Құқыққорғау органдар жүйесінің конституциялық құқықтық жүйесі

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 12 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Кіріспе . . . 3

1 Құқық қорғау қызметі: ұғымы, белгілері . . . 4

1. 1 Ұлттық қауіпсіздік комитеті . . . 5

1. 2 Ішкі істер органдары . . . 6

1. 3 Қаржы полициясы . . . 8

2 Адвокатура ұғымы және мiндеттерi . . . 9

2. 1 Прокуратура органдарының қызметі . . . 11

Қорытынды . . . 13

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР . . . 14

КІРІСПЕ

Қазақстан Республикасы Конституциясының 1-бабында "Қазақстан Республикасы өзін демократиялық, зайырлы, құқықтық және әлеуметтік мемлекет ретінде орнықтырады, оның ең қымбат қазынасы - адам және адамның өмірі, құқықтары мен бостандықтары" деп айқын жазылған. Бұл мемлекеттің мемлекеттік және өзге де органдар атынан өз қызметін құқықтық нормалар, Занның үстемдігін қамтамасыз ету, жеке адамның құқықтары мен заңды мүдделерін қорғау, мемлекет пен азамат арасында өзара заң жауапкершілігін белгілеу негізінде жүзеге асыратының айғақтайды.

Көптеген мемлекеттік органдар үшін олардың қызмет ауқымы, аса маңызды болса да, бірақ нақты шектелген міндеттер - құқық тәртібі, адамның құқықтары мен бостандықтарын қорғау, қылмыстар мен өзге құқық бұзушылықтарға қарсы күрес міндеттерін шешумен бітпейді, құқық тәртібі мен заңдылықты қорғау жөніндегі кейбір функцияларды олар өздерінің негізгі міндеттерімен қатар жол-жөнекей орындайды.

Құқық қорғау органдары мемлекеттің басым құрылымдарына жатады. Оларға қару қолдануға дейін үлкен өкілдіктер берілген. Сондықтан олар міндеттері, қызметтері, қызметініңтүрлері мен әдеттері белгіленген ҚР Конституциясының қағидаттары мен нормаларына сәйкес қатаң жұмыс істеуге міндетті. Республикада олардың қызметіне қатысты болатын ІІм, ҰҚК, прокуратура органдары, әділет органдары, сот жүйесі, адвокатура, нотариат туралы заңдар мен басқа заңдар қабылдаған және олар жұмыс істейді.

1 Құқық қорғау қызметі: ұғымы, белгілері, мақсаттары

Мемлекет пен оның органдарының кызметінде басым бағыттардың бірі ретінде адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарының үстемдігін, Қазақстан Республикасының егемендігін қамтамасыз етуге, қазақстандық қоғам мен мемлекеттің тұрақты әрі дәйекті дамуын, халықаралық аренада Қазақстанның қызметін құқықтық қамтамасыз етуге бағытталған ұлттық заңдарды қалыптастыру орын алатыны белгілі.

Құқық тәртібі мен заңдылықты қамтамасыз етумен арнаулы органдар тобы айналысады. Оларды құқық тәртібін қорғау органдары, яғни ҚР Конституциясымен, басқа да заннамалық және құқықтық ұйғарымдармен жалпы мемлекеттің өмірі мен қызмет тәртібін күзетуге арналған органдар деп атайды.

Құқық тәртібін қорғау органдары ұғымына құқық қорғау органдары ұғымы өте жақын келеді. Бұл ұғымдар өте ұқсас, бірақ бірдей емес. Олар білдіретін органдар тобы сай келмейді. Құқық тәртібін қорғау органдарының барлығы бірдей құқық қорғау деп есептелмейді. Дәл осылайша құқық қорғау қатарына кейбір құқық тәртібін қорғау органдарын жатқызуға болмайды.

ҚР заңдарына сәйкес құқық қорғау қызметінің бірқатар белгілері бар:

- біріншіден, құқық корғау қызметі әртүрлі қылмыстың түрлері бойынша мәжбүрлеу және өндіру сиякты заңдық ықпал ету шаралар қолдана отырып, тек заңның негізінде жүзеге асырылады. Бұл жерде құқыққа қарсы әрекеттердің алдын алу шаралары ерекше орын алады;

- екіншіден, қолданылатын заңдық ықпал ету шаралары заңдар мен нормативтік құқықтық актілерге қатаң сәйкес келуге тиіс;

- үшіншіден, құқық қорғау қызметі заңның негізінде белгілі бір рәсімдер сақтала отырып жүзеге асырылады. Мысалы, қылмыс жасағаны үшін ешқандай жаза алдын ала қаралмастан қолданылмайды.

- төртіншіден, құқық қорғау қызметін іске асыру сауатты және дайындалған қызметкерлерден тұратын арнаулы және уәкілетті мемлекеттік органдарға жүктеледі.

Өз мазмұны бойынша құқық қорғау қызметі күрделі болып табылады. Оның көп жоспарлығы осы мемлекеттік қызмет түрінің негізгі бағыттарымен мазмұны айқындалатын әлеуметтік функциялардың әр түрлігіне қатысты айқындалады. Мұндай бағыттардың қатарына мыналарды жатқызуға болады:

- конституциялық бақылау;

- сот төрелігі;

- соттарды ұйымдық қамтамасыз ету;

- прокурорлық қадағалау;

- қылмыстарды анықтау және тергеу;

- заң көмегін көрсету және қылмыстық істер бойынша қорғау.

Осы бағыттардың, әрқайсысы нақты нәтижелерге қол жеткізуге бағытталған: ҚР Конституциясының ұйғарымдарын бұзуды жою, азаматтық, қылмыстық және өзге де істерді әділ талқылау және шешу, соттардың қалыпты жұмыс істеуі үшін жағдай жасау; прокурорлық ден қою құралдарының көмегімен заңды бұзуды анықтау және жою, қылмыс-жасауға кінәлі адамдарды әшкерелеу және ашу, сотта нақты істерді қарау үшін материалдар дайындау, кімге қажет болса, барлығына білікті заң көмегін ұсыну. Осы нәтижелерге қол жеткізу, ең аяғында, нақты функцияларды іске асыру процесінде пайдаланылатын әдістердің әртүрлігі мен өзгешелігіне қарамастан, құқық қорғау қызметінің жоғарыда аталған міндеттердің орындалуын қамтамасыз етеді.

1. 1 Ұлттық қауіпсіздік комитеті

ҚР Президентінің "Ұлттық қауіпсіздік органдары туралы" 1995 жылғы 21 желтоқсандағы Жарлығының 1-бабында ұлттық қауіпсіздік органдарынын мақсаты айқындалған: "Қазақстан Республикасының үлттық қауіпсіздік органдары - Қазақстан Республикасының қауіпсіздігін қамтамасыз ету жүйесінің құрамдас бөлігі болып табылатын және өздеріне берілген өкілеттіктер шегінде жеке адамның және коғамның қауіпсіздігін, елдің конституциялық құрылысын, мемлекеттік егемендігін, аумақтық тұтастығын, экономикалық, ғылыми-техникалық және қорғаныс әлеуметін қорғауды қамтамасыз етуге арналған Қазақстан Республикасының Президентіне тікелей бағынатын және есеп беретін арнаулы мемлекеттік органдар". Әрі қарай, осы Жарлық-тың 2-бабының 1-тармағында былай деп жазылған:

Ұлттық қауіпсіздік органдарының міндеттері:

1) жеке адамның, қоғам мен мемлекеттің қауіпсіздігін қамтамасыз ету саласындағы мемлекеттік саясатты әзірлеу мен іске асыруға катысу;

2) Қазақстан Республикасының мүддесі үшін барлау ақпаратын іздеп табу;

3) шетел мемлекеттері арнайы қызметтері мен ұйымдарынын, сондай-ақ жекелеген адамдардың Қазақстан Республикасының кауіпсіздігіне нұқсан келтіруге бағытталған барлау және өзге де қызметін анықтау, алдын алу және тыю;

4) Қазақстан Республикасының Конституциялық құрылысын күшпен өзгертуге, тұтастығын бұзуға және кауіпсіздігін әлсіретуге бағытталған терроризм және өзге де қызметті анықтау, алдын алу және тыю;

5) заңмен ұлттық қауіпсіздік комитеті органдарыныңт жүргізуіне жатқызылған қылмыстарды анықтау, тыю, ашу және тергеу;

6) Қазақстан Республикасының Президентін Қазақстан Республикасының мемлекеттік органдарын, Қарулы Күштерін, басқа да әскерлері мен әскери құрамаларын бейбіт кезде және соғыс уақытында үкіметтік байланыспен қамтамасыз ету;

7) Қазақстан Республикасының мемлекеттік органдарында, ұйымдарында және әскери құрамаларында шифрлау жұмысын ұйымдастыру болып табылады".

1. 2 Ішкі істер органдары

ҚР Президентінің "Қазақстан Республикасының ішкі істер органдары туралы" 1995 жылғы 21 желтоқсандағы заң күші бар Жарлығының 1-бабына сәйкес "Қазакстан Республикасының ішкі істер органдары Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес анықтау, алдын ала тергеу мен жедел іздестіру қызметін, сондай-ақ қоғамдық тәртіпті сақтау мен қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз ету, адам мен азаматтың құқықтары мен бостандығына, қоғам мен мемлекеттің мүдделеріне қылмыстық және өзге де заңға қарсы қол сұғушылықтардың алдын алу және жолын кесу жөніндегі атқарушылық және өкім етушілік функцияларын жүзеге асыратын арнайы мемлекеттік орган болып табылады".

Осы Жарлықтың 4-бабында былай делінген: "Ішкі істер органдарының біртұтас жүйесін Қазақстан Республикасының Ішкі істер министрлігі, оның құрамына кіретін департаменттер мен өзге де құрылымдық бөлімшелер, облыстардың, республикалық маңызы бар қала мен Республика астанасының, көліктегі оған бағынатын ішкі істер басқармалары, қалалық, аудандық, қалалардағы аудандық, поселкелік, желілік ішкі істер органдары, ішкі істер органдарының тергеу изоляторлары, Ішкі әскерлер, оқу орындары, мекемелер және өзге де ұйымдар құрайды.

Ішкі істер органдарының құрамында криминалдық полиция, әкімшілік полиция және полицияньң өзге де қызметтері, сондай-ақ Ішкі істер министрлігінің әскери құрылымдар мәртебесі бар әскери-тергеу органдары мен әскери полициясы құрылады.

Криминалдық полицияның негізгі міндеттері қылмыстарды анықтау, оның алдын алу, жолын кесу, оны ашу және тергеу, ішкі істер органдарының жүргізуіне жататын қылмыстар туралы істер бойынша анықтама ісін жүргізу, тергеуден, аныктамадан және соттан жасырынған, қылмыстық жазаны өтеуден жалтарған, хабарсыз кеткен және Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген өзге де жағдайларда адамдарды іздестіруді ұйьшдастыру және жүзеге асыру болып табылады.

Әкімшілік полицияның негізгі міндетгері қоғамдық тәртіпті сақтау, қоғамдық кауіпсіздікті камтамасыз ету, қылмыстар мен әкімшілік құқық бұзушылықтарды анықтау, оның алдын алу және жолын кесу, қылмыстарды ашу, Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген кұзыретінін. шегінде анықтама мен әкімшілік іс жүргізуді жүзеге асыру, ұсталған және қамауға алынған адамдар, оның ішінде белгілі бір тұратын жері, кұжатгары жок адамдар ұсталатын жерлерде құқық тәртібін қамтамасыз ету, кәмелетке толмағандар арасындағы қадағалаусыздық пен құқық бұзушылықтарды анықтау және жолын кесу, жол қозғалысының қауіпсіздігін қамтамасыз етуге мемлекеттік қадағалау және бақылау жасау, төлқүжаттық жұмыстар мен Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес ішкі істер органдарына жүктелген өзге де міндеттерді жүзеге асыру болып табылады. Әкімшілік полицияны полицияның учаскелік инспекторлары мен кәмелетке толмағандар ісі жөніндегі учаскелік инспекторлар қызметтері, сақшылық қызмет, лицензиялық және рүқсат ету жүйесі, табиғат қорғау және мал дәрігерлік полиция, төлқүжаттық қызмет, жол полициясы бөлімшелері, ішкі істер органдарының арнаулы мекемелері және әкімшілік полицияның алдында тұрған міндеттерді шешу үшін қажетті өзге де бөлімшелер құрайды.

1. 3 Қаржы полициясы

Қаржы полициясы - экономикалық қауіпсіздікті қамтамасыз ету мақсатында басшылықты, сондай-ақ заңнамамен көзделген шекте экономика, қаржы және сыбайлас жемқорлық қылмыстары мен құқық бұзушылықтарының алдын алу, оларды анықтау, жолын кесу, ашу мен тергеу бойынша салааралық үйлестіруді әрі өзге де арнайы атқарушы және рұксат етуші функцияларды жүзеге асырушы Қазақстан Республикасының орталық атқарушы органы болып табылады.

Қазақстан Республикасының Экономикалық және сыбайлас жемқорлык қылмысқа қарсы күрес жөніндегі агенттігі қызметі Қазақстан Республикасы Президентінің "Қазакстан Республикасында құқық қорғау қызметін жетілдіру жөніндегі шаралар туралы" 2001 жылғы 22 қаңтардағы № 536 Жарлығымен және таратылып отырған Қазақстан Республикасы Мемлекеттік кіріс министрлігінің Салық полициясы комитеті және Салық полициясы академиясының мүлкі мен істерін басқару жөніндегі функциялары мен өкілеттіктерін бере отырып, Қазақстан Республикасы Үкіметінің құрамына кірмейтін орталық атқарушы орган ретінде Қазақстан Республикасының Қаржы полициясы агенттігі құрылған Үкіметтің 2001 жылғы 27 ақпандағы № 283 қаулысымен бекітілген Ережеге, сондай-ақ "Қазақстан Республикасының қаржы полициясы органдары туралы" Қазақстан Республикасының 2002 жылғы 4 шілдедегі № 336-ІІ Заңына сәйкес реттелген Қаржы полициясы агенттігі болған.

Қазақстан Республикасы Президентінің "Қазақстан Республикасының мемлекеттік баскару жүйесін одан әрі жетілдіру жөніндегі шаралар туралы" 2003 жылғы 23 желтоқсандағы № 1255 Жарлығына сәйкес Қазақстан Республикасының Экономикалық және сыбайлас жемқорлық қылмысқа қарсы күрес жөніндегі агенттігі (қаржы полициясы) құрылды және Қазакстан Республикасы Үкіметінің 2004 жылғы 29 қаңтардағы № 100 қаулысымен Ереже бекітілді.

Агенттік өз қызметін Қазақстан Республикасының Конституциясына, "Қазақстан Республикасының қаржы полициясы органдары туралы" Қазақстан Республикасының Заңына, Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық кесімдеріне және осы Ережеге сәйкес жүзеге асырады.

2 Адвокатура ұғымы және мiндеттерi

Адвокат - мiндеттi түрде адвокаттар алқасының мүшесi болып табылатын және Адвокаттық қызмет туралы Заңмен регламенттелетiн адвокаттық кызмет шеңберiнде кәсiптiк негiзде заң көмегiн керсететiн Қазақстан Республикасының азаматы. Жоғары заң бiлiмi, заңгер мамандығы бойынша кемiнде екi жыл жұмыс стажы бар және адвокаттық қызметтi жузеге асыру құқығына лицензия алған адам адвокат бола алады.

Адвокат - жоғары заң бiлiмi бар, адвокаттық кызметтi жузеге асыру құқығына лицензия алған, мiндеттi турде адвокаттар алқасының мушесi болып табылатын және осы Заңмен регламенттелетiн адвокаттық кызмет шеңберiнде кәсiптiк негiзде заң көмегiн керсететiн Қазакстан Республикасының азаматы.

Жоғары заң бiлiмi бар азаматтар ғана адвокаттық тағылымдамадан өтушiлерi бола алады. Тағылымдамадан өтушiлер адвокаттар алкасы төралкасы қаулысының негiзiнде кемiнде бес жыл адвокаттық қызмет стажы бар адвокаттарда үш айдан бiр жылға дейiнгi мерзiмге тағылымдамадан өтедi. Тағылымдамадан өту адвокаттар алкасы мен тағылымдамадан өтушi арасында жасалатын шарт негiзiнде жүзеге асырылады. Тағылымдамадан өтушi ретiндегi жұмыс кезеңi заң мамандығы бойынша жұмыс стажына есептеледi.

Адвокат лицензияның негiзiнде жұмыс iстейдi. Заңның 9- бабына сәйкес әдiлет аттестаттау комиссиясының шешiмi негiзiнде Қазакстан Республикасының «Әдiлет министрлiгi берген адвокат лицензияда керсетiлген адамның адвокаттық қызметпен айналысуына руқсат беру болып табылады.

Лицензия адвокаттар алқасында үш айдан бiр жылға дейiнгi мерзiмде тағылымдамадан откен адамдарға олар аттестаттаудан еткен жағдайда берiледi. Адвокаттық қызметпен айналысуға үмiткер адамдардың аттестаттаудан өту ережесiн Қазакстан Республикасының Үкiметi бекiтедi.

Қазақстан Республикасының әдiлет министрлiгi бекiтетiн Адвокаттар лицензияларының мемлекеттiк тiзiлiмi туральи ережеге сәйкес Қазақстан Республикасының әдiлет министрлiгi осы тiзiлiмдi жургiзедi.

Бiлiктiлiк емтиханын тапсыруға жiберу туралы өтiнiш бiр мезгiлде лицензия беру туралы өтiнiш болып табылады.

Лицензия негiзгi, турақты болып табылады және оның күшi Қазакстан Республикасының барлық аумағында колданылады.

Адвокатураның мiндеттерi:

1) азаматтар мен ұйымдарға заң қызметiн көрсету,

2) азаматтар мен ұйымдардың құқықтарың және заңды мүдделерiн қорғауға жәрдемдесу, зандылықты сақтау болып табылады.

Жоғарыда аталған Заңда көрсетiлген көптеген мiндеттер оның нақты мақсатына сай келмейдi. Атап айтканда, осы нормативтiк актiде адвокатураның мiндетi сот төрелiгiн жүзеге асыруға жәрдемдесу болып табылатыны көрсетiлген. Алайда адвокат өз клиентiнiң мүддесiн бiлдiредi және сот шешiмiнiң өз пайдасына шығуына қол жеткiзу мақсатында өзiнiң заң бiлiмiн пайдаланады. Адвокат, егер үкiм оның клиентiн қанағаттандырса, негiзсiз үкiмге шағым бермейдi.

Заңның 1-бабына сәйкес:

1. Қазақстан Республикасындағы адвокатура адамның өз құқықтарын, бостандықтарын сотта қорғауға және бiлiктi заң көмегiн алуға мемлекет кепiлдiк берген және Қазакстан Республикасының Конституциясымен баянды етiлген құқықтын жүзеге асыруға жәрдемдесуге арналған.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.