Қазақ тілін мәдениеттаным бағытында оқытудың әдістемесінің ғылыми негіздері

Пән: Педагогика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 57 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ 3

1. ҚАЗАҚ ТІЛІН МӘДЕНИЕТТАНЫМ БАҒЫТЫНДА ОҚЫТУ ӘДІСТЕМЕСІНІҢ ҒЫЛЫМИ НЕГІЗДЕРІ 8

1. 1 Мәдениеттаным бағытында оқытуды білім берудің негізгі тұғырлары мен ұғымы 8

2. ҚАЗАҚ ТІЛІН МӘДЕНИЕТТАНЫМ БАҒЫТЫНДА ОҚЫТУДЫҢ ӘДІСТЕМЕСІНІҢ ҒЫЛЫМИ НЕГІЗДЕРІ 11

2. 1 Қазақ тілін оқыту әдістемесінің жай-күйіне шолу 11

2. 2 Қажетті тілдік минимум және оны оқыту әдістері 18

2. 3 Мәдениеттаным бағытында оқыту барысында қазақ тілінен студенттер орындайтын жаттығулар түрлері 23

2. 4 Мәдениеттаным бағытындағы оқу үдерісінде ұсынылатын

сабақ үлгілері 38

2. 5 Оқу материалдарын эксперименттен өткізу және оның

нәтижелері 41

ҚОРЫТЫНДЫ 57

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 59

КІРІСПЕ

«Бүкіл қоғамымызды топтастырып отырған мемлекеттік тіл ретінде қазақ тілін оқыту сапасын арттыру қажеттілігіне ерекше назар аударғым келеді.

Халықаралық тәжірибелерге сүйене отырып қазақ тілін оқытудың қазіргі заманғы озық бағдарламалары мен әдістерін әзірлеп, енгізу қажет. Мемлекеттік тілді тиімді меңгерудің ең үздік, инновациалық әдістемелік, тәжірибелік оқу құралдарын, аудио- бейнематериалдарды әзірлеу керек». Н. Ә. Назарбаев. 2007' жылдың 6 ақпанындағы Жолдауынан. (1)

Қазіргі заманда Қазақстанның әлеуметтік жаңаруы, әлемдік және еуропалық мәдени білім беру кеңістігіне енуі полилингвальды білім беру тәжірибесіне негізделген.

Полилингвальды білім беруді біз студенттердің бірнеше тілдер арқылы әлем мәдениетіне бейімделу мақсатына бағытталған процесс деп түсінеміз және оқытылып жатқан тілдер арнайы білімдерді, әр түрлі елдер мен халықтардың әлеуметтік, мәдени-тарихи тәжірибелерін игеру тәсілдері ретінде көрсетіледі.

Адамдардың қазіргі өмір жағдайларымен байланысуы тарихи және қазіргі этникалық айырмашылықтарынан көрінеді. Соның төңірегінде дәстүрлік және орын басушылық принципі сақталып келе жатыр. Бұл мәселелер басқа елдерге қарағанда, жас елдерде, соның ішінде Қазақстанда ерекше орын алады.

Өткен ғасырдағы бірыңғайлы білім беру жүйесі Қазақстанның халықтарын ғана емес, сонымен қатар басқа да халықтарды этно-мәдени қанағатсыздығына соқтырды. Шынында да сол кездегі білім беру жүйесі нақты стратегиялық мақсаттарды алға қойды. Сауатсыздық жойылды, орта білім базасы енгізілді. Бірақ 90-шы жылдарда халықтардың тілдерінде, мәдениетінде қайшылықтар кездесті, салт-дәстүрлер, әдет-ғұрыптар ұмытыла бастады. Жас ұрпақта тарихқа және өз халқының тағдырына тіліне, мәдениетіне жатырқау, немқұрайлы қатынастар қалыптаса бастады.

Сол себепті Қазақстанның бірінші тәуелсіздік жылдарында өзінің тарихи тамырларын іздеуге, өз ана тілін ұғынып, игеруіне ұмтылыс пайда болды. Бірақ бұл мәселені шешу этномәдениеттік білім беру арқылы жүзеге асатындығына көз жеткізілді.

Қазақстан халықтарының кіші ассамблеясында Н. Ә. Назарбаев былай деді: «Біздің еуразиялық тамырларымыз шығыстық, азиялық, батыстық, еуропалық ағындарды біріктіруге және теңдессіз қазақстандық полимәдениеттілікті дамыту нұсқасын жасау мүмкіндігін береді»(2) . Қазақ халқы өзінің ділімен, ғасырлық дәстүрімен, ақ көңілділігімен басқа мәдениет пен дәстүрлерге ашып және айқын болып келеді.

Полимәдениеттілік тәрбие интернационалды тәрбиемен ұқсас, сол себепті интегралды түрдегі сабақтарда біз тек қатынас жасау мүмкіншілігін ғана емес, сонымен қатар қазіргі әлем туралы өмірлік ой-өріс түсінігін дамытамыз.

Қазақ тілін оқыту мәселесі қоғамдағы саяси жағдайларға байланысты әр түрлі деңгейде қарастырылып келеді. XX ғасырдың бірінші ширегінде қазақ елінде өз ана тілін оқытудың сапасын арттыру мәселесінде ғалымдар А. Байтұрсынов, М. Жұмабаев, М. Дулатов, Қ. Жұбановтар өз оқулықтары мен оқу құралдарын ұсынды.

А. Байтұрсыновтың бірнеше еңбектері қазақ тілін оқыту әдістемесі бойынша жазылған алғашқы ғылыми зерттеулер болып табылады.

1930 жылдардан бастап қазақ тілін оқыту мәселесі біршама қолға алынып, оқыту бағдарламалары жасалына бастады.

Қазақ тілінің лексика саласын оқытудың негізі туралы пікірлерді Қ. Жұбанов, Қ. Ұйықбаев, Ә. Болғанбаев, Ғ. Қалиев сияқты ғалымдардың еңбектерінен көруге болады.

Қазақ тілін оқыту мәселесіне арналған ғалымдардың еңбектеріне тоқталар болсақ, С. Жиенбаевтың "Қазақ тілі методикасы" атты еңбегі де қазақ тілін оқыту әдістемесіне қатысты жазылған тұңғыш зерттеулердің бірі болып табылады. Бұл кітабында әдіскер сабақ берудің түрлі әдістеріне тоқтала отырып, қазақ тілін орыс тілді аудиторияға оқытудың басты қағидалары сөйлеуге үйрету, тіл дамыту жолдарын көрсетеді.

Ш. Х. Сарыбаев көптеген мақалларымен бірге қазақ тілін орыс бөлімдерінде оқытуды тұңғыш зерттеген ғалым. Ол "Методика преподавания казахского языка в русской школе" атты кандидаттық диссертациясын қорғаған.

Қазақ тілін орыс аудиторияларында оқыту әдістемесі әр кезеңде өз сұранысына қарай зерттеле бастады. Осы салада құнды еңбектер жазған ғалымдарымызды атап айтатын болсақ, Н. Оралбаева, Ж. Адамбаева, Ф. Оразбаева, Б. Құлмағамбетова, Ә. Исабаев, Т. Аяпова, А. Алдашева т. б.

Сондай-ақ, осы саланың өзекті мәселелері туралы, яғни қазақ тілін орыс бөлімдерінде оқытудың әр түрлі жолдары А. Құндақованың, К. Жақсылықованың, Қ. Қадашеваның, С. Дүйсенованың ғылыми-зерттеу жұмыстарында қарастырылған.

Қазақ тілін оқыту әдістемесі жаңа технологиялармен толығып отырумен қатар сөйлесім әрекетінің тілдесім түрі арқылы да жүзеге асады. Мемлекеттк тілдің атқаратын функциясы мол. Әрбір тіл үйренушінің қоғамдық-әлеуметтік ортаға сай мамандыққа қатысты дәрежеде тілді меңгеруі үшін оның коммуникативтік қызметіне жете көңіл бөлу қажет. Осыған орай қазір қазақ тілін Қазақстандағы орыс бөлімдерінде оқитын студенттерге оқыту әдістемесінің маңызы бұрынғыдан да арта түсуде. Осы ретте тілдерді қолдану мен дамытудың 2001-2010 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасына сәйкес мемлекеттік тілдің әлеуметтік-коммуникативтік қызметін кеңейту мен нығайту бағытындағы жұмыстарға атсалысу - тіл саласында қызмет етіп жүрген әрбір азаматқа парыз.

Мемлекеттік тілдің мәдениетті сабақтастыра отырып меңгерілуі бүгінгі таңда орыстілді дәрісханаларда оқыту арта түсіп, тілдік қатынастың жүзеге асу ұстанымында ерекше мәнге ие болып отыр, сондықтан қазақ тілін оқыту әдістемесінде оқу орындарында қазақ тілін меңгерту мәселесі арнайы қарастыруды қажет етеді.

Қазақ тілін оқыту әдістемесі - өзіндік қалыптасу тарихы бар, теориялық негізі қалыптасқан, белгелі бір жүйеге келген ғылым. Басқа ұлт өкілдеріне қазақ тілін оқыту әдістемесі ілімінің теориялық негізі үнемі толықтырылып, жаңартылып отырылуы табиғи заңдылық. Бүгінгі таңда жаңа технологиялар арқылы оқытудың әр түрлі жолдары іске асырылып отыр. Бұл қазақ тілін орыс бөлімінде ұтымды әрі жедел оқытуға мүмкіндік береді.

Қазақстанның әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті 50 елдің қатарына кіру стратегиясы жоспарланып отырған Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың 2006 жылдың наурызындағы Жолдауындағы: « . . . біз қазақ халқының санғасырлық дәстүрін, тілі мен мәдениетін сақтап, түлете береміз. Сонымен қатар ұлтаралық және мәдениетаралық келісімді, біртұтас Қазақстан халқының ілгері дамуына қамтамасыз етеміз, - деген аталы сөздер қазақ тілін мәдениетаралық достық пен келісім тіліне айналдыра отырып оқытатын әдістемемізге тұғыр болып алынады [1] .

Зерттеу жұмысының өзектілігі Қазақстан Республикасы дамыған, бәсекеге қабілетті елуліктің қатарына ену туралы бағытты ұстануы арқылы әлеуметтік өміріміздің барлық саласының қарқынмен дамуына жаңа серпін беріп отыр. Дүниежүзілік білім беру жүйесіне ену дегеннің өзі дүниежүзілік оқыту әдістемесінің озық идеяларын негізге алу деп түсінеміз. Сондықтан да біз зерттеп отырған қазақ тілін мәдениеттанымдық бағытта оқыту әдістемесі -осы заман талабының үдесінен шығатын оқыту жүйесі болып табылмақ.

Бүгінгі күннің негізгі талабы оқу мен тәрбие жүйесін толық тіл үйренушінің ішкі мүмкіншіліктеріне сай дамытуға бағытталып отыр. Осы ретте білім беру саласына әдістеме және оқыту әдіс-тәсілдерімен бірге толық нәтижеге жылдам жеткізуді мақсат ететін оқытудың инновациялық технологиялары да енгізіліп отыр. Мәдениеттанымдық бағытта оқыту әдістемесі студенттерге қазақ тілінің ішкі құрылымы мен сыртқы жүйесін меңгертуде үлкен орын алады.

Бүгінгі таңда қазақ тілін жоғары оқу орындарында оқитын орыс және өзге ұлт өкілдеріне үйрету мәселесі жайлы әдістеме ғылымында көптеген құнды еңбектер мен қорғалған диссертациялық жұмыстар бар. Қазақ тілін оқыту әдістемесінің зерттелуінде құнды пікірлер айтып, оның дамуына қомақты үлес қосқан А. Байтұрсынұлы, К. Кеменгерұлы, Т. Шонанұ ж, Ш. Х. Сарыбаев, С. Жиенбаев, Қ. Басымов, Ы. Маманов, Х. Арғынов, Н. Оралбаева, Ә. Исабаев, С. Р. Рахметова, қазақ тілін екінші тіл ретінде оқытудың арнайы әдістемесі, ауызша сөйлеуге үйрету мәселелері жөнінде зерттеу жүргізген Қ. Қадашева, Ф. Ш. Оразбаева, Р. Шаханова, К. Жақсылықова, А. Қыдыршаев, З. Бейсембаева, Ж. Сүлейменова, орта мектепте ана тілін оқыту әдістемесіне қатысты С. Рахметова, А. Жаппаров, Н. Құрманова, Н. Шадиева, т. б сияқты ғалымдар еңбектері әдістеме ғылымына үлкен жаңалықтар алып келді деуге болады.

Тілді екінші тіл ретінде оқыту мәселесі ресей ғалымдарының еңбектерінде терең қарастырылған, мысалы арнайы оқулықтар мен бағдарлама дайындау мәселесі (Н. Д. Гальскова, А. Н. Щукин және т. б), екінші тіл ретінде оқыту теориясы жөніндегі зерттеу еңбек (И. Л. Бим және А. М. Сурыгин), екінші тіл ретінде оқытудағы тілдердің бір-біріне ықпалы (тасымал, интерференция) жайында (А. Е. Супрун, Н. А. Пашковская, Г. П. Цыганенко, Н. К. Месяц, т. б), екінші тіл ретінде оқытуда қолданылған тиімді әдіс-тәсілдер мен технологиялар жөнінде (А. Акишина, В. Г. Костомаров, О. Д. Митрофанова және т. б) ғалымдардың еңбектері бар.

Мәселенің маңыздылығы ескеріліп, зерттеу жұмысымыз қазақ тілін өзгетілді студенттерге мәдениеттанымдық бағытта қатысымдық тұрғыдан оқыту әдтстемесіне арналады. Бұл айтылғандар зерттеу тақырыбының күрделілігінің, өзектілігінің, ғылыми және тәжірибелік жағынан маңыздылығының дәлелі бола алады. Қарастырылып және зерттеліп отырған мәселенің ғылыми негіздерін айқындау және қазақ тілін мәдениеттанымдық бағытта оқыту барысында теориялық ұғым қалыптастырудың ерекшеліктерін ескеру және олардың мазмұндарын белгілеп айқындау қазақ тілінің ішкі құрылымын меңгеріп, оны коммуникативтік бағытта, яғни қажетті деңгейде қолдану дағдысын қалыптастыруға зор мүмкіндік береді.

Зерттеу нысаны - өзгетілді студенттерді мәдениеттаным бағытында оқыту әдістемесі арқылы қазақ тілін үйрету.

Зерттеу пәні - қазақ тілін мәдениеттанымдық бағытта оқыту әдістемесі.

Зерттеу жұмысының мақсаты - қазақ тілін өзгетілді студенттерге мәдениеттанымдық бағытында оқыту әдістемесінің негіздеріне шолу жасап, білік-дағдыларын дамытуға арналған жаттығулар жүйесін ұсыну.

Зерттеу жұмысының міндеттері:

- қазақ тілін өзгетілді студенттерге мәдениеттанымдық бағытта оқытудың тиімді әдістемесін айқындау және арнайы мәтіндер жүйесін іріктеу; жаттығулар жүйесін жасау;

- ұсынылып отырған оқу материалдарының тиімділігін эксперимент арқылы анықтау.

Зерттеудің ғылыми жаңалығы:

- мәдениеттанымдық бағытта оқыту әдістемесінің қағидаларын негізге ала отырып, оқытушы мен студенттің оқу-таным қызметінде «субъект-субъект» қарым-қатынасы бойынша ізденім жұмысын жүзеге асыру жолдарын негіздеу;

- өзгетілді студенттерге мәдениеттанымдық ұғым қалыптастыруға арналған білім мазмұны талданып, арнайы жаттығулар жүйесін жасаудың ғылыми негіздері анықталады;

- сабақ үлгілерін ұсынумен айқындалады.

1. ҚАЗАҚ ТІЛІН МӘДЕНИЕТ БАҒЫТЫНДА ОҚЫТУ ӘДІСТЕМЕСІНІҢ ҒЫЛЫМИ НЕГІЗДЕРІ

Қазақ тілі - Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілі. Қазақ тілінің мемлекеттік мәртебе алуы - елдің саяси-әлеуметтік, экономикалық дербестікке ие болғандығының жарқын көрсеткіші. Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған Мемлекеттік бағдарламасы [3] білім беру жүйесін сапалы дамытуда маңызды орын алады. Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңында қазіргі замандағы білім беру жүйесінің жаңа технологиялармен қамтамасыз етілуі міндеттелген [4] . Қазақстан Республикасы тәуелсіздік алғаннан бергі уақытта қазақ тілін өзгетілді мектептер мен дәрісханаларда оқыту мәселелері терең зерттеліп, көптеген әдістемелік жаңалықтар оқыту үдерісіне енгізілді [5] .

Ғылым мен техниканың дамуы, қоғамның өсіп-өркендеуі, еліміздің өркениетті елдердің қатарынан орын алуы мен өзге елдермен саяси-экономикалық, мәдени қарым-қатынастар орнатуы қазақ тілін оқыту әдістемесіне де жаңа міндеттер жүктейді. Сондықтан да біз қарастырып отырған қазақ тілін мәдениеттаным бағытында оқыту әдістемесі осы заман талабынан туындаған оқыту жүйесі болып табылады. Мәдениеттаным бағытында оқыту дегеніміз - тілді оқыту үдерісінде арнайы іріктелген тілдік мәліметтер арқылы сол тілді тұтынушы халықтың саяси-экономикалық, әлеуметтік даму жағдайы, тарихы, салт-дәстүрі мен мәдениеті, рухани құндылықтары жайлы мәлімет бере отырып, тілді қатысымдық бағытта оқыту әдістемесі.

Осы негізде зерттеу жұмысының бірінші тарауында қазақ тілін өзгетілді студенттерге мәдениеттаным бағытында оқыту әдістемесінің әлеуметтік, әлеуметтік-лингвистикалық, психологиялық, мәдениеттанымдық, дидактикалық негіздері, тәрбиелік тұғырлары қарастырылады.

1. 1 Қазақ тілін мәдениеттаным бағытында оқытуды білім берудің негізгі тұғырлары мен ұғымы

Қазақстан Республикасының Президенті Қазақстан халқына Жолдауында қазақ халқының, қазақстандықтардың өмірін сапалы тұрғыдан дамыту, еліміздің әлеуметтік-экономикалық дамуы жолдарын айқындап беріп отыр. Қазақстанның әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті 50 елдің қатарына кіру стратегиясы жоспарланып отырған Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың 2006 жылдың наурызындағы Жолдауында «Осы заманғы білім беруді дамыту, кадрлардың біліктілігі мен оларды қайта даярлауды ұдайы арттыру және Қазақстан халқы мәдениетінің одан әрі өркендеуі» деп аталатын төртінші басымдықта осы заманғы білім беру және білікті мамандар даярлау жүйесін дамытудың жолдары нақты көрсетіліп беріледі. Жолдауда: «Қазақстан бүгінгі таңда әлеуметтік-экономикалық жаңару мен саяси демократияландырудың жаңа кезеңіне қадам басқалы түр», - деп атап көрсетілген [1] . Қазақстан Республикасының Президентінің 2004 жылғы 11 қазандағы №1459 жарлығымен бекітілген "Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған мемелекеттік бағдарламасында" мемлекеттік тілді басым дамыту мәселесі басты нысан ретінде көрсетілген [1] .

Қазақ тілін мемлекеттік тіл ретінде оқыту арқылы Қазақстан Республикасының тарихы, мәдениеті, экономикасы, болашақ даму жолы, қазақ халқы мен Қазақстандықтар туралы білім беру арқылы Қазақстандық студенттердің адамдық, азаматтық тұлғасы қалыптасу мәдениетіне үлкен ықпал жасалады. Қазақстан Республикасы дүниежүзілік алдыңғы қатарлы 50 елдің қатарына кіру мақсатын алдына қойып отыр. Сондай үлкен мақсатқа жетудің бір қыры - үздіксіз білім беру концепциясын жүзеге асыру болып келеді. Бұл - әрбір Қазақстандық тұрғынның кез-келген бір білім алу формасымен қамтамасыз етілуіне жағдай жасау. Осындай үлкен жолға түскен Қазақстандық білім беру жүйесінің қазіргі шеше алмай отырған күрмеуі мол тұстары да аз емес. Оның бір көрінісін адамзаттың мәдениет пен қоғамдық дамудағы қол жеткізген нәтижелері және бұқараның мәдени даму барысы арасындағы қатынастан көре аламыз.

Қазақ тілін оқыту - білім беру тұтастығының бір бөлшегі болса, тұтас білімді де, оқытуда, тәрбиелеу де жинақталған адамзаттық мәдениет жетістіктері қазақ тілін оқыту үдерісіне де тән болады. Біз нақты түрде орыстілді аудиторияда қазақ тілін оқытуды зерттеу нысаны етіп алып отырмыз. Дәл осы яғни қазақ тілін оқыту процесінің орыстілді студенттердің Жеке тұлға, Адам, Азамат ретінде қалыптасуына мүмкіндік жасайтын әдістері мен жолдарын анықтау үшін, қазақ тілін оқыту әдістемесінің әлеуметтік негіздері анықталуы аса маңызды.

Зерттеу тақырыбындағы "тілдік мәдениет" ұғымы мәдениеттанумен тығыз байланысты екені белгілі.

Ең алдымен, қазақ тілінің - танымдық, коммуникативтік ерекшеліктерін қазақ тілінен берілетін білім мазмұнына мол етіп енгізе отырып, Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілі мәртебесіне жету жолы мен солай ету қажеттілігін ұғындыру жолы ұсталынады. Қазақстан Республикасының мәртебесін биік ұстау үшін қазақ тілін өзгетілді аудиторияда оқытуда патриоттық, отансүйгіштік, атамекенді қадірлеу қасиеттерінің қалыптастырылуы бірінші кезекке қойыдады.

Екіншіден, қазақ тілін өзгетілді студенттерге оқытуда халықтар арасындағы әлеуметтік-мәдеңи үдерістердің, оның ішінде білім беру саласындағы үдерістердің жағдайы мен қозғалысы танылуы көзделеді.

Үшіншіден, қазақ тілін мәдениеттаным бағытында оқыту барысында Қазақстан Республикасының Тәуелсіз мемлекет болып қалыптасу, өсу жылдарындағы (1991-2006 жж. ) саяси-қоғамдық, әлеуметтік-экономикалық, мәдениет салаларына байланысты білім мазмұнын меңгерту жолдарының танылу міндеті қойылып отыр. Қазақ тілін мәдениеттаным бағытында оқытудың әлеуметтанымдық негіздерін анықтау мәдениеттанумен, педагогикамен, психологиямен, қазақ тілін оқыту әдістемесімен тығыз байланыста қарастырылады.

Қазақ тілін өзге тілді аудиторияда оқыту әдістемесінде соңғы жылдары жаңа бағыттарды зерттеген еңбектер көбейіп келеді. Ол еңбектердің құндылығын әдістемелік жүйені байытқан үйлесімімен ғана бағалауға болмайды деп ойлаймыз. Олардың мазмұнындағы әдіснамалық-теориялық негіздердің жан-жақтылығы мен тереңдігі қазақ тілін оқыту әдістемесінің ғылым саласы ретінде қалыптаса, нығая, дами түсуіне үлкен серпін берген күш деп санаймыз. Қ. Қадашева қазақ тілін деңгейлік жүйемен оқыту әдістемесінің ғылыми негіздерін зерделей келе, "Ана тілі", "екінші тіл", "шет тілі" және оларды оқыту мәселелері жөнінде педагогикалық және әлеуметтік үлкен мәселелерді анықтайды [5] . Ф. Ш. Оразбаева қазақ тілін оқыту әдістемесінде Е. И. Пассовтың идеясын тиімді қолданудың практикалық қана емес, әдіснамалық негіздерін де терең талдайды [6] . Р. Шаханова қазақ тілін оқытудың әлеуметтік мәселелерін кең практикалық тәжірибе арқылы танытады. Яғни нақты техникалық білім беру саласында қазақ тілін оқытудың негіздерін практикалық бай материалдарды пайдалану арқылы анықтайды [7] .

2. ҚАЗАҚ ТІЛІН МӘДЕНИЕТТАНЫМ БАҒЫТЫНДА ОҚЫТУ ӘДІСТЕМЕСІНІҢ ҒЫЛЫМИ НЕГІЗДЕРІ

2. 1 Қазақ тілін оқыту әдістемесінің жай-күйіне шолу

Әдістеме ілімінің мақсаты: әлемдік білімдендіру кеңістігіне бағытталған қазақ тілін оқытудың полидеңгейлі әдістемесінің дамуына жағдай туғызу; қазақ тілін орыс мектептерінде, өзге ұлт өкілдеріне оқытудың әдістемелік позицияларын бекіту; қазақ тілін оқыту әдістемесі пәнінің қазіргі оқыту үрдісіне қойылатын талаптарға сәйкестігін қалыптастыру. Жаңа XXI ғасырдағы әлемдік өзгерістер білім беру кеңістігінде де жаңа талаптар тудырып, елімізде қазақ тілін оқыту әдістемесінің мәселелерін жаңа заман талаптарына, әлеуметтік сұраныстарға сай ұйымдастырылуын айқын белгілеп отыр.

Қазақстан Республикасының Білім туралы Заңында: «Білім беру жүйесінің басты міндеті - ұлттық және жалпыадамзаттық құндылықтар, ғылым мен практика жетістіктері негізінде жеке адамды қалыптастыруға, дамытуға және кәсіби шыңдауға бағытталған білім алу үшін қажетті жағдайлар жасау, » - дей отырып, басым міндеттерінің бірі ретінде «жеке адамның шығармашылық, рухани және дене мүмкіндіктерін дамыту, адамгершілік пен салауатты өмір салтының берік негіздерін қалыптастыру, жеке басының дамуы үшін жағдай жасау арқылы интеллектін байыту» - деп көрсеткен [4] .

Ата-бабамыздың ұрпағына мұра еткен бар асылының қаншама ғасырлар бойы өшпей, жалғасып келе жатқаны - тіл құдіреті мен танымының тереңдігінің көрінісі. Адам баласының өз тіршілігінде көрген-білгенінен тоқып-түйгенін ойлап-толғап, қорытып, келешек ұрпағына мирас етіп қалдыратыны - табиғи заңдылық. Бабаларымыздан қалған мәдени мұраларымыз бен баға жетпес құндылықтарымыздың ұрпақтан-ұрпаққа беріліп, жалғасын табуда ана тіліміздің ролі зор. Еліміздің егемендік алып, қазақ тілінің мемлекеттік дәрежеге ие болуына орай барлық жоғары оқу орындарында, мектептерде, колледждер мен лицейлерде қазақ тілін ана тілі ретінде, екінші тіл ретінде, шет тілі ретінде оқыту жұмыстары жүзеге асырыла бастады. Қазақ тілін оқыту әдістемесі өзіндік тарихы бар ғылым саласы.

XIX ғасырдың екінші жартысында педагогикалық ой-пікірлерді дамытқан қазақ халқының ғұлама ғалымдары Ш. Уәлиханов, А. Құнанбаев, Ы. Алтынсарин, Ш. Құдайбердиев бастаған ағартушылық қызметті XX ғасырдың басында жалғастырған ғалымдар М. Жұмабаев, А. Байтұрсынов, Ж. Аймауытов, М. Дулатов, Т. Шонановтар болды. Тұңғыш рет ана тілінде оқулық жазған көрнекті педагог Ы. Алтынсарин алғашқы оқулығы - «Қазақ хрестоматиясы» [8] . Ы. Алтынсариннің көздеген мақсаты баланы адамгершілікке, бауырмалдыққа, еңбексүйгіштікке, әсемділікке тәрбиелеу болды.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.