Транспорт түрін таңдап алу

Жоспар

I. Кіріспе 3.4

Мәліметтер қоры туралы жалпы мағлұмат
II. Негізгі бөлім 5.26
1. Есептің қойылымы
Программаға арналған негізгі шарттар мен оны орындау жолдары
2. Кіру құжаттары
Программаны орындау барысы
3. Шығу құжаттары
Мәліметтер қорымен жұмыс жасайтын жобалар
4. Программалық жабдықталуы

III. Қорытынды 27
IV. Программа листингісі 28.30
V. Пайдаланған әдебиеттер тізімі 31

Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 31 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ
БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ
ТҰРАР РЫСҚҰЛОВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ЭКОНОМИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

Қолданбалы информатика кафедрасы

Курстық жұмыс
Тақырыбы:”Транспорт түрін таңдап алу”

Оқытушы:
Студент:
Мамандығы: ЕТ және
ПЖ
Тобы:107

Алматы

Мазмұны

I. Кіріспе 3-4
Мәліметтер қоры туралы жалпы мағлұмат
II. Негізгі бөлім 5-26
1. Есептің қойылымы
Программаға арналған негізгі шарттар мен оны орындау жолдары
2. Кіру құжаттары
Программаны орындау барысы
3. Шығу құжаттары
Мәліметтер қорымен жұмыс жасайтын жобалар
4. Программалық жабдықталуы
III. Қорытынды 27
IV. Программа листингісі 28-30
V. Пайдаланған әдебиеттер тізімі 31

КІРІСПЕ
Ғылыми прогресс - білімнің жоғарылауымен және ақпарат көлемінің көп
болуымен сипатталады. Мұндай кең көлемдегі ақпараттарды басқару көп қиындық
әкелері сөзсіз. ХХІ ғасыр жаңа технологияның пайда болуы, оның жедел өсуі
мұндай мәселелерді шешуге жол ашты. Оны шешудің ең тиімді жолы - Мәліметтер
қорын құру. Қазіргі кезде біздің елімізде, шет елдерде де ақпараттардың
мәліметтер қорын құру кеңінен қолданады, оларды пайдаланылу салалары өте
көп. Мұндай күрделі ақпарттарды автоматтандыру жүйелерді реттеу функциясын
және алдыға қойылған тапсырманы шешу әдісін талдау қызметін атқарады.
Мәліметтер базасы(М)-белгілі бір арқауы ауқымға қатысты мәліметтерді
баяндау,сақтау менамал-тәсілдермен ұқсата білудің жалпы принциптерін
қарастыратын белгілі бір ережелер бойынша ұйымдастырылған мәліметтердің
жиынтығы.Адамның қатысуы ықтимал,автоматтық құралдармен өңдеуге жарамды
түрде ұсынылған ақпарат мәліметтер ретінде түсініледі.
Арқаулы ауқым ретінде нақты зерттеуші үшін қызықты нақты әлемнің
бөлігі түсініледі.
Қарапайым МБ мысалы ретінде телефон анықтамалығын,поездар қозғалысы
кестесін,кәсіпорын қызметкерлері туралы мәліметтерді,студенттердің сессия
тапсыру қорытындылары және т.б. атуға болады.
Электронды мәліметтер базасының басты қасиеті-ақпараттықтез іздестіру
мен сұрыптау,сондай-ақ берілген форма бойынша есепті қарапайым
түрлендіру мүмкіндігі.Мысалы,сынақ кітапшаларының нөмерлері бойынша
студенттердің аты-жөндерін оңай айыруға болады немесе жазушының аты
-жөні бойынша шығармаларының тізімін жасауға болады.
Мәліметтер базасын басқару теориясы дербес пән ретінде шемемен алғанда
ХХ ғасырдың 50-жылдарының басынан бері дами бастады.Осы уақыт
ішінде белгілі бір іргелі ұғымдар жүйесі қалыптасты.Олардың бірқатарын
келтірейік.
Объект деп мағлұматтары мәліметтер базасында сақталатын ақпараттық
жүйесінің элементтері аталады.
Атрибут-объектінің қасиеттерін ақпараттық бейнелеу.Әрбір объект
атрибуттардың кейбір жиынтығымен сипатталады.
Мәліметтердің басты элементі деп мәліметтердің басқа элементтері-нің
мәндерін анықтауға мүмкіндік беретін осындай атрибут аталады.
Алғашқы кілт- объектінің(жазбаның) әрбір данасын бірегей түрде
ұқсастарын атрибут(немесеатрибуттар тобы).
Екінші ретті кілт-бірнеше жазбалар үшін мәні қайталанатын атрибут
(немесе атрибуттар тобы).Ең алдымен,екінші реттегі кілттер жазбаларды
іздестіру операцияларында қолданылады.
Мәліметтер базасы ұғымымен мәліметтер базасын басқару жүйесінің ұғымы
тығыз (МББЖ) байланысты.
МББЖ-жаңа құрылымын құруға арналған программалық құралдар
кешені,оны құрамын толықтыру,құрамында барды редакциялау және
ақпаратпен көрсетушілік.
База ақпаратын көрсетушілік ретінде берілген критерийге сәйкес
бейнелейтін мәліметтерді іріктеу,оларды реттеу,сосын шығаратын
құрылғыға беру немесе байланыстыру арқылы беру.
Кез келген МББЖ мәліметтермен төрт қарапайым операкция орындауға
мүмкіндік береді:
1.Кестеге бір немесе бірнеше жазбаны қосу;
2.Кестеде бір немесе бірнеще жазбаны жою;
3.Кейбір өрістердің бір немесе бірнеше жазбаларындағы мәндерді жаңарту;
4.Берілген шартты қанағаттандыратын бір неме,се бірнеше жазбаларды табу.
МББЖ-ның тағы бір функциясы-мәліметтерді басқару.Мәліметтердібасқару
ретінде,әдетте,мәліметтерді рұқсат етілмей қол жетуден
қорғау,мәліметтермен жұмыс режимін көп мәрте пайдалануды қолдау және
мәліметтердің тұтастығы мен үйлесімділігін қамтамасыз ету түсініледі.
Мәліметтер базасын жіктеу.Мәліметтер арсындағы байланыстарды орнату
әдістері бойынша ажыратылады:Реляциялық,ирархиялық және желелік МБ.
Реляциялық МБ кесте түрінде мәліметтерді ұсынудың қарапайым және
әдеттегі формасы болып саналады.Көптеген теориялар ішінде кестеге
қатыныс(relation) термині сәйкес келеді және ол МБ-ға осы атты берген.Ол
үшін дамыған математикалық операциялар айқындалатын реляциялық
есептеу мен реляциялық алгебра.
Осы типтегі МБ жасауға амкрикандық ғалым Е.Кодд елеулі үлес қосты.
Реляциялық МБ-ның жақсы қасиеті-оны қолданудың аспаптық
құралдарының салыстырмалы қарапайымдылығы,кемшілігі-мәліметте р
құрылымының қатаңдығы(ерікті ұзындық кестенің жолдарын берудің
мүмкін еместігі) және оның жұмысы жылдамдығының мәліметтер базасы
мөлшеріне тәуелділігі.Мұндай МБ-ға белгіленген көптеген операциялар
үшін барлық МБ қарау қажетті болуы мүмкін.
Ирархиялық және желілік МБ қайсыбір ортақ белгісі бар мәліметтер
арасындағы байланыстардың бар болуын көздейді.Ирархиялық МБ-да
мұндай байланыстар ағаш-сызық жол түінде бейнеленуі мүмкін ,мұнда биік
шар бастан төменгі кішілеріне қарай біржақты байланыстар ғана болуы
ықтимал.Егер бпрлық ықтимал сұрақтар ағаш құрылымында бейнеленсе
ғана,бұл қажетті ақпаратқа жетуді тездетеді.Ақпарат алудың ешқандай басқа
сұрау салулары қанағаттандырмайды.
Аты айтылған кемшілік желілік МБ-дан алып тасталды,онды(тым
болмағанда,теориялық жағынан) бәрімен барлық жағынан байланыс
болуы ықтимал еді.Іс-тәжірибе жүзінде мұны іске асыру мүмкін
болмағандықтан,кейбір шектеулерге жүгінуге тура келеді.
Мәліметтердің әрбір элементі құрамында кейбір басқа элементтердің
сілтемесі болуы тиіс.Сол себептен ЭЕМ оперативті және дискілердін
жадындағы едәуір ресурстар талап етеді.
Әр түрлі ұйымдардың табысты жұмыс жасауы үшін ақпаратты жүйені
дамығанн талап етеді. Сонда сол деректермен автоматтандырылған жинауды,
өңдеуді және монипуляциялауды іске асырады.
Мәліметтер қоры - ақпаратты сақтауды және де мәліметтерге ыңғайлы,
тез кіруді қамтамасыз етеді. Мәліметтер қоры өзінен белгілі бір ережелерге
сай құралған деректер жиынтығын құрайды.
Мәліметтер қоры деп деректердің электрондық сақтаушысын айтады.
Оларға қатынас бір немесе бірнеше компьютерлер көмегімен іске асады.
Мәліметтер қорын басқару жүйесі деректер базасын құруға, толтыруға,
жаңартқанға, жоюға арналған программалық жабдық болып табылады.
Delphi жүйесі деректер базасын басқару жүйесі болып табылмайды, бірақ
толық МББЖ ( мәліметтер басқару жүйесі ) мүмкіндіктеріне ие. Ұсынылып
отырған Delphi құралы локальдік және тораптық деректер базасын құрып және
оның ішінде жұмыс істеуге және кез келген деректер базасымен жұмыс істей
алатын қолданба құруға мүмкіндік береді.

Есептің қойылымы
Программаға арналған негізгі шарттар және орындау жолдар
Бұл курстық жұмыстың мақсаты- деректер базасын құру және онымен
жұмыс істеу.Олардың қарым-қатынасын құрып,оларға қойылған талаптарды жүзеге
асыру. Қатынастар құру барысында “Реляциялық алгебра”- операциясын
қолдандық. Қатынастарда келесі шарттар орындалуы тиіс:
1. Атрибуттарға есім берілуі керек және олардың құрылымы біртекті болуы
тиіс.
2. Жолдың реттілігі маңызды емес.
3. Атрибуттардың реттілігі маңызды емес.
4. Қайталанатын жолдары болмауы тиіс.
Сонымен қатар біз SQL-тілін қолдануымыз керек. Бір маңызды қасиет SQL-тілі
тек “Реляциялық алгебра” оперциясында ғана істейді. Осы жұмысты іске асыру
алдында, қатынас құру схемасын сызып ақиқатқа жақын жолын таңдадық. Оның ең
тиімді жолы екі кестені қолдану болып табылады.
Деканаттың жұмысы студенттер туралы автоматтандырылған анықтаманы
жасау – еліміздегі жоғарғы оқу орындарының мыңдаған студенттер базасын
кішкентай ғана компьютерлік бағдарламаға сыйғызу десе де болады.
Университеттің әкімшілігі осыншама күрделі ақпарттарды осындай
автоматтандырылған программалық қамтама арқылы реттеп отыр.Жасалынған жоба
студенттердің қандай да бір ретпен берілген тізімінен тұрады. Жобадағы
берілген деректерді пайдаланып студент жөнінде толық мағлұматтарды алуға
болады.
Деканат жұмысын автоматтандырудағы біздің мақсатымыз - өте аз уақыт
ішінде студенттер жайлы толық, нақты мәліметтерді алу.Сонымен қатар
мәліметтер қорын пайдаланып, Delphi ортасында жұмыс жасай білу керек.

Кіру құжаттары
Программаны орындау барысы
Осы курстық жұмыста мен әрбір топтың студенттері жөнінде мәліметтер қорын
жасадым.
1.Database Desktop – ты ашып, File – New командасын таңдаған кезде мынадай
менюді көреміз:
QBE Query Визуалды сұраныстарды құру және оларды файлға
жазу.
SQL File SQL-де сұраныстар жасау және оларды файлға жазу.
Table Жаңа кесте құру.

Table алғаннан кейін бізге мынадай сұхбат терезесі ашылады. Сырғымалы
тізімнен МҚБЖ таңдап алуға болады, содан кейін Paradox7-ні таңдап алдым.

Жоғарыдағы кестеде программаны іске қосудың жалпы кестесі көрсетілген. Яғни
ең алдымен Delfi-6 Borland – Tools – Database Desktop- File – New – Table
арқылы жаңа кесте құрамыз. Содан кейін келесі кестені толтырамыз. Ол үшін
берілген есептің шарты бойынша керекті мәліметтерді жинаймыз.

Құрылып жатқан кестенің әрбір өрісіне бір жазба сәйкес келеді. Field Name
бағанына өріс атын, Type – символ, өрісте сақталынатын мәліметтердің типін
анықтайды. Size бағанына – сан қойылады, өрістің ұзындығын анықтайды, Key –
“*”символы, егер бұл өріс бойынша біріншілікті кілт қою керек болса.
Әр өріске ең алдымен ат (Field Name) беріледі. Өріс идентификаторы. Ол 255
символдан тұрады. Осыдан кейін біз типін анықтаймыз.
Validity Checks - бұл қасиет кестенің мәндерінің дұрыстығын тексереді.
Бұл бөлімнің оң жақ терезесі 1.2 – кестеде көрсетілген және өрістік типіне
қарай өзгеріп отыруы мүмкін:
1.2-кесте
Required Field Бұл идентикаторда әрбір жазбада керекті жолдар
белгілену керек.
Minimum мәннің минимумы. Бұл қасиетті сандық өріске берген
тиімді.
Maximum Мәннің максимумы. Бұл қасиетті сандық өріске берген
тиімді.
Default Бұл қасиетті сандық және логикалық өрістерге, ал
кейбір жағдайда символдыққа қолдану тиімді.
Picture Енгізілетін мәннің түрін көрсетуге болады. Мысалы,
телефон номерінің шаблоны ( ##-##-## ).
Assist Бұл батырма Picture түрін құруға көмектесетін
диалогтық терезені шақырады.

Кесте қасиетін беру
“+”-Autoincerement, 1 мөлшерге өсіп отыратын ұзын бүтін сан. Тек оқуға
арналған. Өшірілген кезде қалған өрістердің мәні өзгермейді.
“A”-Alpa, жолдық өріс.
“S”-Short, қысқа сандар тізбегі.
“D”-Date, Мезгілді көрсетеді.
“L”-Logical, логикалық өріс.
“I”-Long integer, ұзын сандар тізбегі.
Енді төмендегі терезеге назар аударсақ, одан біз кестедегі өріске
берілген қасиеттерді көре аламыз:

Table Lookup- көру терезесі
Table Lookup – бұл бөлім берілген кестенің өрісін басқа көрсетіліп отырған
кестенің өрісімен байланысын көрсетеді. Бұл терезеде драйверлер мен
пвседонимдерді қолдана аламыз. Table Lookup таңдап алғанда терезеде Define-
анықтау кнопкасы ғана көрініп тұрады. Осы кнопканы басып келесі терезені
ашамыз:

Drive ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.