Атомдық физика

Пән: Физика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 3 бет
Таңдаулыға:

Аса нәзік түзіліс

Аса нәзік түзіліс - атом энергиясы деңгейлерінің өте жақын орналасқан қосалқы деңгейлерге жіктелуі. Ол атом ядросы магниттік моментінің атом электрондарының магнит өрісімен әсерлесуі нәтижесінде түзіледі. Деңгейлердің А. н. т-і салдарынан атом спектрінде бір спектрлік сызықтың орнына бір-біріне өте жақын орналасқан сызықтар - спектрлік сызықтардың А. н. т-і пайда болады. Көршілес деңгейлерінің аралығы өте кішкентай (10-5 - 10-7эВ) . Бұл нәзік түзіліс деңгейлері ара қашықтығынан 1000 есе кіші. А. н. т-ті молекулалар мен кристалдар спектрлерінен де байқауға болады. Оны зерттеу ядроның магниттік моменті мен оның пішіні және құрылымы жайында мәлімет алуға мүмкіндік береді.

Атом радиусы

Атом радиусы - молекулалар мен кристалдардағы атомаралық (ядроаралық) қашықтықты жуықтап анықтау үшін қолданылатын сипаттама. Атомдардың белгілі бір анық шекарасы болмайды. Оның үстіне кванттық механиканың негізгі қағидалары бойынша ядродан белгілі бір қашықтықтағы электронды табу ықтималдығы осы қашықтықтың артуына сай күрт азаяды. А. р. ұғымын ендіргенде атомның электрондық тығыздығының 90-98й-і осы радиустың айналасына шоғырланған деп есептелінеді. А. р-ның мәні үшін 10-8 см (яғни 1( немесе 0, 1 нм) алынады. А. р. атомаралық өзара әсерлесу күштерінің түрлеріне қарай: металдық А. р., коваленттік А. р., иондық А. р. және ван-дер-ваальстік А. р. болып ажыратылады.

Атомдық спектр

Атомдық спектр - еркін немесе әлсіз әсерлесетін атомдардың (мыс., газ, бу) жұтылу және шығару спектрі. Ол атомның энергия деңгейлері арасындағы кванттық ауысулар нәтижесінде пайда болады. А. с. сызықтық спектр болып есептеледі, яғни олар жеке-жеке спектрлік сызықтардан тұрады. Спектрлік сызықтардың әр қайсысы Бордың жиіліктер шарты бойынша һ= Еі - Eк, (мұндағы h - Планк тұрақтысы) атомның Еі және Ек екі энергия деңгейі арасындағы ауысуға сәйкес келеді. Спектрлік сызықтар толқын ұзындығы (=), жиілік () с/с, мұндағы с - жарық жылдамдығы) және фотон энергиясы (h) арқылы сипатталады. А. с-лерге энергиясының айырымы бірнеше эВ-тан аспайтын сыртқы электрондардың энергиялық деңгейіндегі ауысулар нәтижесінде пайда болатын, инфрақызыл (толқын ұзындығы бірнеше нм-ге дейінгі) және ультракүлгін спектрлер, сондай-ақ энергиясының айырмасы 1031104 эВ-қа жететін ішкі электрондардың энергиялық деңгейіндегі ауысулар кезінде пайда болатын рентгендік спектрлер, радиожиіліктегі спектрлер (атомның нәзік түзілісі мен аса нәзік түзілісі деңгейлеріндегі ауысуға сәйкес келетін) жатады. А. с-дің түрі берілген элемент атомының құрылысына ғана емес, сыртқы факторларға да (темп-ра, қысым, электр және магнит өрістері) тәуелді. Ең қарапайым А. с. (сутек атомдары мен сутек тектес иондардың А. с-і) белгілі заңдылық бойынша орналасқан спектрлік сызықтар - спектрлік серияларды түзеді. Екі не одан да көп сыртқы электрондары бар атомдардың А. с-і күрделі болып келеді. Күрделі спектрлерде серияларды бір-бірінен ажырату қиын. А. с. сызықтарының нәзік түзілісі және аса нәзік түзілістері болады. Бұлар электронның спинімен (нәзік түзіліс) және атом ядросының магниттік және электрлік моменттерімен (аса нәзік түзіліс) байланысты. Электронның спиндік және орбиталық магниттік моменттерінің әсерлесуі атомның энергия деңгейлерінің бірнеше деңгейшеге жіктелуін (нәзік түзіліс) тудырады. Осының нәтижесінде атомның спектрлік сызығы бірнеше құраушыға жіктеледі. Осы сызықтар тобын мультиплет деп атайды. А. с-ді зерттеу атом құрылысын анықтау кезінде, спектроскопия мәселелерін шешуде т. б. маңызды рөл атқарады.

Атомдық физика

Атом физикасы - физиканың атом құрылысын және оның қасиеттерін зерттейтін саласы. Оның тарихы 19 ғ-дың соңында ашылған электрон мен радиоактивтіліктің қасиеттерін анықтаудан басталады. Атом туралы ұғым ертедегі гректерден бастау алды. Бірақ ол материяның бөлінбейтін тұтас бөлшегі деген теріс ұғым болып қалыптасты. Атом құрылысының күрделі екендігі Дж. Томсон ашқан электронның қасиеттерінен байқала бастады. Классикалық физика негіздеріне сүйеніп атомның құрылысы мен негізгі қасиеттерін теориялық тұрғыдан түсіндіруге тырысқан. Э. Резерфорд атом құрылысының моделін ұсынды. Бұл модельді атомның ядролық немесе планеталық моделі деп атады. Өйткені, атом құрылысы Күн жүйесіне ұқсас деп қарастырылды. Бірақ бұл модель атом құрылысының орнықты күйін және олардан шығатын сәулелердің қарқынын классикалық физика ұғымдары аясында түсіндіре алмады. Сондай-ақ атом құрылысына байланысы бар жаңа ашылған құбылыстарды да ескі физиканың шеңберінде (фотоэффект, дененің жылулық сәуле шығаруы т. б. ) Резерфорд моделіне сүйеніп түсіндіру мүмкін болмады. Дегенмен, бұл модельдің дұрыстығын Резерфорд өз тәжірибесінде дәлелдеп берді. Сондықтан Резерфорд моделі мен классикалық физика арасындағы айтылған қайшылықтарды шешу үшін 1913 ж. Н. Бор өз қағидаларын ұсынды. Осының негізінде Бор сутегі атомының құрылысын, спектр заңдылықтарын түсіндіріп бергенімен атом дүниесіне қатысы бар көптеген күрделі құбылыстарды сол кездегі А. ф-ның шеңберіне сыйғыза алмады. Бор теориясында тиянақты атом теориясы бола алмады. Атом құрылысының және ондағы болатын түрлі құбылыстардың жүйелі теориясы микродүниенің кванттық заңдылықтары ашылғаннан кейін ғана пайда болды (1925 - 27 ж) . Қазіргі заманғы А. ф-ның мазмұны осы кванттық теорияға негізделген. А. ф. атом теориясы, атомдық (оптикалық) спектроскопия, рентгендік спектроскопия, радиоспектроскопия, атомдар мен иондар соқтығысу физикасы тәрізді бөлімдерден тұрады. А. ф-ның жетістіктері физика, химия, астрономия, биология ғылымдарында, күрделі техника мәселелерін шешкенде кеңінен пайдаланылады. Атомдар мен иондардың ішкі құрылысын анықтау және олардың өзара соқтығысу заңдылықтарын зерттеу кванттық электроника

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.