Кіші алматы өзенінің су ресурстары

Жоспар

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4

1 Кіші Алматы өзені алабының физикалық.географиялық сипаттамасы ... ... ...5
1.1 Табиғи жағдайы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
1.2 Гидрографиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 10

2 Су ресурстары және кіші алматы өзенінтұрмыстық пайдалану ... ... ... ...12
2.1 Кіші Алматы өзенінің гидрологиялық зерттеу ..12
2.2 Су режимінің ерекшелігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13

3 Негізгі тасқын сипаттамаларын есептеу ...21
4 Кіші Алматы өзенінің шаруашылықта қолданылуы ... ... ... ... ... ... ... . ... 23

Қорытынды ... 30
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... .31
Қосымша ... 32

Пән: География
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 39 бет
Таңдаулыға:

ӘЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҮЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

География факультеті
Құрлық гидрологиясы кафедрасы

БІТІРУ ЖҰМЫСЫ

КІШІ АЛМАТЫ ӨЗЕНІНІҢ СУ РЕСУРСТАРЫ

Орндаушы:

4 курс студент Ш. Жамағат

Ғылыми жетекші К.К . Дускаев
(қолы. дата)

Норма бақылаушы С.Р. Жанпеисова
(қолы. дата)

Қорғауға жіберілді
каф. меңгерушісі Р.Г. Абдрахимов
(қолы.дата)

Алматы, 2007

Реферат

Бітіру жұмысы 40 беттен, 6 суреттен, 8 кестеден және қосымшалардан
тұрады. Пайдаланылған әдебиеттер саны 9.
Өзен, су жинау алабы, ағынды, гидрологиялық бекет, су қалыптасу
аймағы, сушаруашылық шаралар, негізгі гидрологиялық сипаттамалар, су
режимі, су тасу кезеңі, сабалық кезең, су ресурстары, суды пайдалану, су
шаруашылық құрылыс, ағынды қамтамасыздығы, түрлі қамтамасыздықты
ағындылары..
Зерттеу нысаны – Іле Алатауы солтұстік беткейіндегі кіші Алматы
өзенінің алабы.
Жұмыстың мақсаты - зерттеліп отырған алап өзендерінің негізгі
гидрологиялық сипаттамаларын бағалау.
Жұмыстың міндеттері:
* алаптың физикалық-географиялық, гидрологиялық тұрғыдан зерттелу
деңгейін сараптау;
* алаптағы өзендердің жылдық агындылары жайлы деректер жинап,
талдау;
- алаптағы өзендер суларының шаруашылықта пайдалануы жайлы
деректер жинау, сараптау;
- алап өзендерінің ағынды қатарларын қалпына келтіру, сулылық
циклдерін талдау;
- негізгі гидрологиялық сипаттамаларды есептеу немесе анықтау
әдістерін қарастыру;
- алап өзендерінің негізгі гидрологиялық сипаттамаларын және түрлі
қамтамасыздықты ағынды шамаларын есептеу, талдау, қорытындылау.

МАЗМҰНЫ

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4

1 Кіші Алматы өзені алабының физикалық-географиялық сипаттамасы ... ... ...5
1.1 Табиғи жағдайы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
1.2 Гидрографиясы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ..10
2 Су ресурстары және кіші алматы өзенінтұрмыстық пайдалану ... ... ... ...12
2.1 Кіші Алматы өзенінің гидрологиялық зерттеу ..12
2.2 Су режимінің ерекшелігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 13
3 Негізгі тасқын сипаттамаларын есептеу ...21
4 Кіші Алматы өзенінің шаруашылықта қолданылуы ... ... ... ... ... ... . ...
... 23
Қорытынды ... 30
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... .31
Қосымша ... 32

Кіріспе

Қазіргі уақытта Алматы қаласының агломерациясы Қазақстан
республикасының экологиялық жағдайы қиын аудандарының қатарына кіреді,
мұндағы барлық табиғи орталар топырақ, су, өсімдік, атмосфера улы химиялық
заттармен жоғары дәрежеде ластанған, соңғылардың ішінде қаланың экологиялық
жағдайын қалпына келтіруде ағын суы Алматы қаласының кіші өзендері ерекше
көңіл бөлінуде, себебі олар шынайы табиғи сүзгі болып табылады, сондай-ақ,
сумен қамту, гидроэнергия, рекреация зоналарында негізгі су көзі ретінде
қолданылады.
Өндірістің жоғары дәрежеде шоғырлануы, халықтың тығыз орныласусы, және
бір жағынан жалпы үлкен өзендердің әлсіздігі, Алматы қаласы өзендерінің
деградациясымен ластануына алып келеді.
Берілген жұмыстың мақсаты Кіші Алматы өзендерінің антропогенді түр
өзгерісі дәрежесін анықтау, өзендерді қалпына келтіру және сақтау үшін суды
сақтау зоналарын басқару және құрастыру бойынша нұсқауларды ойластыру болып
табылады .
Зерттеу талаптары:
—кіші өзендердің суын жинау зоналарымен жолақтарының шегараларын
нақтылау мақсатында оларды табиғи зерттеу;
—зерттеу обьектілеріне оларды тұрмыстық қолдануы, реттелуі,су сапасы
және т,б антропогенді жүктеменің дәрежесін бағалау;
—тұрмыстық субьектілердің суды қорғау жолағымен олардың экологиялық
қауыптілігін бағалау, аралығында инвертарзациясының және олардың
айқындалуы;
—суды қорғау зоналарын басқару және құрастыру бойынша нұсқаулар жасау.

1 КІШІ АЛМАТЫ ӨЗЕНІ АЛАБЫНЫҢ ФИЗИКАЛЫҚ-ГЕОГРАФИЯЛЫҚ СИПАТТАМАСЫ

Кіші Алматы өзені Іле Алатауы жотасының солтүстік жағы арқлын өтіп,
Балқаш көлі бассейіне жатады, оның су жинау ауданы 118 km²-ды құрайды,
Қаскелең өзеніне құйарда 710 km²-қа жетеді.

1.1 Табиғи жағдайы

Алматы қаласы арқылы өтетін өзендер бассейінінің су жинау алабы, Іле
Алатауынің солтүстігінің орталығын алып жатыр, олардың ауданы тігінен
дифференциалданады, ең жоғары биктігі 4500 м-ге жетеді. (Орджоникидзе шыңы
4410 м, Легостаева шыңы - 4468 м, және т.б) ал ең төменгісі 500 м-ге жуық,
(Қаскелең және Іле өзендеріне жақын) яғни жалпы биіктігінің амплитудасы
4000 м, бүл әр тұрлі биктік зоналарда табиғи жағдайлардың өзгеруіне
әкеледі, қаланің өзі салстрмалы жоғары деңгейде 1350 м-ге дейін, сәкесінше
5амплитуда 700 м-ді құрайды. Бірақ мұндай өзгерстері бар қалалар көп кезіге
бермеиді, бұған далел алматылықтарға таныс қаланың жоғары және төменгі
жағындағы кілиматтық жағдайының әртұрлілігі.
Іле Алатауы жоғары таулы жотасы күрделі, геологиялқ тарихқа йе оның
сол орнындағы ең алғашқы көтерілуін камтитын тау түзіліу кезеңі деп аталатн
300-400 млн жыл бұрнғы ерте органикалық әлемде болды. Одан бері ондаған
миллион жыл өтті, бұл ескі таулар химиалық және физикалқ жеке тұрлердің
әсерінен тұзілып ескі теңіздердің суларымен басылып қалған, бірақ 200-250
млн жыл бұрын, герцсе қыртсыстары дәуірінде олардың пәрменде көтерулері
болды, іле Алатауының граниттерінің көп бөлігі осы кезеңде жатады, келесі
тұзілісі алъп тау тұзілу процесі кезінде болады, (ондағы миллион жыл бұрін)
және жаңа жер бедерінің жалпы пішіні қалыптасты, жоталардың қарқынды
көтерілуі соңғы 300-400 мың жыл бұрін болды, біздің заманымздағы жер
сілкіністерінің таутұзілу процесінің жалғасуын көрсетеді, соңғы 100 жылда
қала екі катастрофалық жер сілкінісінің бастан кешті (1887 және 1911
жылдары) одан басқа оншақты орташа оқиғаларды басып өтті. Қарастырып
отырған территория Азия аудандарындағы белсенді сисмалогиалық аудандардың
біріне жатады. арнайы зерттеулер Іле Алатауының жылына 3-5 мм орташа
есеппен өсетіндігін қөрсетеді, бұл өте айтарлқтай шама, сонымен геологиялық
жағынан Іле Алатауы – жас тау.
Өзен бассейндері климаты континенталды мен ерекшелінеді, жыл бойы
және тәулігіне температурасына күрт ауысып отрады, сонымен қатар теңізбен
бен мұхиттан өте жырақ орналасуына байланысты ылғал жетспейді, тауға
жақындаған сайын континеталдық жұмсарады, жердің бассейініне қарай ауа
температурасының тербелу амплитудасы мен жауын-шашын мөлшері өседі (1 және
2 кесте).
Қалада және жоғары таулы аймақтарда суық болып қаңтар айларында,
аэропорт жақта (минус 11,50с) жоғары, ал таулы мұзды аймақтарда (Мың жылқы
минус 12,70C) суық болып келеді, қаңтар айының ең жылы болатын жағы қаланың
ең жоғарғы жағы, (тасты жазық, минус 3,80C) мұны температураның қысқы
инверсиясымен тұсіндіруге болады, суық ауа массасы ауыр болап, төменге
қарай жылжиды, темпратураның абсалютты минимуммы қалада 1951 жылы 26-
ақпанда тіркелді, әуежай жақта минус 480C болса, Абай даңғылында минус
380C, ал Каменка жағында минус 200C болады,абсалютты темпратураның
максимумы (шілдеде 1944 жыл) Алматыда 420C қа жетті (2-4).
Жылдық орташа ауа температурасы қарастырылып отырған территорияның көп
бөлігінде оң таңбалы, тек 2900 метрден бастап және одан жоғары теріс мәнге
ие болып, өте жоғары таулы зоналарда мәңгілік қату, мәңгі қар және мұз болу
құбылыстары болуы мүмкін.
Қаланың төменгі жағына сәуір айында жауын-шашын көп түседі, оның жылдық
орташа мөлшері әуежайдан Каменка жазығына қарай екі есе өседі (420 мм -ден
888 мм -ге дейін).
Нөсер жауындар көктем айларымен жаздың алғашқы жартысында жиі жауады,
қалада жылына 30-40 мм болатын жауын-шашынды нөсер тіркеледі, мұндай нөсер
жаңбырлар өзендер ағынысын күрт жоғарлататын, лас селді ағындарды туғызуы
мүмкін.
Қалада қар жамылғысы орташа қазан айының соңына қарай түседі, ал
Медеуге екі-үш апта бұрын түседі, жамылғының тұрақты түсуі, қараша айының
аяғында байқалса, Медеуде қарашаның басында көрінеді, Қар қалада наурыз
айының соңында, Медеуде сәуір айының соңына қарай ериді.
Қар жамылғысының жазықтықтағы орташа биіктігі 20-25 см ге (ақпан
басында), кейде 50-55 см, ал Медеуде сәйкесінше 60-65 cм ден 100 см-ге
дейін жетеді, Мыңжылқы метостанциясында 90-140 см, Тұйықсу мұздығында 150-
250 см дейін болады.
Егер территорияның солтүстік жағында және құрғақ жазық өлкесінде
салыстырмалы құрғау әрі ыстық болады, қалыпты суық қыста күрт континенталды
белгілері болса, континенталды белгілердің байқалғаны, орташа таулы полюсте
жазі жауын шашынды өте ыстық емес, қыс жылы келеді.
Бекет БиіктікАйлар Жыл
,м. абс
I II
I
IV V
I II
Орташа жылдық 2,08 0,21 0,42
Максималды 12,2 0,74 2,96
Минималды 0,76 0,30 0,0

Кіші Алматы өзені жанында мыңжылқы шатқалында мынандай нәтижелер
алынды, орташа жылдық шығын 0,27м3с, нормасы СV =0,59, Cs =0,8,
минималды шығындар есептелген яғни өзен суы қысқы кезеңде мұздайды.
Алматы қаласы маңындағы кіші Алматы өзенінің тасқынының минималды
максималды және орташа жылдық интегіралды қисықтары келтірілген.

4 КІШІ АЛМАТЫ ӨЗЕНІНІҢ ШАРУАШЫЛЫҚТА ҚОЛДАНЫЛУЫ

Кіші Алматы өзенінің су ресұрыстары электрэнергияларын техникалық
мақсаттарда, суландыру және су жабдықтау мақсатында қолданылады. өзеннің
жазықтығында көптеген әртүрлі шаруашылық техникалық тұрғын үйлер,
санаторяалар, балалар лагері сонымен қатар ірі сырт кешендері сияқты
орындар орналасқан. Соңғы орындарға –Медеу мұз айдыны және таулы спорт
фазалы Шыңбұлақ.
Өзеннің айналасында жасанды су қоймалары, олардың ірісі Аэропорт көлі
және мәдениет және демалыс парксіндегі көлдер бар. өзеннің барлық
териториясында қазіргі кезде адамдар көп шоғырланған. Ерекше жоғары
деңгейде өзенге адамдардың жаман әсері, кіші Алматы маңындағы суларға
тиеді. Оған көктем магсралды каналы және қазақ магстралды каналы жатады.
Қазақ магстралды каналы кіші Алматы өзеніндегі 105 км тиролв бөгетінен
бастау алады. Ену қабылеттілігі 1,3 м3с, бегатационалды кезеңдегі орташа
су заборы 0,21 м3с. Алматы көктем (весеовка) магистралды каналы Тиролв
бөгетінен бастау алады. Оның ену қабылеттілігі 2,0 м3с, бегатация
периодындағы орташа су жұмсауы –жылына 0,143 м3с, алынатын судың жалпы
көлемі 2,19 млн.м3.
Кіші Алматының көктемге түсіруі 0,70 м3с. Қала маңындағы су
заборларына келесілер жатады: сұңқар (Түркебайев көшесі 92, соңғы жылда
48 мың м3 тасталды); Акклиматзациялық станция (Айтықов көшесі 55 а), ана
және бала орталығы (Ленин көшесі 125)-жылына 32 мың м3.
Маяк поселкесі ауданындағы қазақ өзенінің маңында су қоймасы салынған.

Кесте 6 – Эмпирикалық қамтамасыздық қисығының мараметрлерін есептеу

№ жыл Q, m3с жыл Q. кему
ретімен 　

1 2 3 4 5 6
1 1927 2.45 1942 3.09 1.4
2 1928 2.79 1958 3.06 2.8
3 1929 2.27 1959 2.82 4.2
4 1930 2.06 1928 2.79 5.6
5 1931 2.21 1966 2.77 7.0
6 1932 1.83 1934 2.71 8.5
7 1933 1.71 1963 2.71 9.9
8 1934 2.71 1947 2.69 11.3
9 1935 2.52 1960 2.65 12.7
10 1936 2.61 1936 2.61 14.1
11 1937 2.47 1952 2.58 15.5
12 1938 1.97 1935 2.52 16.9
13 1939 1.91 1937 2.47 18.3
Кесте 6-жалғасы
1 2 3 4 5 6
14 1940 1.72 1927 2.45 19.7
15 1941 2.37 1949 2.45 21.1
16 1942 3.09 1964 2.4 22.5
17 1943 2.01 1941 2.37 23.9
18 1944 1.75 1954 2.37 25.4
19 1945 1.65 1948 2.36 26.8
20 1946 2.28 1956 2.36 28.2
21 1947 2.69 1950 2.34 29.6
22 1948 2.36 1973 2.29 31.0
23 1949 2.45 1946 2.28 32.4
24 1950 2.34 1929 2.27 33.8
25 1951 1.72 1969 2.24 35.2
26 1952 2.58 1967 2.22 36.6
27 1953 2.03 1931 2.21 38.0
28 1954 2.37 1961 2.18 39.4
29 1955 1.96 1981 2.16 40.8
30 1956 2.36 1980 2.11 42.3
31 1957 1.84 1972 2.08 43.7
32 1958 3.06 1930 2.06 45.1
33 1959 2.82 1962 2.06 46.5
34 1960 2.65 1988 2.06 47.9
35 1961 2.18 1953 2.03 49.3
36 1962 2.06 1943 2.01 50.7
37 1963 2.71 1938 1.97 52.1
38 1964 2.40 1955 1.96 53.5
39 1965 1.71 1979 1.96 54.9
40 1966 2.77 1990 1.96 56.3
41 1967 2.22 1987 1.92 57.7
42 1968 1.65 1939 1.91 59.2
43 1969 2.24 1976 1.86 60.6
44 1970 1.84 1957 1.84 62.0
45 1971 1.66 1970 1.84 63.4
46 1972 2.08 1932 1.825 64.8
47 1973 2.29 1989 1.81 66.2
48 1974 1.78 1974 1.78 67.6
49 1975 1.55 1978 1.78 69.0
50 1976 1.86 1983 1.78 70.4
51 1977 1.61 1993 1.77 71.8
52 1978 1.78 1944 1.75 73.2
53 1979 1.96 1940 1.72 74.6
54 1980 2.11 1951 1.72 76.1
55 1981 2.16 1965 1.71 77.5
56 1982 1.29 1933 1.7075 78.9
Кесте ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.