Әлеуметтік педагогтың тәжірибелері

Жоспар

КІРІСПЕ 3

Әлеуметтік педагогтың кәсіби қызметінің негіздері
1.1 Әлеуметтік педагогтың кәсіби.этикалық қызметінің портреті 5
1.2 Еліміздегі әлеуметтік педагогтардың жағдайы 9

Әлеуметтік педагогтың тәжірибелері
2.1 Әлеуметтік педагогтың функциялары мен атқаратын рөлі 14
2.2 Әлеуметтік педагогтың кәсіби.этикалық қызметіндегі мүмкіндіктері 19

ҚОРЫТЫНДЫ 24
Пайдаланылған әдебиеттер 26

Пән: Социология, Демография
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 25 бет
Таңдаулыға:

Әлеуметтік педагогтың кәсіби-этикалық қызметінің портреті

КІРІСПЕ 3

Әлеуметтік педагогтың кәсіби қызметінің негіздері
0.1 Әлеуметтік педагогтың кәсіби-этикалық қызметінің портреті 5
0.2 Еліміздегі әлеуметтік педагогтардың жағдайы 9

Әлеуметтік педагогтың тәжірибелері
2.1 Әлеуметтік педагогтың функциялары мен атқаратын рөлі 14
2.2 Әлеуметтік педагогтың кәсіби-этикалық қызметіндегі мүмкіндіктері 19

ҚОРЫТЫНДЫ 24

Пайдаланылған әдебиеттер 26

Қосымшалар

КІРІСПЕ

Қазіргі кезде әлеуметтік жұмыс - қоғамның және мемлекеттің ажырамас бөлігі, бұл әлеуметтік қызметкерлер саясатқа, экономикалық қоғамның әлеуметтік құрылымына және қоғамдық қарым-қатынастарға қосылады, халықты әлеуметтік қорғау саласында этикалық нормативтік қызметкерлерін формациялау үшін қажеттіліктерді қалыптастырады. Соған сәйкес мемлекет және қоғам үшін барлығы әлеуметтік институттарға, әлеуметтік қорғау институттары және әлеуметтік жұмысқа қатысты барлық міндеттерді орындайды - социумды сақтау және стабилизациялау міндеттері, болашақта жан-жақты дамыту үшін қоғамдық қарым-қатынастарды қолдау және гармонизациялау, шарттарды қамтамасыз етуге, яғни, жағдайға байланысты мемлекеттегі қауіпсіздікті және тұрақтылықты қамтамасыз ету факторларының бірі болып табылады.
Қоғам гуманды болу үшін азамзат өміріндегі барлық салаларында гуманизм мен этика прициптері жекешелендіріп енгізу қажет. Мұнда болашақ әлеуметтік қызметкерлердің этикалық бағыттары өте маңызды: ол өзінің жүретін ортасында және қоғам, мемлекет алдында жақсы, белсенді және тұрғындардың әртүрлі категорияларына қажетті көмек көрсету (мүгедектерге, қария жасындағы адамдарға, жас отбасыға және т.б.) олардың тұрмыстық жағдайларын жақсартуға және қалыпты тұрмыс құруға, сонымен қатар ең алдымен, әлсіз қорғанған жіктер мен топтарға, жеке тұлғаларға әр түрлі деңгейлерде көмек көрсету қажет.
Әлеуметтік қызмет көрсету - қазіргі кезде мемлекеттік жүйенің ажырамас бөлігі, әлеуметтік саланың нағыз бір жетекші дамыған қозғалысының компоненті. Қазіргі әлеуметтік қызмет көрсетудің құрылған жүйесі - бұл қоғамның әлеуметтік маңызды саласы, бірнеше адамдардың көшпелі кезеңдегі қиындықтарын әртүрлі адамгершілік-әлеуметтік қызмет тәсілдерімен бейімдеуге бағытталған, әлеуметтік оңалту немесе жекешелеген адамдарды, отбасыларды, кіріс жиынтықтары қиын, ауыр жағдайға топ болған адамдарға көмектесу.
ҚР Конституциясының 1-бабында көрсетілгендей өзін-өзі әлеуметтік дамытушы ретінде көрсету қажет. Ал егер әлеуметтік сипаты мемлекеттің әлеуметтік қызмет бағыттары арқылы көрінеді. Әлеуметтік қызмет - мемлекеттің негізгі міндеттерінің бірі, жалпылай айтқанда, мемлекеттің әлеуметтік сипаты екі бағытқа бөлінеді:
Бірінші бағыты - адамдардың қоғамдағы еңбегіне қарамай мүгедектенрге, зейнеткерлерге, науқас адамдарға, көп балалы отбасыларға, студенттерге мемлекеттік көлемде жан-жақты көиек жасап, олардың әлеуметтік жағдайын жақсарту.
Екінші бағыты - адамдарға денсаулығын қорғауға, жақсартуға, мәдинетті дамытуға, халықтың жақсы демалуына қамқорлық жасап, мемлекеттік бюджеттен тиісті мөлшерде қаржы бөліп отыру.

Тақырыптың өзектілігі:
Жалпы адамзаттық құндылықтар ең өзекті мәселелердің біріне айналып, жеке дербес өзгешеліктермен көрінеді.
Міне, осындай мәселелерді талқылай отырып, жазылған курстық жұмыстың мақсаты: Болашақ әлеуметтік қызметкерлерге этика, мораль, адамгершілік туралы білім беру және бұл білімді мамандандырылған қызметке қолдану.
Курстық жұмыстың міндеттеріне тоқталар болсам:
* маманданған топтар өкілдері мен бірлестіктердің жеке іс-әрекеті мен жүріс-тұрыстарында нормативті қарым-қатынасты регломентациялау;
* әлеуметтік сфера мамандардың этикалық санасын қалыптастыру.
Әлеуметтік қызметкердің клиентке қатысты этикалық міндеттерінің негізгі стандарттар технологиясының алғашқы құжаттарының бірі Әлеуметтік қызметкердің және әлеуметтік педагогтардың этикалық кодексін ұсынады. Кодексті өңдей отырып, әлеуметтік жұмысқа қатысты халықаралық құқықтық құжаттарының негізгі мазмұнын есепке алу керек. Осы мақсатта Адам құқығының жалпы Декларациясы (1948ж.), Саяси және азаматық құқығы туралы халықаралық пакт (1966ж.), Бала құқығы туралы конвенция (1989ж.) және басқа да құжатарды қарастырды.
Этикалық білім - әлеуметтік қызметкердің кәсіби қызметіндегі қажеттіліктердің бөлігі. Оның қызметке деген қабілеттілік клиентке үсынылған қызметтің сапасын доғарлату этикалық нормалармен сәйкес келеді.
МФСР Ассосиациясы мүшелерінің арасында және осы мемлекеттің әлеуметтік қызметкерлер арасында этикалық проблемалар бойынша талқылау жүргізіліуде міндеттер қойылды. Келешекте этикалық принциптердің өндеуде негізгісі "әлеуметтік жұмыстың этикасы: принциптері және стандарттары" іске асырылады, олар екі құжаттан тұрады: "әлеуметтік жұмыстағы этикалық принциптердің халықаралық Декларациясы" және "Әлеуметтік қызметкердің халықаралық этикалық стандарттар".
Осы құжаттарды әлеуметтік қызметкер маманына байланысты негізгі этикалық принциптер үсынылады. Олар басқа да саладағы өкілдер және әріптестермен, клиенттермен, рекомендация жүргізу. Құжаттар әрқашанда тұзетіледі және өзгерістерге ұшырайды.
Курстық жұмыстың тәжірибелік мәнділігі:
- Қазіргі кездегі әлеуметтік қызметкердің қоғамда алатын орны мен маңыздылығы талқыланады;
- Әлеуметтік қызметкердің клиент арасындағы белең алған мәселелері, олардың пайда болу себептері көрсетіліп, оларды шешу жолдары, құралдары анықталады;
- Мұнда этикалық кодекстің мақсаты, міндеті, принциптері, стандарттары және т.б. анықталынады.

Әлеуметтік педагогтың кәсіби қызметінің негіздері
0.1 Әлеуметтік педагогтың кәсіби-этикалық қызметінің портреті

Әлеуметтік педагогика - жеке тұлғаның тәрбиесі мен қалыптасуына әлеуметтік ортаның әсерін зерделейтін, әлеуметтік ораның нақты шарттарын есепке ала отырып жеке тұлғаға тәрбие беруін оңтайландыру бойынша іс-шаралар жүйесін әзірлейтін педагогиканың бір саласы. Әлеуметтік педагогика тәрбиелеудің әлеуметтану мәслелерін, әлеуметтік-педагогикалық виктимиология, және әлеуметтік тәрбие мәселелерін зерделейді. Бұл терминді неміс педагогы А. Дистервег XIX ғасырда енгізді. Біздің елде әлеуметтік педагогика саласында жетекші мамандар болып А.С. Макаренко, С.Т. Шацкий деп саналады.
Әлеуметтік педагог өз кәсіби әрекетінде баланың даму, тәрбие, әлеуметтік жету үдерісінде жұмыс істейді. Әлеуметтік педагог назарында әлеуметену үдерісі, баланың қоғамға тиімді интеграциясы болады.
Әлеуметтік педагогтың әрекеті тұлға-орта контексте, шағын ортада, қарым-қатынас аумағында тәрбиелік-сауықтыру мақсаттардың басшылығымен адаммен жұмыс істеуге бағытталған. Әлеуметтік педагог өз кәсіби тағайындау бойынша мәселені шешуге, уақытымен анықтап, олардың себептерін жою, әр түрлі жағымсыз құбылыстардың (адамгершілік, дене және әлеуметтік тұрғыдан) алдын ала жұмыстарын қамтамасыз ету тиіс, соңымен бірге олардың айналадағы шағын ортасын сауықтыру.
Соңдықтан оған әр түрлі әлеуметтік ролдерді меңгеру керек және оларды тәжірибелік әрекетте жағдайға байланысты және шешілетін мәселенің сипатына қарай өзгерту керек.
Әлеуметтік педагог қызметті ресми түрінде екі салада белгіленген:
- білім беру (мектепке дейін, жалпы білім беру мекемелер; интернат-мектептер, ата-аналар қамқорлығынан қалған және жетім балалар үшін жалпы білім беру мекемелер) саласы;
- денсаулық сақтау саласы;
- халықты әлеуметтік қорғау жүйесінің мекемелері;
- пенитенциарды жүйе мекемелері;
- жастар істер комитеті (аула балалар клубы, балалар шығармашылық үйлер, жастар жатаханалар, жасөспірімдердің демалу үйдері, жастардың білім беру орталықтары).
Қазiргi заманғы әлеуметтiк педагогиканың ерекшелiгi - оның гумандылық бағыттылығында, яғни, балаға деген бiрыңғай талаптармен қатар тәрбиешi мен бала арасындағы өзара құрмет, бiрiгiп қызмет ету, шығармашылықпен бiрге айналысу, достық қарым-қатынас және теңдiк.
Әлеуметтiк педагогиканың қоғамдық мәнi - қиын жағдайға душар болған адамдарға - отбасына, балаларға көмек көрсету; оларға өмiрден өз орнын табуға, өз мүмкiндiктерi мен қабiлет ынтасы негiзiнде одан әрi дамуына жәрдем ету.
Әлеуметтiк-педагогикалық қызмет - баланың жасөспiрiмнiң отбасында, мектепте, қоғамда қалыпты қарым-қатынасқа түсуi үшiн өзiн-өзi үйымдастыра бiлу, психологиялық ұстамдылық, сабырлық сақтай алуы үшiн көмек көрсетуге бағытталған педагогикалық қызметтi де қамтитын әлеуметтiк жұмыс.
Әлеуметтiк педагогика саласында зерттеулер жүргiзiп жүрген маман ғалымдардың (А.В.Мудрик, Б.З.Вульфов, Л.В.Мардахаев, М.А.Галагузова, В.А.Саластенин, Ю.В.Василькова, В.Г.Бочарова және т.б.) ойынша, әлеуметтiк педагог - бұл, ең алдымен, тұлғаны адам мен оның отбасын қамқорлыққа алатын мемлекеттiк-қоғамдық қызметтер, ұйымдар мен мекемелер арасын байланыстырушы делдал. Сонымен бiрге ол жеке, нақты адамның мүдделерiн қрғаушы. Әлеуметтiк педагогтың функцияларына қиын жағдайға тап болған балаға, жасөспiрiмге кризистен шығу жолдарын меңзеп қана қоймай оған қиын кезеңде сүйенiш бола бiлуi, құқын қорғауы, жасөспiрiмнiң iс-әрекетiн өзiн-өзi тәрбиелеуге, өздiгiнен бiлiм алуға, өз өмiрiн өз бетiмен жоспарлай алуға, жағымды жаққа қарай бұра бiлуге үйретуге, бағыттауы да жатады. Сондай-ақ, әлеуметтiк педагог бала мәселелерiн жан-жақты шешуге құзырлы түрлi мамандардың күшiн бiрiктiрумен және олардың қызметiне координация жасаумен де айналысады. Әлеуметтiк салада қызмет ететiн педагог әлеуметтiк тәрбиенiң түрлi мәселелерге байланысты зерттеу iстерiн де ұйымдастырып, сонымен бiрге әлеуметтiк педагогтар, ұжымдар мен түрлi педагогикалық орталықтардың жұмыстарына талдау жасауға да мiндеттi.
Зерттеушi ғалымдар мамандыққа тиiстi қабiлеттер ретiнде төмендегi сапаларды атайды: байқағыштық, жағдайды тез айырып жол таба бiлу, интуиция, эмпатия ( өзiн басқа адамның орнына қойып, оның сезiмдерiн, идеяларын, iстерiн түсiне бiлу қасиетi ), рефлексия және өзiн-өзi ұстай бiлу.
Бұлардан басқа әлеуметтiк педагог әлеуметтiк сферадағы барлық қызметкерлерде болуы тиiс: араласқыштық, адамдармен бiрлесе жұмыс iстеуге ұмтылушылық, өз көзқарасын қорғай алу, қайрымдылық, бiлуге құштарлық, оптимизм, жан-жалды ситутациялардан жол таба бiлу, жүйке-психикалық жағынан тұрақтылық, байыптылықты да игеру тиiс. Сөз жоқ, маманның басты кәсiби сапаларының қатарына коммуникативтiк, яғни, қарым-қатынас жасай бiлу шеберлiгi жатқызылады.
Сонымен, әлеуметтiк педагог кәсiби қызметiнiң ең негiзгi сферасы социум (тұлғаны қоршаған ең жақын орта, адамдар арасындағы қарым-қатынас сферасы) болып табылады. Социумдағы адамгершiлiк қарым-қатынастың қалыптасуы - әлеуметтiк педагогикалық қызметтiң мақсаты болып табылады. Адамгершiлiк бағыты қазiргi кездегi тұжырымдамалардағы тұлғаның әлеуметтенуiнiң ерекшеленген белгiсi болып табылады.
Әлеуметтiк-педагогикалық қызмет сферасының мұндай кең диапазоны мамандық иесiнен кәсiби-этикалық мәдениеттiң бiр бөлiгi болып табылатын.
Білім беру мекемелерінің әлеуметтік педагогтарының құжаттары мен әдістемелік әдебиеттерінің тізімі. Бала құқығы туралы Конвенция ҚР бала құқығын қорғау туралы Заңы Әлеуметтік педагогтың лауазымдық міндеттері. Әлеуметтік педагогтың жылдық және айлық жоспарлары оқушылар тізімі:
- Мектепішілік бақылауда тұратын;
- Қорғаушылық органдарының бақылауында тұратын көп балалы бір ата-анасымен аз қамтамасыз етілген отбасы балалары қолайсыз отбасы балалары мүгедек балалар тізімі. Патрионаттық отбасы тәрбиесіндегі балалардың жеке карточкалары. Ата-аналар үшін жадынама, әдістемелік нұсқаулар;
- Баланың әлеуметтік мәселелерін шешу және мұғалім мен оқушы арасындағы кикілжіңді реттеуге арналған әдістемелік нұсқаулар;
- Қала мен аудан бойынша оқушылар мен ата-аналарға арналған, олардың өзекті мәселелерін щешу жодарына көмектесетін анықтамалық ақпарат;
- Кіріс және шығыс құжаттары;
- Атқарылған жұмыстардың есебі.
Әлеуметтік педагогтың негізгі міндеттері мен қызмет мазмұны. Әлеуметтік педагог өз қызметін төмендегі бағыттар бойынша жүргізеді.
Балалар мен отбасының мүшелеріне жүргізілетін психодиагностикалық, психокоррекциялық қызмет әдістерін негіздеп сараптайды және өңдейді.
Социумдағы әлеуметтік жағдайды зерттеп және оған болжам жасау арқылы отбасы мен балаларға әлеуметтік- педагогикалық нақты көмек формаларын және түрлерін ұсынады.
Баланың жан-жақты психологиялық дамуына жағдай жасау, оқу мен тәрбиеге теріс көзқарасты жою, салауатты өмір салтына оңды көзқарас қалыптастыру, бала тұлғасы дамуының бұзылу себептерін анықтап, алдын-ала сақтандыру шараларын жүргізу, үгіт-насихат жұмыстары арқылы педагогтар мен балалардың психологиялық, құқықтық біліктілігінің жоғары болуымен анықталады.
Сабақтан тыс уақытта оқушының физикалық және дарындылық талабын дамытуға жағдайлар жасайды.
Медициналық-әлеуметтік тәуекелшілдер тобына жататын балаларды анықтайды.
Мемлекеттік, қоғамдық ұйымдар мен балалар арасында қарым-қатынас орнатады.
Әлеуметтік ортадағы гуманистік, рухани- адамгершілік қатынастардың қалыптасуына ықпал етеді.
Тұлғаның қоғам өміріне тиімді кірігуіне, Отанды сүю, қоршаған табиғи ортаны аялауына және азаматтық тәрбие беру шараларына ықпал етеді.
Психологпен, мұғалімдермен, ата-аналармен немесе оларды ауыстыратын адамдармен бірлесіп, тығыз қарым-қатынаста жұмыс істейді.
Білім беру ұйымдарының білім бағдарламаларын құрастыруға, бекітуге, оны жүзеге асыруға қатысады және өзінің құзіреттілігі бойынша олардың орындалуына жауап береді.
Әлеуметтік педагогтың әрекет ету кезеңдері
1-кезең-оқушылардың әлеуметтік өмірінің шынайы болмысын зерттеу
2-кезең-зерттеу материалдарының қорытынды құжаттарына сәйкес мақсат-міндеттерді анықтайды, проблемалық жағдайға тап болған субъектілердің әлеуметтік өмірінің мүмкіндіктерін есепке алады және жұмысты жоспарлайды
3-кезең-әрбір іспен әлеуметтік-педагогикалық қызмет кезеңдеріндегі зерттеу нәтижелері мен жоспардың іске асырылу барысында жеткен жетістіктерді конструкциялау жұмысын жүзеге асырады.
Әлеуметтік педагогтың, психологтың, дәрігердің бірлескен қызметі төмендегідей:
1. Отбасына әлеуметтік-психологиялық көмек көрсету
2. Балаларға әлеуметтік-психологиялық көмек көрсету
3. Отбасы мен балаларға дәрігерлік, психологиялық, педагогикалық кеңес беру
4. Балаларды күйзелтетін даулы мәселелерді шешуге көмектесу
5. Мінезінде ауытқушылығы бар балаларға диагностика және коррекция жасау
6. Профилактикалық шаралар ұйымдастыру
Тәсіл
Мақсат
Әдістемелік негіз (технологиясы)
Тәрбиеленушіні дербес өмірге дайындау технологиялары
Қажетті әлеуметтік дағдыларды қалыптастыру арқылы дербес өмірге дайындықты қалыптастыру
Дамыту ортасын құру, әлеуметтік-психологиялық тренинг
Тәрбиеленушілердің әлеуметтік-кәсіби бейімделуін қалыптастыруға бағытталған технологиялар
Жасөспірімді белсенді жұмыс әрекетіне қоса отырып, алғашқы кәсіби дағдыны қалыптастыру және тұлғаны дамыту
Өзара әрекеттің бригадалық түрін ұйымдастыру, ынталандыру және шара қолдану жүйесі
Тәрбиеленушінің тұлғасына негізделген технологиялар
Тәрбиеленушінің үйлесімді тұлға ретінде дамуы
Психологиялық тренингтер мен кеңес беру
Әлеуметтік педагогтың тиімді қызмет етуінің әдістеме
1.2 ҚР-дағы әлеуметтік педагогтың мән-жайы

Қазіргі таңдағы Қаза Р әлеуметтік педагогтардың жағдайын білу үшін мен Абай атындағы ҚазҰПУ-дың аға оқытушысы, педагогика ғылымының кандидаты Гүлмира Шырынбаева интернет арқылы интервью алдым. Осы сауалнамадан үзінді:
- Әлеуметтік педагог қызметінің даму үдерісі тұрғысындағы көзқарасыңызды білгім келеді.
- Егерде республикамыздың кейбір ЖОО-ларда осы сала бойынша маман даярлау жүйесі сонау 1992 жылдан бастау алғанын ескерсек, еліміздегі әлеуметтік педагог қызметі іс жүзінде өте баяу, тек тео - риялық тұрғыда ғана дамыды және бертінге дейін осы саласы үлгі елдердің тәжірибелерін жинақтаймыз деп ілдалдап қалдық десем, дұрысы сол. Біздің қоғамда әлеуметтік пе - дагогтың қызмет аясының кеңдігіне қара - мастан, ол жұмыстың мәні, мәртебесі, рөлі туралы халық арасында дұрыс көзқарас қалыптаса қоймаған сияқты. Әлеуметтік педагог жұмысының қаншалықты деңгейде дамып отырғанын шетел тәжірибелеріне салыстырмалы талдау жасау арқылы ғана көруге болады. Атап айтсақ, Ресей, Батыс елдерінде әлеуметтiк жұмыс деген атау - мен қабылданған әлеуметтік педагогтер білім беру ұйымдарына әлдеқашан енгізі - ліп, ол өміршеңдігін дәлелдеп қана қоймай, қоғамдық ортада әлеуметтік педагог мәр - тебесі кәсiби деңгейге көтерiлген-ді. 2009 жылы Копенгаген (Дания) қаласында өткен әлеуметтік педагогтердің XVII Халық - аралық конгресс жұмысына әлемнің 42 мемлеке - тінен, соның ішінде Ресей Фе - дерациясының да өкілдері қатысып, 2 қазан - Әлеуметтік пе - дагогтердің халық - аралық күні деп бел - гіленуі және шешім қабылдануы - осының бір айғағы. Мәселен, Ресейде 20 жыл ішінде әлеуметтік нысан - дарға кадрлер дайын - дайтын тәжірибелік алаңдар жұмыс істеп, онда жинақталған теориялық білімдер прак - тикалық тәжі - рибеге ұласып, әлеуметтік пе - дагог жұмысын дамыту мәселесін шешу нәти - желері нақтыланған. Сол сияқты Поль - шада 1920 жылдан бастап қоғамға ен - гізілген әлеуметтік қызметкерлер жүйесі тиімді әрекет етсе, АҚШ-та Әлеуметтік жұмыс бағдарла - малары полицияның және кәмелетке тол - мағандардың ісі бойынша соттардың, соны - мен қатар орта білім меке - мелерінің базалық бағдарламалары бойын - ша құ - рылып, балаларға әлеуметтік-пси - хо - ло - гиялық қол - дау көрсетудің нәтижелі дең - гейде мол тәжірибесі жинақтаған. Швецияда әлеу - меттік педагогтің қызметіне жоғары өкі - леттіктер жүктелгендіктен, қоғам алдында зор жауапкершілікке ие әлеуметтік қыз - меткердің ресми мәртебесі өте жоғары, кәсібі беделді, әлеуметтік қызмет муни - ципальді болғандықтан, полицияға немесе сотқа тәуелсіз болып табылады.
Бұдан түйетін ой мынаған саяды: сөз болып отырған елдерде әлеуметтік педа - гогтер мемлекет тарапынан мықты қолдау табуда, әлеуметтік іс-шаралар дұрыс жолға қойылып, оның дамуына барлық жағдай жасалуда, тіпті мемлекеттің өзі мүдделі болуда. Сол себепті де бұл саланың қо - ғамдағы рөлі сөз болған елдерде айрықша әрі сұраныстағы мамандық иелері қата - рында.
Әлеуметтiк жұмыстар - қоғамдағы ру - хани құндылықтарды дамытып, адамдар арасындағы ізгі қасиеттерді биік қоюдың маңыздылығын арттыру қажеттiлігінен туындаған және ол сонау ежелгi дүниеден бастау алады, бір сөзбен айтқанда, тарихы тым тереңде. Қайсы мемлекет, ұлт болмасын, оның өркениеттілігі, ең алдымен, ізгілігімен айқындалады. Адами қарым-қатынас бәрінен биік тұруы тиіс. Міне, осы тұрғыда әлеуметтік педогогтің ел ретінде дамып, жетілуі үшін маңызы аса зор. Олай болса, халықтың әлеуметтік те, рухани да, адами да деңгейін көтеруді мақсат тұтқан Тәуелсіз Қазақстанның даму жолында әлеуметтiк жұмыс алдағы уақыттарда қоғамдық кәсіп түрінде танылатын мүмкіндіктерге ие бо - лады деп ойлаймын. Адам қоғамға тәуелді мына заманда жан-жақты көмек беруге маманданған әлеуметтік педагог - тердің қызметтік рөлі мемлекеттік тұрғыда қолдауға ие болуы тиіс. Ол үшін әлеуметтік педагог мамандардың жұмыс істейтін нысандарын көбейту қажет. Нақтырақ айтсам, жетім балалар үйлерін, мүгедек және мүмкіндігі шектеулі балаларды сауық - тыру орта - лық - тарын, қарттар үйлерін т.б. халық - тың қор - ғансыз бөлігіне арналған мекемелерді қажетті мөлшерге дейін ашып, әлеуметтік педагогтің қызмет саласының мүмкіндігін кеңейту мәселесі қарастырылуы керек. Бұл болашақта осы мамандық бойын - ша диплом алғалы отырған ЖОО түлектері үшін жұмысқа орналасу мәселесін шешудің оңтайлы жолы болып табылар еді.
- Мамандар әлеуметтік педагогтар мен өзін-өзі тану пәні бойынша мұғалімдер тапшы деп жатады...
- Ол рас. Осы мәселе қазір өзекті болып тұр. Білім беру мекемелерінде бұл пән бойынша маман тапшылығы айқын сезі - луде. Себебі пән адамтанудың құрамы ретінде психология, философия, әлеуметтік педагогика ғылымымен байланысты әлеу - меттік мәні бар күрделі мәселелерді қарас - тырып, адамдардың әлеуметтік жауап - кершілік, адами ізгі қасиеттерін қа - лып - - тас - тыруға негізделеді. Сол себепті де пән өз деңгейінде өту үшін ұстаз оқу әдіс - темесін толық меңгерген маман болуы тиіс.
Еліміздің білім саласы үшін әлеуметтік педагогика ғылымын ендіру жалпы қол - данылғанымен, педагогика-психология факультетінің мектепке дейінгі, бастауыш білім беру және педагогика кафедрасында ашылған әлеуметтік педагогика және өзін-өзі тану мамандығы үшін студенттерді дайындаудың нормалық, стандарттық деңгейде алғаш 2010 оқу жылынан бастап біздің университетте ендіріліп отыр. Аталған мамандықты таңдаған жастар санына келсек, қазақ, орыс тілдерінде оқытудың күндізгі бөлімінде қазір - 58, сырттай бөлімінде жеті студент бар. Ал 2011 оқу жылы күндізгі бөлімге 100 адам, ал сырттай бөлім бойынша сегіз адам түсті, яғни қазір 1-2-курс бойынша жалпы саны - 173. Негізі, бұл алғаш ашылып отырған маман - дық үшін жаман емес, жоғары көрсеткіш десек те болады.
Қазір ЖОО-ларда осы мәселеге ай - рықша мән беріп отыр. Дайындалып жатқан өзін-өзі тану мұғалімдері мен әлеуметтік педагог мамандар әрбір мектеп, отба - сылары, жетім балалар мен қарттар үйлері, сауықтыру және бейімдеу орталықтарында жүргізетін өзін-өзі тану мен әлеуметтік-жұмыс қызметтері арқылы адамгершілік-рухани білім беруге, әлеуметтік орта құруға бағытталған өзара үйлесімді жұмыстарымен аталған қажеттіліктерді толықтай орындай алады деп сенім артып отырмыз. Оған негіз де жоқ емес.
- Кейбір сарапшылар әлеуметтік педагог және өзін-өзі тану мұғалімі бойынша маман дайындаудың сапа - сына сын көзбен қарайды. Жалпы, сапаны жақсартудың тетігі қайда деп ойлайсыз?
- Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың мемлекеттің тұтас қоғамдық ортасын құруға байланысты 2020 жылға дейінгі стратегиялық даму жоспарындағы басымдықтардың бірі - адами ресурстарды дамытуда ең алдымен оның әлеуметтік капиталының қалыптасуына ықпал ететін әлеуметтік функцияларды жүзеге асыратын факторлар төмендегідей:
:: Девиантты және деликвентті бала - лармен жұмысты күшейтуді жоспарлау;
:: Отбасы, мектеп, бос уақыттағы орта және тұтас қоғам құру;
:: Арнайы және ерекше режимде ұстайтын білім ұйымдарына баса назар аудару;
:: Кәмелетке толмағандарды дағдарыс жағдайынан шығуға және өмірін орнық - тыруға, баланы отбасымен қосуға көмек көрсету мен отбасын әрі қарай сүйемел - деу.
Міне, осылардың барлығы әлеуметтік педагогтерге жүктелетін міндеттер. Қазір мемлекеттің әлеуметтік саяси рөлінің күннен-күнге арта бастағанын ескерсек, отандық ЖОО-лардағы әлеуметтік педа - гогика және өзін-өзі тану мамандығы бойын - - ша даярланып жатқан жастар жоғарыда айтылған Елбасы қабылдаған бағдарламаның даму үдерістерін жүзеге асырушы кәсіби мамандар болмақ. Сон - дықтан да жоғары білім ошақтары мем - лекеттің әлеуметтік саяси іс-әрекеттер жүйе - сін ұйымдастырушыларының бірі ретінде қоғамның әлеуметтік басым - дықтарын, яғни экономикадағы осы ма - мандықтарға деген сұранысқа сай оқытудың кредиттік жүйесі негізінде білім беру, тәжірибе жинақтау мамандықты одан әрі ғылыми жетілдіруге бағыттайды. Педа - гогика-психология фа - культетінің әлеу - меттік педагог және өзін-өзі тану мұға - лімі бойынша мамандар даяр - лау жұмыс беру - шілермен сыртқы байла - ныс орнату арқылы жүргізілуі тиіс. Былай - ша айтқанда, түлектердің жұмыс беруші мекемеде тәжірибеден өтуін де алдын ала қарастырып отыруымыз керек. Бұл маман - дарды даярлау сапасын арттыру мақсатында бекітілген оқу жоспарлары Қазақстан Республикасының білім беру аймақтарының бірлігін, әлеуметтік жұмыс сабақтастығын қамта - масыз етеді. Бұл - әлеуметтік педагог және өзін-өзі тану мұғалімі мамандарын дайын - дау сапасының жүйесі әлемдік тәжі - ри - белерге сай келетін білімдерге не - гізделіп ұйымдастырылады деген сөз. Сондықтан арнайы әзірлеген білім беру бағдарламалары студенттердің қажеттілі - гіне, қоғамның, еңбек нарығының сұранысына сәйкес құ - рыл - маса болмайды. Сол себепті де қазір студенттердің мамандыққа сай жаңа пәндер циклдері бойынша білім алуларын көздеп отырмыз. Мәселен, әлеуметтік педагогика, отбасымен әлеуметтік-педагогикалық жұмыс, өзін-өзі тану, әлеуметтік-педа - гогикалық жұмыс технологиясы т.б. Тағы бір маңызды мәселе - бұл пәндерді оқыта отырып, студенттің осы мамандыққа деген қызығушылығын арттыру, машықтандыру мақсатында психологиялық-педагоги - ка - лық, әлеуметтік-педагогикалық, педаго - гика - лық өндірістік тәжірибе түрлерін мей - лінше арттыру. Неге? Өйткені студент - тердің кәсіби дайындығы алған теориялық білімі мен практикалық біліктілігі арқылы анық - талады. Әлеуметтік педагогтің теориялық дайындығының мазмұны оның әлеуметтік жұмысты жүргізуде сүйенетін заңнамалық, құқықтық актілер туралы біліктіліктерінің анықталуынан байқалса, практикалық дайын - дығының мазмұны әлеуметтік жұмыс жоспарларын іске асыру барысында әлеу - меттік-терапевттік даму дәрежесімен ай - қындалады. Бұл әлеуметтік педагог ма - манына нақты берілген теориялық білімді белгілеуде әлеуметтік жұмыс технологиясын жүзеге асыру біліктілігінің бірлігі ретінде кіріктірілген сапалық ерекшеліктерін көр - сетеді.
Әлеуметтік педагог және өзін-өзі тану мұғалімін кәсіби қалыптастыру бірнеше кезеңнен тұратын үдеріс. Мәселен, әлеу - меттік педагогикалық мамандыққа түскенге дейін кәсіби-педагогикалық дайындық кезінде және әлеуметтік маман ретінде өз бетінше жасаған жұмыс кезеңі деп. Бірақ осы кезеңдердің арасында маманды кәсіби әлеуметтік педагог тұлғасына дейін дамы - татын әлеуметтік кәсіби іс-әрекет, яғни практика арасында өзара педагогикалық сабақтастық болуы шарт. Әлеуметтік педагог, бір жағынан, өмір сүріп отырған кезеңнің қажеттілігіне, әлеуметтік жағдайына, қо - ғамның нақты сұранысына қарай оқыты - лып тәрбиеленсе, екінші жағынан, қайырым - дылық, ізгі іс-әрекет арқылы әлеуметтік маңызды идеяларды, дәстүрлерді қол - дайтын, мәдениет жетістіктерін сақтаушы және оны халыққа жеткізуші маман ретінде қоғамға қызмет ететін болып дайын - да - луының да маңыздылығы зор. Қысқасы, маман дайындаудың сапасын жақсартудың механизмі - теория мен практиканы қатар алып жүру.
Қазiргi таңда әлеуметтiк педагог отбасымен, соның iшiнде сәттi-сәтсiз отбасымен, аз қамтылған, көп балалы, толық емес отбасымен және тұлдыр жетiм, жартылай жетiм, мүгедек балалармен, сол сияқты қамқоршылармен де тығыз байланыста жұмыс жүргiзедi. Осы орайда бүгiнде әлеуметтiк педагогтарға үлкен мiндет жүктелiп отыр. Мектепте баламен жұмыс жүргiзсе, отбасымен, ата-анамен тығыз байланыс жасалады. Қазiргi кезде атааналардың көбi балаларының тәрбиесiне көп көңiл бөле бермейдi. Себебi, республикалық ғылыми-зерттеу орталықтарының мәлiметi бойынша, әрбiр сегiзiншi жасөспiрiм жүйке жүйесiне байланысты әр деңгейлi патологияга ұшыраған.Қиын балалардың басым көпшiлiгi - бұлар мектеп бағдарламасын дұрыс меңгере алмайтындар, өз орталарынан шеттетiлiп қалатындар. Сыныптастарының ортасында жағымды позициядан қалыс қалу, оларды терiс мiнез-құлыққа, әсiресе, бiрге оқитын құрбыларымен дұрыс қарымқатынас жасауға кедергi келтiредi. Қиындықпен тәрбиелену - баланың терiс мiнезқұлқы, әрдайым дау-жанжал тууы негiзiнде ұстамсыздық, мейрiмсiздiк, кекшiлдiк, т.б. келеңсiз қиындықтар туғызады. Бұл талданып отырған мәселе, әлеуметтiк ортада ауытқушылықтың бiр белгiсi ғана.
Отбасының төмен деңгейi қоғам мен мектеп алдында қаншалықты қиындықтарға кезiктiрсе, әлеуметтiк педагогтар осы тұрмысы төмен отбасыларға көмек беру кезiнде, құжат жинауда қатты қиналады. Себебi, жоғарыда айтылған жұмыссыздық, үй мәселесi, тұрақты тiркеудiң болмау салдары күрделi жағдай туындатады. Дегенмен, аз қамтылған отбасымен жұмыс жүргiзу керек. Бiрақ, қалай? Олар үшiн әлеуметтiк педагог не iстеу керек? Қарасаңыз, қоғам алдында шешiмiн таппайтын шаруа. Әлеуметтiк педагогтың қолынан келерi - материалдық көмек, тегiн тамақ, киiм-кешек қана. Оның өзiн, құжаты түгел емес аз қамтылған отбасына бере алмаймыз. Бiрақ бiз соған қарамастан мұндай отбасыларға бағыт берiп, моральдық жағынан қолдау беруге тырысамыз.
Мемлекет әлеуметтiк тұрмысы төмен отбасылардың жағдайын ойлап, бюджеттен қаржы бөлiп отыр. Әсiресе, негiзiнен мектептегi Жалпыға бiрдей мiндеттi оқу қорына бөлiнедi. Сол бөлiнген қорды игеру үшiн, аз қамтылған отбасының құжаттары түгел жиналмайды. Себебi, бiрiнiң тiркеуi жоқтықтан жұмыспен қамту орталығынан анықтама ала алмайды. Ендi бiрi - жеке кәсiпкердiң жалданбалы жұмысын iстесе де айлығын, айлық көрсеткiшiн ала алмайды. Сол сияқты тiркеуi облыстық аудандарда болғандардың құжаттары да жарамайды. Бұл ретте бөлiнген қаржыны кем дегенде 100 шақты оқушы құжатын жинап, үлестiру керек. Бiрақ түгенденген құжаттың өзi 3040-қа әзер жетедi. Сонда құжаттары түгел болмаса мен кiмге беруiм керек? Амал жоқ, құжаты түгел болмаса да сол 100 оқушыға беруiме тура келедi. Бұл менiң жұмысымдағы келеңсiздiк емес, ол барлық әлеуметтiк педагогтардың шешiмiн таппаған мәселесi.
Осындай қоғам алдындағы мiндетiмiздi атқару үшiн, құжат жинауда ата-аналарға жеңiлдiк жасалса. Отбасы әл-ауқатының төмендiгi мен жалпы жағдайын сынып деңгейiнде көрiп отырмыз. Сол ата-аналар өтiнiшiнде көрсетiп жазған мәселесi мен өздерiнiң ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.