Автомобильден шыққан газбен ауаның ластануы

Адам өзінің даму барысында қоршаған ортамен тығыз байланыста болды. Жоғары инсдустриалды қоғамда адам табиғатқа араласқаннан бері жағдайы кенеттен нашарлай бастады, бұл араласу көлемі көбейе түскен соң, қазіргі уақытта адамзатқа алуан түрлі қауіп төніп тұр. Жердің биосфера қабатына антропогенді қауіп төніп тұр.
Көше бойы мен саябақтардағы шіріген, қурап қалған ағаштар мен бұталардың орнына жаңа көп жылдық ағаштар, атап айтқанда: қарағай, қайың, терек, емен, долана және басқалары молырақ отырғызу қоршаған ортаға септігін тигізеді. Жапырағы жайқалған өсімдіктер мен ағаштар денсаулыққа пайдалы, олар ауаны тазартады, көмірқышқыл газын жұтып, ауаға оттегі бөліп шығарады. Зиянды газдарды бойына сіңіріп алып, ауадағы әртүрлі шаң–тозаңды жинайды.
Ауаны тазартудың бірден–бір жолы–өндірістің технологиялық процестерін жетілдіру немесе түбегейлі жаңарту. Қалдықтардың құрамындағы химиялық заттарды бөліп алу пайдаға асыру уақыт талабы. Энергетика, өндіріс, ауыл шаруашылық және құрылыспен қатар автокөліктер де қоршаған ортаға кері әсерін тигізуде. Қазіргі уақытта көлік өндіріспен қатар, ауа алабының негізгі ластаушы көзі болып отыр. Негізгі жауапкершілік автокөлікке артылады.
Автокөліктердің пайдаланған газдары атмосфераның төменгі қабатына түсіп, адамның тыныс жолдарына әсер етеді. Мысалы, қалада 500мыңға жуық автокөлік бар. Оның әрқайсысы 1кг бензин жағу үшін 200л оттегін қолданады. Бұл дегеніміз– адамның бір тәулікте жұтатын оттегінің көлемінен де жоғары. Орта есепке шаққанда автокөлік жылына 15мың шақырым жүргенде 1,5-2т жанар–жағармай және 20-30т оттегін жағады. Автокөліктердің шығарымды газдары 200заттық тектердің қоспасы. Шығарымдылардың құрамына азот, оттегі, диоксид көміртегі және судан басқа оксид көміртегі, көмірсутегі,
азотпен күкірт диоксидтерінің зиянды қосындылары, сонымен қатар бетінде тұйықты көмірсутектер адсорбцияланатын қатты бөлшектер, ал олардың бірқатары канцерогенді қасиеттерге ие. Автокөліктердің қозғалтқышындағы жанармайдың толық жанып кетпегендігінен көмірсутегінің бөлшектері шайыр тектес зат тектері бар күйге айналады. Автокөліктердің пайдаланған газдарында зиянды заттардың көп болу себебі – автокөліктердің төмен техникалық дейгейі, ескілігі, қозғалтқыштардағы ақауларды анықтау құралдарының жоқтығына байланысты. Қоршаған ортада автокөліктерді пайдаланған газдарының шығарымдыларын реттеу керек. Ол– халықаралық стандарттарға көшіп, еліміздің жолдарында автокөліктерді пайдалануы өркениетті деңгейге жеткізуге жол беру, шығарымды газдарды қосымша тазалау атмосфераны тазартуға көп үлес қосады. Елбасымыздың айтуынша, 2015 жылға дейін Алматыдағы автокөліктер газбен жүруі тиіс.Бензинге қарағанда газ таза әрі өте арзан.

1. В. Н. Луканин, Ю. В. Трофименко Промышленно–транспортная экология: Учеб. для вузов / Под ред. В. Н. Луканина. –М: Высш. Шк.,2001 273 c.
2. Е. М. Упушев Экология, природа, экономика: Учеб. пособие Алматы «Ғылым», 2002–328 с.
3. А. Е. Воробьев Основы природопользование: экологические, экономические и правовые аспекты: Учеб. пособие А. Е. Воробьев;под ред. профессор В. В. Дьеченко–изд. Феникс, 2007–542 c.
4. Экология и экономика природопользование: Учеб. для вузов / Под ред. профессор Э. В. Гирусова., профессор В. Н. Лопатина–2:изд. перер. и дол.–М, ЮНИТИ –ДАНА, Единство, 2002–519 с.
5. В. Н. Луканин., А. П. Буслаев., М. В. Яшина Автотранспортные потоки и окружающая среда–2: Учеб. пособие для вузов / Под ред.В. Н. Луканина.–М:ИНФРА–М, 2001–646 c.
6. Э. Ю. Безуглая., Г. П. Расторгуев Загрязнение воздуха в городах различных стран. Труды ГГО, 1973–225 c
7. Новые нормативы ЕС в отнашении автомобильных выхлопных газов. М.,Журнал Коринф.№8, 199.
8. В. Р. Гальговский и др. Проблемы выполнения и влияние нормативов «Евро–2». М.,Журнал Коринф.
9. В. В. Амбарцумян, В. Б. Носов, В. И. Тагасов Экологическая безапасность автомобильного транспорта М: ООО Издательство <Научтелитиздат> , 1999 год.
10. И. Я. Аксенов, В. И. Аксенов Транспорт и охрана окружающей среды. ─М: ТРAНСПОРТ, 1986 год─ 176с.

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 16 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Кіріспе
Негізгі бөлім:

1.1 Автокөліктің қала экологиясына әсері
1.2 Автомобильден шыққан газбен ауаның ластануы
1.3 Автотранспорттан атмосфераға шығатын шығарындылар

Пайдаланған әдебиеттер

КІРІСПЕ
Адам өзінің даму барысында қоршаған ортамен тығыз байланыста болды. Жоғары инсдустриалды қоғамда адам табиғатқа араласқаннан бері жағдайы кенеттен нашарлай бастады, бұл араласу көлемі көбейе түскен соң, қазіргі уақытта адамзатқа алуан түрлі қауіп төніп тұр. Жердің биосфера қабатына антропогенді қауіп төніп тұр.
Көше бойы мен саябақтардағы шіріген, қурап қалған ағаштар мен бұталардың орнына жаңа көп жылдық ағаштар, атап айтқанда: қарағай, қайың, терек, емен, долана және басқалары молырақ отырғызу қоршаған ортаға септігін тигізеді. Жапырағы жайқалған өсімдіктер мен ағаштар денсаулыққа пайдалы, олар ауаны тазартады, көмірқышқыл газын жұтып, ауаға оттегі бөліп шығарады. Зиянды газдарды бойына сіңіріп алып, ауадағы әртүрлі шаң - тозаңды жинайды.
Ауаны тазартудың бірден - бір жолы - өндірістің технологиялық процестерін жетілдіру немесе түбегейлі жаңарту. Қалдықтардың құрамындағы химиялық заттарды бөліп алу пайдаға асыру уақыт талабы. Энергетика, өндіріс, ауыл шаруашылық және құрылыспен қатар автокөліктер де қоршаған ортаға кері әсерін тигізуде. Қазіргі уақытта көлік өндіріспен қатар, ауа алабының негізгі ластаушы көзі болып отыр. Негізгі жауапкершілік автокөлікке артылады.
Автокөліктердің пайдаланған газдары атмосфераның төменгі қабатына түсіп, адамның тыныс жолдарына әсер етеді. Мысалы, қалада 500мыңға жуық автокөлік бар. Оның әрқайсысы 1кг бензин жағу үшін 200л оттегін қолданады. Бұл дегеніміз - адамның бір тәулікте жұтатын оттегінің көлемінен де жоғары. Орта есепке шаққанда автокөлік жылына 15мың шақырым жүргенде 1,5-2т жанар - жағармай және 20-30т оттегін жағады. Автокөліктердің шығарымды газдары 200заттық тектердің қоспасы. Шығарымдылардың құрамына азот, оттегі, диоксид көміртегі және судан басқа оксид көміртегі, көмірсутегі,
азотпен күкірт диоксидтерінің зиянды қосындылары, сонымен қатар бетінде тұйықты көмірсутектер адсорбцияланатын қатты бөлшектер, ал олардың бірқатары канцерогенді қасиеттерге ие. Автокөліктердің қозғалтқышындағы жанармайдың толық жанып кетпегендігінен көмірсутегінің бөлшектері шайыр тектес зат тектері бар күйге айналады. Автокөліктердің пайдаланған газдарында зиянды заттардың көп болу себебі - автокөліктердің төмен техникалық дейгейі, ескілігі, қозғалтқыштардағы ақауларды анықтау құралдарының жоқтығына байланысты. Қоршаған ортада автокөліктерді пайдаланған газдарының шығарымдыларын реттеу керек. Ол - халықаралық стандарттарға көшіп, еліміздің жолдарында автокөліктерді пайдалануы өркениетті деңгейге жеткізуге жол беру, шығарымды газдарды қосымша тазалау атмосфераны тазартуға көп үлес қосады. Елбасымыздың айтуынша, 2015 жылға дейін Алматыдағы автокөліктер газбен жүруі тиіс.Бензинге қарағанда газ таза әрі өте арзан.

1.1 Автокөліктің қала экологиясына әсері

Табиғат - көптеген теңескен байланыстардың тұтас жүйесі. Бұл байланыстардың бұзылуы табиғаттағы орныққан зат пен энергия алмасуының өзгеруіне алып келеді, биогендер концентрациясындағы ығысу бір популяцияның құрамы. Қазіргі заманда өндріс пен тұтынушыға адамның биологиялық қажеттілігінен 100есе артық зат мөлшерімен энергия жұмсалады, осы себеп қазіргі заманғы экологиялық кризис болып табылады (жоғары деңгей және қоршаған табиғи ортаға антропогенді жүктеменің тез артуы). Бүгінгі күнде адамзаттың өндірістік іс - әрекеті көптеген химиялық элементтерді қамтитын әр түрлі табиғи ресурстарды қолданумен байланысты. Табиғи ортаға техногенді әсердің күшеюі бірқатар экологиялық мәселелерді тудырады. Оның ішінде ең өткірі атмосфера, гидросфера және литосфера күйімен байланысты. Судың немесе ауаның ластануы сияқты бірқатар "өзгерістер" ағзаның өмір сүру әрекеті мен денсаулығына тікелей әсер етуі мүмкін. Басқалары жанама әсер етеді, мысалы: көмірқышқыл газының шығарындылары ғимарат климатында байқалады, ал өз кезегінде өндірістегі қоректену өнімдерінде улануына алып келсе, басқаларының көбеюіне алып келеді. Әр түрлі ластанудың бірінші кезекте фреондардың (суытқыштардың) атмосферада жинақталуының нәтижесінде жер бетін күн радиациясынан сақтап тұратын озон қабаты бүлінуге ұшырайды. Атмосфераға көтерілген ластану жауын - шашынмен Жерге оралады да, су қоймалары мен топыраққа түседі. Өнеркәсіп ұйымдары мен кешендерінен ағып шыққкан сулармен өзен, көл, теңіз ластанады. Су қоймаларына 500 мыңнан артық әртүрлі заттар түседі деп саналады. Су қоймаларына түскен ауыр металдар - қорғасын, сынап, мыс, мырыш, кадмий жануарлар мен балықтар ағзасына түседі, нәтижесінде олар өздері өледі немесе тағам ретінде қолданған адамдарды уландырады. Қазіргі уақытта автомобиль транспортынан бөлініп шыққан улы заттармен ауа атмосферасының ластануын азайту адамзат алдындағы ең маңызды мәселелердің бірі болып табылады.
Мәселен Алматы қаласы үлкен шұңқырда орналасқандықтан, ауаның алмасуы - сирек құбылыс. Алматы атмосферасының ластану көрсеткіші шекті рауалды нормадан жоғарылауда.
Автомобиль көлік мегаполисінің өсуі мен қарқынды урбанизациялануы қаланың табиғи ортасы мен адам денсаулығын сақтауда ең қолайсыз экологиялық әсер болып табылады. Осылайша, адамның өмір сүру кеңістігінде автомобиль конкурент болып табылады. Соңғы он жылдықта біздің әлеміміздегі өмір сүру көзінің бірі - атмосфера ауасының ластануы басты проблема, ғылыми - техникалық дамудың ұрпағы - автомобиль екеніне нақты көзіміз жетті. Автомобиль, өмір сүру үшін қажетті оттегін жұта отырып, сонымен қатар тірі және тірі еместерге байқалатын зиян келтіре отырып ауа қабатын уландыратын компоненттермен қарқынды түрде ластайды. Қоршаған орта соның ішінде атмосфераның ластану үлесі - 60-90%.
Қаламызда жылына 360 мың көлік пайдаланылады. Ластайтын заттарды ауаға тастау жалпы көлемі ішінде 80% автокөлік құрайды. Бір мәрте тексерілгенде 800-ден астам автокөлік жоғары мөлшерде ауаны ластайтыны белгілі болған. Тоқтатылған 100 автокөліктің 80 - де газдың улылығы нормадан 3-5 есе жоғары екендігі айқындалды. Қоршаған ортаны қорғау басқармасы ауаны ластайтын тым жоғары көліктерді пайдаланғандарды жауапқа тартуда.
Бір кезде өзінің жасыл желегімен, қып-қызыл апорт алмасымен бүкіл дүние жүзіне мәшһур болған Алматы қаласында бүгінгі таңда таза ауамен дем алу қиын. Көшеге шықсаң жүйіткіген машиналар қағып кете жаздайды. Әрлі-берлі жөңкіген шағын газельдер мен кіші автобустардан шыққан улы газ бен қара түтін көзіңді ашытып, қолқаңды қауып, еріксіз түшкіртіп-пысқыртады. Қазір Алматыда 500 мынга жуык автокөлік бар екен.
Ару қалаға күн сайын 50 мыңдай автокөлік басқа жақтардан келеді көшеге шыға келгенде ауаны қап-қара етеді, бір машина сағатына 8-10 текшеметр улы газ шығарып көлік қалдығынан қала ауасының 85%

2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
Зиянды шығарындылардың жылдық көрсеткіштері (млн. тонна).
Барлық көлік түрі
1290,5
1403,2
1531,1
1687,5
1840,5
1926,9
2023,4
Автокөлік транспорт
1017,3
1129,7
1219,3
1318,2
1444,8
1511,1
1582,6
Жүк машиналары
182780
193856
214191
223063
224872
281538
311828
Автобустар
49292
50090
51367
61391
62894
65698
75042
Жеңіл автокөліктер
8803351
9754243
1062554
1148754
1204118
1405325
1745073
Арнайы көліктер
32392
33346
36938
38264
40373
-
-

ластанады екен. Алматыдағы көлік дәл қазіргі қарқынмен көбейе берсе, мұнда ауаның ластануы қоршаған орта мен адамға зиянды әсерін тигізеді. Ауаның ластануынан пайда болатын материалдық шығын толық емес мәліметтің өзінде жеткілікті дәрежеден жоғары. Автомобиль - байлық емес, ол тек тасымалдау құралы. Қазіргі уақытта адамзаттың автокөліксіз болуы ойға да келмейді. Қоршаған ортаға да, адам ағзасына да бұрынғыдан да көп зияны тиері анық. Егер қаладағы бір автомашина сағатына 8-10 текшеметр улы газ шығарғанда 550 мың машинадан қанша улы газ шығатынын есептей беріңіз. Мұндай улы газды ауаға темір екеш темір шыдай алмайтыны ақиқат. Өйткені, қаладағы автокөліктер тәулігіне 460 тонна химиялық тозаң шығарады. Сонда әрбір қала тұрғыны бір жылда орта есеппен 150 килограм зиянды қалдықты жұтады. Ал бұл жай ғана ауадағы тозаңды шаң емес. Оның құрамында адамның бойындағы иммунитетті әлсірете беретін диоксин бар. Диоксиннен қала тұрғындары қатты зардап шегіп отырғаны дәрігерлерді бүгінгі таңда қатты мазалап отыр.
Қала көшелеріндегі қап-қара түтінді бұрқыратып жүрген 550 мың жеңіл автокөліктерге қала құрылыстары мен өндіріс орындарында жұмыс істейтін 29 мың жүк көлігін және оған тұрғындармен жолаушыларды күн сайын тасымалдайтын 11 мыңнан астам алуан түрлі автобустарды қосыңыз. Сонда бұлардың барлығы бір күнде орташа алғанда 500 тоннаға жуық зиянды заттарды Алматының ауасына таратады. Сұмдық емес деп айтып көріңізші мұны. Міне, қала атмосферасының 80 процентін осы автокөліктер улап отыр.
Сөз жоқ, қала әкімшілі оңтүстік астанамыздың ауа бассейнін тазартудағы кезек күткен проблемаларды біртіндеп шешіп келеді. Оның ең бастысы-метро құрлысын тездетіп бітіру. Болашақта метро жолын ашық аспан астында шусыз, жайлы трамвайлар одан әрі жалғастырылады. Сөйтіп, метро-трамвай біріктірілген бағыттық жүйесі 100 км қашықтықты қамтып негізгі магистральдағы халықты тасымалдауда басты көлікке айналады. Бұл қолға алынатын жұмыстар қала көшелерінде жолаушылар тасымалдау көліктерінің жүрістерін ретке келтіріп, 460 тонна зиянды қалдықтардың 80% шығаратын көліктеге көмек келеді.
Екінші проблема-автокөліктедің табиғи газға көшіру. Осыдан екі жыл бұрын қоршаған ортаны қорғау министірлігі, қала әкімшілігі және КазТрансГазжабық акционерлік қоғамы ұзақ мерзімді меморандумға қол қойып, компания бірнеше газ құю станцияларын салуды өз міндетіне алды.Бұл жоба бойынша 9жылда 9миллион доллар игерілуге тиіс. Таза ауа-жанға дауабағдарламасы бойынша, 2015 жылға дейін оңтүстік астанамыздағы барлық автокөлік газбен жүруі тиіс. Газ-бензинге қарағанда таза әрі арзан.
Үшінші проблема-автокөліктерден улы газды аз шығару үшін арнайы катализаторлар қондыруға болады.
Төртінші проблема- көлік жүрісін реттеу, олардың тығынын азайту үшін салынып жатқан үш деңгейлі айналма жолдар құрылысы болатын. Өткен жылдың 1-шілде күні Шетелдің машиналарына қондырылатын катализаторлардың бағасы 300-500 доллар шамасында. Сондықтан катализаторларды өзіміздегі Сокольский атындағы органикалық катализ және электрохимия институты шығара бастапты. Оның құны алматылық жүргізушілерге 100-150 долларға ғана түседі екен. Алайда өтен екі жылда тек мыңға тарта автокөлікке ғана катализатор қойылыпты. Бұл әрине, өте қанағаттанғысыз. Бірақ биылғы жылы үшінші газ құю станциясының бітуі көңілге жылы үміт ұялатады. Енді екі-үш жылда қаладағы барлық көліктердің тең жартысынан артығы газбен жүретіні анықталды. Райымбек даңғылы мен Саин көшесіндегі көлік торабының көпір өткелі кешені пайдалануға берілді. Ал күні кеше үш деңгейлі жол айрықтың құрылысы аяқталды. Бұл жолайрық оңтүстік астанадағы ең ауыр автокөлік қысымын көтеретін айналмалы көпір болмақ. Ол барлык тараптан келетін көлік ағынын тарамдап жіберетіндей етіп жобаланған. Енді осы жолайрықтан тәуілігіне 120 мың автокөлік өтеді. Осы құрлысқа 2001 жылдан бері 6 миллиард 200 миллион тенге жұмсалыпты. Алға қарай Алматының жол-көлік мәселесін шешу үшін осындай көп деңгейлі жол айырығы қажет, оның екеуі қазір іске қосылыпты. Енді алда тағыда 16 жолайырық салынады. Бұл-Рысқұлов даңғылы мен Жансүгіров көшесінің және Жансүгіров көшесі мен Сейфулин даңғылының қиылыстарында жолайырықтар.Оның құрлыс мерзімі-екі жыл, бағасы 6 миллиард тенге. Сол секілді қаражат көздері табылған кезде келесі жолайырықтардың да құрылысы кідіріссіз басталады. Күні бүгін 5-6 жолайырықтардың жобалары дайын.
Қалалықтар бітуін көптеп күткен бұл жолайырықтардың маңыздылығы сонда, ол көліктің күн сайын көбейіп келе жатқан шаһардың экологиялық аһуалына игі әсерін тигізбек. Тек соңғы 10 жылдың ішінде Алматының автомобиль паркі 5 есеге көбейгені белгілі.
Автокөпірді жобалаушылардың айтуынша, жоңышқа жапырақ типті жобамен салынған аталмыш жолайрықтың әзірге Орталық Азияда баламасы жоқ. Ол монолитті темір-бетоннан салынғандықтан құрылым қысымы сақталған және 9 балдық жер сілкінісіне төтеп береді. Құрылыстың эстакадалық бөлігінің ұзындығы-640, ал ені 30 метрді құрайды, тонельдің ұзындығы - 90 метр. Жолайырық жобасы болашақта да саны өсе беретін автокөліктер ағынына есептелінген. Енді алдағы уақытта батыстан шығысқа қарай аларатын қаланың ірі магистіралі-Рысқұлов даңғылын толықтай ашу үшін Рысқұлов-Кудерин, Рысқұлов-Жансүгіров, Рысқұлов-Сейфуллин тораптарын жобалау басталмақ. Екіншіден, қалада әрқайсысында 250 автокөлік тұратын 150 паркинг салу қолға алынып, былтыр жыл аяғына дейін олардың 15-ін іске қосу көзделген. Үшіншіден, Абай даңғылы, Төле би мен Шаляпин көшелері Қалқаманға дейін ұзартылып, Желтоқсан көшесі Әл-Фараби данғылымен қосылды. Төртіншіден, бағыттардың сыйымдылығы аз мыңдаған шағын автобустар алынып тасталып, олардың орнына үлкен автобустар мен троллейбустар жіберіледі. Бесіншіден,метро құрлысы одан әрі жалғастырылады. Бүгінде оның құрлысы қарқынды жүріп жатыр. Оған өткен жылғы республикалық бюджеттен жеткілікті қаражат бөлінді. Әрбір шақырымына 100 миллион доллар жұмсалатын бұл күрделі құрлыстың алғашқы желісі 2008 жылы іске қосылады. Қазір екі инфрақұрылымды біріктіріп, 100 щақырымдық ''Метро трамвай'' бағдарламасын жүзеге асыру қолға алынды. Онда жолаушылар тасымалданады, сондай-ақ эканомикалық, экалогиялық жағынан тиімділігі жоғары болмақ.
Әрине, Алматының ауа бассейнінің проблемалары мұнымен бітпейді. Мұның ішінде сапасыз бензин жырын ең бастысы деуге болады.Ал осы бензинді ауыстырар табиғат байлықтарын біз әлі пайдалана алмай отырмыз.
Сол ластаушылардың бірі - кейінгі кезде жиі айтылып жүрген автокөліктен газды тұншықтырғыш катализатор. Қала ауасын тазартуға үлкен септігін тигізетін бұл құрал жоспар бойынша әр машинаға орнатылуы тиіс. Сөйтсе де, катализатор шығарумен шұғылданатын Алматыдағы электрохимия органикалық катализатор институты жыл сайын 5000 катализатор шығаруға ғана шамасы жетеді екен. Қаламызда 500мыңнан асатын машина барлығын ескерсек, қала көлігін катализаторлармен қамтамасыз ету үшін ондаған жылдар керек болды. Бағдарламаларда дәл осы катализаторлар үшін 16,6млн. доллар қаржы бөлінуі керек екендігі көрсетілген. Сонда катализаторға деп бөлінген қаржы оны шығаратын құрал үшін бе, әлде дайын өнім үшін бөлінген бе, осы арасы түсініксіз. Қалай болғанда да бағдарлама қабылданғаннан бес жыл өтсе де, әлі күнге катализаторларды көре алмай отырмыз. Тағы бір түсініксіз нәрсе, бұл құрал дизельді автокөліктерге арналған. Ал бензинмен жүретін машиналарға арналған катализатор Қазақстанда мүлде шығарылмайды. Дегенмен жағдай жасалса, жоғарыда аталған институттың мұндай құрал щығаруға мүмкіншілігі бар. Бірақ бұл арада да бөгет боларлық кедергілер жоқ емес екен. Қолды байлап отырған мәселе - бензин құрамына қорғасын сияқты ауыр металдарды бөліп алу. Алайда бензин құрамын ауыр металдан тазарту қосымша шығынды қажет етеді. Дәл қазіргі Қазақстандағы бұл мәселемен шұғылдануға тілек білдіретін адам таба қою неғайбыл. Бағдарламадан нақты іс көлемі айқындалмаса да бензин сапасын тексеруге азды - көпті 40000евро бөлінгені көрсетілген. Қала ауасын оңдырмай бүлдіріп отырған автомашина газының шамадан тыс бөлініп шығуы қала көшелеріндегі қозғалыстың тым ауырлап кеткендігіне де байланысты. Кейінгі жылдары Алматы көшелері біршама реттеліп қалғанымен, атқарылмақ істер әлі де көп.
Бағдарлама бойынша, қалаға кіретін негізгі 3жолға экологиялық сүзгіштен сүзіп қалып, қалаға жібермеу көзделген. Бұл жоспарда аяқсыз қалды. Қазір қала көшелерінде ақауы бар жеңіл машиналарда былай қойғанда, ауыр жүк машиналары да орталық көшелермен еркін жүріп жатқандығы ешкімге жасырын емес.
Салыстырмалы түрде қарасақ, осыдан он жыл бұрынғы жағдай сәл тәуірлеу болатын тәрізді. Ол кезде Қазгидромет метеоролоктар қала көшелеріндегі ауа ластануын тұрақты түрде қадағалап отыратын 15 пункт жұмыс істеуші еді.
Қазір осылардың тек үшеуі (Сейфуллин - Сәтпаев, Райымбек - Наурызбай көшелерінің қиылыстары мен Ақсай шағын аудандарында) ғана жұмыс істеп тұр. Осы жерлерде жинақталған мәліметтерге назар аударсақ, адам ағзасын құртып жатқан улы газдардың мөлшері ешқандай ақталуды көтермейтінін көрсетеді. Бұрын жайқалып тұратын жасыл желекті де құртып алдық. Көшелерді кеңейту, жаңа тұрғын үйлерге орын дайындау мақсатында ағаш біткенді отап жатырмыз.
Алматы қаласының ауасы шектен тыс лас. Ал Көктебеге шығып қарасаң қаланың үстін тұтасқан көк түтін басып тұрады. Райымбек, Рысқұлов көшелерінің бойымен жүрсең, тынысың тарылып, жүрегің қағып, діңкелеп қаласың. Қала іші жанармай станцияларына толып кетті. Мәселен, тек Қаскелен - Алматы тас жолының бойында ғана 40-тан астам май құю станциясы жұмыс істейді. Міне, осылар ауаны көп ластайды. Бір автокөлік сағатына 8-10 текше метр улы газ шығарады. Қаланы басып өтетін жүз мыңдай көлікті тағы қосыңыз. Тіпті ойлаудың өзі қорқынышты.
Айтып - айтпай не керек қазір Алматы ауасының ластану деңгейі өте жоғары (ИЗА - 13,1) болып отыр. Тұрақты жылу көздері, соның ішінде АПҚ - ға қарасты ЖЭС - 1 8253 тонна зиянды зат бөліп шығарады. Бөлінген заттар ауада химиялық реакцияға түсіп бұрынғыдан да қауіпті жаңа қосылыстар түзеді. Егер ауа азотпен, күкірт тотықтарымен ластанса, адамның тыныс алу жүйелеріне, көздің қабықшасына әсер етеді, өкпе ауруына ұшыратады. өсімдіктердің жапырақтарында жүретін фотосинтезді тежейді. Ал көміртегі тотығы қанның құрамын бұзады және жүйке жүйелеріне зиянды әсер етеді, қан арқылы оттегінің ағзаға таралуына бөгет жасайды.
Автокөліктер көше қиылыстарындағы бағдаршамдардың алдында тоқтап, жүргенде ауаны қатты ластайды. Автокөлік моторы аз айналымда істеп тұрғанда ауаға улы газ көп бөлінеді. Улы заттардың көбісі, әсіресе көмірсутегілер мен көміртотықтары толық жанып алмайды да, ауаға тарап кетеді. Мотордағы жанармай толық жана алмағандықтан, көмірсутегілердің басым бөлігі қара күйеге айналады. Әсіресе, бұл техникалық ақауы бар автокөліктерден қара түтіннің көп бөлінуінен байқалады. Онда өте улыбензатерин деген көмірсутегі болады, егер ауа осы затпен ластанса, адам өкпенің қатерлі ісігіне шалдығуы мүмкін. Бір тонна жағар - жанармай жанғанда, 60келі сутегі тотығы бөлінеді екен.
Өндірістің шығаратын газ тәріздес лас заттарын бөлу немесе олардың мөлшерін азайту үшін әртүрлі химиялық немесе физикалық әдістерді пайдалануға болады. Органикалық отындардың ішінде ауаны көп ластайтыны - тас көмір, ал газды пайдаланғанда ауа ластанбайды. Сондықтан отынның таза түрін, табиғи және жасанды газды, электр энергиясын, биогазды пайдаланған жөн. Қаладағы және қаланың айналасындағы тас көмірмен жағылатын өндіріс орындарымен тұрақты жылу жүйелерін, мекемелер мен шағын кәсіпорындарды жаппай табиғи газға көшіру керек. Барлық жеңіл, жүк және жолаушы таситын көліктерді де газға көшірген тиімді. Ол үшін қаланың іші мен сыртындағы жанар - жағармай станцияларын жауып, олардың орынына газ станцияларын орнату қажет.
Ауаның тазартудың бірден - бір жолы - өндірістің технологиялық процестерін жетілдіру немес түбегейлі жаңарту. Қалдықтардың құрамындағы химиялық заттарды бөліп алып, пайдаға асыру да уақыт талабы. Қазіргі кезде табиғи шикізаттардың 2-4% ғана пайдаға асады, қалған 96-98% әртүрлі қалдықтарға айналады және бұл қалдық қоршаған ортаны ластайды. Қалдықтарды өңдеп, пайдаға асырудың маңыздылығы айтарлықтай. Ол үшін өндіріске қалдықсыз, тіпті болмағанда аз қалдықты технологияны енгізу керек. Мәселен, радиациялық технологияны қолдану арқылы қалдықтардан жаңа қасиеттері бар өнім алуға болады.
Тағы бір айта кететін жайт, қала мен қала сыртындағы жайма базарлардың айналасы лас қоқысқа, әртүрлі тұрмыстық қалдықтарға толы. Осылай ауаның ластануына жол бермес үшін, әр жер - әр жерде шашылып жатқан қоқысты жинап, оларды өңдеп, пайдаға асыру керек. Ол үшін шет мемлекеттердің жобасымен қоқыс өңдейтін зауыт салсақ ұтылмаймыз.
Мәселен, Астанада әрбір үшінші ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.