Базель келісімінің құрылуы

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Базель келісімі

Жалпы сипаттамасы, негізгі принциптері

Банк бақылауы бойынша Базель Комитеті халықаралық есеп Банкімен 1974 жылы құрылған. Оған ірі елдердің Орталық Банктері кіреді. Комитет әр түрлі елдердің банк реттеуі мен бақылауын жүргізетін органдарына Банк бақылауының ұсыныстары мен стандарттарын дайындайды.

Бірінші Базель келісімі (Базель I) - «Капитал мен капитал стандарттарын өлшеудің халықаралық конвергенсиясы»

Капитал жеткіліктігі жөніндегі Банк бақылауының бірінші Келісімі Базель Комитетімен 1988 жылы жасалды. 1992 жылдан бастап G-10 елдері үшін міндетті нормаға айналды. Қазіргі таңда Базель I 100-ден артық қосылды.

Базель I негізгі мақсаты бақылаудың бірқатар принциптері бойынша несие тәуекелдерін шектеу (қарыз алушылардың дефолттан жоғалтулары) . Ең басты мақсаты капитал жеткіліктілігін анықтау.

Кейде нормативті капитал деп атайтын капитал жеткіліктілігінің минималды мөлшері активтер мен теңгерім бабы сомасынан 8% мөлшерде тәуекелмен қатар орнатылады:

* Несие тәуекелінің мөлшерін анықтау тәуекел мөлшеріне актив көлемінің немесе тәуекелдің көлемдік коэффициенттері бойынша анықталады. Осыған сәйкес тәуекел салмағына байланысты активтер 4 топқа бөлінеді, олар келесідей салмақ коэффициенттері: 0, 20, 50, 100. Тәуекел жоғары болған сайын, оның салмағы да жоғары.

0 коэффициентіндегі тәуекелсіз активтерге (қолма-қол ақша, алтын құймасы, экономикалық ынтымақтастық және даму Ұйымына мүше елдердің міндеттемелері, G-10 елдеріне мамлекеттік қарыздар, нөлдік тәуекелдегі басқа да активтер) жатады. Сәйкес активтер несие тәуекелі құнынан алынып тасталынады.

100 коэффициентінде сәйкес иктив сомасының барлығы тәуекелге ие деп түсіндіріледі. Оны толығымен несие тәуекелі салмағына біріктіреді. Бұл топқа коммерциялық және мемлекеттік емес ұйымдардың қарыз міндеттемелері, өнеркәсіптік дамушы елдер қатарына жатпайтын елдердің қарыз міндеттемелері жатады.

Базель I сәйкес жалпы капитал салмағы екі деңгейдегі капиталдан тұрады:

1 деңгей - акционерлік капитал және жарияланған резервтер.

2 деңгей - қосымша капитал немесе төмен сападағы капиталдар, жасырын резервтер. Екінші деңгей капиталы жиынтық бойынша бірінші деңгей капиталы сомасынан асып кетпеу керек.

Базель I Келісімі банк жұмысына оң ықпалын тигізді. Ірі халықаралық банктерге жасалған ұсыныстар, кейін әлемдік банк жүйесіне қолданылды.

Екінші Базель келісімі (Базель II) - «капитал мен капитал стандарттары өлшемінің халықаралық конвергенциясы: жаңа Международная конвергенция измерения капитала и стандартов капитала: жаңа тәсілдер»

Базель II үш негізгі компоненттен тұрады: капитал құрылымына минималды талаптар, бақылау үдерісі, нарық тәртібі.

Бірінші компонент -капиталқұрылымына минималды талаптар. Базель II капитал жеткіліктілігінің 8% деңгейдегі талаптарын сақтайды. Несие тәуекелімен қатар нарық және операциялық тәуеклдер есепке алынады.

Несие тәуекелін анықтауда банк үш нұсқаның бірін таңдай алады: стандартталған тәсіл, банк агенттіктеріне қатысты сыртқы рейтингті қолданады; базалық ішкі рейтинг, меншік рейтингтік дайындау мен бағалауға негізделеді.

Жаңа талаптарға сәйкес тәуекелдің салмақ коэффициенттері актив түрлері бойынша емес қарыз алушы топтар бойынша жіктеледі.

Екінші компонент - бақылау үдерісі. Банк қоржынындағы пайыздық тәуекелдер мен несие тәуекелдері түсіндіріледі (стресс-тестілеу, дефолтты анытау), операциялық тәуекелдер, трансшекаралық байлансытар мен қатынастар өсуі, секьюритизация жатады.

Үшінші компонент - нарықтық тәртіп. Капитал жеткіліктілігі мен бақылау үдерісінің минималды талаптарын толықтырады. Нарық дисциплинасы банктің ақпараттық ашықтығының бірқатар нормативтерін орнату жолы арқылы ынталандырылады.

Базел II келісімін дайындаудағы бір мәселе ұлттық стандарттар келісімінің бухгалтерлік есеппен сәйкестігі.

Келісімде ақпараттың ашықтығы талаптары, тәуекелді бағалаудың банк тәсілдері бар.

Үшінші Базель келісімі (Базель III)

Базель III келісімі 2008 жылғы қаржы дағдарысына жауап ретінде пайда болды. Эксперттер оның себептерін сараптай отырып, қаржы делдалдарының пруденциялық реттеулерінің сәтсіздіктерін жіктеді. Қаржы жаһандануының тереңдей түсуіне байланысты ұйымның ұлттық стандарттары талаптарға сай бола алмады.

Қаржы институттарын («too big to fail»- Northern Rock, Merrill Lynch, Lehman Brothers) құтқару үшін, олардың капиталына мемлекттің енуі жөнінде бағдарламалар қабылданып, жүзеге асырылды.

Базель III стандарттары банктердің капитал жеткіліктілігінің қосымша талаптарын енгізуден басталды (акционерлік капитал, 1 деңгейдегі капитал, 2 деңгейдегі капитал, буферлік капитал, жиынтық капитал) .

Базель III қосымша буферлік капиталды құру қажеттілігін бекітеді. Буферлік капитал жүйелік дағдарыс және капитал жеткіліктілігінің минималды мөлшерден төмендеп кеткен жағдайында, реттеуші санкциясынсыз қосымша өтімділік алуға мүмкіндік береді. Бірақ дағдарыстан кейін несиелік ұйымдар бұл капиталды қалпына келтіруге тиіс.

Базель III қаржы делдалдарына қол жетімді қаржы тұтқасын шектеуге бағытталған (левериджа - қарыз және меншік қапитал қатынасы), который допустим для финансовых посредников.

Базель III несие ұйымдары номативтері орындамаған жағдайда, акционерлерген дивиденд төлеу құқығынан айырылады, басқарушыларынан бонустар мен сыйақылардан айырылады.

Жаңа стандарттарға ауысу 2013 жылда басталып, 6 жылға жалғасады (2019 жылдың 1 қаңтарына дейін) . (Таблица 1) .

таблица2.jpg