Оңтүстік Қазақстан облысының халқы мен оның әлеуметтік жағдайы

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 75 бет
Таңдаулыға:

Кіріспе

Тақырыптың өзектілігі. Табиғи байлығы мен тарихи-мәдени құндылықтары бар кез келген территория саяхат сүйгіштердің, зерттеуші ғалымдардың және іскер адамдар мен қарапайым демалушылардың қызығушылығын тудырары хақ. Аймақтың ландшафты, табиғат жағдайы мен климаты, тарихы мен мәдениеті ондағы туризмнің даму мүмкіндіктерін, оның ішінде рекреациялық ерекшеліктерін анықтайды.

Қазіргі таңда тәуелсіздік жағдайындағы туристік өндіріс саласындағы шаруашылық инициятиваларын күшейту, саяси-экономикалық және мәдени талаптарға жауап беретін туристік саясатты қолдау мәселесін қойып отыр.

Туризм географиясы бойынша, Оңтүстік-Қазақстан облысы - республикамыздың туристік-рекреациялық әлеуетінің талаптарына жауап беретін, өзіне тән ерекше табиғи ресурстары мен тарихи-мәдени құндылықтары бар аймақ. Аймақтағы туризмнің даму бағыттарын, жолдарын анықтау үшін, реакция мен демалысқ, шетелдік туристерді қабылдап алуға, табиғи, тарихи-мәдени және әлеуметтік-экономикалық ресурстардың мүмкіндіктері мен жағдайын жан-жақты, терең талдау және аймақта туризмнің даму концепциясын жасау қажет. Оңтүстік-Қазақстан облысының туристік-рекреациялық әлеуеті өзінің экономикалық және шаруашылық әрекетінің ерекшеліктерімен, туризмді дамытудың мемлекеттік бағдарламасын дамытуға мол мүмкіндік береді.

Облыстағы туризмнің дамуының бүгінгі жағдайын талдау, ондағы керемет мүмкіндіктердің аймақтың экономикасын дамытуға жеткіліксіз пайдаланып отырғандығын көрсетеді. Бұл жағдайға себеп, тек ғылыми негізделген ұсыныстардың жоқтығы ғана емес, рекреациялық ресурстарды меңгеру және туризм мен рекреацияны аймақта толықтай дамытудың жалпы концепциясының да болмауы себеп болып отыр.

Оңтүстік-Қазақстан облысындағы керемет, қайталанбас ұлттық, тарихи, мәдени және табиғи ерекшеліктерді ескере отырып, онда шаруашылықтың жаңа саласы - туризм индустриясын дамытудың маңызды қажеттілігі осы тақырыптағы ғылыми зертеуге мұрындық болып отыр.

Зерттеу объектісі . Оңтүстік-Қазақстан облысындағы дамытуға мүмкіндік беретін туристік-рекреациялық ресурстар.

Зерттеу пәні . Территорияның рекреациялық ресурстарын кешенді түрде бағалау негізінде аймақтағы туризмді дамыту мен туристік қызметті дамыту жолдарын анықтау, болжау мақсатында туристік-рекреациялық ресурстарды пайдалану және оларды игеру болашағы.

Жұмыстың мақсаты мен міндеттері . Рекреациялық ресурстарын кешенді түрде бағалау негізінде Оңтүстік-Қазақстан облысында туризмнің дамуыынң әлеуеті мен болашағын анықтау, аймақтағы халық шаруашылығының салалары жүйесінде, туризмнің, экономиканың бір саласы ретіндегі орны мен мәнін айқындау және аймақтағы туризмнің дамуының жалпы концепциясы мен бағдарламасын жасау жөніндегі ғылыми ұсыныстарды даярлау. бұл мақсаттарға жету үшін мынадай мәселелерді шешу қажеттілігі туындайды:

экономикаынң бір саласы ретінде туризм географиясының мәнін орнықтыру;
мәліметтер базасының негізінде аймақ бойынша облыстың рекреациялық ресурстарына талдау жасау және оларды бағалау,
аймақтың экономикалық салалар жүйесіндегі туризмнің орны мен мәнін анықтау;
облыс территориясындағы туризмнің бағдарлы дамуының алғышарттарына объективті сипаттама беру;
туризмді дамыту мақсатында рекреациялық ресурстардың жағдайы мен пайдаланылу дәрежесін анықтау;
облыста туризмнің дамуының жалпы концепциясы мен оның аймақтық саясатын жасау жөніндегі ғылыми негізделген ұсыныстар жасау.

Зерттеудің әдістемелік негізі. Жұмыстың жазылуы барысында мынадай еңбектер қолданылды:

география саласы бойынша: А. С. Бейсенованың, Н. А. Гвоздецкийдің, М. Ш. Ярмухамедовтың, Ю. Г. Саушкинаның т. б. еңбектері;
статистикалық мәліметтер Қазақстан республикасының әлеуметтік-экономикалық сандық көрсеткіштері жөніндегі талдамалы есебі және ҚР. статистикалық агенттігінің сандық есептері бойынша алынды.
туризм географиясы мен рекреациялық география саласы бойынша: С. Р. Ердавлетовтың, М. Д. Мамадиаровтың, И. И. Пирожниктің, А. М. Мелдебековтың, В. Д. Уваровтың, Отырар

жәдігерлері энциклопедиясы.

Зерттеу барысында жалпы ғылыми, географиялық, статисттикалық, социологиялық әдістер: анализ және синтез, жүйелеу, салыстырмалы-географиялық, сипаттау, картографиялық, сұрау жүргізу т. б. қолданылады.

Ғылыми жаңалығы . жүргізілген зерттеулер былайша тұжырымдалады:

1. Оңтүстік Қазақстан облыстық территориясында аймақтық деңгейде табиғи және әлеуметтік-экономикалық алғышарттарды кешенді түрде талдау, аймақтағы табиғи ландшафттардың көгалдану дәрежесі мен әлеуметтік-экономикалық рекреациялы ресурстардың болуына орай облыс территориясын аудандастыру негізінде туризімді дамытужағдайы мен оның болашағын талдау, туристік-рекреациялық ресурстарды бағалау мен олардың пайдаланылу дәрежесін зерттеу;

2. Рекреациялық жүйелерді жоспарлау тәсілі ретіндегі экономикалық-географиялық аудандастыру принциптері мен мақсавттарын жүйелік жолдар негізінде аймақтық туристік саясат құру теориялық түрде негізделген;

3. Оңтүстік-Қазақстан облысындағы туризмнің даму концепциясының үлгісі мен оны іске асыру жолдары көрсетілген.

Жұмыстың құрылымы мен көлемі. Бұл зерттеу жұмысы кіріспеден, үш тараудан, қорытынды мен қосымшалардан тұрады. Жалпы көлемі бет, таблицадан, суреттен, қолданылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

Оңтүстік Қазақстан облысына жалпы сипаттама және аймақтық туризмді дамытудағы мүмкіндіктеріОблыс туралы негізгі мәліметтер

Оңтүстік Қазақстан обылысы - кең байтақ қазақ жерінің тарихы терең, құнарлы да құйқалы, өзгеше өңірі. Қаратау мен Алатаудың баурайынан миллиондаған жылдар бұрынғы адамзаттың мекені болған орындар табылып, ғылыми негізде дәлелденуі, сондай-ақ ежелгі түрік қағанаттары тұсында қалалардың жан-жақты өркендеп, өзіндік өркениет орталықтары ретінде танылғаны талай жайыттарды аңғартады. Бұған баршаға белгілі тарихи тұрақтар, тастағы таңбалар мен жазбалар, Исфиджаб (Сайрам), Отырар, Сағанақ, Сауран, Иясы (Түркістан), Созақ, Шымкент, Құлан сияқты шаһарлар, кейінгі кездегі қазбалар нәтижесінде анықталып жатқан қорғандар

мен кенттердің қалдықтары дәлел. Әлі де небір құпияларын бүгіп, жұмбақтарын жасырып жатқан орындар қаншама.

Облыс аумағының табиғаты мен жер жағдайы да ерекше. Биік-биік таулар мен жосылып жатқан жоталар, жазық далалар мен шөлейтті құмдар тоғысып, өзіндік өрнек құрайды. Ұлы жібек жолының негізгі күретамырларымен қатар көне кенттерге, Алатау мен Қаратаудың асулары мен бел-белестеріне, Сырдария мен Шудың және ұзына бойларына, Қызылқұмның түкпір-түкпіріне таралып жатқан тараулары мен бұтақтары тіпті де көп.

Көне қалаларымыздың бірі Түркістанның 1500 жылдығы ЮНЕСКО аясында аталып өтті. Қазақстан Республикасының президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев: “Он бес ғасырлықтарихы бар бұл қаланың мерейтойы - тек Түркістанның ғана емес, Қазақстан Республикасының, бүкіл түркі тілдес халықтардың да мерейін үстем ететін игілікті шара. Ендігі мақсат рухани, ғылыми және сауда-экономикалық орталық ретінде одан әрі абаттандыра беру болып табылады” - деді.

Облыс орталығы Шымкент қаласы - Қазақстандағы инфрақұрылымы дамыған, өнеркәсіптік және ғылыми-мәдени жағынан маңызды, қай жағынан алғанда да аса айшықты шаһарлардың бірі. Қасиетті қазығұрт тауынан бпасталатын жазықта қанатын кеңге жайған қала халқының саны жағынан республикамызда үшінші орын алады. Шымкентте 600 мыңнан астам адам тұрады. Ал “Қаратау тәжі” атанған Кентау, тоғыз жолдың торабы делінетін Арыс, сондай-ақ Сарыағаш, Шардара, Жетісай, Ленгер қалаларының да өзіндік ерекшеліктері аз емес. Мәселен, Мақтаарал, Сарыағаш, Сайрам сияқты аудандардың әрқайсысында 230-250 мыңнан астам халық тұрады.

Облыс жері Өзбекстанмен, Қырғызстанмен және Қызылорда, Қарағанды, Жамбыл облыстарымен шектесіп жатыр. Облыс 1932 жылы наурыз айында құрылған. Екінші дүниежүзі соғысы жылдарында жауға атылған он оқтың жетеуі Шымкент қорғасынынан жасалған деп есептеледі. Облыстың басты бағытттары мен бағдарлары: түсті металлургия, химия, мұнай өңдеу, құрылыс материалдары, машина жасау өнеркәсібі; мақта мен жүгері, күріш пен қызылша, жүзім мен бау-бақша, мал шаруашылығы.

Тәуелсіздікке тәубе дей отырып, оңтүстік қазақстандықтар жаңаша, өркендеу жолына түсті. Қазір қай салада болмасын, экономикалық, әлеуметтік-мәдени реформалардың жеңістері мен жемістері айқын көрінуде.

Әрине, әр өңір мен өлкенің ең басты байлығы - адамдары. Осы орайда күллі адамзаттың мақтанышына айналған Әбу Насыр әл-Фараби мен Қожа Ахмет Иасауи бабаларымыздың алдымен ойға оралары сөзсіз. Олардың теңдесі жоқ мұраларымен бүгінгі ұрпақтың танысып, табыса бастауы да тәуелсіздігіміздің арқасында болып отыр. Тәуелсіздіктің он бес жылында экономикада, білім мен ғылымда, әлеуметтік-мәдени салада, өнерде қол жеткізген табыстар баршылық.

Оңтүстік Қазақстан обылысы республикамыздың оңтүстігінде, сырдария алабында орналасқан. Жер көлемі 117, 3 мың км. кв, бұл Қазақстан аумағының 4, 3 пайызыын құрайды. Халқының саны 2, 17 млн (01. 07. 2004) . дамуСолтүстігінде Қарағанды, батысында қызылорда, шығысында жамбыл облысымен, ал оңтүстігінде Өзбекстанмен шектеседі. Облыста 11 аудан, 8 қала, 13 кент және 932 ауылдық елдімекен бар. Облыс аумағы 171 ауылдық округке және 13 кенттік округке бөлінеді. Орталығы Шымкент қаласы [1] .

Облыс тұрғындары саны жағынан республиада алдыңғы қатарда тұрғаноблыстардың бірі екендігі, байырғы тарихи-мәдени орындардың молдыығмен де ерекшеленеді. Атақты Отырар қамалы, түркі жұртына мәлім болған бұрынғы Иасы, қазіргі Түркістан қаласы, осы топырақта туып өскен, орта ғасырдағы атақты шығыс жұлдыздары қатарында аталып жүрген ғалымдар мен ғұламалардан қалған көне соқпақтың ізін саралай түсу бүгінгі ұрпақтың парызы. Республикада қолайлы табиғат жағдайларымен ерекшеленетін, қысы қатал, жазы салқын Түлкібас пен түгін тартса майы шығатын Жетісайдың, жаймашуақ Түркістанның арасында ежелде өмір сүрген өркениетті ел болғандығын дәлелдейтін археологиялық қазба орындар мол. Жақпар тастарда, қыш кітаптарда қалған таңбалар оңтүстік өлке тарихының сырлы белгісі іспетті.

Облыстың айтарлықтай өндірістік-экономикалық мүмкіндіктері бар. Олардың негізін орасан зор табиғи қорлар мен жеткілікті еңбек ресурстары құрайды. Уран қоры жөнінен облыс Қазақстанда бірінші, фосфориттер мен темір рудасы бойынша үшінші орын алады. Облыс мақта, тері шикізаттары, өсімдік майы, жеміс-жидек, көкеніс өнімдерін, жүзім, бау-бақша, макарон, темекі, сыра және алкогольсіз сусындарды басқа жерлерге жеткізіп отырады. Сонымен бірге облыста қорғасын, цемент, мұнай өнімдері, күкірт қышқылы, шифер, автотрактор шиналары, экскаваторлар, трансформаторлар, майлы ажыратқыштар, шұлық-ұйық, тігін бұйымдары, жиһаз шығарылады.

Облыста екі бағытта жалпы ұзындығы 445 км темір жол, ұзындығы 5, 3 мың км автомобиль жолдары, оның ішінде қатты жабыны бар 5, 1 мың км жол бар. Азаматтық авиация ұзындығы 27 мың км ауа белдеулерінде жұмыс істейді. Облыс орталығы халықаралық Орынбор-Ташкент және Түркістан-Сібір магистральдарының тоғысында орналасқан. Сонымен қатар облыс аумағы арқылы Ташкент-Шымкент-Тараз-Алматы және Ташкент-Шымкент-Түркістан-Самара автомагистарльдары өтіп жатыр.

Ерте кездердің өзінде Оңтүстік өңірі, оның Отырары мен Түркістаны, Сайрамы мен Шымкенті тағы басқа қалалары, Қаратауы мен Алатауы, Мырзашөлі мен Қызылқұмы, Созағы мен Қазығұрты, Сырдариясы мен Арысы сияқты таулары, өзен-сулары, жазира дадалары мен берекелі құмдары баршаға мәшһүр болған. Тіпті әрі кететін болсақ, Қаратаудың күнгей және теріскей беттері адамазттың бұдан миллион жыл бұрын мекен еткен жерлері екендігі ғылыми тұрғыдан дәлелденген. Оңтүстік өлкесі небір қасиетті әулие ата-бабаларымыздың кесене-күмбездері, тарихи-мәдени ескерткіштері неғұрлым көбірек сақталған аймақ. Олардың әрқайсысы өз кезеңдерінен өзгеше шежіре шертеді.

Оңтүстік өңірі дегенде бүкіл адамзаттың мақтанышына айналған ұлы тұлға Әбу Насыр әл-Фараби бабамыз бен күллі түркі әлемінің рухани ұстазы Қожа Ахмет Иасауидің ойға оралатыны сөзсіз. 2000 жылы Түркістанның он бес ғасырлық мерейтойы аясында Ахмет Иасауи бабамыздың мұраларымен танысып, оның айырықша әлеміне сәл де болса жақындай түстік. Тәуелсіздігіміздің 10 жылдығына орай өткен әл-Фараби бабамыздың 1130 жылдық мерейтойы да үлкен оқиға болды.

Қазақстанның барлық өңірлері сияқты Оңтүстік аймағы да небір қилы замандарды, қиын-қыстау кезеңдерді бастан кешті. Алайда, мәдениет пен өнер, шығармашылық арқауы дәстүрлі жалғасын тауып келеді. Елбасымыз мәдениетті қолдау жылы деп жариялаған 2000 жылдың өзінде талай істер атқарылды. Олардың ішінде халықаралық ақындар айтысы, Шәмші Қалдаяқов атындағы халықаралық конкурс, төрткүл дүние құлақ түрген Түркістанның 1500 жылдық мерейтойы, халықаралық “Рокпар” фестивалі, жас әншілердің “Арай” аумақтық байқауы, алғаш рет қазақ тілінде өткізілген “Жайдарман” көңілді тапқырлар клубының облыстық жарысы, әлемге танымал ұлттық музыкаакадемиясының президенті Айман Мұсаходжаеваның концерті, ақын Мұхтар Шахановтың шығармашылық кеші, ташкентте өткізілген ақындар айтысы, облыстық “Мәдениеттім - мерейім ” фестивалі, Нұрғиса Тілендиевтің 75 жылдығыан арналған облыстық “Аққу” фестивалі және басқада ауыз толтырып айтуға болатын шаралар аз болған жоқ.

1. 2. Аймақтың табиғат жағдайы мен оның туризмге қолайлылығы

Жер бедері . Облыс жері негізінен жазық, көпшілік бөлігін ортааш биіктігі теңіз деңгейінен 200-300 м болатын Тұран ойпатының шығыс бөлігі алып жатыр. Терістігінде бетпақдала шөлі, Шу аңғарының оңтүстігінде Мойынқұм, батысында Қызылқұм және Шардара даласы, қиыр оңтүстігінде Мырзашөл жатыр. Орталық бөлігінде жамбыл облысының аумағымен шектес оңтүстік-шығыстан солтүстікке қарай 217 километрге көлбей созылып Қаратау жотасы (ең биік нүктесі 2176) жатыр. Ал оңтүстік-шығысында Талас Алатауының батыс шетіндегі өгем жотасында облыстың ең биік нүктесі Сайрам шыңы (4238 м) бар. Өгем мен Келес өзендерін бөліп жатқан Қаржантау жотасы Тәңіртаудың (Тянь-Шань) ең батыс сілемі болып табылады. Қаржантаудың орташа биіктігі 2000 м, ал ең биік нүктесі - мыңбұлақ тауы (2834 м), қаржантаудан солтүстік-батысқа қарай тарихы терең, аңызға толы қарт Қазығұрт (ең биік нүктесі 1600 м) тұр. Қазақтар осыдан мыңдаған жыл бұрын Қазығұртты кие тұтып, дүниенің тұтқасы санап: басында Қазығұрттың кеме қалған, болмаса кереметі неге қалған?! - деп басталатын ғажайып дастан тудырған. Көк Тәңірі дүниежүзін топан су басқан кезде бір пәк дүние жасау үшін Нұх пайғамбардың кемесіне адамзат, жан-жануар, ұшқан құс, жүгірген аңнан бастап өсімдікке дейін жұп-жұбымен отырғызып, таза тұқым сақтап қалмақ болған. Топан тартылып, су қайтқанда Нұх пайғамбардың кемесі Қазығұрт тауының басына қайырлапты деседі. Қазығұрт қазір де көптеген түрлі көркем туындылардың тақырыбы. Заты - мұның бәрі тегін емес. Ел-жұрт Қазығұрттың қадіріне жетіп, киесіне табынып, абыройын асқақтатып, мерейін асыра түсуде. Ташкент-Шымкентжолындағы ең биік асуға ескерткіш қойылды. Сонау көне замандардан бүгінге дейінгі тарихи оқиғалар тек Қазығұрт өңіріне ғана емес, бүкіл қазақ даласына қатысты. Өйткені Қазығұрттың жөні бөлек. Ұлы Жібек жолының бойында тұр. Қазығұрт маңайын үлкен ұлттық қорыққа айналдыруға әбден болады. Айналасы -Төле би ауданы, атақты Ақсу-Жабағалы. Шетелдік меймандарға ұялмай көрсететін кереметтер.

Облыс аумағының жер бедеріндегі жазықтар мен таулы аймақтар жиі алмасып отырады. Мұнда алуан түрлі құмды, сортаң шөлдерден биік мұздықтарына дейінгі климаттық табиғат зоналары кездеседі. Таулы аймақтарда болып тұратын тектоникалық жер сілкіністері аумақтағы тау түзілу процестерінің әлі аяқталмағандығын көрсетеді.

Жер бедерінің қалыптасуына зор ықпал етуші күштер: ағын сулар мен желдер. Осы күштерге қосымша антропогендік, яғни адамдардың шаруашылық әрекеттері табиғи ортаның, әсіресе жер бедерінің қалыптасуына зор әсерін тигізетіні сөзсіз. Мысалы, каналдар мен суару аймақтары, авто және темір жолдар, кеніштер мен қала салынған аймақтар т. б.

Геологиясы және кен байлықтары : Геологиялық құрылымы жөнінен облыс аумағы Тұран плитасына жатады. Қаратау жотас протерозой тақтатастарынан және құмтастардан тұрса, оңтүстік батыс Қаратау карбонныңәктас, құмтас конгломераттарынан және девонның жанартау тектес тау жыныстарынан құралған. Сонымен бірге палеозой қатпарлы іргетасы, пермь дәуірінде қалыптасқан интрузиялық және жанартаулық, сондай-ақ платформалық мезозой-кайназой шөгінді таужыныстары кездеседі.

Облыс қойнауы әр түрлі қазбаларға бай: полиметалдар, қоңыр көмір, темір кені, гипс, әктас, оттөзімді саз, кварцты құм қабаттары, мәрмәр, түрлі құрылыс шикізаттары бар. Қарт Қаратау қойнауындағы Ащысай, Мырғалымсайжәне Байжансайқорғасын-мырыш кеніштері ХХ ғасырдың 40-жылдарынан жұмыс істейді. Боралдайтау, Қаржантау, Күмісті және жоғарғы Бадамалтын кен көздерінің орны ерекше. Облыста республиканың уран ресустарының жартысына жуығы орналасқан, олар әлемдегі ең ірі арун кеніштері болып саналады. Ал Иірсу, Сусіңген және абайыл кеніштерінен титан, хром, марганец және темір кендері өндіріледі. Облыс аумағында Шу-Сарысу газ-гелий және Сырдария мұнай-газ кен орындары бар. Боралдайдан, Таскөмірсайдан, Келтемашаттан және Ленгер кеніштерден мезозойлық қоңыр көмірлер өндіріледі. Аймақтағы Қратау фосфорит алабына жататын Грес және Үшбас фосфор кен орындары барлаудан өтті. Ал Тәңіртаудың ең батыс сілемі Қаржантау мен сайрам жоталары өнеркәсіптің көптеген салаларына өте қажетті шикізатқа өте бай [2] .

Табиғат байлықтары мен территориялық жағдайлары оның туристік-рекреакциялық мамандануы мен туризм және демалыс түрлерінің дамуына, халықтың қажеттілігін қанағаттандыруға мүмкіндік береді. Туризмнің дамында табиғи алғышарттарды анықтау, өз кезегінде аймақтың физикалық-географиялық сипаттарын зерттеу басты рөл атқарады.

Оңтүстік Қазақстан облысы республиканың қиыр оңтүстігінде орналаса отырып, басқа облыстардан табиғи құндылықтарымен ерекшеленеді. Облыстың солтүстік шекарасы Астрахань, Ростов, Будапешт, Женева, ал оңтүстігі Баку, Ереван, Неополь, Мадрид қалаларының ендіктерінде жатыр. Оның территориясы Орта Азияның солтүстік аудандарында 46 градус параллельде жатыр. Облыстың құрылымы жөнінен әркелкі болуы оның демалыс және туристік-рекреакциялық әлеуетін анықтайды. Аймақтың территориясыынң солтүстік бөлігі жер бедерінің денудациялық типіне сай келеді. Шу өзенінен солтүстікке қарай және Сарысу мен бақтықарын өзендерінің кепкен арнасынан шығысақ қарай Бетпақдала үстірті созылып жатыр, орташа биіктігі 230-250 м болатын жазықтық. Бетпақдаладан оңтүстікке қарай Шудың сол жағалауын бойлай Мойынқұм шөлді массиві созылып жатыр, жер бедері қырқалы құмды пішінді болып келеді. Бетпақдала үстірті Торғай қолатының оңтүстік бөлігінің ежелгі жазықты жер бедерімен салыстырғанда едәуір жас денудациялық жазықтардан тұрады. Мойынқұм құмдарынан оңтүстікке қарай батыс Тянь-Шань таулы жүйесі басталады.

Аймақты демалыс пен туризмнің әртүрлі түрлерін ұйымдастыру мақсатында пайдалану өте қолайлы.

Климаты. Климат - аймақта демалыс пен туризмнің түрлерін ұйымдастыруға мүмкіндік беретін бірден-бір фактор. сипаттамасы ретінде қазіргі таңда қоршаған ортаның көптеген көрсеткіштері пайдаланылады. Температура суммассы, эквивалентті-эффективті және радиациялық температура т. б. Бұлардың барлығы демалыс пен туризм өткізу жағдайына қажетті жағдайлар болып табылады.

Оңтүстік Қазақстан облысының климаты шұғыл континентті. Бұл әлемдік мұхит пен теңіздерден қашықтықты білдіреді. Аймақтың күшті тау жүйелерінен солтүстікке қарай орналасуы суық ауа массаларының келуіне кедергі туғызады. Оңтүстіктегі барикалық градиент пен желдің жылдамдығы осыған байланысты. Сондықтан оңтүстікте желді борандар солтүстікке қарағанда 5-9 есе көп. Облыс күн энергиясы ағынының молдығымен сипатталады. Оңтүстік-батыста жиынтық радиация 150 ккал/см. кв, ал солтүстік-шығысқа қарай 120-130 ккал/см. кв-ға дейін төмендейді. Облыс бойынша орташа жылдық күн сәулесі 2700-3000 сағатты құрайды. Аймақ ең жоғарғы термикалық фонмен ерекшеленеді. Қысқы температура тұрақты емес. Қаңтардың орташа температурасы оңтүстікте 13-14 С және орташа -2-4 С, ал солтүстік мен солтүстік-батыста 19-21 С және -12-14 С аралығында ауытқиды. Жазда циркуляция төмендеп, термикалық режим тұрақты болады. Маусымның орташа температурасы солтүстікте 28 С, оңтүстікте 29-30 С градусқа жетеді. Облыста құрғақшылық ьасым, ең ылғалды кезең көктем мезгілі. Құрғақшылықтың ұлғаюымен жауын-шашын да азаятыны белгілі. Жазық аймақтарда ол 3-5 пайызға, тау алды зоналарда 10 пайызға, биік тауларда 17-19 пайызғажетеді. Облыстың оңтүстіктегі территориясында жылына орташа есеппен 150 мм, ал оңтүстігіндегі биік тауларда 800 мм-ден асады [3] .

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.