Өндірістік ортаның жағымсыз әсер факторлары және олардың адамдарға әсері.

ЖОСПАР

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3

1 Әртүрлі өнеркәсіп салаларындағы шудың сипаттамалары ... ... ... ... ... ... ... ..4
1.1 Дыбыс пен шудың сипаттамалары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..4
1.2 Адам организміне шудың әсері және оны төмендету, күресу шаралары ... .7

2 Жұмыс орындарындағы діріл және оның жіктелуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...11
2.1 Дірілдің адам организміне әсері және оны бағалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .11
2.2 Профилактикалық шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 15

ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 17
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..18

КІРІСПЕ
Қазіргі кездегі ғылыми-техникалық прогресс жағдайында өндірістік қарқынды дамуы жаңа, жоғары жұмыс жылдамдықты және қуатты техникалар мен технологиялық жабдықтарың пайдалануға көптеп енгізілуімен тікелей байланысты, бұл шу жүктемесі жоғарылай түсетін еңбек жағдайын қалыптастырады.
Шудың өндірістік зиянды фактор ретіндегі әлеуметтік маңызы және одан қоғамымыздың шығындану деңгейі өте жоғары, ол еңбекке уақытша жарамсыздыққа ұшырататын сырқаттылықтың жиілеуінен, жұмысшылардың қажуы нәтижесінде еңбек тиімділігі мен өнім сапасының төмендеуінен, аппараттардың көбеюі мен мамандардың тұрақсыздануынан т.б. қалыптасады.
Бірқатар авторлардың (Тулин В.А., Бронникова Г.А., Кадыскина Е.Н. 1989) жинақтап-дәнекерлеу өндірісі мысалына жүргізген есептеулері, шу әсерінен еңбек өнімділігінің 2,7-ке төмендейтінін көрсетті. Басқа авторларың мәліметтері бойынша, шу әсерінен өнімділіктің төмендеуі 2-30 аралығындла ауытқиды. Бірқатар өнеркәсіптерде біз жүргізген зерттеулерден шу деңгейі мен еңбек өнімділігі арасындағы байланыс анықталды, мысалы шу деңгейінің 10 дБ-ге жоғарылауы еңбек өнімділігін 7-ке, ал 20 дБ-ге жоғарылауы 18-ке төмендетеді. Ал енді осы тақырыпқа тереңірек тоқталайық.

ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

1. Руководство к лабораторным занятиям по гигиене труда. Под. Ред З.И. Израэльсона, Н.Ю. Тарасенко. М. 1981.
2. С.В. Алекссев., В.Р. Усенко. Гигиена труда . 1988г.
3. Санитарно-гигиеническая аттестация рабочих мест и ее знчение в сохранении здоровья рабочих /Разбаш Ф.Л., Борисенкова Р.Е. Догле Н.В. и др.// ГТ и ПЗ – 1990. №9 –с. 46-47
4. Петров В.И. физиолого-гигиеническая оценка словий труда и его оздоровление при подземной добыче руды с применением переносного и самоходного оборудования. -Дис. К.м.н. – Алматы. – 1983. -.51-69
5. Прогнозирование вибрационной болезни у горнорабочих при воздействии локальной вибрации в сочетании с шумом и пылью. /Шевцова В.И., Денисенко В.В., Науменко Б.С. и др.// Гигиена труда и профзаболеваний. -1991. -№3 –с. 7-10
6. Аманбекова У.А. Условия формирвоания, течение и профилактика вибрационной болезни горнорабочих угольных шахт. Автореферат дис. Доктора мед. Наук: /14.00.07/. /Госуд. Меджүинститут ис.С.Д.Асфендиярова. –Алматы, -1993. –с.40.
7. Меньшов А.А. Влияние производственной вибрации и шума на организм человека. –Киев: Здоровья, 1977,-126с
8. Методические указания по измерению и гигиенической оценке производственного шума. Алматы. – 1994. – 27
9. Методические указания по гигиенической оценке производственной и производственной шумовой нагрузки. № 1.02.008/у /СпиН по гигиене в промышленности в3-х частях. – Омск: ИПК «Омич» - 1995. –ч.1 – с. 289-302
10. Суворов Г.А., Шкаринов Л.Н., Денисов Э.И. Гигиеническое нормирование производственных шумов и вибрации –м: Меицина, - 1984 – 240с

Пән: ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности), Защита труда
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 16 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3

1 Әртүрлі өнеркәсіп салаларындағы шудың сипаттамалары ... ... ... ... ... .. ... ... 4
1.1 Дыбыс пен шудың сипаттамалары ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .4
1.2 Адам организміне шудың әсері және оны төмендету, күресу шаралары ... .7

2 Жұмыс орындарындағы діріл және оның жіктелуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 11
2.1 Дірілдің адам организміне әсері және оны бағалау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .11
2.2 Профилактикалық шаралары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..15

ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 17
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... .18

КІРІСПЕ
Қазіргі кездегі ғылыми-техникалық прогресс жағдайында өндірістік қарқынды дамуы жаңа, жоғары жұмыс жылдамдықты және қуатты техникалар мен технологиялық жабдықтарың пайдалануға көптеп енгізілуімен тікелей байланысты, бұл шу жүктемесі жоғарылай түсетін еңбек жағдайын қалыптастырады.
Шудың өндірістік зиянды фактор ретіндегі әлеуметтік маңызы және одан қоғамымыздың шығындану деңгейі өте жоғары, ол еңбекке уақытша жарамсыздыққа ұшырататын сырқаттылықтың жиілеуінен, жұмысшылардың қажуы нәтижесінде еңбек тиімділігі мен өнім сапасының төмендеуінен, аппараттардың көбеюі мен мамандардың тұрақсыздануынан т.б. қалыптасады.
Бірқатар авторлардың (Тулин В.А., Бронникова Г.А., Кадыскина Е.Н. 1989) жинақтап-дәнекерлеу өндірісі мысалына жүргізген есептеулері, шу әсерінен еңбек өнімділігінің 2,7-ке төмендейтінін көрсетті. Басқа авторларың мәліметтері бойынша, шу әсерінен өнімділіктің төмендеуі 2-30 аралығындла ауытқиды. Бірқатар өнеркәсіптерде біз жүргізген зерттеулерден шу деңгейі мен еңбек өнімділігі арасындағы байланыс анықталды, мысалы шу деңгейінің 10 дБ-ге жоғарылауы еңбек өнімділігін 7-ке, ал 20 дБ-ге жоғарылауы 18-ке төмендетеді. Ал енді осы тақырыпқа тереңірек тоқталайық.

1 Әртүрлі өнеркәсіп салаларындағы шудың сипаттамалары

1.1 Дыбыс пен шудың сипаттамалары

Қазіргі кездегі өнеркәсіп салаларының негізі - машина құрылысы. Машина құрылысы саласы басқа барлық салаларды өз өнімімен қамтамасыз ете отырып, еліміздің ғылыми-техникалық даму деңгейін танытатын бірден-бір сала болып есептеледі. Бірқатар машина құрылысы өнеркәсіптерінде жүргізілген зерттеулер шудың негізгі көзі болып құю цехтардағы құю әйнек құйылған бұйымдарды кесу мен тазалауға арналған машиналар, ал ұсталау цехтарында - кесу штамптау қондырғылары болып табылатынын көрсетті.
Дайын құймаларды түсіру, пневматикалық пресстердің жұмыстары сәтіндегі жұмыс орындарындағы шу деңгейі 113-115 дБ-ға жетеді.
Аспапты және механикалық цехтарда негізгі шу редуктарлакр мен маторлардан шығады, бұл жерлердегі шу деңгейі 85-95 дБА құрайды.
Ағаш өңдеу қондырғысымен жұмыс істеу сәтінде жұмыс орнындағы шу 95-120 дБА-ға жетеді.
Металлургия зауыдтарындағы мартен цехтарының жұмыс орындарындағы шу 70-97 дБА аралығына ауытқиды. Қуаттылығы 100-200т. Тоқ пештеріә 112-118 дБА шу таратады.
Прокат өндірісіндегі еңбек жағдайы 90-114 дБА шу деңгейімкен сипатталады.
Кен өндіру өндірістеріндегі бұрғылау комбайындарынан шығатын шу деңгейі 115-127 дБА қрайды. Техникалық қайта қарулану, ауыр дене жұмысын механикаландыру, технологиялық процесстерді автоматтандыру, құрылыс индустриясының дамуы өндірістердің қарқындылығын арттыра отырып, жиі шу факторының өсуіәне әкеліп соқтырады.
Сонымен, қазіргі кезде іс-жүзінде барлық өндіріс салаларында шу басты факторлар қатарыена енеді. Құю және металл өңдеу өндірістері, ағаш дапйындап-өңдеу жұмыстары, пайдалы қазбаларды өндіріп-байыту, жеңіл өнекәсп міне бұлардың өзі, еңбек жағдайлары шу дңгейінің 90 дБА-дан жоғары болуымен сипатталатын өндірістердің толық тізімі емес.
Жеке өнеркәсіп салаларындағы басты шу көздері мен олардан туындайтын шу деңгейлері № 1 қосымшада берілген
Гигиеналық фактор ретінде, шу деп - адам организміне жағымсыз әсерін тигізіп, адамның демалуы мен еңбек етуіне кедергі жасайтын, кез-келген жағымсыз дыбысты, немесе дыбыстар жиынтығын айтамыз.
ШУ физикалық тұрғыдан тығыз орта (газды, қатты, сұйық) бөлшектерінің механикалық тербелісі салдарынан туындайтын толқынды процесс. Қоршаған орта әсерінен, тұрақты тепе-теңдіктен шығарылған кел-келген тербелмелі дене шу көзі болып саналады.
Дыбыс бірқатар параметрлермен сипатталады:
Жиілік (f) - дыбыс толқынының белгілі бір уақыт бірлігінде жасаған толық тербелістерінің саны, Гц-пен өлшенеді (Гц - 1 секундтағы толық бір тербеліс). Тербеліс жиілігі дыбыстың субъективті қабылдау жоғарылығын активті анықтайды Жиілік неғұрлым жоғары болса (f), естілетін дыбыс тоны соғұрлым жоғары болады.
Дыбыс жылдамдығы (с) - толқынды процесстік бір секундтағы таралу қашықтығы, өлшемі мсек. Дыбыс жылдамдығы, таралу ортасының тығыздығы мен серпімділігіне байланысты бола отырып, тербеліс жиілігіне тәуелді болмайды.
Дыбыс тербелісі температурасы 20о С, атмосфералық қысымы қалыпты ауада 334 мсек жылдамдықпен тарайды. Тығызырақ ортада дыбыстың таралу жылдамдығы едәуір жоғары; суда - 1500 мсек құрышта (сталь) - 5000 мсек
Адамның есту анализаторы 16-20 Гц тан 16-20 мың Гц, немесе кГц-қа дейінгі жиліктегі дыбыс тербелісін естуге қабілетті.
16 Гц-тан төмен дыбыс тербелісі - инфра, 16 Гц-20 кГц - естілетін, ал 20 кГц-тан жоғары - ультрадыбыс деп аталады.
400 Гц жиіліктегі шу - төмен, 400 Гц - тан 1000 Гц-қа дейінгі - орташа, ал 1000 Гц және одан жоғары шу - жоғары жиілікті шу деп аталады.
Дыбыс тербелісінің барлық диапазоны октаваларға бөлінген.
Октава деп, үстіңгі шекарасы төмнгісінен екі есеге көп жиілік диапазондарын түсінуге болады.
Октаваны, нақтылы диапазонды құрайтын жиіліктердің, орташа геометриялық еңгейімен белгілеу қабылданған. Акустикалық тәжрибеде октава жолағының келесі орташа геометриялық жиіліктері қабылданған; 31,5 Гц; 63 гЦ; 125 Гц; 250 Гц; 500 Гц; 1000 Гц; 2000 Гц; 4000 Гц; 8000 Гц; 16000 Гц;
Шуды гигиеналық нормалау, орташа геометриялық көрсеткішті жиіліктердің октавалы жолағында жүргізіледі: 16 Гц;31,5 Гц; 63 Гц; 125 Гц; 250 Гц; 500 Гц; 1000 Гц; 2000 Гц; 4000 Гц; 8000 Гц;
1000 Гц; жиіліктегі дыбысты стандартты дыбыс деп атау қабылданған.
Дыбыс көзі, ауадағы бөлшектердлі тербелмелі қозғалысқа келтіре отырып, дыбыс толқынын тудырады және оған белгілі мөлшерде энергия береді. Белгілі бір уақыт бірлігіне (1 сек) 1 м2 алаң арқылы өтетін энергия ағымының көлемі дыбыс қарқындылығы немесе дыбыс күші деп аталады. Өлшем бірлігі Втм2
Есту анализаторымен қабылданатын ең әлсіз дыбыс күші естілу табалдырығы деп аталады. Стандартты дыбыс үшін ол 10-12 Втм2.
Шығу көзінен туындаған дыбыс, оған жанасқан ауаға қысым тудыра отырып оның бөлшектерін тербеліске келтіреді. Атмсофералық қысымға қосымша туындайтын бұл қысымды дыбыс қысымы деп атаймыз.
Дыбыс қысымы - атмосфералық қысым мен дыбыс толқының максимальды қоюлануы сәтіндегі қысым арасындағы айырмашылық. Өлшем бірілігі, Ньютонм2 немесе Паскаль (Па). 1 ньютон-,102 кг?
Адамның есту анализаторы дыбыс қысымын қатты дыбыс ретінде субъективті қабылдайды. Есту анализаторымен дыбыс ретінде қабылданатын, ең аз мөлшерегі дыбыс қысымы есту табалырығы деп аталады. ОЛ стандартты дыбыс үшін 2х10-5 Па-ға (1000 Гц) тең.
Ауырту сезімін тудыратын дыбыс қысымы ауырту табалдырығы деп аталады. Стандартты дыбыс үшін ол 2х102 Па-ға (1000 Гц) тең.
Дыбыс күші бойынша ауырту табалдырығы стандартты дыбыс үшін тан 102 Втм2-қа тең. Аамның есту анализаторы өте үлкен диапазондағы дыбыс күшін (10-12 Втм2 тан 102Втм2-қа дейінгі, ғни 1014 рет өзгерген) қабылдап, есту сезіміге тасымалдауға қабілетті.
Әр түрлі жиіліктегі дыбыстардың өз есту табалдырығы (порог) бар. Неғұрлым төмен, яғни неғұрлым жоғары есту сезімі тербеліс жиіліктері 1000-нан 8000 Гц дыбыстардан туындайды. Жиіліктің төмендеуіне және жоғарылауына қарай құлақ сезімталдығы біртіндеп төмендейді, ал есту табалдырығы сезіну табалдырығына дейін көтеріледі. Бұл, тербелмелі қозғалыстың құлақта қысым сезімін тудыруымен сонымен қатар дыбыстың тері рецепторларымен сезінуімен түсіндіріледі.
Сонымен қабылдау дәрежесі, яғни шудың организмге зияндылығы оның дыбыс қысымының жалпы деңгейімен, спектрімен, әсер ету ұзақтығымен және тұрақтылығымен анықталады.
Шу дыбыстар жиынтығынан тұрады, сондықтан олардың әрқайсының үлесіне шудың жалпы дыбыстық энергиясының белгілі бір үлесі тиеді. Шу спектрі (жиілік құрамы), шудың жиіліктер бойынша қандай дыбыстардан тұратындығын және олардың арасында дыбыс энергиясы қалай бөлінетіндігін, яғни жиіліктің қандай түрлеріне min немесе max энергия келетіндігін көрсетеді.
Спектрлік сипаттамасы бойынша шудың жиіктелінуі:
oo ақ - энергия деңгейі барлық жиілікке бірдей тепе - тең бөлінген.
oo кең жолақты - кеңділігі бір октавадан жоғары үздіксіз спектрлі.
oo тональды - спектрінде айқын дискеретті тондары бар.
Тәжірибелік мақсатта шудың тондық сипаттамасы бір жолақтағы шу деңгейі көршілес жолақтағыдан 10 дБ-дан аса жоғары болатын жиіліктің 13 октавалық жолағында анықталады.
Уақыт сипаттамасы бойынша (дыбыс энергиясының уақытқа қарай бөлінуі) шудың жіктелуі
oo тұрақты - шу өлшегіштің медленно уақыттық сипаттамасы бойынша өлшегенде, 8 сағаттық жұмыс күнінде (жұмыс ауысымында) уақытқа қарай деңгейі 5 дБ-ден көпке өзгермейтін шу.
oo тұрақсыз - уақытқа қарай дыбыс деңгейінің 5дБ-ден жоғары өзгеруі.
Тұрақсыз шулар өз алдына төмендегідей бөлінеді:
oo уақытқа қарай ауытқитын - уақытқа қарай дыбыс деңгейінің үздіксіз өзгеруі.
oo үзілісті - дыбыс деңгейінің 5 дБ (А) және одан көпке сатылы өзгеруі, бұл жағдайда дыбыс деңгейі өзгермейтін уақыт аралығы 1 сек және одан жоғары
oo импульсті дыбыс ұзақтығы 1 сек-тан, аз, дБ (А) және дБ-мен алғанда дыбыс деңгейлері шу өлшегіштің медленножәне импульсті уақыттық сипаттамасында өлшегенде бір-бірінен 7 дБ-ден аз болмайтын айырмашылықта болатын, бір немесебірнеше дыбыс сигналдарынан тұратын шулар.

1.2 Адам организміне шудың әсері және оны төмендету, күресу шаралары

Организмге акустикалық тітіркендіргіштердің қолайсыз әсерлерінің зардабы көптеген авторлармен жеткілікті зерттеліп, еңбектерінде жарық көрген.
Ұзақ және қарқынды шудың әсерінен естудің үдемелі төмендейтіні, яғни шу кереңдігінің дамитыны зертетулерде дәлелденген.
Әлемдік практикада жинақталған тәжірибеге жүгінсек, шу орталық нерв жүйесінде, жүрек тамыр (ОНЖ) жүйелерінде, организмнің иммунобиологиялық реактивтілігі мен гомеостаз күйінде туындайтын бірқатар өзгерістердің себепкері болып саналды.
Е.Ц: Андреева-Галанина, 1957ж. Экстраауральдық құбылысты, шу ауруының симптомдық кешеніндегі маңызды көрсеткіштердің бірі деп санауды ұсынды.
Қазіргі кезде әдебиеттерде шу кейбір цивилизация ауруларының! (психикалық өзгерістердің, гипертониялық аурулардың және т.б.) туындауына, сонымен қатар жалпы сырқаттанушылықтың өсуіне жиі себепкер болуда деген деректер жиі жарық көріп жүр.
Өнеркәсіп жағдайында жүргізілген зерттеулер, әртүрлі кәсіпкерлер арасында шу кереңділігімен қатар экстраауральды патологияның кең таралғанын анықтады.
Барлық кәсіптік аурулардың 7-10 %-і есту жүйкесінің невриті. Кәсіптік тұрғыдан, барлық анықталған патологияларды 50%-і ұсташылар, дәнекерлеу цехы, механикалық-жинақтау өндіірс жұмысшыларының үлесіне тиеді. Кохарлы невритпен металлургтардың 25-30%-і зардап шегеді.
Кәсіптік аурулар арасында жиілігі бойынша 1ші орынды кәсіптік кереңділік алады. Дүние жүзілік денсаулық сақтау ұйымының деректері боынша бұл патология жалпы өнеркәсіп жұмысшыларының 10-20%кездеседі.
Г.А. Суворов, Э.И. Денисов, В.Г. Овакимов 79, 84, 93, 100 және 115 дБА шу деңгейі жағдайында еңбек атқаратын, машина құрылысы өндірісі жұмысшыларының үлкен тобын зерттеу нәтижесінде, зерттелгендерде қарқындылығы аз шу әсерінен есту қабілеттігінің қатты төмендеуі жағдайындағы нерваскулярлы бұзылудың жиі кездесетіні анықталды.
Шудың 1дБА-ға жоғарылауы нейроваскуляторлы патология мен есту қабілеттілігінің бұзылуы, сәйкес 1,5 және 0,5%-ке жиілетеді. Естудің бұзылуымен байланыссыз патологиялар арасында гипертензивті күй жоғары болды.
Ю.К. Тавтинаның заманға сай математикалық талдауды қолдана отырып жүргізген зерттеулері, шу деңгейі 90-95 дБА еңбек жағдайындағы өндіірстерде вегетативті тамыр бұзылуларының ерте туындайтының және олардың козлеарлы невриттерден басым болатындығын көрсетті. Олардың максимальды дамуы, шу жағдайындағы еңбек стаждары 10 жыл болатындарда байқалды. Тек шу деңгейі 95 дБА-ден асатын еңбек жағдайындағы, шулы кәсіп иелерінде еңбек стаждарының 15-ші жылында внеауральды әсер тұрақтанып, кереңділік күш ала бастайды.
Әртүрлі деңгейдегі шу жағыдайында еңбек стаждары бар жұмысшылар арасында есту қабілеттілігін жоғалтудың өсуі (а) және невртік-тамырлық бұзылыстар (б).
Абсцис осьінде - еңбек стажы;
Ординат осьінде - бұзылыстар жиілігі;
I-V - ші деңгейі 80, 90, 100 және 110 дБа-ге сәйкес кәсіптік топтар.
Шу әсері мен жүрек-тамыр жүйесі және ОНЖ-дегі функциональдық өзгерістер арасындағы этиологиялық байланысты анықтау шу симптомдарының көбінесе салыстырмалы түрде бейарнаулы және жиі жеткіліксіз айқын болатындығынан біршама қиын. Бұл сұрақты шешу барысында организмді, оның шудың әсеріне беретін әртүрлі реакцияларымен қоса, тұрмыстық және әлеуметтік жағдайларға реакцияларын, сонымен қатар оның науқастылыққа жеке бастық бейімділігін ескере орытып бір бүтін деп қарастыру қажет.
Әр жеке науқастағы анықталған өзгерістердің шу әсерімен байланыстылығын анықтауда нақты еңбек жағдайы, белгілі бір мүшелер мен жүйелергі патологиялық процесстерге ұрындыратын шу әсерінің ерекшеліктері ескерілу керек.
Шудың әсерінен болатын өзгерістерді негіздеуегі басты критерилерге: патологиялық процесстік біртіндеп дамуы, көптеген жағдайлардағы есту сезімталдығының өзгеруімен ОНЖ мен ірқаар басқа да мүшелердегі белгілі корреляциялардың болуы, шу әсері жағдайындағы жұмыс кезеңінде аурудың басталуы, нақтылы кәсіптік топтар мен жалпы жұмысшылар арасында ұқсас жағдайлардың болуы жатады.
Ұқсас өзгерістерге әкелетін барлық басқа этиологиялық сәттерді сыртқа шығару керек. Бұнымен қатар шудың параметріне ерекше көңіл бөліп, еңбектің нақты жағдайларын зерттеу керек.
Шудың әсерін нақтылы дәлелдейтін негізгі диагностикалық белгі - кохлеарлы нврит типті естудің төмендеуі. Бұл аудиометрия деректері бойынша бағаланады.
1) Қара металлургия кәсіорындарында барынша көп және саналуан шу көздері кездеседі. Бұл шулары шығу көзіне байланысты екі үлкен класқа өлуге болады: механикалық және аэродинамикалық.
Гидродинамикалық және магниттік шулар металлургияда біршама сирек кездесді және олардың қарқындылығы механикалық, аэродинамикалық шуларға қарағанда төмен болады, сондықтан олар қарастырылайды.
Шуды төмендетудің тиімді әдісі болып жабықтағы элементтердің соғылғандағы жанасу уақытын ұзарту болып табылады. Соққылардың жанасу уақытын ұзарту барысында қарқынды қозатын тербілістер спектрлерінің қысылуы болады, сондықтан соққы энергиясының көп бөлігі төмнгі жиілікті шу түрінде туындап, орташа және жоғары жиіліктердегі шулардың едәуір төмендеуіне себеп болады. Мысалы, екі соғылатын болат бұйымдардың біреуін (муфт, подшипник вкладыштарын және т.б.) пласстмастымен (текстолитті, капролонды және т.б.) ауыстырса, жанасу ұзақтығы 2,8 есе ұзарады. Ал егер шарлы диірмендердегі құрышты футерововчный плиталар мен тазалағыш барабандарды резеңкемен ауыстырса шуды төмендету өте нәтижелі болады.
Механикалық шуларды төмендету үшін машиналардың жеке элементтері арасында тығыз резеңкелер қояды, ол шу таралатын беттерге бәрінен бұрын орта және жоғары жиіліктегі дірілдің өтуіне бөгет болады. Резеңке тығындарды дұрыс таңдаған жағдайда диірмендерде және басқа да ір типті жабықтарды, іс жүзінде, шуды норманың кез келген талаптарына сай деңгейге төмендетуге болады.
Өзара орын алмастыратын екі дене арасындағы үйкеліс, шудың туындауының ерекше көзі болып табылады. Оларға подшипниктердің тісті қырықаяқтар, тіркескен бөлшектердің құрғақ қажалуы және т.б. жатады. Бұл кезде қажалудың өзгергіш күшінен қуат алып тұратын релаксационды тербеліс пайда болады.
Бұндай шуларды төмндету үшін, мүмкін болған жағдайларда майлау қолданылады. Бас кездерде орташа және жоғары жиілікті дыбыс қысымдарының деңгейлерін төмендету импульстардың әсер ету уақытын ұзарту арқылы іске асырылады. ОЛ үшін қажалатынг денелердің салыстырмалы жылдамдығын азайту және машиналардың динамикалық сипаттамасын өзгерту қажет.
Механикалық шуды төмендетудің тағы бір әдісі ретінде демпфирлейтін қасиеті бар (хромды болаттан, марганецтен, мыстан магний ерітінділерінен, шойын және т.б.) материалдардан жасалған детальдарды қолдануды атаған жөн. Дірілдемпфирлеу де қолданылады. Тиімділігін бағалаған кезде, құрылым материалдардың ішкі қажалуы коэффициенті екі есе жоғарлағанда, оан тарайтын шу деңгейінің 3 дБ-ге төмендейтінін ескерген жөн.
Механикалық шуды төмендету проблемасын шешудің неғұрлым тиімді жолы соққы болмайтын, немесе олардың қарқындылығы аз болатын жабдықтар мен технологиялық процесстерге алмастыру болып табылады. Мысалы, бұған тістлердің орнына гидравликалық немес клиноременді айналдыру жүйелерін, тербеліс подшипниктерінң орнына сырғанау подшипниктерін, штамповканың орнына қысуды, дірілді қаққыштардың орнына гидроқаққыштарды және т.б. қолдану жатады.
Сонымен бірге машиналар мен жабдықтардың дұрыс пайдалануын және дер кезінде жөнделуін бақылаған маңызды, өйткені қанағаттандырарлықсыз технологиялық күйдегі жабдықтардан шығатын шу деңгейі, дұрыс қолданылған сондай жабдықтардың шу деңгейінен мөлшермен 10 дБ-ге жоғары болуы мүмкін.
Жоғарыда қаралған шумен күресу жолдарының мақсаты, шуды пайда болу кезінде басу және бұл шу сөндірудің белсенді әдісі болып саналады. Бірақ, көптеген жағдайларда, кейбір себептермен бұл әдісті қолдануға мүмкіндік болмайды, немесе олардың тиімділігі шуды талап етілген деңгейге төмендету үшін жеткіліксіз болып табылады. Бұл жағдайда пассивті әдіске жүгінеді, оған шумн күресудің құрылыстық ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.