімен
айрықшаланады.
3.1 Мұнай мен газға геологиялық барлау жұмыстарын ұйымдастыру
Негізгі ережелер, көбірек таралған бұрғылау агрегаттары үшін еңбекті
ұйымдастырудың типтік жобаларында келтірілген, мұнара маңындағы құрылыстар
мен мұнара ғимаратының ішіндегі жабдықтардың рациональды орналасуын
сипаттайды.
Бұрғылау мұнарасы үшін мынадай есеппен, оған бұрғылау жабдықтарын, жуу
сұйығын, мұнараны және т.б. алып келуге ыңғайлы болатын алаң таңдалып
алынады.Алаңды тегістеу бойынша жердегі немесе жартастық жұмыстар
минимальды болуы керек. Алаң опырылма, шөккін, аралас көшкін немесе толып-
жиналу қауіпін туғызбайтын жерде орналасады. Егер ұңғының салынған орны
нұсқаулық талаптарды толық қанағаттандырмайтын болса, онда алаңды дайындау
кезінде жұмыс жағдайын қауіпсіздендіру шараларын жүргізеді.
Бұрғылау алаңында объектілерді орналастыру жұмыс жағдайының ыңғайлы
болуын, ұңғыны бұрғылаумен байланысты, барлық жобаланған жұмыс процессінде
материалды қолмен араластыру мен құралдардың ең аз арақашықтығын қамтамасыз
етуі қажет. Бұрғылау жабдықтары мен материалдарын тасуда жұмыс ауырлығын
минимумға келтіру үшін, алаңды құру кезінде, автомашиналардың бұрғылау
мұнарасы ғимараттарының шығу есігіне, бұрғылау, обсадты және басқа да
құбырларға, жанар-жағар май материалдары сақталған сыйымдылық ыдыстарына,
қордағы жабдықтар үшін өлшендіге, саз, цемент, реагенттер және т.б. сақтау
орындарына емін-еркін келуін қарастыру керек. Осы мақсаттармен бұрғылау
орындарына мүмкіндігінше жақын орналасқан ұңғыларға арналған стеллаждар,
бұрғылау снарядтарын құрастыру үшін қызмет етеді және мұнара ғимараттарының
кіре берісінде орналастырылады. Жергілікті жердің бедеріне байланысты,
арасындағы ара қашықтық бұрғылау мен жабдықтарды бір ұңғыдан келесі
стеллаждарға тастау қабылданған әдіс бойынша бөлшектеу немесе цементтеумен
жасалынады (тегіс бедерлі кейбір бригадалар стеллаждарды қолданады,
салаздарда жасалған, және де соңғысы келесі ұңғының бұрғылау орнына
ұңғылар салынғанмен бірге жылжиды). Стеллаждардың көлемі оң және сол жақ
оймалы бұрғылау ұңғыларының қажетті комплектісін бөлек-бөлек салуға
жеткілікті болуы қажет.
Стеллаждардың жекелеген шұңқырларына тізбелі, шламды, шегендеу
ұңғыларын олардың типі мен көлеміне қарай; ауыр құбырлар стеллаждың төменгі
сөрелеріне орналастырылады. Құбырлардың, жөндеуді қажет ететін және есептен
шығаруға жататындары, дұрыстарынан бөлек сақталады.
Бұрғылау саймандарын, сондай-ақ құралдар мен резервті жабдықтарды
сақтауда олардың дұрыстығын және дәл есебін қамтамасыз ететін жағдай
жасалуы қажет. Бұрғылау алаңы мен оның жеке объектілері үнемі тазалықта
және тәртіпте болуы қажет, түнгі уақытта жеткілікті жарық болуы керек.
Бұрғылау мұнарасының ғимарат ішінде жабдықтарды орналастыру ұңғы
тереңдігі мен мәніне, қолданылатын бұрғылау станоктары мен приводтарының
типіне, табиғат жағдайларына, жуу сұйығымен қамтамасыз ету әдісі мен басқа
да бірқатар факторларға байланысты.
Өндірістің жеке бұрғылау мастер-жаңашылдары, өздерінің нақты
жақсартуларын енгізе отырып, жұмыс орнының жеке мәселелерін үнемі бірдей
шешпейді. Осыған байланысты практикада бұрғылау мұнарасының ғимаратында
жабдықтарды орналастыруда біршама айырмашылық байқа-лады. Сонымен қатар,
көптеген алдыңғы қатарлы бригадалар жабдықтарды орналастыру кезінде
бұрғылау жұмыстарында НОТ бойынша шын мәнінде баламалы әдістемелік
ұсыныстарымен басшылық ету, қолдағы бармен мақсат қолайлы және қауіпсіз
еңбек жағдайын жасау және оның жоғарғы өнімділігін қамтамасыз ету. Мұндай
жағдайлар қатарына жататындары:
1. әрбір объектіге бара алатын қолайлы жағдай, әрбір бригада мүшесі
өзінің міндеттерін емін-еркін орындау үшін жеткілікті, бірақта
артық алаңның болмауы;
2. ойластырылған, шағын объектілердің мүмкіндігі бойынша орналасуы
өндірістік емес өту жолдары мен қозғалыстарын есеппен қысқарту,
ыңғайлы жұмыс позасы, бірінші кезекте операцияны орындау кезінде,
аз уақыт жұмсалады;
3. бұрғылаушының жұмыс орнынан жабдықтар мен құралдарды жеткілікті
көрінуі;
4. күнделікті дұрыс жұмыс үшін барлық қажетті ғимараттағы мұнара саны,
эпизодты қолданылатын, ондағы жабдықтар мен құралдардың болмауы;
5. жұмысшылардың еңбегін жеңілдетуде, қондырғылар, кіші механизацияны
қолдану;
6. дұрыс физиологиялық, санитарно-гигиеналық, эстетикалық жағдайлар,
жақсы жарықтандыру, мұнараны желдету;
7. қысқы кезеңде жұмыс кезінде бұрғылау ғимараттарын жылыту (солтүстік
аудандарда бұрғылауда еңбек өнімділігі 10-30% төмендеуі);
8. қоршаулардың болуы, техника қауіпсіздігінің басқа талаптарын
сақтау, өртке қарсы қауіпсіздікті және басқаларды қосқанда.
Бұрғылау мұнарасы ғимаратының ішінде жабдықтарды рациональды
орналастырудың жалпы талаптары осындай. Мұнара ғимаратының ішіндегі, жеке
объектілерге қатысты алдыңғы қатарлы бригадалардың кейбір шешімін айтамыз.
Механизмдерді басқаруды жеңілдеті үшін және өндірістік емес өту
жолдарын болдырмау, жекелеген бұрғылау бригадалары бұрғылаушының жұмыс
орнында насос пен станок приводтарын басқаруда бірыңғай пульт орнатады.
Сөре (щит), құралдар тұратын, қосымша операцияларды орындау кезінде
қолданылатын құрал-жабдықтар, мұнараның алдыңғы жағына қарай қабырғада
немесе бұрышта еденнен 0,5-1,5 м биіктікте болады. Құралдардың әрқайсысы,
ол жұмыста болмағанда, сөреде өзінің қатаң белгілі бір орны болуы қажет.
Операцияны орындау алдында оған қажетті құрал-жабдықтар жұмыс орнына
апарылады және ол жұмысшының қандай қолымен құралды алатынына байланысты,
оның оң немесе сол жағына, арнайы алып жүрілетін подставкаға немесе жүретін
столға қойылады. Тұрақты орындарда кіші механизация құралдары, әртүрлі
көмекшілер, өте ауыр операцияларды жеңілдетіп және жылдамдату үшін
қойылады.
Мұнара ғимаратында верстак күндізгі уақытта жақсы жарықтан-дырылған
жерге орнатылады, ал верстакта жұмыс істеуші бригада мүшесі басқа
операцияларды орындауға кедергі жасамауы керек. Верстактың төменгі жағында
слесарлық және майда бұрғылау құралдары сақталады.
Ғимараттың алдыңғы жағында шуды азайту және үлкен тазалық үшін, кейбір
бұрғылау дизельі мен насос арнайы бөлу қоршауы арқылы залалсыздандырылады.
Көп жағдайда осы бөлу қоршауымен бұрғылаушының немесе бұрғылау шеберінің
телефонымен және шкафымен немесе сөресімен, бұрғылау рапорты мен
журналдары, машинаның бағалы майда қосымша бөлшектері мен материалдар,
сазды ерітіндінің параметрін анықтайтын құралдар және т.б.сақталған
столымен, сондай-ақ алғышқы геологиялық құжаттары, егер құбырға қызмет
істейтін техник-геологтың, басқа орны болмаса, орны анықталады. Кейбір
бригадалар бөлмені киімдер мен аяқ киім үшін жеке шкафтарымен гардероб үшін
бөлініп қойылады.
Ұңғыны жууға байланысты мәселе әртүрлі шешіледі. Егер табиғат жағдайы
көтерсе, онда науа мен тоспалар (сазды ерітіндіні орталықтандырусыз
дайындау кезіндегі) және сазды араластырғышты мұнара ғимаратынан тыс
атмосфералық жауын-шашыннан қорғайтын, навес немесе щиттің астына
орналастырады. Бұл жағдайда сазды ерітінді үшін екі бассейна орнатылады,
олардың әрқайсысынан ерітінді насосқа келіп құйылады, бұрғылаушының
көмекшісі басқа жұмыс істеп жатқан кезде, алдын-ала бұрғылау ерітіндісі
дайындауға мүмкіндік туады және екінші бассейнді тазалау кезіндегі бос
тұрып қалу болмайды.
Солтүстік аудандарда және қысы қатты болатын жерлерде жуу сұйығын
жылытуға үлкен көңіл бөледі (су жылытқышпен және басқа қондырғылармен).
Кейбір жағдайларда ішінде жуу сұйықтығы айналатын, құбыр жалғанған пештер
қолданылады. Мұнара ғимаратынан тыс орнатылған чандарда жуу сұйықтығын
осылай жылыту кезінде, ауаның өте төмен температурасында да қатпайды.
Қысқы кезеңде басқа экспедицияларда су желісі ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz