Қазақстан Республикасының салық жүйесі: реформалар және жағдайын талдау

Жоспар

Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3

1Салық жүйесінің теориялық аспектілері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
1.1 Салықтардың пайда болу алғышарттары және экономикалық мәні ... ... 5
1.2 Салық салу функциялары және принциптері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .6
1.3 Салық салудың шетелдік тәжірибесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .10

2 Қазақстан Республикасының салық жүйесі: реформалар және жағдайын талдау ... ... ... .15
2.1 Қазақстан Республикасындағы салықтық реформаларға салыстырмалы талдау ... ... ...15
2.2. Қазақстанның салық жүйесінің жағдайын экономикалық талдау ... ... .18
2.3. Салықтардың бюджет кірістерін қалыптастырудағы ролі ... ... ... ... ... .21

3. Қазақстан Республикасының салықтар және салық салудың проблемалары және жетілдіру жолдары ... .25
3.1. Салық салудың Қазақстандағы динамикасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...25
3.2. Салық салуды мемлекеттік тұрғыдан қолдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..29

Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 33
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 35
Қосымшалар

Пән: Салық
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 34 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3

1Салық жүйесінің теориялық аспектілері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 5
1.1 Салықтардың пайда болу алғышарттары және экономикалық мәні ... ... 5
1.2 Салық салу функциялары және
принциптері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .6
1.3 Салық салудың шетелдік
тәжірибесі ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... 10

2 Қазақстан Республикасының салық жүйесі: реформалар және жағдайын
талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .15
2.1 Қазақстан Республикасындағы салықтық реформаларға салыстырмалы
талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .15
2.2. Қазақстанның салық жүйесінің жағдайын экономикалық талдау ... ... .18
2.3. Салықтардың бюджет кірістерін қалыптастырудағы
ролі ... ... ... ... ... .21

3. Қазақстан Республикасының салықтар және салық салудың проблемалары және
жетілдіру
жолдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .25
3.1. Салық салудың Қазақстандағы
динамикасы ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ..25
3.2. Салық салуды мемлекеттік тұрғыдан
қолдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... .29

Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ..33

Пайдаланылған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ...35

Қосымшалар

Кіріспе
Қоғамда қаржы ғылымының дамуымен бір мезгілде бірте-бірте салық
салудың табиғатына, проблемалары мен әдістеріне ғылыми-теориялық көзқарас
қалыптасуы жүрді. Бірде бір экономикалық мектеп, бірде бір қаржы теориясы
фискалитет мәселелеріне назар аудармай өте алмайды. ХІХ ғасырдың екінші
жартысында көптеген мемлекеттер ғылыми танымдарды практикада қолдануға
талпыныстар жасады. Сонымен қатар, адамзат қазіргі уақытқа дейін идеальды
салық жүйесін ойлап тапқан жоқ. Қаржы ғылымы қазір де көптеген салық
мәселелеріне бір ыңғай жауап бере алмайды, ал тұрақты салық реформалары
барлық дамыған елдерде салық салу жүйеінің әділ, негізді, өлшемді негізін
құрудың перманентті процесі туралы мәлімдейді.
Салықтар–мемлекет белгілейтін, белгілі бір мөлшерде және мерзімде
алынатын міндетті төлемдер. Салықтардың экономикалық мәні өз қызметін
жүзеге асыру үшін мемлекетте жинақталатын ұлттық табыстың бөлігін
білдіреді. Салықтар қаржының маңызды категорияларының бірі болып табылады.
Салықтар мемлекетпен бірге пайда болды, оның өмір сүруінің негізі болып
табылады. Адамзат дамуының барлық тарихында салық нысандары мен әдістері
мемлекет сұранысына және қажеттіктеріне қарай өзгеріп, жаңартылады.
Салықтар өзінің ең үлкен дамуына тауар-ақша қатынастарының жүйесінде
жетілді.
Салық салу қағидаларына мыналар жатады:
1) әділдік қағидасы екі тұрғыда қарастырылады:
а) горизонталды әділдік-салық төлеушілердің табысына бірдей шарттарда, бір
түрде салынуы тиіс;
ә) вертикалды әділдікті сақтау салық табыстың бөлігін қайта бөлу үшін
дифференциалды ставкаларды пайдаланып, прогрессивтік шкаламен салынуы тиіс.
2) қарапайымдылық қағидасы. Салық механизмі салық төлеушіге түсінікті әрі
қарапайым болуы керек.
3) жеңілдіктердің минималды мөлшері. Жеңілдіктер құндық пропорцияларды
бұрмалап және біле тұра салық салу субъектілерін тең емес жағдайларға
қояды.
4) салық салудың экономикалық бейтараптығы. Салықтар экономика мен
инвестицияның өсуіне, жұмыс істеуінің жақсаруына кедергі келтірмеу керек.
5) салық ставкаларының осы елдің экономикалық ынтымақтастық жөніндегі елдер
салықтарымен негізгі түрлері бойынша салыстырмалылығы.
Уақыт ағымының әсеріне, заман талабына сай қабылданған Салық
кодексінде келесідей мәселелерді шешуге басты назар аударылған.
Біріншіден, барлық шаруашылық субъектілеріне салықтандырудың тең жағдайын
жасау. Екіншіден, кейбір жекелеген категориядағы салық төлеушілерге
берілген жеңілдіктерді жою арқылы салық жүктемесін жеңілдету. Үшіншіден,
салық заңдылығы жөніндегі барлық ережелер мен нормаларды тікелей қызмет
ететін заң мөлшерінде біріктіру. Төртіншіден, салық заңдылығының
тұрақтылығын қамтамасыз ету.Әрине, салық заңдылығында өзгерістер мен
толықтырулар болашақта да жүргізіліп отырылады. Өйткені экономикалық қарым-
қатынастар бір орында тұрып қалмайды, ол жаңа даму сатысына көшкен сайын
салық заңдылығының да сол экономикалық саясатқа сай өзгертіліп отыруы
керек.

1. Салық жүйесінің теориялық аспектілері
1.1 Салықтардың пайда болу алғышарттары және экономикалық мәні
Салықтар-қайтарусыз және қайтымсыз сипаттағы белгілі бір мөлшерде
мемлекетпен заңды түрде бекітілген бюджетке төленетін міндетті төлем.
Салықтар мемлекеттің құрылуымен бірге пайда болды және мемлекеттің өмір
сүруінің негізі болып табылады.
Қандай болмасын мемлекеттің болмысы мен өсіп-дамуын, өркениеті мен
әлеуметтік-экономикалық ахуалын оның орталықтандырылған қаржылық ресурсы-
мемлекеттік бюджетіне, осы бюджеттің қоғамдық-мемлекеттік маңызы бар
мүдделерге байланысты атқаратын роліне қарап сипаттауға болады.
Мемлекеттік бюджеттің қоғам және мемлекет тыныс-тіршілігіндегі ролі
мен маңызы Қазақстан Республикасының нарықтық дамуы мен егемендігінде
көрініс тауып отыр.
Мемлекеттік бюджет нарықтық экономика саясатын айтарлықтай жүргізуге,
индустриалдық-инновациялық даму стратегиясын ,ауылдық аумақтарды дамыту
бағдарламасын, экономика салаларындағы құрылымдық түрлендіруді іске асыруға
септігін тигізетін, ал бюджеттік құқық пен салықтық құқық әлеуметтік-
экономикалық, мәдени және саяси-әкімшілік даму аясына қуатты ықпал ететін
негізгі тетіктер болып табылады.
Қазақстан Республикасындағы біте қайнасқан қоғамдық және мемлекеттік
мүдделерді қаржыландырудың қайнар бұлағы, мемлекеттік қаржы-қаражаттардың
жүйеленген ағыны мемлекеттік бюджет болып табылады. Қазақстан
республикасындағы республикалық және жергілікті бюджеттер мемлекеттің
бюджет жүйесінің материалдық тетігі, қаржы жүйесінің орталық буыны,
Қазақстан Республикасы мемлекеттігінің атрибуты және оның егемендігінің
қаржылық негізі болып саналады, сондай-ақ мемлекеттік бюджет арқылы жалпы
ұлттық өнімнің тиісті қаржылық заң актілерінде көзделген бөлігі қайта
бөлініп, қоғамның әлеуметтік-экономикалық игілігіне пайдаланылады.
Мемлекеттің бюджеттің кірістеріне тек Қазақстан Республикасының тиісті
заң актілерінде белгіленген салықтар мен басқа да міндетті төлемдер жатады.
Қазақстан Республикасы бюджетттік жүйесінің ауқымында ұдайы жүзеге
асырылатын мемлекетті кбасқару басымды тұрғыдан республикалық бюджет пен
жергілікті бюджеттердің салықтық түсімдерін нақтылы айқындауды, сондай-ақ
аталған бюджеттердің салықтық кірістері бөлігін жоспарланған көлемде
қалыптастыруды көздейді.
1.2 Салық салу функциялары және принциптері

Мемлекетке алынатын барлық салық түрлерінің жиынтығы, олардың құрылуының
әдістері мен нысандары, салық қызметі органдарының мемлекеттің салық
жүйесін құрайды.
Салық жүйесі-көптеген салық түрлері, салық төлеушілер, салық жинау
әдістері, салықтық жеңілдіктерінің болуына байланысты күрделі модель болып
табылады.
Салықтарды әр түрлі принциптер бойынша бөлуге болады:
-мемлекет пен төлеушінің қарым-қатынастары және салық салу обьектісіне
байланысты; пайдалануы бойынша, салық жинаушы органы, экономикалық сипаты
бойынша.
Бірінші сипаты бойынша салықтар тікелей және жанама болып бөлінеді.
Тікелей салықтар табыс немесе мүлікке ғана (табысқа, пайдаға, мүлікке
және жерге салынатын салық) салынады. Тікелей салықтар өз кезегінде нақты
және жеке болып бөлінеді.
Нақты салық мүліктің пайдалану тиімділігіне емес,сыртқы сипатына
байланысты салынады; нақты тікелей салықтарға жер, мүлік, ақша капиталына
салынатын салықтар жатады.
Жеке салықтарда табыс қана емес, төлеушінің қаржылық жағдайы да
ескеріледі, мысалы отбасы жағдайы. Оған мыналар жатады: табысқа салынатын
салық, сый мен мұраға салынатын салық, жан басына және т.б. салықтар
Жанама салықтар-тауар, қызметтер бағалары арқылы алынады. Салық
сомаларының иесі тауар және қызметтерді өткізгесін мемлекетке тапсырылады.
Пайдалану сипаты бойынша салықтар жалпы және арнайы болып бөлінеді.
Жалпы салықтар мемлекетке түсіп, белгілі бір пайдалану барысында
тұлғасыздандырады. Арнайы салықтар белгілі бір мақсатқа ие болып келеді
(мысалы: әлеуметтік салық, зейнетақы төлемдері үшін пайдаланылады).
Салықты жинайтын және билейтін органына байланысты орталық және
жергілікті салықтар болып бөлінеді.
Обьектінің экономикалық сипаты бойынша салықтар табысқа және тұтынуға
салынатын салықтар болып бөлінеді: біріншісі-салық төлеушінің кез келген
обьектіден алған табысына салық салу, екінші жағдайда бұл тауарлар мен
қызметтерді тұтынғанда төленетін шығындарға салынатын салық.
Салық салу обьектісін есепке алу және бағалануы бойынша салық салудың
төрт тәсілі бар: кадастрлық, декларация бойынша, төлем көзіне байланысты,
патент бойынша.
Кадастрлық әдіске сәйкес салық салу және есепке алу қамтамасыз ету
обьектілерінің тізімі негізінде, оның табыс әкелу нормасын көрсете отырып,
нақты табысын ескермей жүзеге асады.
Салық төлеуші декларацияда табыс көлемін, керекті жеңілдіктерді,
шегерімдерді ескере отырып, салық сомасын есептейді.
Төлем көзіне байланысты салықты табысты алған жердегі бухгалтерия
есептеп төлетеді.
Патент негізінде салық әр түрлі қызметтен табыс алуға байланысты
бөлінеді. Бұл бойынша салық көлемін анықтау және ескеру өте қиын.
Салықтық есептің екі әдісі пайдаланылады: кассалық және есептеу әдісі.
Кассалық әдіске сәйкес табыстар мен шығындар жұмыстарды жүргізу кезінен
бастап қызметтерді, мүліктерді қабылдау және ол бойынша төлеу жүргізіледі.
Төлеу уақытынан тәуелсіз есептелетін есептеу әдісі бойынша табыстар мен
шығыстар жұмыс жүргізу уақытынан есептеледі.
Екінші әдіс-салық қызметтері үшін қолайлы және оны Қазақстанның барлық
салық төлеушілері қолданады. Оның төлеушілер үшін кемшілігі-салық
төлемдерін жеткізу уақытында болмаған жағдайдың өзінде төленіп, айналым
қаржыларының оқшаулануына әкеліп соғады.
Салық салу элементтеріне мыналар жатады: субьект, обьект, салық көзі,
салық салу бірлігі, салық ставкасы, квота, салықтық жеңілдіктер төлеу
мерзімі мен тәртібі, салық төлеушілердің құқықтары мен міндеттері, салық
төлеуге бақылау, салық заңдылықтарын бұзғаны үшін санкциялар.
Салық субьектісі-бұл заң арқылы салық төлеу міндеті жүктелген жеке
немесе заңды тұлға. Салық тасушылар-нақты салық ауыртпалығы түсетін соңғы
салық төлеушілер, яғни жеке тұлғалар.
Салық обьектісі-салық салудың негізі болатын ақшалай операциялар
қызмет көрсету, қызмет түрі, мүлік, табыс. Салық салу обьектісі болып,
сонымен қатар мүлікті беру, табиғи ресурстарды пайдалану, өнімге қосылған
құн, жұмыс және қызмет көрсету, қызмет түрі, мүлік, табыс. Салық
номенклатурасы өзінің бастауын салық обьектілерінен алады.
Салық көзі болып салық төленетін табыс; кейбір салықтар бойынша
обьектілері мен көздері сәйкес келеді; кейбір жағдайларда салық көзі болып
салық төлеу үшін төлеуші сататын мүлкінің бір бөлігі болуы мүмкін.
Нарықтық экономика жағдайында ставкалар салық төлеушілердің төлем
қабілеті мен жалпы мемлекеттік қажеттіліктерді ескеріп қолданылады.
Ставкалар заңды түрде белгіленіп, мемлекеттік бюджеттің әр жылына
байланысты қабылданғанда түзетілуі мүмкін.
Салық жеңілдіктері –заңды түрде төлеушілерді салық төлеуден толық не
жартылай босату. Салық жеңілдіктеріне мыналар жатады: төлеудің мерзімін
игеру және салық бойынша недоимканы сызып тастау.
Салық жинау және басқа да міндетті төлемдерді жинаудың дұрыстығына
бақылауды төлеушінің орналасқан немесе қызметінің орны орналасқан жағынан
мемлекеттік салық қызметі жүзеге асырады. Салық органдарының мақсаттары,
өкілеттігі, қызмет тәртібі, төлеушілер алдындағы құқықтарын бұзу жөніндегі
жауапкершілігі мемлекет заңдарымен анықталады.
Қазақстан Республикасының қазіргі салық жүйесі салықтарды құру мен
алудың нақтылы әдістерін анықтайды: салықтың тиісті элементтері арқылы
салық салудың тәртібін анықтайды.
Негізгі салық элементтеріне мыналар жатады: салық субьектісі, салық
салынушы, обьектісі, салық базасы, салық салудың өлшемі, салық
мөлшерлемесі, үлес, салықпұл, салық жеңілдіктері, салық төлеудің мерзімі
мен тәртібі, салық төлеушілер мен салық органдарының міндеттері мен
құқықтары, салықтарды төлеуді бақылау, салық заңнамасын бұзғаны үшін
санкциялар және басқалары.
Салық салынушылар-нақты салық ауыртпалығы түсетін жеке тұлғалар,
түпкілікті салық төлеушілер, яғни мемлекет азаматтары.
Мүлік пен іс-әрекеттер салық обьектілері және салық салуға байланысты
обьектілер болып табылады, олардың болуына байланысты салық төлеушінің
салықтық міндеттемесі туындайды.
Салықтың негізгі базасы мыналар болып табылады.
← табысқа салынатын салық. Бұған корпорациялық табыс салығы мен жеке
табыс салығы жатады.
← тауарларға салынатын салықтар. Олар қосылған құн салығы мен кеден
баждарын біріктіреді.
← капиталға салынатын салық. Оған жер салығы, мүлікке салынатын салық
және басқалары жатады.
1.3 Салық салудың шетелдік тәжірибесі

Германия екі деңгейге бөлінген мемлекеттік билігі бар федеративтік
мемлекет болып табылады. Осыған орай оның салық салу жүйесі федерацияның,
федерация мүшелері жерлердің және осы жерлердің құрамдас бөлігі болып
есептелінетін қоғамдастықтардың мүдделерін (бюджеттерін) көздей отырып
құрылғанын байқауға болады. Сонымен, Германияның салық жүйесі жалпы,
федералдық салықтар мен жерлердің және қоғамдастықтардың салықтарынан
тұрады. Жалпы салықтарға: еңбек ақыға салынатын табыс салығы, декларация
бойынша төленетін табыс салығы, корпорациялық салық, капиталдан алынатын
табыстарға салынатын салық, қосылған құнға салынатын салық, импорт
айналымнан алынатын салық жатады.
Федеральдық салықтарға: мұнай өнімдерінен, темекіден, спирт және арақ
өнімдерінен алынатын акциздер, сақтандыру салығы, жерлердің салықтарына,
автомобиль иелерінен алынатын салық, мүлік салығы, сырадан алынатын акциз,
мүлік салығы, шіркеулік салық, қоғамдастықтардың салықтарына, жер салығы,
кәсіпқойлық салық жатады.
Германияның салық жүйесінің ұтымдылығының жарқын көрінісі ретінде
мынандай жәйтті атап өтуге болады: салықтық кірістері айтарлықтай мол
Бавария, Вюртемберг, солтүстік Рейн- Вестфвалия жерлері онша дами қоймаған
Саксофония, Шлезвиг-Гольштейн жерлеріне өз қаржылық ресурстарының бір
бөлігін әрдайым беріп беріп отырады. Сонымен Германиядағы салықтар мына:
жеке тұлғаларға салынатын салық, корпорацияларға салынатын салық, қосылған
құнға салынатын салық, жер салығы, жер учаскесін сатып алу кезінде
төленетін салық, сақтандыру жарналары, мұраға және сыйға тартуға салынатын
салық, автомобильдік салық, кофеге, қантқа, минералдық майларға, арақ
шарап және темекі өнімдеріне салынатын акциздер. Германия аумағында мұнай
және газ өндіруді дамыту үшін алынатын кедендік баждар мен алымдар,
әлеуметтік сақтандыру қорына алынатын жарналар сияқты негізгі түрлерге
бөлінеді.
Салық салу туралы заңдар шығару, салықтарды алу және салықтық
түсімдерді пайдалану процестері Германияның Конституциясымен реттелінеді.
Федералдық билік органдарына кедендік баждар мен қаржылық монополияларға
қатысты заңдарды шығаруға байланысты айрықша құқық берілген. Қалған
салықтар мен алымдар бойынша бәсекелесу заңдары шығарылады. Осы заңдарды
шығару барысында кәсіпқойлық және жер салықтарына мұқият назар аударылады.
Бас кедендік басқармаларға және қаржылық басқармаларға бөлініп берілген.
Оны Бас кедендік басқармалар өз қызметтерін федералдық және
еуропалық қоғамдастық ауқымында жүзеге асыратын федералдық қаржылық
органдар болып табылады.
Ал қаржылық басқармалар жергілікті деңгейдегі салықтар мен кейбір
федерациялық салықтарды салуға ат салысады.
Өткен жүзжылдықта қалыптасып, құрылған Ұлыбританияның салық жүйесі
1973 және 1987 жылдары реформалауға ұшыраған болатын. Осы салықтық
реформаларды құрайтын негізгі шараларға: жеке табыс салығының төменгі
ставкасын 27-ден 20 пайызға дейін төмендету, тұрғылықты халыққа салынатын
табыс салығын, 20, 24 және 40 пайыз ставкалар мөлшерінде алу, ерлі-
зайыптылардың табыстарына бөлек салық салуды енгізу және тағы басқалар
жатқызылған еді.
Осы мемлекеттің орталық салықтарына: тұрғылықты халықтан алынатын
табыс салығы, корпорацияға салынатын табыс салығы, мұнайдан түсетін табысқа
салынатын салық, мұраға салынатын салық, қосылған құнға салынатын салық,
елтаңбалық, баждар және акциздер жатады.
Жергілікті салықтар жылжымайтын мүліктерге, зауыттар мен
фабрикаларға, жер учаскелеріне, тұрғын үйлерге дүкендерге және мекемелерге
салынатын салықтардан тұрады.
Ұлыбританияның салықтық заңдарының негізі ретінде: 1970 жылғы
халықтан және корпорациялардан алынатын табыс салығына қатысты заң актісін,
1979 жылғы қосылған құнға салынатын салыққа қатысты Актіні және 1996 жылғы
корпорациядан алынатн салыққа қатысты Актіні атап көрсетуге болады.
Британия парламентінің заң шығарушылық билігі және осыған орай салықтық
құзыреті Англияға Уэльске, Шотландияға және Солтүстік Ирландияға таралады,
Ұлыбританияның Үкіметі мен Қазынашылығы салық жүйесін басқаруды жүзеге
асырады.
Ал салық қызметін ұйымдастыруды жүзеге асыру міндеті үкімет
департаменттері: Ішкі кірістер басқармасы мен Баждар және акциздер
басқармасына жүктелген. Осы жерде айтылатын қызықты жағдай, елтаңбалық алым
ең ескі салықтар қатарына жатады, себебі ол салық салу жүйесіне 1694 жылы
енгізілген болатын.
Францияның салық жүйесіндегі салықтар табыс салықтары, тұтынуға
салынатын салықтар және капиталға салынатын салықтар болып аса ірі үш топқа
бөлінеді. Сонымен қатар Франциядағы салық салу көбінесе тұтынуға салынатын
салыққа бағытталған. Сондықтан Франциядағы фискальдық жүйедегі тікелей
салық салудың деңгейі төмен, ал жанама салықтардың деңгейі аса жоғары
болып табылады.
Францияның салық жүйесінің негізін құрайтын салықтар орталық және
жергілікті салықтар болып бөлінеді. Негізгі орталық салықтарға мыналар:
қосылған құнға салынатын салық, ақшалай капиталдардың табысына салынатын
салық, жылжымайтын мүліктерден түскен пайдаларға салынатын салық,
акционерлік компаниялардың пайдаларына салынатын салық, мұраға және сыйға
тартуға салынатын салық, капиталдың өсімінен алынатын салық, елтаңбалық
және тіркеу алымы, тіркеу салығы жатады.
Жергілікті салықтар жүйесіне мынандай келесідей салықтар мен алымдар:
тұрғын үйге салынатын салық, кәсіптік салық, жер салығы, құрылыс салынған
учаскелерден алынатын жер салығын, құрал-жабдықтарға салынатын арнайы
салықтар, тұрмыстық қоқыстарды жою үшін алынатын салық, рудниктерге
салынатын департаменттік және коммуналдық салықтар, ауыл шаруашылығы
палатасын ұстауға алынатын баж, сауда өнеркәсіп паластасын ұстауға алынатын
баж, автокөлік құралдарынан алынатын баж, көгалдандыру үшін салынатын салық
енгізілген.
Бүгнігі күнде Францияның салық жүйесі үш әкімшілік аумақтық бірліктер
жүйесін қамтиды. Оларға регион, департамент және коммуна жүйесі жатады.
Әрбір регион, департамент немесе коммуна өз ерекшеліктері мен
мұқтаждықтарына сай қосымша салықтар енгізуге құқылы. Мәселен, Иль-де –
Франс регионында құрал-жабдықтарға салынатын арнаулы салық бұрыннан
белгіленсе, әкімшілік аумақтық бірліктердің басшылары осы салықты Эссон, О-
де-Сен, Сен-э-Марнь, Сен-Дени, Валь-де-Марн, Валь-де-Уаз және Эвелин
департаменттерінде енгізе алады, сондай-ақ осы жайттер Кальвадос, Ор, Сен-
Маритин, Басс-Сен, Мерт-э-Мозеле, Басс-Ран, О-Ранн аумақтарында да әртүрлі
негіздерге байланысты қарастырылмауы мүмкін.
Франциядағы салық жүйесін басқаруды жүзеге асыратын бірден-бір орган
Экономика және Қаржы Министрлігі болып табылады.
Италияның салық жүйесінің айтарлықтай өзгеріске ұшырап, жаңадан
қалыптасуы 1973-1974 жылдары көрініс тапқан болатын және ол жанама
салықтардан гөрі тікелей салықтардың басымдылығымен ерекшеленген болатын.
Қазіргі кезде Италияның салық жүйесінің құрылымындағы салықтарға
мыналар: жеке тұлғалардан алынатын табыс салығы, заңды тұлғалардан алынатын
табыс салығы, жергілікті табыс салығы, мұраға және сыйға тартуға алынатын
табыс салығы, қосылған құнға салынатын салық, арнаулы акциздер, іскерлік
операциялардан алынатын салық, жерді иеленгені үшін алынатын салық,
көлік құралдарына салынатын салық, қоғамдық алаңдарды пайдаланғаны үшін
салынатын салы, жергілікті лицензиялық алымдар, мектептік салықтық алым
және тағы басқалар жатады.
Корпорациялық табыс салығының ставкасы бірыңғай 36 пайыз, ал
жергілікті табыс салығының ставкасы 16,2 пайыз мөлшерінде белгіленген.
Италиядағы салық салу жүйесі салық кодексіне негізделген. Ал салық қызметін
жүзеге асырушы бірден-бір орган Қаржы Министрлігі және оның аумақтық
бөлімдері мен басқармалары болып табылады.

2Қазақстан Республикасының салық жүйесі: реформалар және жағдайын талдау
2.1 Қазақстан Республикасындағы салықтық реформаларға салыстырмалы талдау

1991 жылға дейін, яғни КСРО ыдырағанға дейін елде көбінесе экономиканы
басқарудың әміршіл-әкімшіл жүйесіне, бағаларға қатаң мемлекеттік реттеуге
сәйкес келетін салық жүйесі қызмет етті. Бюджеттің басты кіріс көздерінің
бірі болған айналым салығы тіркелген бөлшек сауда және көтерме сатып алу
бағаларын қолдануға және мемлекеттік реттеп отыруға бағытталған болатын.
Қазақстан егенмендікке ие болғаннан кейін 1991-1995 жылдары қабылданған
бірқатар заңдарға сәйкес республикада жаңа салық жүйесі қалыптасты.
1991 жылғы желтоқсанның 25-інен бастап біздің елімізде тұңғыш салық жүйесі
жұмыс істей бастады. Ол Қазақстан Республикасындағы салық жүйесі туралы
заңға негізделді. Бұл заң салық жүйесін құрудың қағидаттарын, салықтар мен
алымдардың түрлерін, олардың бюджетке түсу тәртібін белгілеген алғашқы
құжат еді. Осы заңға сәйкес Қазақстанда 1992 жылғы қаңтардың 1-інен бастап
13 жалпы мемлекеттік салық, 18 жергілікті салықтар мен алымдар енгізілді.
Қазақстан Республикасының Үкіметі 1995 жылдың басында салық реформасының
ұзақ мерзімді тұжырымдамасын қабылдап, онда еліміздің салық жүйесі мен
салық заңнамасын бірте-бірте халықаралық салық салу қағидаттарына
сәйкестендіру көзделді. Осыған байланысты Салық және бюджетке төленетін
басқа да міндетті төлемдер туралы 1995 жылғы сәуірдің 24-інде Қазақстан
Республикасы Президентінің заң күші бар жарлығы шықты. Енді бұрынғы 42
салықтар мен алымдар едәуір қысқартылып, олардың саны небәрі 11 болып
қалды.
Өткен жылдың сәуір айында 98 аса ірі кәсіпорындардың қаржы жөніндегі
басшыларымен болған семинарлардың негізгі тақырыбы салықтық, бухгалтерлік
статистикалық есеп нысандарын жетілдіру болды. Тұтас алғанда, барлық
нысандарды жетілдіру мен стандарттау қажет. Министрлік барлық ұсыныстарды
тыңдауға дайын және осы бағыттар бойынша әдістемелік кеңестер
ұйымдастырады. Дамыған елдерде барлық ірі кәсіпорындар өздерінің құнды
қағаздар рыногындағы баға белгілеуін бақылайтын ашық акционерлік қоғамдар
ретінде жұмыс істейді. Ашық Акционерлік Қоғам акциялары бағамының кез-
келген теріс ауытқуы оның несиелік әлеуетіне теріс ықпал ете отырып,
мененджмент сапасын күмәнді етеді. Біздің еліміз норманы енгізе отырып, ең
басты нәрсе істелмеді, құнды қағаздар рыногын дамытпадық елдің көптеген ірі
кәсіпорындары іс жүзінде ашық акционерлік қоғам бола алмады. Соның
салдарынан бағаны есептен шығару, амортизациялық қаражаттарды қалыптастыру,
технологиялық қажеттіліктер үшін сатып алынатын материалдық ресурстардың
бағасын арттыру жөнінде еркіндік беру кәсіпорындар қызметінің тиімділігін
арттыруға жәрдемдеспейді. [6. 25]
Биыл Қазақстанда жаңа Салық Кодексі қабылданды. Құжаттың жобасы қазір
Қазақстан қоғамында қызу талқылануда.
2008 жылы Қазақстан жан басына шаққандағы ішкі жалпы өнім деңгейі
бойынша Ресеймен теңесті. Бұған таңдануға болмайды. Біздің Шығыстағы
көршіміздің экономикалық даму серпіні соншалықты, Қазақстанда өмір сүру
деңгейінің сапасы күн сайын емес сағат сайын жақсарып келеді деуге болады.
Ресей Үкіметі қазақстандық әріптестерінің экономикалық саясаттағы
тәжірибесін көптен бері зерттеп келеді. Сонымен қатар, қазақстандық
тәжірибенің кейбір элементтерін іс жүзінде қолдануда. Бұл орайда,
Қазақстанның экономикалық дағдарыс жылдарында бірден 2030 жылға дейінгі
ұзақ мерзімді бағдарламасысын жасағанын айтып өтсек те болады.
Сондай-ақ, ТМД елдері арасында Қазақстан бірінші болып мұнайға тәуелсіз
бюджетке көшті. Мұның өзі Ресейдің резервтік қоры мен Ұлттық игілік қорын
құруды еске салады. Ел Парламенті алдағы күз айында Үкімет әзірлеген Салық
кодексін қабылдаған жағдайда Қазақстан 2009 жылы посткеңестік кеңістіктегі
ең жетілдірілген салық заңнамасына ие болады. Ал Ресей сарапшыларының
пікірінше, бұл құжатта Ресейдің Қаржы министрлігі мен Экономикалық даму
министрлігі арасында енді ғана талқыланып жатқан идеялар көрініс тапқан.
Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаев Парламентте биылғы Жолдауында
салық жүйесін Қазақстанның жаңа даму кезеңіндегі міндеттерге сәйкестендіру
қажет екенін, қолданыстағы Салық Кодексі экономикалық дамуда жағымды рөл
атқарғанмен, оның мүмкіндіктері іс жүзінде түгесілгенін атап көрсеткен
болатын. Егер, қолданыстағы Кодекс Қазақстан экономикасын тұрақтандырушы
ретінде бағаланса, жаңа құжат Даму Кодесі деген эпитетке лайы. Қазақстан
Республикасының ҚР Экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігінің
мамандары жаңа жобаны әзірлеу барысында алдарына бірқатар міндеттер қойған
болатын. Бұл орайда, алдымен жекелеген кәсіпорындар мен кәсіпкерлерге
салықтық жеңілдіктер беру жүйесін ретке келтіру жайын мысал етуге болады.
Қазақстан мемлекетінің басшысы атап өткендей, бүгінгі таңда мұндай
переференциялар елде 170-асқан және олардың саны ұдайы өсе түсуде.
Біз белгілі бір кезеңде мұндай жеңілдіктердің Қазақстан экономикасының
дамуын ынталандырудың орнына бәсекелестікте теңсіздік туындатып,
мемлекеттік апппараттағы жемқорлықтың белең алуына жол ашатындығын
түсіндік, деді Қазақстанның Экономика және бюджеттік жоспарлау
министрлігіндегі бір сұхбаттасымыз. Екінші міндет – жаңа салық жүйесін
оңтайлы әрі жеңіл етіп түзу. Президенттің ойынша, мұның өзі Қазақстан
экономикасындағы көлеңкелі сектордың үлесін азайтуға және бизнесті мейлінше
тартымды етуге сеп болады. Соңғы, үшінші міндет - Қазақстан Үкіметі ел
экономикасын диверсификациялау және энергия тасығыштардың әлемдік бағасына
тәуелділікті жою үшін ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.