Азия-тынық мұхиты аймағындағы қауіпсіздік мәселесі

Пән: ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности), Защита труда
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 49 бет
Таңдаулыға:

КІРІСПЕ

Орта есеппен салыстырғанда АТА-ның шаруашылық құрылымдарының көп бөлігі әлемдік саудаға тартылған және соған бағытталған. АҚШ-ты қоспағанда, әлемдік сауданың үштен бір бөлігі АТА-ның үлесінде, Ал Солтүстік Америка мен Европаның үлесіне шамамен 20%- тен тиеді. Аймақтың экономикалық перспективаларының халықаралық қаржы орталықтарына қаншалықты қолайлы болып отырғандығын мына фактілер арқылы көрсетуге болады. 1994 жылы бүкіл Азияға арналған 195 млрд. доллардың 11млрд доллары АТА-ға құйылған /1/. Бұл аймақтың экономикалық дамуындағы тағы бір ерекшеліктері - аймақ елдерінің көпшілігінде алдағы уақытта рыноққа салуды қажет ететін капитал қорының мол жинақталуы болып табылады. АТА-ның құрамына Тынық мұхит төңірегінде топтасқан Шығыс және Оңтүстік-Шығыс Азия елдері кіреді. Сонымен АТА құрамында Австралия, Жаңа Зеландия және Оңтүстік Тынық мұхит аралдарындағы ұсақ мемлекеттер, Америка Құрама Штаттарының және Канаданың батыс жағалаулары енеді. Өздері Тынық мұхиттың батысындағы үрдістерге үлкен қызығушылық танытатындығына қарамастан Тынық мұхит жағалауларындағы Латын Америкасы елдері АТА бөлігі ретінде сирек айтылады. Шынында да бір қарағанда АТА оны құрайтын мемлекеттердің алуан түрлілігімен, жан-жақтылылығымен, ерекше даму тарихымен таң қалдырады. Олар бір-бірінен өздерінің географиялық жағдайлары, мәдени тарихи дәстүрлері, экономикалық даму дәрежесі, әлеуметтік саяси құрылымы жөнінен қатты ерекшеленеді. Азия Тынық мұхит аймағында мемлекеттер қазір экономикалық салада интеграциялануда және мемлекеттер аймақта қауіпсіздікті сақтау үшін тепе-теңдік балансын ұстап, көбіне екіжақты қатынастарды дамыту үшін мемлекеттер әскери-саяси интеграцияның қажеттілігін түсініп осы салаға көп көңіл бөлуде. Әрине бұл салада арнайы ұйым құрылмағанымен келіссөздер жасалып, кездесулер, кеңестер, саммиттер ұйымдастырылуда.

Азия Тынық мұхит аймағы батыс елдері мен басқа аймақтарға қарағанда өте қызықты да ерекше аймақ болып табылады. Ғаламдану үрдісінде тек Европа, Америка, Орталық Азияда емес сонымен қатар Азия-Тынық мұхит аймағында да терең интеграциялық үрдістер жүріп жатыр. Европа аймағын алайық, бәрімізге белгілі болғандай, Германия мен Франция мемлекетінің арасында бұрыннан келе жатқан қайшылықтар мен қақтығыстардың алдын алу үшін, үшінші д. соғысын болдырмау себебімен екі елдің басшылары ойланып, болашақта соғыстың орнына достық және серіктестік қатынастарды орната отырып, осы интеграцияға басқа мемлекеттерді қосу басты мақсаттардың бірі болды. Франция жағынан саяси ұсыныс пен Германия тарапынан экономикалық қатынастар арқылы екі ел арасында ауызбіршілік пайда болды, нәтижесінде Европалық Одақ ұйымы құрылды. Бұл өз кезегінде терең интеграциялық үрдістерге алып келген болатын. Осы аймаққа ұқсас жағдай Азия-Тынық мұхит аймағында орын алған, ол әрине Қытай мен Жапония арасындағы қайшылықтар болып отыр, міне сондықтан Оңтүстік Шығыс Азия мемлекеттері Жапонияға сенімсіздікпен қарайды.

Жоғары интеграциялық үрдістер демекші АСЕАН, АТЭС-тан басқа, қауіпсіздік мәселесін айтып кету өте өзекті. Аймақ елдерінің қауіпсіздік саясатында әскери күш ролін жоғарлату, әскери жағдайды тұрақтандыру, Ресей мен Қытай арасындағы қатынастары мен әскери-техникалық серіктестігі мен ынтымақтастығын айтып өту өте өзекті болып табылады.

Азия-Тынық мұхит аймағы өте қызықтыратын аймақтардың бірі, осы аймақтағы үрдістер өзінше қызықты да өзекті болып табылатындықтан оны зерттеп жазу жұмыс авторы үшін маңызды болып табылады. Аймақтағы көпшілік елдердің экономикасының ерекше қарқынмен дамуы жапондық, сингапурлық, индонезиялық бағыттарға негізделген шығыстық экономикалық модельдерді батыстық капитализмнің классикалық түріне балама ретінде байсалды түрде талқылауға негіз болды. Күні өтіп бара жатқан «атлантикалық» ғасыр орнына жаңа «тынықмұхиттық» ғасыры басатындығы туралы аймақ орталықтарында көптен бері сөз болып келеді. Тақырыптың зерттеу нысаны- аймақтағы тек экономикалық емес қауіпсіздік, әскери-саяси мәселелерді оқып-зерттеу.

Тақырыптың мақсаты- Аймақтағы елдердің ланкестік, сепаратизм және экстремизм мен жеке мемлекеттердің үстемдік жүргізу саясатының алдын алу, қауіпсіздікті сақтап, тепе-теңдік пен тұрақтылықты қамтамасыз ету Азия-Тынық мұхит мемлекеттерінің маңызды мақсаттардың бірі болып отыр.

Осы мақсатқа жетуде автор бірнеше міндеттерді алдына қойды:

●Азия-Тынық мұхиты аймағындағы интеграциялық үрдістердің дамуын толықтай көрсету;

●АСЕАН аймақтық форумының әскери-саяси және қауіпсіздік саласындағы ынтымақтастығын мүмкіндігінше ашып беру;

●Азия-Тынық мұхит аймағының болашақта бәсекеге тұрарлық аймақ ретінде қалыптасып келе жатқандығын дәлелдеу;

●АҚШ пен Жапонияның бірполярлы әлеміне қарсылық ретінде Ресей мен ҚХР-ның әскери саладағы ынтымақтастығын қарастыру;

●Ресей мен Қытайдың тұрақтылық пен қауіпсіздікті сақтауда қосқан үлестерінің нәтижесі ретінде достық және ынтымақтастық қатынастарын оқып-зерттеу;

Бұл жұмысты жазу барысында төмендегідей дерек көздері: АСЕАН форумдарының және Ресей мен ҚХР арасында қабылданған құжаттар, мемлекет және саяси қайраткерлердің еңбектері мен ресми тұлғалардың сұхбаттары мен статистикалық мәліметтер қолданылды.

Қауіпсіздік саласындағы ынтымақтастық туралы Азия-Тынық мұхит аймағының меморандумы /2/. Бұл меморандумда аймақтық теңіз ынтымақтастығы, АТА-да теңіз құқығының орындалуы, Теңізде тәртіп пен құқықты сақтаудағы ынтымақтастық, Теңізде қандайда бір қақтығыстың алдын алу мен келешекте оны болдырмау туралы айтылған.

Оңтүстік-Қытай теңізіндегі қызмет принципі туралы декларация АСЕАН+1, яғни АСЕАН мен Қытай мемлекеттері арасында келіссөздердің басталуы, яғни Қытайдың үстемдік жүргізу позициясы ашық айтылады /3/.

Ланкестікке қарсы әрекеттерді бірігіп қолданудағы АСЕАН декларациясыда екі жағдай қарастырылуда, АСЕАН Жарғысы мен БҰҰ резолюциясын қолдау және лаңкестік әрекеттерге қарсы бағытталған халықаралық ұйымдарды қолдау, көпжақты аймақтық деңгейдегі әрекеттерді белсендіру, соның ішінде қауіпсіздік туралы АСЕАН аймақтық форумы халықаралық ланкестік мен күресуге бағытталған әрекеттерді көрсетеді /4/.

XXI ғасырдағы халықаралық тәртіп туралы ҚХР мен Ресей Федерациясының бірігіп жасаған декларациясында қазіргі әлем тарихи масштабтағы өзгерістерді басынан кешіруде және оcындай жағдайларда жаңа халықаралық тәртіпті құру өте қиын да шыдамдылықты талап ететін үрдістердің бірі. XXI ғасырда адамзаттың орталық міндеттері болып бейбітшілікті сақтау, тұрақтылық пен қауіпсіздік принциптері туралы жан-жақты айтылады /5/.

Көпполярлы әлем мен жаңа халықаралық тәртіп пен құрылымы туралы Ресей мен Қытай декларациясында екі ел арасындағы көршілік, достық және ынтымақтастық туралы келісім шартқа қол қойылған /6/.

Аты айтып тұрғандай, Ресей мен Қытай тарапынан өткізілген кездесу барысында бұндай декларацияның қабылдануы өте қажет, себебі екі ұлы держава арасында соңғы уақытта әскери, саяси және техникалық салаларда ынтымақтастық қызу жүріп жатыр.

Деректердің екінші тобын саяси және мемлекеттік қайраткерлердің еңбектері құрайды. Қазақстан Республикасының Сыртқы істер министрі Қ. К. Тоқаевтың /7/ Қазақстанның сыртқы саясатындағы Азия-Тынық мұхит аймағының алатын орны туралы арналған еңбегінде бұл аймақтың Казақстан үшін маңызды аймақтардың бірі, соның ішінде Қытай сияқты алып держава мен Жапония сияқты экономикасы бойынша үшінші орында тұрған мемлекеттермен қатынастарды орнатып қана қоймай одан әрі дамыту Қазақстан Республикасының сыртқы саясатының басымдылықтарының бірі. Сондай-ақ мұнда сауда экономикалық байланыстар бейбітшілік пен ынтымақтастықтың ең сенімді өзегі болып отыр.

Успехи Китая базируются на теорий о построении социализма с китайской спецификой. Интервью с чрезвычайным и полномочным послом КНР в РК гражданином Ли Хуэем /8/ интервью вел Чокан Лаумулин.

Негізгі орыс ғалымдары Уткин мен Сюев Гудың 2015 жылға дейін 1000-ға жуық баллистикалық зымырандар мен қаруларды шығаратындығы мен Ресей мен Қытай және АҚШ мемлекеттерінің әскери потенциялдары туралы статистикалық мәліметтер берілген /9. 10/.

Тақырыптың зерттелу деңгейі. Осы тақырыпты оқып-зерттеу барысында отандық, ресейлік және шетелдік, оның ішінде азиялық ғалымдардың еңбектері қолданыс тапты.

Отандық зерттеушілерден К. Л. Сыроежкин, М. Т. Лаумулин, М. С. Ашимбаев, А. Шәріпова, С. Ж. Айдарбаевтың еңбектері пайдаланылды.

Шарипованың пікірі бойынша экономика саласындағы ұлттық қауіпсіздік мүддесі мемлекет қауіпсіздігінің негізгі құрама бөлігі екені айтылады. Қауіпті жою үшін аймақтық экономикалық интеграцияның мағыздылығы, сондай-ақ Жапонияның АТЭС сияқты ұйымдарға Қазақстанның қатысушысы ретінде қолдайтындығы анық көрінеді /11/.

Қазақ Ұлттық Университетінің аға оқытушысы Айдарбаев қауіпсіздікті қамтамасыз етуде әр-бір мемлекет әрқашанда белсенді әрекет етеді, басқа мемлекеттер арасында өзін егеменді мемлекет ретінде қалыптастыруды қамтамасыз етеді. Соғыстан кейін әлемнің дамуында қауіпсіздікті сақтауда әскери сала жеткіліксіз, бұл ғаламдық міндетті, мәселені шешуде саяси жағдайлар қажет және көптеген аймақтарда қақтығысты бейбіт түрде шешу маңызды деп шешілу мағыздылы түйінделді /12/.

Ашимбаевтың мақаласында КХРдың қазіргі геосаяси жағдайы ҚХР-дың экономикалық өсімімен байланысты екені аймақтар қатарында үстемдік ролі туралы болашақта АҚШ, ЕО, Ресеймен бірге бір қатарға шыққандығы айтылады. Сондай-ақ батыс мемлекетімен қатынастары, қарама-қайшылықтары, даму деңгейі мен ынтымақтастығы туралы айтылады /13/.

Белгілі саясаттанушылар К. Л. Сыроежкин мен М. Т. Лаумулиннің зерттеулерінде Қытайдың қазіргі экономикалық жағдайына болжам жасай келе отырып, Қытай болашақта ең дамыған мемлекеттердің бірі болады, Қытай АҚШ-ты өзінің басты қарсыласы ретінде көріп, оның осы аймаққа барынша орналасуына төтеп беру Қытайдың басты мақсаты болып табылады деген тоқтама келеді /14/.

Сонымен қатар жұмыста ресейлік: В. Е. Улахович, Ю. М. Галенович, Ю. Дерябин, М. Титаренко, авторларының зерттеулері кеңінен қолданылды.

В. Е. Улаховичтің Халықаралық қатынастар деген әдебиетінде қазіргі таңдағы халықаралық ұйымдар туралы толық қанды мәліметтер берілген, оның ішінде Орталық Азияда ШЫҰ, ГУАМ, ДКБ, ал Азия Тынық мұхит аймағында АТЭС және АСЕАН сияқты ұйымдар туралы толық мағұлұматтар алынды /15/.

Ю. М. Галенович мақаласы ҚХР мен Ресей арасындағы келісімшарт негізіне сүйене отырып белгелі бір болжамдар жасалынды. Ресей әскери-саяси салада алып держава болса, Қытай ай сайын емес күн сайын дамып келе жатырған держава болғандықтан екі ел арасында осы салалармен алмасу, екіжақты қатынастарды терең дамыту қолға алыну керектігі жөнінде қорытындыға келеді /16/.

Ю. Дерябин өз мақаласында XXI ғасыр басында Азия-Тынық мұхит аймағының экономикалық өсім аумағына, ірі халықаралық сауда мен қаржы орталығына айналуы туралы айтылады. Мұнда маңызды рөльді әрине Ресей алып отыр. Азия-Тынық мұхит аймағында жаңа халықаралық қатынастардың климаты Ресей мен ҚХР-дың достық қатынастары, Ресей мен Американың ынтымақтастық қатынастары, Жапониямен қолайлы жағдайлардың даму үстінде екені ашық көрсетіліп отыр. Азия-Тынық мұхит аймағында біріккен қауіпсіздік пен біріккен гүлдену жағдайында Азия-Тынық мұхиттық қауымдастықтың біртіндеп құрылуын әрине Ресей мемлекеті мойындап, қолдап отыр. Азия-Тынық аймағында ауыр даулы мәселеге Корей түбегіндегі жағдай, екі Корей мемлекетінің бірігу мәселесі алынып отыр. Әрине Ресей олардың мәселесіне араласу заңсыз, екі мемлекет өздері шешу керек дейді. Сондай-ақ автор Оңтүстік Қытай теңізі аумағындағы территориялық мәселелердің реттелуі туралы жағдайларға көп көңіл бөлінуде /17/.

Титаренко бұл зерттеуінде Азия-Тынық мұхит аймағындағы Ресей мүдделерін маңызды нағыз қажетті бағыттардың призмасынан қарастырады. Мұнда Титаренко Солтүстік Шығыс Азиядағы интеграциялық үрдістердегі Ресейдің орны, Жапон теңіз сақинасы жоспарындағы ресей Қиыр Шығысы үшін мүмкіншіліктері мен орыс-қытай стратегиялық серіктестігінің рөлі, және екі Корей мемлекеттері мен Ресейдің ынтымақтастығының үлкен мағынасы алып отыр /18/.

Зерттеулердің келесі тобын шетелдік зерттеушілердің еңбектері құрайды. Оның ішінде азиялық зерттеушілерге тоқталсақ. Қытай, жапон зерттеушілері болып отыр.

Будущее Азии в глобализованном мире /19/ Ронии Си Чан. Председатель Hing Hung Development Company Limited. Гонконг.

Бұл мақалада ұзақ жылдары бойы қалыптасқан отарлық жүйеден кейін Азия мемлекеттері жеке өмір сүруге дайындалмағандығы, жеке билікті айтпағанда, халық болып қалыптасу да өте қиын болғандығы айтылады. Енді шешуші мәселеге Азия қандай бағытта қозғалады деген сауал қойылды. Бұл сауалға толық жауап беру үшін алдыменен оның дүниежүзілік экономикалық дамуы мен саяси жағдайын қарау керек. Аймақ әлемдегі басшылық рөлін ойнай алмайтын болғандықтан, басқалардың ұсынған ережесіне бағынып, орындау қажет.

Andrew Scobell. АҚШ әскері және АТА деген мақаласында американдық ғалым Андрью Скобель өз монографиясында АҚШ-тың Азия-Тынық мұхит аймағындағы өмірлік маңызы бар мүдделері бар екендігін айтады, онда дос емес мемлекеттердің үстемдігін алдын алу және американың толықтай осы аймақта әскери және саяси салада орнығуы туралы айтылады. Ол алдыменен аймақта тұрақтылық пен гүлдену, бейбітшілікті күтеді. Мұндағы Корей түбегіндегі жағдай мен Тайвань мәселесі, Қытайдың Тайвань аралы үшін күресін, америкаға қатысты саясатын ашық бейнелейді /20/.

James C. Hsuing. Азия-Тынық мұхита аймағы және халықаралы қатынас мақаласында Жапонияның сыртқы саясатындағы Тынық мұхиттық қауымдастығында Жапония барлық елді интеграциялануына шақырғанымен, олар тең дәрежеде болмайтындығы туралы айтылады, Жапонияның басшы орынды алатындығы анық берілген. Мұны әрине АСЕАН мемлекеттері тез аңғарып, енді Жапонияға сенімсіздікпен қарайтындығы туралы айтылады /21/.

Nolan Peter бұл монографиясында Ресей мен Қытай реформаларын салыстыру барысында екі ел арасында экономикалық және саяси-экономикалық фактор елдер арасындағы қатынастарды өзгертті. КСРО-ның күйреуі мен Қытайдағы қарқынды даму соңғы жылдары халықаралық қатынастарда саяси экономиканың маңызды жағдайы болғаны айтылады.

Менің бітіру жұмысымда тарихи-мәселелі талдау, контент-талдау мен салыстырмалы-талдау жасалған.

Бітіру жұмысымның құрылымы кіріспеден, екі тараудан және қорытындыдан және қосымшадан тұрады.

Бірінші тарауда Азия-Тынық мұхит аймағындағы интеграциялық үрдістерге көңіл бөлінді, соның ішінде АТЭС және АСЕАН атты халықаралық қауыдастықтар мен ұйымдар туралы айтылды. Сондай-ақ болашақта Азия-Тынық мұхит аймағының бәсекеге тұрарлық аймақ ретінде қалыптасып келе жатырғандығы айтылады. Себебі АТА тек экономикалық емес, қауіпсіздікті сақтауда әскери-саяси интеграцияға көп назар аударып келе жатыр. Қазіргі адамзаттың басты мақсаттарының бірі қауіпсіздік мәселесі мен бейбітшілікті сақтау жөнінде болып отыр.

Екінші тарауда Американдық бірполярлы әлемімен Қытай сияқты, Ресей сияқты мемлекеттердің, соның ішінде Ресей мен Оңтүстік Шығыс Азия мемлекеттерінің өзара әскери-саяси және әскери-техникалық салада тығыз ынтымақтастықтары туралы атылған. Жалпы АҚШ Азия-Тынық мұхит аймағында өз саясатын жүргізіп, соның ішінде осы аймақты бақылап отыру үшін әскери базаларын орналастыру маңызды міндетіне айналған болатын. АҚШ әрине Қытай мен Ресей арасындағы тығыз қарым-қатынастардың орнауы онша қуанта қоятын жаңалықтардың бірі емес. Міне сондықтан АҚШ осы аймақта Қытайдың күшейіп кетпеуі үшін Тайвань аралы арқылы қолданып отыр.

1 ТАРАУ АЗИЯ-ТЫНЫҚ МҰХИТ АЙМАҒЫНДАҒЫ ИНТЕГРАЦИЯЛЫҚ ҮРДІСТЕР

1. 1 АТЭС аймақтық экономикалық ынтымақтастықтың оң әсері

Бұл ұйым 1989 жылы қараша айында Азия-Тынық мұхит аймағының 12 елінің сыртқы істер және экономика министрлерінің бірінші конференциясында Канберрада қаласында құрылған болатын. Алғашқы кезде бұл ұйымға АСЕАН-ның 6 мемлекеті кірген болатын (Индонезия, Тайланд, Филлипин, Малайзия, Сингапур және Бруней), Жапония, Корей Республикасы, Австралия, Жаңа Зеландия, АҚШ және Канада. АТЭС мүшелері (2004ж), Австралия, Бруней, Вьетнам, Гонконг, Индонезия, Канада, КНР, Корей Республикасы, Малайзия, Мексика, Новая Зеландия, Папуа-Жаңа Гвинея, Перу, Россия, Сингапур, АҚШ, Тайланд, Тайвань, Филлипин, Чили, Жапония. ХХ1 ғасыр басында АТЭС мемлекеттері әлемдік тауар айналымның 50%, әлемде сыртқы сауданың 40% құрады, мұнда жер шарының 2, 6 млрд адам тұрады.

АТЭС ХХ 90 жылдары мен ХХІ басы ғасырдың әлемдік экономикалық өсімнің 70% құраған ең дамыған аймақтың бірі /22/. Аймақта экономикалық ынтымақтастықтың құрылуына себеп болған 1967 жылғы Тынық мұхиттық экономикалық кеңестің құрылуымен басталды. 1968 жылы Сауда мен даму жөніндегі Тынықмұхиттық конференция құрылса, 1980 жылы Экономикалық ынтымақтастық жөніндегі Тынықмұхиттық кеңес құрылған болатын. Мұның барлығы үкіметтік емес ұйымдар болды. Олар аймақта ынтымақтастықты жақсартуға және АТЭС-ң пайда болуына түрткі болды, ол аймақтағы экономикалық ынтымақтастықтың үкіметаралық форумына және ең әсерлі экономикалық ұйымға айналған болатын. АТЭС ұйымы аймақтық экономикалық ынтымақтастықтың мәселелерін шешетін және сауда мен инвестицияны либерализациялау мақсатымен байланысты міндеттерді ашатын саяси емес, экономикалық форумы екенін айтып өтеді. Консультативті беделін сақтай отырып, АТЭС іс жүзінде сауда мен инвестиция қызметін енгізуде аймақтық ережелер механизімін шығарған болатын. АТЭС көмегімен мемлекеттер интеграция үрдісіне, еркін сауда аумағын құруға, барлық мемлекеттер үшін міндетті болатын бизнесті енгізуде принциптерді құру үрдісіне кіріп кеткен болатын. Жұмыс АТЭС мүшелерімен бір негізде дайындалған, сауда мен инвестицияны либерализациялау жөнінде жеке жоспарларға сай жүргізіледі.

АТЭС-ң маңызды органдары болып - Экономика басшылырының саммиті, сыртқы істер министрі, сауда және экономика министрлерінің кездесулері, министрлердің мамандандырылған кездесулері және экономика қызметкерлерінің жоғарғы жиналысы. АТЭС-тағы экономикалық ынтымақтастықтың негізгі бағыттары мен Жұмысшы консультативті кеңес, сауда мен инвестиция жөніндегі комитет, экономикалық комитет, экономикалық және техникалық комитет, кеден және стандарттау жөніндегі комитеттер сондай-ақ жұмысшы топтары құрылған болатын.

АТЭС-тағы шешімдер жалпы негізде және ауызбіршілікпен қабылданады. Министрлік кездесулер мен саммиттер өкілділік еткен мемлекеттің территориясында өтеді. Өкіл жыл сайын ротациялық негізде ауысып отырады. 2000 жылы өкілділік АТЭС-ң 8-ші саммиті өткен Бруней қаласында болды, 2001 жылы ҚХР болса, 2002 жылы Мексика, 2003 жылы Тайланд, 2004 жылы Чили, 2005 жылы Кореяда болса, 2006 жылы Вьетнамда болған еді /23/.

1993 жылы Сингапурде АТЭС-ң жұмысын жақсартуға арналған Халықаралық Хатшылық құрылған болатын. Оның қызметкерлерінің бөлігі мүше мемлекеттерінің өкілдіктерімен құрылады. АТЭС дамуында маңызды кезеңдері болып, 1994 жылы өткен Багорда (Индонезия) өткен кездесу болды. Бұл кездесу барысында, форумның мақсаттық бағдарламасын анықтаған декларация қабылданды, ол Азия-Тынық мұхит аймағындағы сауданың 85% келетін дамыған мемлекеттерге арналған 2010 жылдан кештетпей, капитал қозғалысы мен еркін сауда зонасын құру болды, ал 2020 жылдан кешікпей, дамушы мемлекеттерге арналған бағдарлама жасалған. Кездесуге қатысқан мүше мемлекеттер ашық регионализм принципіне сай, глобалды сауда жүйесін либерализациялауға ат салысатынын айтып өткен болатын.

Оклендте өткен саммитке сай, (Жаңа Зеландия, 1999) АТЭС мүшелері экономикалық реформаларды жүзеге асыру және бәсекелестікті дамыту принциптерін бекітті. 2000 жылы Брунейде өткен саммитте Азия-Тынық мұхит аймағында тұрақты экономикалық өсімді қамтамасыз ету және рыноктарды арықарай ашу, күшейту, қорғау принциптері жасалды. Өзінің өмір сүру кезеңінің екінші онжылдығына аяқ баса отырып, АТЭС жаңа мәселелермен кездесті. Жаңа ғасырдың негізгі шақырулары болып, 2001 жылғы Шанхай саммитінің өкілдері мынадай мәселелерді алға шығарды, ғаламдану мен жаңа экономикада болып жатырған өзгерістер. Әлемде бұрынғыға қарағанда, бүгінде экономикалық дамудың бояулығы байқалуда. АТЭС басшылары сауданы және инвестицияны либерализациялау және халықаралық ланкестікпен күрес туралы Шанхай келісім шартын қабылдаған болатын. 2002 жылы Лос-Кабосте өткен 10 саммите күн тәртібіне қойылған мәселе ланкестікке қарсы тұру мәселесі болды. АТЭС мемлекеттерінің келесі Бангкокте 2004 жылы өткен саммитінде "Өзгерістер әлемі; болашақ үшін серіктестік" атты тақырыпқа арналды. 1995 жылы АТЭС басшылары Жұмысшы консультативті кеңесін құрды.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.