Қазақстан мен Ұлыбритания бұқаралық ақпарат құралдарындағы ұлттық мүдде мәселелерінің берілу ерекшеліктері

Пән: Журналистика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 62 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:

Кіріспе

І тарау. Қазақстан баспасөзіндегі ұлттық мүдде мәселесі

1. 1 Қазақстан баспасөзіндегі ұлттық мүдде мәселесінің жазылуы

1. 2 «Түркістан» газетіндегі ұлттық мүдденің көрініс табуы

1. 3 «Жас қазақ» газетіндегі ұлттық мүдде мәселесі

ІІ тарау. Ұлыбританиядағы ұлттық мүдде мәселесі

2. 1 Ұлыбритания баспасөзіндегі ұлттық мүдде мәселесі

2. 2 «Times» газетіндегі ұлттық мүдде

2. 3 «Guardian» газетіндегі ұлттық мүдде мәселесі

ІІІ тарау. Қазақстан мен Ұлыбритания бұқаралық ақпарат құралдарындағы ұлттық мүдде мәселелерінің берілу ерекшеліктері

3. 1 Ұлыбритания баспасөзіндегі Қазақстан мәселесі

Қорытынды

Кіріспе

Тақырыптың өзектілігі. Журналистика саласындағы даулы мәселелер мен ізденістер жаңа заман талабына сай пайда болған жаһандану және оның салдарымен байланысты. Қазір адамзат алдында ақпаратты қайдан аламын деген сауал туындамайды, өйткені ақпарат көздері тым көп. Арада шекара жоқ. Бүкіл әлемдік кеңістікте ақпарат толқыны толастар емес. Ал осы дүниежүзілік ақпарат тасқынының ішінде абайсызда өзіңді қалай жоғалтып алмауға болады, өз алдыңа қойған мақсат-мүддеңнен айнымайтындай жол қайда, қазіргі әлемдік қауымдастық алдында тұрған мәселе осы. Біз де өзіміздің дипломдық жұмысымызда ұлттық мүдденің ақпараттық қорғалуы деген мәселеге осы тұрғыдан қарап, баға бердік. Өйткені ұлттық мүдделердің әлемдік ақпарат кеңістігіндегі қорғалуының өзі жаһанданудың күн сайын өсіп келе жатқан ықпалынан пайда болған.

Академик Сейіт Қасқабасов: “Бүгінгі таңда бізде қайшылықты екі үрдіс жүріп жатыр. Бірі - тәуелсіздікке жеткеннен кейін өзіміздің көне тарихи, мәдени мұрамызды білуге ден қойдық. Жетістігіміз де аз емес. Кемшілігіміз де бар . . . Екіншісі - жаһандану мен ақпараттық кеңістігінің ашық болуына байланысты шетелдік төмен сапалы “тобырлық” мәдениеттің дендеп енуі. Әлбетте, шетелдің классикалық мәдениетінен қашуға болмайды. Алайда, бізге келіп жатқаны өте сүреңсіз, қай жағынан болса да сын көтермейтін нәрселер, оларды мәдениет туындысы деудің өзі қиын. Міне, осы екінші үрдістің ықпалын азайтып, оны Қазақстан мәдени кеңістігінен ысыруды ойластырған абзал. Ол үшін не істеу керек? Кеңес өкіметі уақытындағыдай “темір шымылдық” құру мүмкін емес, қатал цензура қоюға да болмайды, тиым салып, қатаң бақылауға алудың да реті жоқ. Ендеше, бір-ақ жол бар. Ол - мәдени-творчестиволық бәсекеге түсу” дегені бар. 1

Жаһандану мен ақпараттық дәуір екі маңызды мәселені тудырды. Оның біріншісі қоғамда болып жатқан өзгерістерге адамдардаң бейімделуі, яғни, ақпараттық және телекоммуникациялық технологиялардың дамуы еңбекпен қамту проблемасына ықпал етуі болса, екіншіден, индустриалды дамыған және дамушы елдерді, байлар мен кедейлерді, тіптен, кәрі мен жасты тереңнен бөліп көрсететін демократия мен теңдік арақатынасының шиеленісуі пайда болды. Сондықтан, медиажаһандасу үрдісінде «ақпараттық қауіпсіздік» маңызды роль атқарады.

Осы тұрғыда, Қазақстан Журналистикасы деген энциклопедияда жаһандық ақпараттық қауіпсіздік жайлы: « Жаһандық ақпараттық қауіпсіздік (ағыл. information security) әртүрлі мемлекет БАҚ-тарының БҰҰ және ЮНЕСКО-ның ұлттық дәстүрлердің, тілдердің, әдет-ғұрыптардың сақталу, ақпараттық және психологиялық соғыстарды болдырмау, сондай-ақ баспа және электронды БАҚ-тағы жарнама арқылы экономикалық қысымға жол бермеу мақсатында мемлекеттердің ұлттық мүдделерін қорғайтын халықаралық конвенцияларына сәйкес бірқалыпты іс-әрекет етуін қамтамасыз ететін сыртқы және ішкі жағдайлардың жиынтығы. Спутниктік хабарлауды пайдалану шекара туралы түсінікті жойып жіберді, себебі космостан келетін белгілерге тосқауыл жоқ.

Ақпараттық коммуникация жаһандануының жағдайында мәдени, экономикалық және басқа да жалпы ресурстар мен құндылықтарды сақтаудың жаңа жолдарын, түрлері мен құралдарын іздестіру керек», 2- делінген. Осыған сәйкес, біз тақырып қылып алған мәселе қазіргі уақыт шындығындағы мемлекеттік бұқаралық ақпарат құралдарының алдында тұрған бірден-бір өзекті, жақын арада шешімін талап етіп тұрған мәселе десе болады.

Республикамыздың бүгінде әлемдік мәдени кеңістікке жеке субъект болып енуі әлеуметтік шындық десек, оны ел Президентінің Қазақстанның 2030 жылға дейінгі дамуының тактикалық және стартегиялық концепцияларын сараптауынан тұжырымдауға болады. Жолдаудағы барлық мәселенің тоғысар тұсы - гуманистік идея болып табылады. Бүкіл әлемдегі ғылыми мәдениет кеңістігіндегі терең өзгерістер тұрғысынан алатын болсақ, гуманистік концепция «батыстық» және «шығыстық» дәстүрдегі ағымдардың қақтығысы жағдайында ғұмыр кешуде. Ал, келісімдік пен тепе-теңдік, өзара сұхбаттастық, рухани ортақтастық т. б. мәселелер бұрын да айтылып, тұжырымдалып, әртүрлі ұмтылыстарға мұрындық болғанын білеміз. Бірақ, дәл қазіргідей, рухани және мәдени шиеленістердің өрістеп отырған кезіндегідей сұранысқа ие болмағаны ақиқат. ХХ ғасыр мәдениетінің әр тұрпатты, сан алуан болуының себебі мәдениеттердің тоғысуы, араласуы және тұтастануы екені баршамызға мәлім. Екі әлемдік жүйенің арасындағы ұзаққа созылған қатерлі текетіресті адамзаттың санасында апокалипсистік, эсхаологиялық көзқарастардың қалыптасуына әсер етті. Үлкен дағдарысқа кез-келген адамзат рухы өзара құрмет пен ізгілік, парасаттылық пен диалог арқылы тоқырауға жол бермеу әдісін тапты. Н. Ә. Назарбаев өзінің «Ғасырлар тоғысында» атты еңбегінде: «ХХІ ғасыр қарсаңында «дүние жаңа қатынастар қалыптастырудың атымен жаңа күрделі кезеңіне көшті. Дүниені тек текетірестік тұрғыдан: Батыс-Шығыс, Күнгей-Теріскей, ұлы мемлекеттер - «үшінші дүние», ядролық клуб - былайғы әлем деп қарастыратын қағидадан бас тартатын уақыт әлдеқашан болды», 3- деп атап көрсетеді.

Дипломдық жұмыста біріншіден, Қазақстандағы ұлттық баспасөз ұлт мүдделерін қалай қорғайды, екіншіден, қазіргі өмір шындығының тұрғысынан біздің мүдделерімізді қорғауға қандай құралдарды пайдаланғанымыз тиімдірек, үшіншіден, Британ баспасөзі мемлекеттік, ұлттық мүдделерді қалай қорғайды, төртіншіден, Ұлыбритания баспасөзінен біз қандай үлгі ала аламыз, деген мәселелерге ерекше назар аударылды.

Дипломдық жұмыстың ғылыми жаңалығы: Журналистика саласында мүдде мәселесіне қатысты Д. Баялиеваның “Қазақ баспасөзіндегі ұлттық әдет-ғұрып пен салт-дәстүрдің жазылу проблемалары” атты еңбегі бар. Бірақ салт-дәстүр ол біз қарастырғалы отырған ұлттық мүдде мәселесінің бір қыры ғана. Сондықтан, біз қорғағалы отырған тақырып әлі толық зерттелмеген, тың дүние екені рас.

Зерттеудің тәсілдік негіздері. Дипломдық жұмыс салыстырмалы типологиялық материалдарды талдау, фактілер мен деректерді жүйелеп тексеру әдісіне құралған.

Дипломдық жұмыстың негізгі зерттеу нысаны. Ұлыбритания мен Қазақстанның баспасөз құралдары. Қазақ баспасөзінен «Түркістан», «Жас қазақ» газеттері мен Ұлыбритания баспасөзінен басты «Times» және «Guardian» газеттері алынды.

Дипломдық жұмыстың құрылымы кіріспеден, 3 тараудан, қорытындыдан, қосымшалардан, сілтемелер тізімінен, пайдаланған әдебиеттер тізімінен тұрады.

І тарау Қазақстан баспасөзіндегі ұлттық мүдде мәселесі

1. 1. Қазақстан баспасөзіндегі ұлттық мүдде мәселесінің жазылуы

Қазақтың лирик ақыны Мағжан Жұмабаев: «Елдің елдігін сақтайтын - әдебиеті, тарихы, жол-жорасы» деген екен. Демек, бүгінгі қазақ журналистикасының, баспасөзінің жайынан сыр шертпес бұрын қазақ баспасөзінің өткенін саралап, бүгініміз бен болашағымызды кешегімізбен сабақтасақ деп едік.

. . . Тағдыр біздің, қазақ халқының пешенесіне, онаң өзінің тума журналистикасы дүниеге келер кезде, Ресейге бодандықты жазды. Оның мойнына отарлық қамытты кигізді. Қазақ заманы - отыршылдық заманына айналды. Біздің журналистикамыз да осындай заман ауқымында пайда болды. Соның құшағында, «құндағында» дүниеге келді. Соның бауырында өсті . . . Сондықтан, туған журналистикамыздың жай-күйін, тарихын, тарихи күресін сөз еткенде әңгімені осы шындықты айтудан бастауға міндеттіміз. Ал, шындықтың тарихы қандай? Онда не мазмұн-мәніс бар? Ендеше, алдымен, жүйе-жүйемен осыны сөз етіп алайық. Әуелі журналистикамыздың тарихи дәуірлері мен ішкі кезеңдерін атайық.

Біздің журналистикамыздың күні бүгінге дейінгі тарихын бес дәуірге бөлуге болады. Қазіргі кезде бесінші даму кезеңін бастан кешіп отырмыз. Қазақ журналистикасының бірінші дәуірі 1870-1913 жылдар арасын қамтиды. Бұл дәуірді тұтас алғанда: қазақ журналистикасының мерзімді баспасөзі -газеттер дүниеге келген, тууы, даму дәуірі деп атауымызға болады. 1870-1913 жылдар арасында: «Түркістан уалаяты газеті» (1870-1882 жж. ), «Дала уалаяты газеті» (1888-1902 жж. ), «Қазақ газеті» (1907 ж. ), «Серке» (1907 ж. ), «Қазақстан» (1911-1913 жж. ), «Торғай газеті» (1895-1910 жж. ) сияқты мерзімді басылымдар шығып тұрды. Бұл газеттер жазылып отырған ретіне қарай: Ташкент, Омбы, Тройцк, Петербор, Орда-Орал, Орынбор қалаларында басылды. Сөйтіп, олардың бәрі Қазақстанда, қазақтың өз ортасында емес, олардан сырт жерлерде жарық көрді.

Қазақ журналистикасының алғашқы пайда болған кезеңі 1870-1913 жылдар аралығында шығып тұрған әлгі аталған газеттер өмір сүрген дәуір шынында қазақ, қоғамының тұтас отарлау езгісіне түскен, Ресей боданына айналған кез еді. Сондықтан, ол қазақ журналистикасының қоғамда атқарған қызметі, қазақ халқы арасында алған орны, тұтас тұрпат-тұлғасы: бодандық, тәуелділік болды. Рас, аталған баспа орындарының қай-қайсысының бетінде де «ресми емес» бөлім болғанымен, шамасына қарай қазақ халқының қоғамдық ой-санасын ояту, дамыту, көтеру мәселелерімен айналысқанымен, бәрібір Ресейдің отарлау саясатының қолпаштаушысы болды. Сол себепті жас журналистикамыз ол кезде қазақ халқының өзіндік мүддесін жақтай да, қорғай да, сақтай да алмады. Халықты шын мәнісінде біртұтас ұлт етіп біріктіру күресін уағыздай да, жүргізе де, ұйымдастыра да алмады. Сол себепті тұтас алғанда, 1870-1913 жылдар аралығында қазақ журналистикасы өз ықпалынан тыс үстемдік жүргізуші, билеуші, езуші мемлекеттің ұлттық мүддесі сойылын соғысқан, соның «қолпашшы» журналистикасы болды. Сондықтан, ол табиғаты жағынан балаң күйде, ұйымдық жағынан белгісіз-негізсіз, сипаты жағынан - жалтақ, жағымпаз, екіжүзді, қорқақ, тұрақсыз, жалпысөзді болды. Сөз етіліп отырған кезеңде әлгі аталған мерзімді басылымдар, осындай сипатта болғандықтан бодандықта езіліп жатқан қазақ халқы бойына азаттыққа, тәуелсіздікке ұмтылу сезімін оята алмады. Журналистика көтеруге борышты басты міндет, басты борыш - халықтың ұлттық санасын ояту, тәрбиелеу ісін де жүзеге асыра алмады. Бірақ, соған қарамастан, ол белгілі дәрежеде халықты ілгеріге сүйреп, - прогресшіл рөл атқарды. Өйткені Ресей империясының ресми органдары болған ол газеттер ырықтарынан тыс өз беттеріндегі «ресми емес» бөлімдерінде жарияланған материалдары арқылы жергілікті халықты оқуға, өнер-білімге, отырықшы болуға ұмтылдырды.

Сөйтіп, қолпашшы журналистикамыз, бір жағынан ұлттық журналистикамыздың өсуіне негіз болды. Бұл журналистикамыздың прогресшіл мәнінің өзі осыларда еді. Ол, сонысымен, журналистикамыздың бірінші дәуірінде өзінің әлсіз де болса, болашақта өз халқы мүддесі үшін күрескер қаруға айналуға негіз қалады.

Журналистикамыздың екінші дәуірінде - 1913-1918 жылдар аралығында: «Айқап» (1911-1915 жж. Троицк) журналы, «Қазақ» (1913-1918 жж. Орынбор), «Алаш» (1916-1917 жж. Ташкент), «Ұран» (1917-1918 жж. Орда) газеттері дүниеге келді. Олардың біразы өз жерімізде шыға бастады.

Бұл кезеңдегі журналистикаға тән сипат Жауынгерлік! Ол қазақ халқының мүддесі үшін: батылдық, жүректілік, турашылдық көрсетіп, шындықтың бетін ашты! Кесімді сөз айтты, қайсарлық танытты, халықты ызыңдап оятты. Халықты сақтауға шақырды, ұлттық рухты, ұлттық намысты көтерді; шыңдалд; азат, тәуелсіз, егеменді ел болуға үндеді. Оның мән-мазмұны осындай болды. Осының бәрін аталған басылымдар ұлттық сананы оятуға ұмтылыспен жүргізді. Күресті ұлттық автономия құруға бағыттады. Сол үшін дербес автономияның саяси билікші-жетекшісі - «Алаш» партиясын құруға күш салды. Қоғамды демократиялық негізде дамыту үшін күресті.

Сөйтіп, осы екінші кезеңде нағыз ұлттық журналистиканың негізі қаланды. Сол негізде ұлттың өзінің: Әлихан Бөкейханов, Ахмет Байтұрсынов, Міржақып Дулатов, Мұстафа Шоқай, Халел, Жаһанша Досмағамбетов, Жақып Ақбаев, Әлихан Ермеков, Мұхаметжан Тынышбаев секілді идеолог, күрескер, саяси көсемдері өсіп жетілді. Бұлар шын мәніндегі ұлттық журналистикамыздың негізін қалады. Ал, ұлттық журналистикамыз осындай ұлт көсемдерін өсірді.

Сөйтіп, журналистикамыздың екінші дәуірі - ұлттық журналистика туған, ұлттық жураналистиканың ғажап публицистері өсіп жетілген кез болды.

Сонымен, журналистикамыздың екінші дәуірінде нағыз ұлттық журналистикамыз туып, дами бастап еді. Бірақ тағдыр-тарих бізге тағы қабағын түйді. Заман кеңестікке өзгерді. Енді сол заманның журналистикасы біздің болмысымызда да өмірге келді. Журналистикамыздың үшінші дәуірі басталды.

Бұл - 1919-1925 жылдардың арасын қамтиды. Осы жылдар аралығын қамтитын журналистикамыздың дәуірін: «Қазақ журналистикасның Қызыл Империяның қолшоқпарлық-қолтоқпақтық» дәуірі деп атауымызға болады. Жалпы, қазақ журналистикасының Кеңес дәуірі іштей екі кезеңге бөлінді. Оның біріншісі - 1919-1925 жылдар аралығын қамтитын: «Қазақ журналистикасының толқымалы күрес кезеңі». Екіншісі - 1926-1985 жылдар аралығын қамтитын «Қазақ журналистикасының тоталитарлық, билікшілдік-әміршілдік қызыл империялық тәртіпке біржола қолшоқпар-құл» болған кезеңі.

Журналистикамыздың үшінші дәуірінің толқымалы күрес кезеңінде: «Тіршілік» (1918 ж., Ақмола), «Үш жүз» (1918 ж., Қызылжыр), «Ұшқын» - «Еңбек туы» - «Еңбекшіл қазақ»(1919-1925 жж, . Орынбор) «Хабаршы» - «Мухбир» - «Көмек» - «Ұшқын» - «Тілші» (1918-1925 жж., Верный), «Дұрыстық жолы» - «Сахара жады» - «Ерік тілі» (1919-1920 жж., Орал), «Түркістан кедейлері» - «Ақжол» (1920-1925 жж., Ташкент-Шымкент), «Қазақ тілі» (1919-1925 жж., Семей), «Кедей туы» (1921 ж., Орда), «Кедей» (1922ж., Астрахань), «Кедей сөзі» (1920 ж., Қызылжар), «Ауыл» (1923-1925 ж., Қостанай), «Ерік» - «Жұмыскер тілі» (1923 ж., Гурьев), газеттері мен «Қызыл Қазақстан» (1921-1925 жж., Орынбор-Қызылорда), «Сана» (1923 ж., Семей), «Таң» (1925 ж., Ташкент), «Шолпан» (1922-1923 жж. ) журналдары жарық көрді.

Бұл басылымдар беттерінде жарияланған материалдарда аракідік Әлихан Бөкейханов, Мұстафа Шоқай, Ахмет Байтұрсынов, Міржақып Дулатов, Жүсіпбек Аймауытов, Мағжан Жұмабаев, Мұхтар Әуезов, Сұлтанбек Қожановтың «алаштық» идеялары сезіліп қалып жүрді. Оларда қазақ халқының мүшкіл халы көрініс тауып, соған жанашырлық үн қатылды.

Содан кейін қазақ журналистикасының үшінші дәуірінің екінші кезеңі басталды. Бұл 1926-1985 жылдар аралығы. Бұл аралық журналистикамыз қызыл рухқа - Қызыл Империяның қолпаштаушы қол тоқпағына толық көшкен кезі. Обалы не керек, 1926-1985 жылдар аралығында:

1) журналистиканың жаңа коммунистік жасағы жасақталды;

2) журналистика салаланды: радио, баспа, ақпарат агентік, теледидар жүйелері қалыптастырылды. Оның бұрыннан бар саласы - мерзімді баспасөз - газет-журналдар: саяси-қоғамдық (жалпы саясаттық) ; саяси-экономикалық; мәдени-әлеуметтік болып жіктелінді. Мерзімді басылымдардың: республикалық, облыстық, аудандық жалпы саясаттық буындары қалыптастырылды, тұрақтандырылды. Өндірістік баспасөз өріс алды. Әдеби-мәдени басылымдар өмірге келді.

Осылай журналистика салаларына коммунистік идеология ықпалы «кіргізілмеген» ешбір «тетік» - тесік қалдырылған жоқ. Және журналистикамыздың қай түрі, қай саласы, қай жүйесі болмасын бәрі-бәрі әкімшілдік-әміршілдік, тоталитарлы идеологияға, тәртіпке бағындырылды. Одан қия аттауға болмады. Қия бастың - қиылдың - жұлының үзілді. Жабылдың; шабылдың; үнің өшірілді; қараң батырылды.

Міне, нақ осындай тоқбақтық, қолшоқпарлық, құлшылық тәртіпке көшкен журналистикамыз үшінші дәуірдің екінші кезеңінде бос желең сөзді, ұранды, жалтақ, қорқақ, жағымпаз, жандайшап болды. Ол осындай кесел-кесапат дерттерге шалдықты. Жураналистикамыздың оқырмандары алдында сөйлер сөзі, айтар жайы, уағыздар мәнісі, жүргізер насихаты, көрсетер өнегесі, сөйтіп, коммунистік партия мен Кеңес үкіметінің саясаты, ұраны ғана болды. Одан ол ешқайда бұлтара алмады.

Содан қазақ журналистикасы да коммунистік партия қолында әкімшілдік-әміршілдік тәртіп орнатысқан қуатты идеологиялық қаруға айналды. Ұлт мүддесін ойлау оның қаперінен біржола шықты. Ол енді қазақтарды маркстік-лениндік идеялар рухында тәрбиелеген, «болашақ коммунизмнің» адамы етіп қайта қалыптастырған, оларды өзіндік қазақтық сезімнен, рухтан, намыстан жұрдай еткен, өзіндік ұлттық салт-санадан, дәстүрден, мінезден, дағдыдан, құлықтан жұрдай еткен коммунисшіл, кеңесшіл құралға айналды. Ол өз тарихында сонау 1913-1918 жылдарда тәм-тұмдап бойына жинай бастаған қазақтық ұлттық сипаттан мүлдем жұрдай болды. Керісінше, ол қазақ бойында Ресей империясы үстемдігі кезінде «тәрбиеленген»: жалтақтықты, жағынушылықты, жандайшаптықты, ауызалалықты, күндестікті, тағы осындай сан-сан «ауруларды» әрі дамыты. «Жоғарыдағылар», бастықтар алдындағы ләппайлықты, құлдық ұруды, мадақты, тағы осындай «жаңа дерттерді» жаңадан жетілдірілді. Қазақ бойына: шенқұмарлық, аяқтан шалу, өскенге тас лақтыру, даңғазалық, көзбояушылық, тағы осындай кесапаттарды сіңіре түсті.

Ол (журналистикамыз) өз еркінен тыс мәжбүрлеуден қазақтарды «жалпы кеңестік» халық етіп тәрбиеледі. Әсіресе, оны орысқа табынуға, орыс тілінде сөйлеуге дағдаландырды. Өзіндік халықтық, ұлттық табиғатты ұмыттырды.

Сонымен, қорыта келгенде, журналистикамыз тұтас алғанда, өзі бастан кешкен үш дәуірде ұлттық журналистика болып қалыптаса алмады. Екі Империя қолындағы қолшоқпар қаруы болды. Әсіресе, оның үшінші дәуірінің соңғы кезеңі журналистикамызда қып-қызыл сыртқы түр қалдырса да, мазмұны социалистік етілді. Қазақ қолындағы ұлттық сана қаруынан гөрі сол халықты «басқа сипатты халыққа» айналдыратын - коммунистік тоталитарлық қаруға айналды.

1985-1990 жылдардағы қысқа «Қайта құрылыс» төртінші дәуірінде журналистикамыз сипаты жағынан: дүбәра шоқпар; мән-мазмұны жағынан: жалтақ, бойкүйез болды, тұтас алғанда, үшінші дәуірдің жалғасы болды. Сондықтан оны кең айтып жатпаймыз.

Міне, бұл - төл журналистикамыздың бастан кешкен тарихының өткені.

. . . 1991 жылдан тарих біздің халқымызға да оң рай білдірді! Бізге де оң бетін бұрды. Оң қабағын ашты. Оң ықыласын жасады. Содан егемендік, тәуелсіздік келді. Дербес, бодансыз мемлекет болуға қадам бастадық. Өзіміздіқ қазақтық, Қазақстандық мемлекетімізді құра бастадық. Өз әнұранымызды шығардық. Өз Байрағымызды көтердік, өз Рәмізімізге ие болдық, өз мемлекеттік шаңырағымызды көтеріп, халықаралық одақтастыққа - Біріккен Ұлттар Ұйымына құқықты мүше болдық. Бұрын бір-бірлеп жансыздандырылып, жантәсілім болуға бет бұрып бара жатқан ана тілі - қазақ тілімізді мемлекеттік тіл деп жарияладық. Өз өткенімізге, өшкенімізге, төл тарихымызға, төл мәдениет, салт-дәстүрімізге, халық ардақ тұтқан әйгілі бабаларымыздың - хандарымыздың, билеріміздің, батырларымыздың атын ашық атап, оларды мақтан тұтып айтуға құқықты болдық.

Сөйтіп, жаңа заман, жаңа дәуір келді. Журналистикамыздың да бүгін бастан кешіп отырған еркін, тәуелсіз дәуірі келді. Ол да еркіндікке ие болды. Бұрынғы партиялық-кеңестік әкімшілдік-әміршілдік тепкі, езгіден құтылды. Азат болды. Оның шын халықтық, қазақтық болу дәуірі жетті. Сонымен, ұлттық журналистикамыз бүгін өзінің бесінші дәуірін бастан кешіп отыр.

Ол енді өзінің туып, дамуының басты дәуірлерінде шеше алмаған басты борышын - қазақтық рухты, намысты, ұлт ету борышын өтеуге, орындауға кірісіп отыр. Сол үшін қазақ журналистикасы азат, тәуелсіз етіп, өзін қайта құрып жатыр.

Қазір журналистикамыздың бар саласы жаңа замандық реңк алуда. Баспасөзіміздің атасы - «Егемен Қазақстан» газетінен бастап жаңа замандық нарықтық қатынастар заңдылықтарына сай, соған бейімделініп, республикалық, облыстық, аудандық, саяси газеттердің бәрі ұлттық, қоғамдық-саяси, әлеуметік басылымдарға айналдырылды. «Қазақ әдебиеті» қазір ұлттық әдебиет, мәдениет, өнер газеті. «Ана тілі», «Қазақ елі», «Түркістан», «Заман Қазақстан», «Заң», басқа да газеттер нарық жағдайына бейімделген шын қазақ рухты халықтық басылымдар. Халқымыздың әр әлеуметтік тобының мұң-мұқтажын, мүддесін көздеп, қорғап шығып жатқан мерзімді басылымдар екі астанада да, жер-жерде де жеткілікті.

Қазақ журналистикамыздың: радио, теледидар, ақпараттық агентіктер салаларында да нақ осылай. Қаншама қазақтық-халықтық бағдарламалар, арналар бар. Өзінің жеке меншік басылымын, студиясын, радиосын, теледидарын, агенттігін ашамын, ұстаймын деушіге ырық, құқық берілді. Журналистикамызда да ондайлар қазір жеткілікті.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.