Кузеевтің шежіретануға қосқан үлесі

Пән: Тарихи тұлғалар
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 51 бет
Таңдаулыға:

КІРІСПЕ . . .

КІРІСПЕ . . .:

КІРІСПЕ . . .: І. АКАДЕМИК Р. Г. КУЗЕЕВТІҢ ӨМІРІ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМИ ШЫҒАРМАШЫЛЫҒЫ

КІРІСПЕ . . .:

КІРІСПЕ . . .: 1. 1 Р. Г. Кузеевтің өмірі мен ғылыми қызметі . . .

3: 7

КІРІСПЕ . . .:

КІРІСПЕ . . .: ІІ. Р. Г. КУЗЕЕВТІҢ ШЕЖІРЕТАНУҒА ҚОСҚАН ҮЛЕСІ

КІРІСПЕ . . .:

КІРІСПЕ . . .: 2. 1 Шежіре туралы түсінік . . .

3: 13

КІРІСПЕ . . .:

2. 2 Р. Г. Кузеевтің еңбектеріндегі шежіре және

этногенез мәселелері . . .

3: 22

КІРІСПЕ . . .:

КІРІСПЕ . . .: ІІІ. ҚАЗАҚ, БАШҚҰРТ ШЕЖІРЕЛЕРІ БОЙЫНША РУ-ТАЙПА АТАУЛАРЫНДАҒЫ ПАРАЛЛЕЛЬДЕР ЖӘНЕ ЭТНОГЕНЕТИКАЛЫҚ БАЙЛАНЫСТАР

КІРІСПЕ . . .:

КІРІСПЕ . . .: 3. 1 Қазақ-башқұрт халықтарының құрамындағы аттас рулар . . .

3: 33

КІРІСПЕ . . .:

КІРІСПЕ . . .: 3. 2 Қазақтар мен башқұрттар арасындағы этногенетикалық байланыстар және рухани құндылықтарындағы ұқсастықтар . . .

3: 42

КІРІСПЕ . . .:

КІРІСПЕ . . .: ҚОРЫТЫНДЫ . . .

3: 49

КІРІСПЕ . . .:

КІРІСПЕ . . .: ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . .

3: 52

КІРІСПЕ

Тақырыптың өзіктілігі. Кез келген халық ұлы уақыт бедерінде талай танымал тұлғаларды тудырған. Солардың бірі - Райль Гумерович Кузеев. Ол - бүкіл әлем таныған белгілі ғалым, өз ұлтының тіпті түркі жұртының шынайы патриоты, қоғам қайраткері. Сондықтан да ол туралы жылы лебіз білдіру - әркімнің азаматтық парызы.

Р. Г. Кузеевтің тындырған іс-әрекеттері мен қаламының ұшынан шыққан ғылыми шығармалары - тарихи дерек көзі болып табылады. Бүкіл саналы ғұмырын туған халқының күрделі тарихын зерттеуге арнап, өзінің өмір сүрген уақытындағы саяси режимнің қыспағынан тайсалмастан батыл ойлар мен тұжырымдар жасаған тұлғаның өмірі мадақтауға тұрарлық. Бүкіл өмір жолы, артында қалдырған рухани мұралары мен тарихи қызметі, кейінгі ұрпақты тәуелсіздіктің баға жетпес құнын қадірлей білуге үйрететін, патриотизмге, отансүйгіштік асыл сезімдерге баулитын Р. Г. Кузеевтің өмірі мен ғылыми қызметін зерттеу бүгінгі танда башқұрт халқын, жалпы түркі жұртын рухани тұрғыдан байытады. Өзінің ғұмыр бойғы зерттеулерінде ғалым туған халқының тарихын ғана зерттеумен шектелмей, түркі дүниесін тануға талпынды, башқұрт халқының терең тамырын қазақ халқымен сабақтастыра сақ-ғұн, одан бері түркі заманынан іздеді. Тақырыптың өзектілігі міне, осыдан да туындайды.

Есімі түркі халықтары тарихының өте маңызды кезеңдерімен тығыз байланысты, саналы ғұмырын Отанының ғылымы жолындағы күреске арнаған, табиғи талантын, алған білімін халқының келешегіне, оның өркениетті елдер қатарына қосылуына жұмсаған, осынау ардақты тұлғаның өмірі мен қызметінің арнайы зерттеу объектісі боларлық тақырып екендігі даусыз.

Р. Г. Кузеевтің түркі дүниесін тануға, тарих ғылымына қосқан үлесі зор. Сондықтан, тарихшы-қайраткер туралы алғашқы зерттеуді әрине, тарихшылар қолға алуға міндетті. Сондықтан да осы тақырып дипломдық еңбек жазуға итермеледі.

Тақырыптың мақсаты мен міндеттері. Диплом жұмысының басты мақсаты Р. Г. Кузеевтің өмірі мен қызметіне тоқталып, оның еңбектерінің негізінде қазақ және башқұрт халықтарының ру-тайпалық құрылымының ұқсастықтарын шежіре арқылы іздестіру. Осы мақсатты жүзеге асыру үшін алдымызға төмендегідей міндеттер қоямыз:

- Ғалымның түркі тарихының күрделі мәселелерін зерттеудегі ролін және оның еңбектерінің бүгінгі тарих ғылымы үшін маңыздылығын айқындау;

Р. Г. Кузеевтің ғылыми шығармашылығын ашып көрсету;
Шежіре ұғымына талдау жасау;
Р. Г. Кузеевтің шежіре және ру-тайпалық құрылымға қатысты жасаған пікірлері мен бекіткен тұжырымдарына саралау жасау;
Қазақ пен башқұрт халықтарының құрамында кездесетін аттас рулардың ұқсастықтары мен этногенетикалық байланыстарын талдау;
Екі халық арасындағы ортақ рухани және материалдық құндылықтарға баға беру.

Тақырыптың зерттелу деңгейі. Аса көрнекті ағартушы, ғалым және зерттеуші Р. Г. Кузеевтің тарих пен этнографияға, түріктану саласына қосқан үлесі, ғылыми-шығармашылық бай мұрасы бүгінгі күнге дейін өз алдына толымды еңбек ретінде зерттеле қойған жоқ. Ғалымның әр жылдардағы мерейтойларында оның әріптестері, шәкірттері т. б. сала мамандары ол туралы қысқаша ғана баяндамалар жасаумен, очерктер жазумен шектелген. Бұл әрине ғалымның өмірі мен қызметі және шығармашылығы зерттеуге тұрарлықсыз дегенді білдірмейді, керісінше оның бай мұрасын зерделеуге кез-келген зерттеушінің өресі жете бермейтіндігін көрсетеді. Олай дейтін себебіміз Р. Г. Кузеевтің өмір бойы жүргізген ғылыми шығармашылық жұмысы өте күрделі мәселелерге арналған болатын. Оны талдау, зерттеу сол арқылы жаңаша қорытындылар жасау үшін кез-келген зерттеушінің көп еңбектенуі, және арнайы дайындығы қажет.

Ал ғалымның қарастырған мәселелеріне келетін болсақ, бұл тақырып яғни, шежіре мәселесі, оның ішінде башқұрт халқының шығу тегінің қарастырылуы біршама арыдан бастау алады.

XVIII-ХІХ ғғ. өлкетану, түркі халықтарының тарихы, этнографиясы мен лингвистикасына байланысты деректерді жинақтау ісі қарқынды болды. Бұл дәуірде этнографиялық мағлұматтарды қолға түсіру мақсатымен даярланған көптеген ғылыми экспедиция мүшелеріне айналған ғалымдар өз ынталылығын танытты, жан-жақты ізденіп, ғылыми мәнді деген мәліметтерді тіркеп жазды. Нәтижесінде қазақ, башқұрт, қырғыздардың этнографиясына байланысты жиналған ғылыми мұра сол болды. Аты әйгілі А. Левшин, В. Вельяминов-Зернов, Н. Аристов, А. Харузин, В. Радлов, Н. Остроумов, А. Нестеров және т. б. белгілі ғалымдар өз еңбектерінде шежіре мәліметтерін башқұрттың этноқұрамын қарастыруға ғана қолданған. Халықтың тарихи жады сақтаған тарихи мәліметтер зерттеушілер үшін қызықты, құнды болуына қарай, әр заман тарихнамашылары қазақтың тарихи фольклор деректерін қажетсінді.

Қазан төңкерісіне дейінгі әдебиетте қарастырылып отырған мәселе алғаш рет П. И. Рычковтың еңбегінде көтерілді. Оның еңбектерінің ішіндегі ең маңыздысы «История Оренбургская». [1] Бұл жұмыс башқұрт халқының этникалық құрамымен, шаруашылығымен және қазақ халқымен байланысын барынша таныстырады. Біздің жұмысымыз үшін В. Н. Татищевтің еңбегі өзіндік құндылыққа ие. Орынбор экспедициясының басшысы болған В. Н. Татищев башқұрт және қазақ халқының ішкі өмірімен жете таныс болған. Соның нәтижесінде ол өз еңбегін аталған халықтардың шығу тегіне арнап, олардағы аттас рулардың негізінде екі халықтың байланысын іздеуге тырысады. [2] Башқұрт халқының тарихын, олардың қоныстанған өлкесін зерттеудегі ең елеулі оқиға Ресей ҒА екінші экспедиция ұйымдастыруында жатты. П. С. Паллас жетекшілік еткен бұл экспедиция Қазақстанның солтүстігі мен батысын, Башқұрт жерін толығымен аралап, өте бай этнографиялық материал жинақтады. [3] Қазақ және башқұрт халықтарының арасындағы байланыстарды анықтауда В. Черемшанскийдің еңбегі ерекше құндылық танытады. [4] 1850 ж. в «Оренбург губерниялық ведомостында» Н. Казанцевтің «Описание башкирцев» (№ 20) атты мақаласы жарық көреді, кейіннен ол жеке кітап ретінде жарияланған. Мұнда алғаш рет башқұрт халқына қатысты ақпараттар қысқаша болса топтастырылған. [5] Н. А. Аристовтың «Заметки об этническом составе тюркских племен и народностей и сведения об их численности» атты еңбегі қазақтар мен башқұрттардың, тіпті түркі халықтарының этникалық құрамын көрсетіп берген алғашқы еңбек. Автор түркі халықтарының пайда болу мәселесін шешпеседе, әртүрлі түркі аңыздары мен ру аттарын және таңбаларды салыстыра келе олардың түп тамырлары ортақ екендіктерін дәлелдейді. [6] 1904 ж. «Труды Оренбургской ученой архивной комиссии» атты еңбекте Д. П. Соколовтың «О башкирских тамгах» деген мақаласы жарық көреді. Онда ол башқұрт таңбаларын терең зерттей келе олардың кейбір тұстары басқада түркі халықтарының таңбаларымен ұқсас екендігін атап өтеді. [7] Қазан төңкерісіне дейін башқұрт халқын этнографиялық тұрғыда зерттеу негізінен алғанда үлкен көлемдегі фактологиялық материал жинаумен және оларды танымдылық үшін айналымға енгізумен ерекшеленді.

Кеңес үкіметінің орнауымен түркі халықтарының тарихын өзара ықпалдастықтар мен байланыстар негізінде зерттеу жолға қойыла бастайды. Бұл жерде С. И. Руденконың еңбегінің маңызы зор деп айта аламыз. Ол башқұрт мәдениетінде түркілік көшпеліліктің ықпалы басым болғандығын атап өтеді. [8]

XX ғасырдың екінші жартысында башқұрт халқының этногенезімен түрлі сала бағытындағы ғалымдар айналысады. Олардың ішінде Р. З. Янгузин, Г. Б. Хусаинов, Р. Х. Халикова, У. Х. Рахматуллин тәрізді зерттеушілерді ерекше атап өтуге болады. [9] . Бұлардан бөлек әрине зерттеу тақырыбымыз болып отырған Р. Г. Кузеевтің бүкіл ғылыми шығармашылығы осы мәселелерге арналған еді. Оған жұмысымыздың барысында ранайы тоқталамыз.

Диплом жұмысының деректік негізі. Деректік мәліметтердің негізгі тобын Р. Г. Кузеевтің өз еңбектері, ғылыми мақалалары құрады. Әсіресе, Р. Г. Кузеевтің шежіре төңірегінде жасаған ғылыми қорытындылары, ортағасырлық тарихи үдерісге байланысты түзген тұжырымдары және қазақ пен башқұрт құрамындағы руларға қатысты бекіткен өзідік пікірлері бітіру жұмысының басты деректік қорын құрады. Бұл еңбетердің барлығы Р. Г. Кузеевтің өз ісіне берілген нағыз ғалым болғанын дәлелдеуде құнды болып отыр.

Жұмыстың методологиялық негізі: Р. Г. Кузеевтің саналы ғұмыры мен қызметі кеңестік кезеңге сай келгендіктен, сол кездегі басты методологиялық бағыт болған қалыптасып келе жатқан марксистік-лениндік деп аталған тарихи материализмге негізделген көзқарастар жүйесіне көңіл бөліп, оның зерттеліп отырған тарихи тұлғаның көзқарастары мен бағыттарына ықпалын айқындауға тырыстық. Жеке тұлғалар жөніндегі ғылыми зерттеу жұмыстарын жазу барысында Ұлы бабамыз әл-Фарабидың интелект туралы трактатындағы тұжырымдардың маңызы зор болғандықтан, жұмыс барысында Ұлы бабамыздың актуальды интелект және әрекетшіл интелект жөніндегі тұжырымдары Р. Г. Кузеевтің өз ұлтына қызмет еткен қайраткер, ағартушы-ғалым екендігін кеңірек айқындауға, жаңа көзқарас тұрғысынан пайымдауға көмектесті.

Зерттеудің барысында тарихилық, талдау және қорыту, салыстырмалы түрде қарастыру тәрізді әдістер қолданылды. Ғалым тағдырын объективті, шынайы, жан-жақты көрсету - міне, жаңа методологиялық бағыттың мақсаты да осында.

Дипломның құрылымы. Жұмыс кіріспеден, үш тараудан, қорытындыдан және пайдаланған әдебиеттер тізімінен тұрады.

І. АКАДЕМИК Р. Г. КУЗЕЕВТІҢ ӨМІРІ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМИ ШЫҒАРМАШЫЛЫҒЫ

1. 1 Р. Г. Кузеевтің өмірі мен ғылыми қызметі

РҒА корреспондент-мүшесі, БР ҒА академигі, тарих ғылымдарының докторы, профессор Р. Г. Кузеевтың жүріп өткен жолы кімге болса да үлкен өнеге, ғылымға ден қойған жас мамандар үшін мақтаныш деп айтуға болады. Башқұртстандағы этнология ғылымының ХХ ғасырдың 50-70 жылдары қалыптасып, айтарлықтай жетістіктерге жетуі белді этнолог Р. Г. Кузеевтың бастамасымен жүргізілген мақсатты зерттеулердің заңды нәтижесі еді. [10, 59б. ]

Р. Г. Кузеевтың башқұрт халқының этнографиясы, этнос теориясы мен мәдениеті жайлы іргелі еңбектері башқұрт халқының отандық ғылымның алтын қорына кіріп қоймай, түркі халықтарының тарихының кейбір тұстарын танып-білуге арналған құнды еңбектер қатарына енді. Ол ұзақ ғылыми ғұмырында оңдаған ғылым кандидаттарын және докторларын дайындап, этнологияда өзінің теориялық-методологиялық мектебін салды.

Р. Г. Кузеев өзінің ғылыми ғұмырында төмендегідей белді ғылыми мекемелердің қатарын мүше ретінде орын алды: РҒА корреспондент мүшесі, Башқұртстан Республикасының Ғылым академиясының академигі, Ресей Әлеуметтану академиясының академигі, Чуваш Ұлттық академиясының құрметті академигі, Халықаралық Түрік академиясының академигі, РҒА Шығыстанушылар Қоғамының мүшесі, РҒА Археография комиссиясының Оңтүстік-Орал бөлімінің төрағасы, бірқатар ресейлік және шетел ел университеттерінің құрметті профессоры.

Болашақ дүние жүзіне танымал ғалым 1929 жылы 10 қаңтарда БАКСР Уфа кантоны Сафаровский волосының Аминево деревнясында (қазіргі Башқұртстан Республикасының Чишмин ауданы) дүниеге келеді.

Р. Г. Кузеев көпбалалы отбасында дүниеге келген. Кулактар деген айып тағылған Кузеевтің отбасы Уфаға қашады. Гумер Абдрахманұлы Кузеев өз заманының білмді адамдарының қатарына жатқандығы балаларының өмірлік мақсаттарын әсер етті. Кузеевтің төрт ұлы және бір қызы жоғары білім алып, басқарушылар, әскербасшылары, ірі ғалымдар және қоғам қайраткердері ретінде республикаға және шет елдерге танымал адамдарға айналды [10, 60 б. ] .

Раиль Гумерұлы мектеп жылдары-ақ гуманитарлы ғылымдарға қызығушылық танытқандығы туралы айтылады. Ол газеттерге берген сұхбаттарының бірінде этнографиямен бала кезден ақ айналыса бастағанын зор мақтанышпен айтып, еркін тақырыпқа жазған шығармаларының бірін еске түсірді және оны ерекше құлшыныспен әңгімелеп береді. Онда өзінің ауылда өткізген уақыты, ауылдағы туыстарының тұрмыс тіршілігі жайлы нақты және қызықты етіп жазғандығы соншалықты, оның шығармасын басқа сыныптарға үлгі ретінде оқыған. Раиль Кузеевтің этнография ғылымына келуі біраз хикаяға толы болады. Алдымен ФЗУ, таулы-геологиялық техникумына оқуға түседі, содан кейін Ленинград мемлекеттік теміржол транспортының көпір және тоннельдер факультеті, оны аяқтамай науқастанып Уфаға қайта оралады. Ақырында өзіне танымалдылық әкелген мамандықтың тұтқасын ұстайды. Ол К. А. Тимирязев атындағы Башқұрт мемлекетттік педагогикалық институтының тарих факультеті еді. Осы жерде алғаш рет Р. Кузеевтің қабілеті мен тарихқа деген қызығушылығы көрініс береді. Факультеттегі оқу курсын ол экстерн арқылы эмтихандарды тапсырып отырып бір жыл ерте, ағасы Рустеммен (Башмемпединституттың болашақ ректоры) бірге өтті. [11, 185б. ]

Кез-келген ғалымның қалыптасуына әсер ететін тұлғалардың, нақтырақ айтқанда бағыт беретін ұстаздардың болатындығы белгілі. Р. Г. Кузеевтің де жолында сондай ұстаздар кездесті деп айтуға болады. Сол жылдары Уфа жоғары оқу орындарында Ұлы отан соғысының нәтижесінде орталықтардан Уфаға қоныс аударылған мәскеулік, ленинградтық, киевтік оқытушылар, профессорлар және академиктер еңбек еткенін атап өтпеске болмас. Жергілікті ғалымдардың ішінде Раиль Кузеевке Башқұртстан тарихынан арнайы курс оқыған профессор А. Н. Усмановтың ықпалы көп болды. Р. Г. Кузеевке башқұрт халқының тарихы мен этнографиясына деген таусылмас қызығушылық танытуға жол сілтеген міне осы кісі.

Жоғары оқу орнын аяқтағаннан кейін Р. Г. Кузеев БАССР Министірлер Кеңесі жаңындағы М. Гафури атындағы тарих, тіл және әдебиет ғылыми зерттеу институтына (қазіргі РҒА ғылыми орталығының Уфа тарих, тіл және әдебиет институты) жолдама алды. Бұл болашақ ғалымның алғашқы баспалдағы болатын.

Автономды республикалардағы КСРО ҒА филиалдарын құру кезінде және осындай филиалдың (БФАН) құрылғанынан кейін Уфада оның президиумының жоспарлы кадрлық жұмысы басталды. Соның нәтижесінде Р. Г. Кузеев біріншілердің бірі болып аспирантураға түсу үшін Мәскеуге жіберіледі. Осы кезде ол өмірлік маңызы бар таңдауын жасайды. Олай дейтініміз, ҒА Башқұрт филиалына, сондай ақ тарих институтына әртүрлі саладағы мамандар қажет еді. Болашақ аспиранттарға бірнеше бағыттар мен маманданулар ұсынылды, солардың ішінде көбі түсіне білмейтін этнографияда бар еді. Раиль Кузеев дәл осы этнографияны таңдайды және таңдауынан қателеспейді. 1951 жылы оқуға түсу емтихандарын сәтті тапсырып, ол РҒА ЭАИ аспиранты атанып, Н. Н. Чебоксаровтың жетекшілігімен диссертациялық жұмысын дайындайды. [10, 62б. ]

ЭАИ-де сол кездері атақты этнографтардың, шығыстанушылардың, антропологтардың шоғыры қызмет істеді, атап айтар болсақ С. П. Толстов, Н. Н. Чебоксаров, М. Г. Левин, М. О. Косвен, Б. К. Терлецкий, И. И. Потехин, Л. Н. Терентьев, Т. А. Жданко, П. И. Кушнер, С. А. Токарев, С. М. Абрамзон және басқалар. Осы кісілермен араласуы Р. Г. Кузеевтің кәсіби ғалым этнолог ретінде қалыптасуына зор ықпал еткені сөзсіз. Далалық этнографиялық тәжрибені Р. Г. Кузеев КСРО ҒА Ортаазиялық экспедицияда жинады, оның оқу отрядын С. М. Абрамзон басқарып, Тянь Шаньда жұмыс істеді.

Аспирантурада оқып жүрген жылдары Р. Г. Кузеев башқұрттардың ру тайпалық құрамын зертей отырып, өзінің алғашқы ғылыми ерлігін жасайды. 1952 жылдың жазында материал жинау мақсатында ол жаяу Башқұртстанды оңтүстігінен солтүстігіне дейін жалғыз жүріп өтті. Ол осы жайлы көп еске алып, осы жайлы және аспирантурадағы үш жылдың екеуін «Ленинкада» өткізгенін мақтанышпен өзінің шәкірттеріне айтып отырған. Диссертациялық жұмысын Р. Г. Кузеев оқудың аяқталуына жарты жыл қалғанда қорғап, Уфаға оралады [10, 62б. ] .

Осы тараушамызда Раиль Гумерұлының өмір жолының жарқын беттерін толығымен сыйдыру мүмкін емес, сондықтан біз зерттеуімізде оның ғылыми және ғылыми ұйымдастырушылық қызметінің жарқын беттеріне ғана тоқталамыз. Аталған екі салада да Р. Г. Кузеевтің еңбегін асыра бағалау мүмкін емес.

Р. Г. Кузееев ғылымды ұйымдастырумен ерте айналыса бастады. Аспирантурадан келе салысымен ол төңкеріске дейінгі тарих секторының, кейіннен өзі өзгерткен археология, этография және өнер секторының жетекшісі болып тағайындалды, 28 жасында БФАН фице президенті болады да 60 жасқа дейін осы лауазымда отырды. [12, 116б. ]

Башқұрт филиалының материалды базасын құру үшін, кадр саясатында, ғылыми зерттеу және білім беру мекемелерінің инфраструктурасын дамытуды, республикадағы мәдениетті дамытуда, тарих пен мәдениеттің дара нысандарын сақтап қалуда, жаңа технологияны ендіру жолында осы жылдары атқарған еңбегінің барлығын тізіп шығу мүмкін емес. Онымен бірге қызмет атқарған әріптерстерінің барлығының ойынша Р. Г. Кузеев қолына алған істің кез-келгенін алдына қойған мақсатына жеткенше орындаған. Ол филиалдың барлық құрылымдары мен қызметтерін біліктілікпен бақылауда ұстаған, тек гуманитарлық емес, республикадағы жаратылыстану ғылыми зерттеулердің дамуына көп жағдай жасады. Біздің ойымызша осылардың ішіндегі ерекше маңызға ие ісі Ғылыми кітапхананы (қазіргі таңда Орал Волга аймағындағы ең жақсы кітапхана), Ғылыми мұрағатты, қолжазбалар мен ескі басылымдардағы кітаптарды (солардың ішінде түрік және араб тіліндегі қолжазбалар) сақтайтын қойманы салуы. Олар қазір аймақтың тарихи мәдени мұрасының дара қорын құрайды.

ҒАБФ вице президенті бола тұра Р. Г. Кузеев қоғамдық бастамаларда көп жұмыс істеді. Көп жылдар қатарынан ол мемлекеттік басқару органдыранының жұмысына көмектесті, Башқұрт мемлекеттік педагогикалық институтының профессоры болды, кеңес үнді достығы қоғамының башқұрт бөлімінің, «Знаниенің», КСРО мәдениет қорының, Ресейлік тарих ескерткіштері мен мәдениетін қорғау қоғамының төрағасы болды. Сонымен қатар «Башқұртстанның археологиясы мен этнографиясы» сериясының, 1950 жылдардың аяғы мен 1970 жылрадағы осы тектес басылымдардың редакторы болды. С. Шмидтпен бірлесе отырып, КСРО ҒА Археографиялық комиисиясының Оңтүстік оралдық бөлімшесінің құрылуына қол жеткізіп, кейіннен оның басшысы қызметін атқарды. Комиссия тарапынан ортағасырлық және жаңа замандық мыңдаған тарихи құжаттар анықталып, жарыққа шықты, деректану мен археографиядан оңдаған ғылыми жинақтар мен монографиялар басылып шықты. Комиссия 1930 жылдары басталған «Башқұртстан тарихының материалдарын» шығару жолында еңбегін жалғастырды [12, 118б. ] .

Аймақтық этнографияны дамытуда атқарған ұйымдастырушылық жұмыстарының жемісті нәтижесі бір кездері Раиль Гумерұлы басқарған сектордан тамыр алған Археология және этнография музейі деп нық сеніммен айтуға болады. Осы кезде Ресейдің нағыз этнографтарына әйгілі музей, өзінің негізгі функцияларынан бөлек, Еділ-Жайық маңындағы этнографиялық ізденістердің топтасқан жеріне айналды, аймақтағы халықтардың мәдениетін зерттеушілерді біріктірді, заңды түрде Р. Г. Кузеев мектебі деп атауға болатын республикалық этнографиялық мектепті құру базасына айналды.

Р. Г. Кузеевтың ғылыми зерттеу қызметін шартты түрде үш кезеңге бөліп қарастыруға болады. Бірінші кезеңде, 1950-1970 жылдары, ол бар назарын башқұрт халқының этногенезіне, этникалық тарихы мен мәдениеті мәселесіне аударғандығы оның ірі монографияларында көрініс табады. 1957 жылы Р. Г. Кузеев «Очерки исторической этнографии башкир» атты өзінің түңғыш монографиясын басып шығарады (Уфа 1957 жыл) ; «Башкирские шежере» (Уфа, 1960) ; "Народное искусство башкир" (Л., 1968. Авижанская С. және Н. В. Бикбулатовпен бірлесе отырып) ; «Происхождение башкирского народа. Этнический состав, история расселения» (М., 1974) ; «Историческая этнография башкирского народа» (Уфа, 1978) ; «Декоративное творчество башкирского народа» (Уфа, 1979. Н. В. Бикбулатов және С. Н. Шитовамен бірлесе отырып) . Осы қатарға жататын еңбектерге баға бере отырып, олар тек мемлекеттік тарихнама үшін ғана емес, бүкіл отандық түркология тарихнамасының дамуына зор үлес қосқандығын атап өтеміз.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.