Ақуыз, май, көмірсулар мен минералды тұздардың ағза үшін маңызы

Кіріспе

Ақуыз. Астың құрамындағы ақуыз ағзадағы ұлпаларды қайтадан қалпыны келтіруге негіз болып табылады. Ақуыздан жасушалар мен ұлпалар құралады және ферметтер мен кейбіргормондар түзіледі. Жасушалардың орнына басқа заттар (майлар, көмірсулар ) колдана алмайды. Ақуыз асқорту мүшелері жүйесінде аминқышқылдарда дейін ыдырайды және ол аш ішектен қанға өтеді.
Осы әр түрлі аминқышқылдарынан жасушалар мен ұлпалардан адам ағзасына тән ескі ақуыз ағзада ыдырап отырады. Сөйтіп ағзада ақуыз үнемі жаңарып тұрады. Мысалы, бұлшықет жасушаларында – миозин, ал сүт бездерінде казеин деген ақуыз түзіледі. 1г зат ыдрағанда 17,6 кДж энергия бөлінеді және ақуыздың ыдырау заттары –су, көміртегінің қостотығы, аммиак, мочевина және т.б. пайда болады. Бұлар қажетсіз заттар, олар сыртқы шықарылады. Бір тәуліктегі бір адамға қажетті ақуыз мөлшері 100-118г.
Балалар мен жас өспірімдерде ақуздың түзілуінен гөрі ыдырауы көп болада. Сондықтан оларға тамақтану мөлшерінен есептегенде мұны естен шығармаған жөн.
Май. –ағздағы негізінен энергия бөлінетін өнім және плпстикалық материал. Май жасушалары мен ұлпалары құрамына кіреді. Мысалы, жасушалар қабықшасындағы ақуыз молекулаларын қоршап, олардың қозғалысына жеңілдік туғызады. Бұл жасушалардың қозу, тежелу, өткізгіштік қасиеттеріне әсер етеді. Май асқорту мүшелерінің жүйесінде глицирин май қышқылдарына ыдырайдыда , аш ішекте сіңірулердің алдында адам ағзасында тән майға айналады, аш ішектен лифаға өтеді, одан қанға түседі де, ағзаға таралады. Май маңызды энергия қоры. Май тотыққанда көміртегінің қостотығы, су және энергия бөлінеді. 1г май ыдырағанда көміртегі мен ақуыздан түзіледі. Бір тәуләктегі ересек адамға қажетті майдың мөлшері 100г. Балалар мен жас

Пән: Биология
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Ақуыз, май, көмірсулар мен минералды тұздардың ағза үшін маңызы
Ақуыз. Астың құрамындағы ақуыз ағзадағы ұлпаларды қайтадан
қалпыны келтіруге негіз болып табылады. Ақуыздан жасушалар мен
ұлпалар құралады және ферметтер мен кейбіргормондар түзіледі.
Жасушалардың орнына басқа заттар (майлар, көмірсулар )
колдана алмайды. Ақуыз асқорту мүшелері жүйесінде
аминқышқылдарда дейін ыдырайды және ол аш ішектен қанға
өтеді.
Осы әр түрлі аминқышқылдарынан жасушалар мен ұлпалардан
адам ағзасына тән ескі ақуыз ағзада ыдырап отырады.
Сөйтіп ағзада ақуыз үнемі жаңарып тұрады. Мысалы, бұлшықет
жасушаларында – миозин, ал сүт бездерінде казеин деген ақуыз
түзіледі. 1г зат ыдрағанда 17,6 кДж энергия бөлінеді және
ақуыздың ыдырау заттары –су, көміртегінің қостотығы, аммиак,
мочевина және т.б. пайда болады. Бұлар қажетсіз заттар,
олар сыртқы шықарылады. Бір тәуліктегі бір адамға қажетті ақуыз
мөлшері 100-118г.
Балалар мен жас өспірімдерде ақуздың түзілуінен гөрі ыдырауы көп
болада. Сондықтан оларға тамақтану мөлшерінен есептегенде мұны естен
шығармаған жөн.
Май. –ағздағы негізінен энергия бөлінетін өнім және
плпстикалық материал. Май жасушалары мен ұлпалары құрамына
кіреді. Мысалы, жасушалар қабықшасындағы ақуыз молекулаларын
қоршап, олардың қозғалысына жеңілдік туғызады. Бұл жасушалардың
қозу, тежелу, өткізгіштік қасиеттеріне әсер етеді. Май
асқорту мүшелерінің жүйесінде глицирин май қышқылдарына
ыдырайдыда , аш ішекте сіңірулердің алдында адам
ағзасында тән майға айналады, аш ішектен лифаға өтеді,
одан қанға түседі де, ағзаға таралады. Май маңызды энергия
қоры. Май тотыққанда көміртегінің қостотығы, су және энергия
бөлінеді. 1г май ыдырағанда көміртегі мен ақуыздан
түзіледі. Бір тәуләктегі ересек адамға қажетті майдың
мөлшері 100г. Балалар мен жас өспірімдердің өсуі,
олардың жүйкелерінің құрылуы жалғыз ақуыз емес,
жануарлар майында да байланысты. Ақуыз , май және көмірсулардың
алмасуы өзара тығыз байланысты. Көмірсулардың алмасуы
бұзылса, ақуыз бен майлардың алмасуы да бұзыдады.
Бұл заттар соңына дейін ыдырай алмағандықтан, а ғзада
улы заттар көбейіп, адам уланады.
Көмірсу.- негізгі энергия қоры. Көмірсу асқортудың
мүшелерінің жүйесінде глюкозаға д ейін ыдырайды.
Глюкоза аш ішекте қанға сіңіп, бүкіл ағзаға
таралады. Бауыр және бұлшықет мүшелерінде глюкозадан
гликоген түзіледі. Гликоген жасушаның цитоплазмасының
құрамында кіреді. Қандағы глюкозаның мөлшері тұрақты (0,08-
0,12) болады. Егер глюкоза қан құрамында молырақ
болса, онда ол бауырға гликоген болып, энергия қоры
ретінде жиналады. 1г көмірсу ыдырағанда 17,6 кДж энергия
бөлінеде. Қуаттың жұмсалуы адамның дене қимылына тікелей
байланысты. Жұмыс неғұрлым к өп болса, соғырлым
энергия көп жұмсалады. Көмірсулар ағзадағы көп болса ,
майға айналады. Бір тәуліктегі бір адамға қажетті көмірсудың
мөлшері 450-500г. Көмірсуларға қант, нан, жарма,
картоп және құрамында көмірсулар болатын тағы басқа
өнімдер жатады.
Минералды заттар денедегі тағаммен және сумен
бірге енеді. Олар тұздар түзіп, денеге жинақталады және
жасушалар мен ұлпалардың құрамына кіреді. Мысалы, темір
атомы эритроциттердегі гемоглабин құрамына кіреді және
оттегі мен көмірқышқыл газын тасмалдайды. Иод –қалқанша
бездің гормондарында, күкірт пен мырыш ұйқы без гормонның
темір, кобальт, мыс өте қажет. Сүйектің құрамында
кальдций және фосфор болады . Хлор қарын сөлінде
тұз қышқылының құрамында кездеседі. Калий мен натрий
жасушаның құрамына кіреді және оның жабынында қозу мен
тежелудің пайда болуын қатысада. Калий жетіспегенде жүректің
жұмысы өзгеріп, әр түрлі аурулар пайда болады. Адам
ағзасында минералды заттардың жалпы көлемі шамамен
4,5%.
Минералды заттардың көлемі судың көлеміне байланысты. Ересек
адамның бір тәулігіне қажет ететін су мөлшері 2,5-3л.
Бұл адамның еңбек жағдайы мен оның айналасындағы ортаның
қызуына байланысты. Дене еңбегімен ұзақ айналысқанда
сырты ортаның қызуы оған сай болса, онда адамның
бір тәулігіне ішетін сусын мөлшері ө седі. Адам
организіміндегі судың жалпы көлемі 70%. Жасушада су,
ақуыз және көмірсулар мен басқа да қосылыстар
химиялық байланыста болады. Су органикалық және
бейорганикалық заттарды ерітіндіге айналдырып, олардың
сіңімділігіне мүмкіндік туғызады. Ағзадағы
керексіз, улы заттар да су арқылы сыртқа шықарылады. Ағзадағы
керексіз , улы заттар да су арқылы шығарылады. Су – барлық
гидролиз реакцияларына тікелей қатысады.Ағзаның ішкі орталығын
сақтауда су ме тұздың маңызы ерекше , бұл күні ыстық,
шөлді дерлерде айқын байқалады.
Ағзаның ішкі орталығының (қан, лимфа, қлпааралық
сұйықтық) құрамы бір қалыпты тұрақтылықтықта болмаған жағдайда
жасушалар мен ұлпалардың тіршілік етіп, физиологиялық
құбылыстарды атқаруына мұмкіндік болмайды. Бұл ағзаның
кызметіне әсерін тигізіп, денсаулыққа зиян келтіреді.
Ауа райы ыстық, шөлді жерлерде дененің жылуын реттейтін мүшелер
жүйесіне күш түсіп, ағза температурасы көтерілуі мүмкін.
Мұндайда адам қатты терлесе , дене ыстығы төмендейді. Тердің
құрамында су қан мен ұлпааралық сұйықтықтардан бөлінеді.
Сумен бірге олардың минералды заттарыда кетеді. Осының
нәтижесінде ағзадағы су мен минералды заттарыдың мөлшерінің азаюы
сусауға және адамның энергиясының кемуіне әсерін
тигізеді. Бірақ қан тамырларда, ұлпаларда орналасқан
жүйке талшықтарының ұшы (рецепторлар) бұл өзгеріске қарсы
су мен тұзды сақтауға әрекет жасайды. Олар мыналар: тыныс
шығарғанда бөлінген ауа қалпыты жағдайдан құрғақ болады;
несептің құрамындағы су бүйректе сүзіліп калып, кері ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.