Дене шынықтыру және спорт саласындағы проблеманың қазiргі жәй-күйiн талдау
Қазақстан Республикасындағы дене шынықтыру және жоғары жетiстiктер спортының жай-күйi, әлемдiк спорт дамуының қазiргi заманғы үрдiстерi республикада спортты дамыту жөнiнде түбегейлi шұғыл шаралар қабылданбайынша, қазақстандық спортшылардың әлемдiк аренадағы көрсеткiштерi төмендей беретiнiн көрсетiп отыр.
Халықаралық стандарттардан қалуымыздың себебi, ең алдымен, бүгiнгi күнi әлемдiк биiк талаптарға жауап беретiн қазiргi заманғы спорт базаларының жоқтығы болып табылады.
Қазiргi заманғы спорт деңгейi өзiнiң даму сатысында спорттық нәтижелердiң өсуiнде ғылыми және инженерлiк жетiстiктерге негiзделген жаңа көзқарастарға маңызды рөл бередi. Жаңа спорт ареналары, жаттығулар мен жарыстар үшiн арнайы жағдайлар жасау iсiндегi жаңа жетiстiктер, арнайы киiм, құрал-сайманмен жарақтандыруды қолдану және құрастыру әлемнiң мықты спортшыларының көрсеткiштерiн күрт жақсартуға жеткiздi және ХХI ғасырға спорттың қандай негiзгi бағыттарда қарыштап енетiнiн айқындады.
Бүгiнгi күнi республикадағы дене шынықтыру мен спорттың материалдық-техникалық базасының жай-күйi, халықтың дене жаттығуларымен шұғылдануға сұранысын қанағаттандырмайды, ұйымдарда дене шынықтыру мамандары жетiспейдi, кәсiпорындарда, тұрғылықты жерi бойынша және бұқаралық демалыс орындарында спорт ғимараттарының, қарапайым спорттық мүкаммалдардың және жабдықтардың жетiспеуi өткiр сезiледi.
Ел халқының дене қозғалысы белсендiлiгiнiң төмендiгi жүрек-қан аурулары мен тыныс жолдары органы ауруларынан өмiр сүру жасын қысқартуға әсер ететiн және өлiм деңгейiнiң жоғары болуына әкеп соқтыратын факторлардың бiрі болып табылады. Ел тұрғындарының тұратын аймағына қарай 5-тен 10,5 пайызы ғана дене шынықтырумен және спортпен жүйелi түрде шұғылданады.
Бiлiм беру жүйесiнде де спортты дамытуға жеткiлiктi көңiл бөлiнбей отыр. Республикадағы жалпы бiлiм беретiн оқу орындарының тек 56,5 пайызында ғана бiр үлгiдегi спорт залдары және 14,9 пайызында бейiмделген спорттық үй-жайлар бар. Республикадағы орта және жалпы кәсiптiк бiлiм беру ұйымдарындағы оқу сабақтарының көлемi ғылыми негiзделген нормативтен 3-4 есе төмен. Қозғалыс белсендiлiгiнiң жоспарланған ғылыми негiзделген деңгейiне жету үшiн жалпы бiлiм беретiн оқу орындарында дене шынықтырудан аптасына мiндеттi үшiнші сабақ енгiзу қажет, оқу процесiн спорттық мүкаммалдармен және жабдықтармен қамтамасыз ету қажет.
Сабақтан бос уақытта сыныптан тыс дене шынықтыру-сауықтыру және спорттық бұқаралық жұмыс дамымай отыр. Тұмау және түрлi созылмалы ауруларына бейiм балалардың және жасөспiрiмдердiң саны арта түсуде. Бұл ретте, денсаулығына байланысты арнайы медициналық топтардағы оқушыларға сабақ жекелеген оқу орындарында ғана жүргiзiледi.
Халықаралық стандарттардан қалуымыздың себебi, ең алдымен, бүгiнгi күнi әлемдiк биiк талаптарға жауап беретiн қазiргi заманғы спорт базаларының жоқтығы болып табылады.
Қазiргi заманғы спорт деңгейi өзiнiң даму сатысында спорттық нәтижелердiң өсуiнде ғылыми және инженерлiк жетiстiктерге негiзделген жаңа көзқарастарға маңызды рөл бередi. Жаңа спорт ареналары, жаттығулар мен жарыстар үшiн арнайы жағдайлар жасау iсiндегi жаңа жетiстiктер, арнайы киiм, құрал-сайманмен жарақтандыруды қолдану және құрастыру әлемнiң мықты спортшыларының көрсеткiштерiн күрт жақсартуға жеткiздi және ХХI ғасырға спорттың қандай негiзгi бағыттарда қарыштап енетiнiн айқындады.
Бүгiнгi күнi республикадағы дене шынықтыру мен спорттың материалдық-техникалық базасының жай-күйi, халықтың дене жаттығуларымен шұғылдануға сұранысын қанағаттандырмайды, ұйымдарда дене шынықтыру мамандары жетiспейдi, кәсiпорындарда, тұрғылықты жерi бойынша және бұқаралық демалыс орындарында спорт ғимараттарының, қарапайым спорттық мүкаммалдардың және жабдықтардың жетiспеуi өткiр сезiледi.
Ел халқының дене қозғалысы белсендiлiгiнiң төмендiгi жүрек-қан аурулары мен тыныс жолдары органы ауруларынан өмiр сүру жасын қысқартуға әсер ететiн және өлiм деңгейiнiң жоғары болуына әкеп соқтыратын факторлардың бiрі болып табылады. Ел тұрғындарының тұратын аймағына қарай 5-тен 10,5 пайызы ғана дене шынықтырумен және спортпен жүйелi түрде шұғылданады.
Бiлiм беру жүйесiнде де спортты дамытуға жеткiлiктi көңiл бөлiнбей отыр. Республикадағы жалпы бiлiм беретiн оқу орындарының тек 56,5 пайызында ғана бiр үлгiдегi спорт залдары және 14,9 пайызында бейiмделген спорттық үй-жайлар бар. Республикадағы орта және жалпы кәсiптiк бiлiм беру ұйымдарындағы оқу сабақтарының көлемi ғылыми негiзделген нормативтен 3-4 есе төмен. Қозғалыс белсендiлiгiнiң жоспарланған ғылыми негiзделген деңгейiне жету үшiн жалпы бiлiм беретiн оқу орындарында дене шынықтырудан аптасына мiндеттi үшiнші сабақ енгiзу қажет, оқу процесiн спорттық мүкаммалдармен және жабдықтармен қамтамасыз ету қажет.
Сабақтан бос уақытта сыныптан тыс дене шынықтыру-сауықтыру және спорттық бұқаралық жұмыс дамымай отыр. Тұмау және түрлi созылмалы ауруларына бейiм балалардың және жасөспiрiмдердiң саны арта түсуде. Бұл ретте, денсаулығына байланысты арнайы медициналық топтардағы оқушыларға сабақ жекелеген оқу орындарында ғана жүргiзiледi.
Дене шынықтыру және спорт саласындағы проблеманың қазiргі жәй-күйiн талдау
Қазақстан Республикасындағы дене шынықтыру және жоғары жетiстiктер
спортының жай-күйi, әлемдiк спорт дамуының қазiргi заманғы үрдiстерi
республикада спортты дамыту жөнiнде түбегейлi шұғыл шаралар
қабылданбайынша, қазақстандық спортшылардың әлемдiк аренадағы көрсеткiштерi
төмендей беретiнiн көрсетiп отыр.
Халықаралық стандарттардан қалуымыздың себебi, ең алдымен, бүгiнгi
күнi әлемдiк биiк талаптарға жауап беретiн қазiргi заманғы спорт
базаларының жоқтығы болып табылады.
Қазiргi заманғы спорт деңгейi өзiнiң даму сатысында спорттық
нәтижелердiң өсуiнде ғылыми және инженерлiк жетiстiктерге негiзделген жаңа
көзқарастарға маңызды рөл бередi. Жаңа спорт ареналары, жаттығулар мен
жарыстар үшiн арнайы жағдайлар жасау iсiндегi жаңа жетiстiктер, арнайы
киiм, құрал-сайманмен жарақтандыруды қолдану және құрастыру әлемнiң мықты
спортшыларының көрсеткiштерiн күрт жақсартуға жеткiздi және ХХI ғасырға
спорттың қандай негiзгi бағыттарда қарыштап енетiнiн айқындады.
Бүгiнгi күнi республикадағы дене шынықтыру мен спорттың материалдық-
техникалық базасының жай-күйi, халықтың дене жаттығуларымен шұғылдануға
сұранысын қанағаттандырмайды, ұйымдарда дене шынықтыру мамандары
жетiспейдi, кәсiпорындарда, тұрғылықты жерi бойынша және бұқаралық демалыс
орындарында спорт ғимараттарының, қарапайым спорттық мүкаммалдардың және
жабдықтардың жетiспеуi өткiр сезiледi.
Ел халқының дене қозғалысы белсендiлiгiнiң төмендiгi жүрек-қан
аурулары мен тыныс жолдары органы ауруларынан өмiр сүру жасын қысқартуға
әсер ететiн және өлiм деңгейiнiң жоғары болуына әкеп соқтыратын
факторлардың бiрі болып табылады. Ел тұрғындарының тұратын аймағына қарай 5-
тен 10,5 пайызы ғана дене шынықтырумен және спортпен жүйелi түрде
шұғылданады.
Бiлiм беру жүйесiнде де спортты дамытуға жеткiлiктi көңiл бөлiнбей
отыр. Республикадағы жалпы бiлiм беретiн оқу орындарының тек 56,5 пайызында
ғана бiр үлгiдегi спорт залдары және 14,9 пайызында бейiмделген спорттық үй-
жайлар бар. Республикадағы орта және жалпы кәсiптiк бiлiм беру
ұйымдарындағы оқу сабақтарының көлемi ғылыми негiзделген нормативтен 3-4
есе төмен. Қозғалыс белсендiлiгiнiң жоспарланған ғылыми негiзделген
деңгейiне жету үшiн жалпы бiлiм беретiн оқу орындарында дене шынықтырудан
аптасына мiндеттi үшiнші сабақ енгiзу қажет, оқу процесiн спорттық
мүкаммалдармен және жабдықтармен қамтамасыз ету қажет.
Сабақтан бос уақытта сыныптан тыс дене шынықтыру-сауықтыру және спорттық
бұқаралық жұмыс дамымай отыр. Тұмау және түрлi созылмалы ауруларына бейiм
балалардың және жасөспiрiмдердiң саны арта түсуде. Бұл ретте, денсаулығына
байланысты арнайы медициналық топтардағы оқушыларға сабақ жекелеген оқу
орындарында ғана жүргiзiледi.
Тұтас алғанда, дене шынықтыру-сауықтыру және спорт жұмысының жай-күйi
бұқаралық спортты одан әрi дамыту, халықтың арасында дене шынықтыру-
сауықтыру жұмысын жандандыру, спорт резерві мен халықаралық дәрежедегi
спортшыларды даярлау жөнiнде кiдiрiссiз, нақты шешiмдер қабылдауды талап
етедi.
Мемлекет дене шынықтыру және спорт саласында мемлекеттiк саясатты
қалыптастыру жолымен, дене шынықтыруды және спортты дамытудың тиiстi
қаржылық, материалдық-техникалық, кадрлық, ғылыми-әдiстемелiк, медициналық,
ақпараттық, нормативтiк құқықтық қамтамасыз етiлуiн құру арқылы
қатынастарды реттейдi, барлық үлгiдегі балалар мен жасөспiрiмдер спорт
мектептерiнiң, азаматтардың тұрғылықты жерi бойынша спорт және балалар
клубтарының, мүгедектерге арналған мамандандырылған топтардың, емдеу-дене
шынықтыру диспансерлерi санын көбейту, олардың материалдық-техникалық
базасын нығайту үшiн жағдайлар жасайды.
Елде дене шынықтыруды және спортты одан әрi дамыту; халықтың дене
шынықтырумен және спортпен шұғылдануы үшiн жағдайлар жасау, олимпиадалық,
ұлттық, техникалық, қолданбалы спорт түрлерiн және халық ойындарын дамыту;
саланы басқарудың оңтайлы жолдарын және қазiргi тәсiлдемесiн белгiлеу; дене
шынықтыру және спорт саласындағы заңдарды жетiлдiру; бұқаралық спорт пен
жоғары жетiстiктер спорты саласында спорт резервi мен халықаралық
дәрежедегi спортшыларды дайындаудың ғылыми-әдiстемелiк, медициналық-
биологиялық және психологиялық қамтамасыз етiлуi жөнiнде зерттеулер
жүргiзу; спорт резервiн және халықаралық дәрежедегi спортшыларды даярлау.
Дене шынықтыруды және спортты насихаттау жолымен салауатты өмiр
салтының қағидаттарын орнықтыру, халықтың неғұрлым кең жiктерiн дене
шынықтырумен жүйелi айналысуға тарту; халықтың дене тәрбиесi дайындығының
президенттiк сынақтарын енгiзу; дене шынықтыру мен спорттың материалдық-
техникалық базасын нығайту және дамыту, спорт ғимараттарына халықтың кең
жiктерi үшiн қол жетiмдiлiктi қамтамасыз ету; құқық бұзушылықтардың алдын
алу мақсатында жұмыс істемейтiн және оқымайтын жастарды дене шынықтыру және
спортпен шұғылдануға тарту; дене шынықтыру-спорттық бiрлестiктерiнiң және
спорт клубтарының жұмысын жандандыру; балалар-жасөспiрiмдер спорт
мектептерiнiң желiсiн және олимпиадалық резерв мектептерiн дамыту,
спорттағы дарынды балаларға арналған мектеп-интернаттар, олимпиадалық
резервтi даярлаудың аймақтық орталықтарын, олимпиадалық даярлаудың
республикалық орталықтарын құру; дене шынықтыру және спорт жөнiндегі
ақпараттық-бiлiм беру және насихаттық қызметті күшейту; жоғары жетiстiктер
спорты үшiн, сондай-ақ халықтың әртүрлi әлеуметтiк-демографиялық топтарымен
жұмыс iстеу үшiн дене тәрбиесi мамандарын даярлау және қайта даярлау
жүйесiн құру; дене шынықтыру және спорт саласында озық технологияны енгiзу
және шетелдiк дене шынықтыру-сауықтыру және спорт ұйымдарымен тәжiрибе
алмасу мақсатында халықаралық байланыстарды дамыту мен орнату жөнiндегi
қызметтi жандандыру.
Мемлекеттiк бағдарлама салауатты өмiр салтын қалыптастыру құралы
ретiнде бұқаралық дене шынықтыру - сауықтыру және спорттық-бұқаралық
жұмысты дамытудың, еңбекпен оңалтудың, белсендi ұзақ жасаудың, құқық
бұзушылықтардың алдын алу мақсатымен спорт секцияларында балалар,
жасөспiрiмдер мен жастардың қамтылуын арттырудың негiзгi бағыттарын, сондай-
ақ дене тәрбиесi процестерiн бағдарламалық-әдiстемелiк қамтамасыз етудi,
спорт резервiн және халықаралық спорт ареналарында Қазақстанды лайықты
көрсетуге қабiлеттi жоғары деңгейдегi спортшыларды даярлауды
көздейдi.Мемлекеттiк бағдарлама халықтың әртүрлi жастағы топтарының дене
тәрбиесiн ұйымдастыруда сараланған көзқарасын қарастырады.
Балалардың өмiрге деген қажеттi негiзгi қозғалыс дағдылары ерте
жастан, сәби дұрыс жүрудi, отыруды, тұруды үйрене бастағанда қалыптасады,
ол қарапайым дене жаттығуларын орындауды, кеңiстiктi бағдарлауды, шынығу
процедураларын қабылдауды, салауатты өмiр салтының негiзi болып табылатын
күнделiктi дене шынықтыру-спорттық жаттығуларды үйренуге әдеттенедi. Осы
жастағы балалардың дене тәрбиесiн ұйымдастыру олармен мектепке дейiнгi
мекемелерде және отбасында мектепке дейiнгi жаттығуларды эмоциональды ойын
түрiнде, әдетте, ашық ауада, олардың мазмұнын тұрақты жаңалай отырып,
өткiзудi талап етедi. Дене жаттығулары сабағының негiзiнде балалардың
функционалдық мүмкiндiктерiн арттыратын, ағзаның күллi физикалық
қасиеттерiн дамытатын жан-жақты дене дайындығы болуы керек. Педиатрия және
дене шынықтыру мен спорт саласының жетекшi ғалымдары мектепке дейiнгi
жастағы балаларға арналған қозғалыс белсендiлiгi көлемiнiң аптасына кемiнде
10-12 сағат болуын ұсынады.Бұл мiндеттердi шешудiң негiзгi бағыттары:
мектепке дейiнгi бiлiм беру мекемелерiнде және халықтың тұрғылықты жерi
бойынша материалдық база құру; мектепке дейiнгi мекемелерде дене тәрбиесi
жөнiндегі оқу бағдарламаларын әзiрлеу және енгiзу; ата-аналар үшiн
отбасында мектепке дейiнгi жастағы балалардың дене тәрбиесi жөнiндегi
әдiстемелiк құралдар және ұсынымдар әзiрлеу болып табылады.
Оқушылардың және студент жастардың дене тәрбиесi олардың дене
шынықтырумен және спортпен жүйелi шұғылдануға жоғары мұқтаждықты және
салауатты өмiр салтын қамтамасыз етудi мұрат етедi. Спорт түрлерiне, дене
жаттығуларының жүйесiне қызығушылықты ескере отырып, мiндеттi дене
шынықтыру сабақтарын дене мәдениетi сабақтарына айналдырып, оқудан
бiртiндеп, оқудан тыс және аудиториядан тыс жұмысқа көшудi қамтамасыз ету
қажет. Сабақтарда табиғат факторларын ұтымды пайдалануға үйрету, еңбек пен
демалысты ұштастыру, дене жаттықтыру, дененi баптау және қауiпсiздiк
техникасы негiздерiне үйрету, жүктеме көлемiн және қарқынын үйлестiру,
жаттығуларды дұрыс орындауға және олардың дәйектiлiгiне, ағзаның
физиологиялық ерекшелiктерi туралы теориялық бiлiмнiң қажеттi көлемiн беру,
дене жаттығуларымен шұғылданудың гигиенасына үйрету қажет. Оқушылардың және
студент жастардың дене тәрбиесi негiзгi қозғалыс қасиеттерiн дамытуды және
жетiлдiрудi қамтамасыз етудi, дене шынығуын дамыту және денсаулықты
нығайтуды, салауатты өмiр салтын жүргiзудiң саналы қажеттiгін тәрбиелеудi
мұрат етедi.
Осы мiндеттердi iске асыру мақсатында:
• жалпы орта бiлiм беру ұйымдарында дене шынықтыру мен спорт бойынша
мiндеттi үшiншi сабақ енгiзу және бастауыш, орта және жоғары кәсiптiк
бiлiм ұйымдарында дене шынықтыру бойынша аптасына төрт сағаттық
мiндеттi сабақтар енгiзудi;
• мектептегi сабақтардың мазмұнын толықтыратын дене шынықтыруды
мектептен тыс ұйымдастырудың нысандарын жетiлдiру, мiндеттi дене
шынықтыру сабақтарынан кейiн, оқушылардың қызығушылығын ескере отырып,
спорт түрлерi бойынша жаттығуларға одан әрi көшу мақсатымен жаттығу
бағдарламаларының қазiргi заманғы нұсқаларын әзiрлеу;
• оқушы және студент жастармен олардың физиологиялық ерекшелiктерiн
ескере отырып, сыныптан тыс, сабақтан тыс және аудиториядан тыс
жүргiзiлетiн жаттығулар жүйесiн жетiлдiру;
• мектеп оқушыларының қысқы және жазғы спартакиадаларын ұйымдастыру
және өткiзу, орта арнаулы оқу орындарында оқушылардың спорт
фестивальдарын және студенттiк универсиадаларды ұйымдастырып, өткiзу;
• оқушылар мен студент жастардың аптасына 8-10 сағаттан кем емес дене
шынықтыру және спортпен белсендi шұғылданудың көлемiн орындауы қажет.
Еңбекшiлер мен егде жастағы азаматтардың дене тәрбиесi денсаулықты
сақтау мен нығайту, аурулардың алдын алу және шығармашылық пен өмiрлiк
белсендiлiктi арттыруды көздейдi.
Дене шынықтыруды және спортты еңбектi ұйымдастыру және азаматтардың
демалысы жүйесiне ендiру, өндiрiстiк гимнастика, емдеу дене жаттығуларының
сауықтыру мазмұнын күшейту еңбекшiлердiң кәсiбiнiң, жасының, бiлiмiнiң
ерекшелiктерiн ескере отырып, еңбек белсендiлiгi мерзiмiн ұзарту үшiн
мiндеттi дене жаттығуларын ұтымды пайдалану мақсатында құрылуы қажет.
Дене шынықтыру және белсендi спорт жаттығуларының аптасына 3-4,5
сағаттан кем емес көлемiн жұмыстан бос уақытта орындау үшiн жағдайлар
жасалуға тиiс, ол үшiн:
• дене шынықтыру және спортты жұмыс берушiлер мен еңбек ұжымдары
арасындағы ұжымдық шарттар арқылы еңбек пен демалысты ұйымдастыру
жүйесiне енгiзу;
• · ұйымдарда және бұқаралық демалыс орындарында дене
жаттығуларымен шұғылдануға және бос уақытты белсендi өткiзу үшiн
жағдайлар жасау;
• · еңбекшiлер мен егде жастағы азаматтар үшiн әдiстемелiк
ұсынымдар әзiрлеу:
• · еңбек етуге қабiлетсiз адамдарды дене шынықтырумен
шұғылдануға тарту, белсендi ұзақ өмiр сүрудi ынталандыру мақсатымен
еңбекшiлер мен егде жастағы азаматтардың қозғалыс режимiн оңтайландыру
үшiн дене шынықтыру және спорт құралдарын пайдалану;
• · кәсiптiк-қолданбалы дене дайындығын енгiзу;
• · дене шынықтыру-сауықтыру және спорттық-бұқаралық іс-шараларды
өткiзудi ұйымдастыру қажет.
Мүгедектер арасындағы дене шынықтыру мен спорт
Мүгедектер арасындағы дене шынықтыру мен спорт олардың қоғамға
бейiмделуi үшiн қажеттi психологиялық жағдайлар жасайды. Спорттық iс-
шараларға белсендi қатысу психикалық теңдiктi қалпына келтiредi, сенiмдiлiк
сезiмi мен өзiн құрметтеу сезiмiн қайтарады және шектеулi мүмкiндiктерiне
қарамастан, белсендi өмiрге қайта келуге мүмкiндiк бередi.
Мүгедектер арасындағы дене шынықтыру мен спорт жан-жақты дене оңалтуды,
ортаны бағдарлау мүмкiндiктерiн кеңейтудi, өзiнiң денесiн игерудi және
әлеуметтiк бейiмдiлiктi көздейдi.
Негiзгi бағыттар:
• · мүгедектердiң дене шынықтырумен және спортпен шұғылдануына
қажеттi жағдайлар жасау;
• · мүгедектердi дене шынықтыру және спорт ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Қазақстан Республикасындағы дене шынықтыру және жоғары жетiстiктер
спортының жай-күйi, әлемдiк спорт дамуының қазiргi заманғы үрдiстерi
республикада спортты дамыту жөнiнде түбегейлi шұғыл шаралар
қабылданбайынша, қазақстандық спортшылардың әлемдiк аренадағы көрсеткiштерi
төмендей беретiнiн көрсетiп отыр.
Халықаралық стандарттардан қалуымыздың себебi, ең алдымен, бүгiнгi
күнi әлемдiк биiк талаптарға жауап беретiн қазiргi заманғы спорт
базаларының жоқтығы болып табылады.
Қазiргi заманғы спорт деңгейi өзiнiң даму сатысында спорттық
нәтижелердiң өсуiнде ғылыми және инженерлiк жетiстiктерге негiзделген жаңа
көзқарастарға маңызды рөл бередi. Жаңа спорт ареналары, жаттығулар мен
жарыстар үшiн арнайы жағдайлар жасау iсiндегi жаңа жетiстiктер, арнайы
киiм, құрал-сайманмен жарақтандыруды қолдану және құрастыру әлемнiң мықты
спортшыларының көрсеткiштерiн күрт жақсартуға жеткiздi және ХХI ғасырға
спорттың қандай негiзгi бағыттарда қарыштап енетiнiн айқындады.
Бүгiнгi күнi республикадағы дене шынықтыру мен спорттың материалдық-
техникалық базасының жай-күйi, халықтың дене жаттығуларымен шұғылдануға
сұранысын қанағаттандырмайды, ұйымдарда дене шынықтыру мамандары
жетiспейдi, кәсiпорындарда, тұрғылықты жерi бойынша және бұқаралық демалыс
орындарында спорт ғимараттарының, қарапайым спорттық мүкаммалдардың және
жабдықтардың жетiспеуi өткiр сезiледi.
Ел халқының дене қозғалысы белсендiлiгiнiң төмендiгi жүрек-қан
аурулары мен тыныс жолдары органы ауруларынан өмiр сүру жасын қысқартуға
әсер ететiн және өлiм деңгейiнiң жоғары болуына әкеп соқтыратын
факторлардың бiрі болып табылады. Ел тұрғындарының тұратын аймағына қарай 5-
тен 10,5 пайызы ғана дене шынықтырумен және спортпен жүйелi түрде
шұғылданады.
Бiлiм беру жүйесiнде де спортты дамытуға жеткiлiктi көңiл бөлiнбей
отыр. Республикадағы жалпы бiлiм беретiн оқу орындарының тек 56,5 пайызында
ғана бiр үлгiдегi спорт залдары және 14,9 пайызында бейiмделген спорттық үй-
жайлар бар. Республикадағы орта және жалпы кәсiптiк бiлiм беру
ұйымдарындағы оқу сабақтарының көлемi ғылыми негiзделген нормативтен 3-4
есе төмен. Қозғалыс белсендiлiгiнiң жоспарланған ғылыми негiзделген
деңгейiне жету үшiн жалпы бiлiм беретiн оқу орындарында дене шынықтырудан
аптасына мiндеттi үшiнші сабақ енгiзу қажет, оқу процесiн спорттық
мүкаммалдармен және жабдықтармен қамтамасыз ету қажет.
Сабақтан бос уақытта сыныптан тыс дене шынықтыру-сауықтыру және спорттық
бұқаралық жұмыс дамымай отыр. Тұмау және түрлi созылмалы ауруларына бейiм
балалардың және жасөспiрiмдердiң саны арта түсуде. Бұл ретте, денсаулығына
байланысты арнайы медициналық топтардағы оқушыларға сабақ жекелеген оқу
орындарында ғана жүргiзiледi.
Тұтас алғанда, дене шынықтыру-сауықтыру және спорт жұмысының жай-күйi
бұқаралық спортты одан әрi дамыту, халықтың арасында дене шынықтыру-
сауықтыру жұмысын жандандыру, спорт резерві мен халықаралық дәрежедегi
спортшыларды даярлау жөнiнде кiдiрiссiз, нақты шешiмдер қабылдауды талап
етедi.
Мемлекет дене шынықтыру және спорт саласында мемлекеттiк саясатты
қалыптастыру жолымен, дене шынықтыруды және спортты дамытудың тиiстi
қаржылық, материалдық-техникалық, кадрлық, ғылыми-әдiстемелiк, медициналық,
ақпараттық, нормативтiк құқықтық қамтамасыз етiлуiн құру арқылы
қатынастарды реттейдi, барлық үлгiдегі балалар мен жасөспiрiмдер спорт
мектептерiнiң, азаматтардың тұрғылықты жерi бойынша спорт және балалар
клубтарының, мүгедектерге арналған мамандандырылған топтардың, емдеу-дене
шынықтыру диспансерлерi санын көбейту, олардың материалдық-техникалық
базасын нығайту үшiн жағдайлар жасайды.
Елде дене шынықтыруды және спортты одан әрi дамыту; халықтың дене
шынықтырумен және спортпен шұғылдануы үшiн жағдайлар жасау, олимпиадалық,
ұлттық, техникалық, қолданбалы спорт түрлерiн және халық ойындарын дамыту;
саланы басқарудың оңтайлы жолдарын және қазiргi тәсiлдемесiн белгiлеу; дене
шынықтыру және спорт саласындағы заңдарды жетiлдiру; бұқаралық спорт пен
жоғары жетiстiктер спорты саласында спорт резервi мен халықаралық
дәрежедегi спортшыларды дайындаудың ғылыми-әдiстемелiк, медициналық-
биологиялық және психологиялық қамтамасыз етiлуi жөнiнде зерттеулер
жүргiзу; спорт резервiн және халықаралық дәрежедегi спортшыларды даярлау.
Дене шынықтыруды және спортты насихаттау жолымен салауатты өмiр
салтының қағидаттарын орнықтыру, халықтың неғұрлым кең жiктерiн дене
шынықтырумен жүйелi айналысуға тарту; халықтың дене тәрбиесi дайындығының
президенттiк сынақтарын енгiзу; дене шынықтыру мен спорттың материалдық-
техникалық базасын нығайту және дамыту, спорт ғимараттарына халықтың кең
жiктерi үшiн қол жетiмдiлiктi қамтамасыз ету; құқық бұзушылықтардың алдын
алу мақсатында жұмыс істемейтiн және оқымайтын жастарды дене шынықтыру және
спортпен шұғылдануға тарту; дене шынықтыру-спорттық бiрлестiктерiнiң және
спорт клубтарының жұмысын жандандыру; балалар-жасөспiрiмдер спорт
мектептерiнiң желiсiн және олимпиадалық резерв мектептерiн дамыту,
спорттағы дарынды балаларға арналған мектеп-интернаттар, олимпиадалық
резервтi даярлаудың аймақтық орталықтарын, олимпиадалық даярлаудың
республикалық орталықтарын құру; дене шынықтыру және спорт жөнiндегі
ақпараттық-бiлiм беру және насихаттық қызметті күшейту; жоғары жетiстiктер
спорты үшiн, сондай-ақ халықтың әртүрлi әлеуметтiк-демографиялық топтарымен
жұмыс iстеу үшiн дене тәрбиесi мамандарын даярлау және қайта даярлау
жүйесiн құру; дене шынықтыру және спорт саласында озық технологияны енгiзу
және шетелдiк дене шынықтыру-сауықтыру және спорт ұйымдарымен тәжiрибе
алмасу мақсатында халықаралық байланыстарды дамыту мен орнату жөнiндегi
қызметтi жандандыру.
Мемлекеттiк бағдарлама салауатты өмiр салтын қалыптастыру құралы
ретiнде бұқаралық дене шынықтыру - сауықтыру және спорттық-бұқаралық
жұмысты дамытудың, еңбекпен оңалтудың, белсендi ұзақ жасаудың, құқық
бұзушылықтардың алдын алу мақсатымен спорт секцияларында балалар,
жасөспiрiмдер мен жастардың қамтылуын арттырудың негiзгi бағыттарын, сондай-
ақ дене тәрбиесi процестерiн бағдарламалық-әдiстемелiк қамтамасыз етудi,
спорт резервiн және халықаралық спорт ареналарында Қазақстанды лайықты
көрсетуге қабiлеттi жоғары деңгейдегi спортшыларды даярлауды
көздейдi.Мемлекеттiк бағдарлама халықтың әртүрлi жастағы топтарының дене
тәрбиесiн ұйымдастыруда сараланған көзқарасын қарастырады.
Балалардың өмiрге деген қажеттi негiзгi қозғалыс дағдылары ерте
жастан, сәби дұрыс жүрудi, отыруды, тұруды үйрене бастағанда қалыптасады,
ол қарапайым дене жаттығуларын орындауды, кеңiстiктi бағдарлауды, шынығу
процедураларын қабылдауды, салауатты өмiр салтының негiзi болып табылатын
күнделiктi дене шынықтыру-спорттық жаттығуларды үйренуге әдеттенедi. Осы
жастағы балалардың дене тәрбиесiн ұйымдастыру олармен мектепке дейiнгi
мекемелерде және отбасында мектепке дейiнгi жаттығуларды эмоциональды ойын
түрiнде, әдетте, ашық ауада, олардың мазмұнын тұрақты жаңалай отырып,
өткiзудi талап етедi. Дене жаттығулары сабағының негiзiнде балалардың
функционалдық мүмкiндiктерiн арттыратын, ағзаның күллi физикалық
қасиеттерiн дамытатын жан-жақты дене дайындығы болуы керек. Педиатрия және
дене шынықтыру мен спорт саласының жетекшi ғалымдары мектепке дейiнгi
жастағы балаларға арналған қозғалыс белсендiлiгi көлемiнiң аптасына кемiнде
10-12 сағат болуын ұсынады.Бұл мiндеттердi шешудiң негiзгi бағыттары:
мектепке дейiнгi бiлiм беру мекемелерiнде және халықтың тұрғылықты жерi
бойынша материалдық база құру; мектепке дейiнгi мекемелерде дене тәрбиесi
жөнiндегі оқу бағдарламаларын әзiрлеу және енгiзу; ата-аналар үшiн
отбасында мектепке дейiнгi жастағы балалардың дене тәрбиесi жөнiндегi
әдiстемелiк құралдар және ұсынымдар әзiрлеу болып табылады.
Оқушылардың және студент жастардың дене тәрбиесi олардың дене
шынықтырумен және спортпен жүйелi шұғылдануға жоғары мұқтаждықты және
салауатты өмiр салтын қамтамасыз етудi мұрат етедi. Спорт түрлерiне, дене
жаттығуларының жүйесiне қызығушылықты ескере отырып, мiндеттi дене
шынықтыру сабақтарын дене мәдениетi сабақтарына айналдырып, оқудан
бiртiндеп, оқудан тыс және аудиториядан тыс жұмысқа көшудi қамтамасыз ету
қажет. Сабақтарда табиғат факторларын ұтымды пайдалануға үйрету, еңбек пен
демалысты ұштастыру, дене жаттықтыру, дененi баптау және қауiпсiздiк
техникасы негiздерiне үйрету, жүктеме көлемiн және қарқынын үйлестiру,
жаттығуларды дұрыс орындауға және олардың дәйектiлiгiне, ағзаның
физиологиялық ерекшелiктерi туралы теориялық бiлiмнiң қажеттi көлемiн беру,
дене жаттығуларымен шұғылданудың гигиенасына үйрету қажет. Оқушылардың және
студент жастардың дене тәрбиесi негiзгi қозғалыс қасиеттерiн дамытуды және
жетiлдiрудi қамтамасыз етудi, дене шынығуын дамыту және денсаулықты
нығайтуды, салауатты өмiр салтын жүргiзудiң саналы қажеттiгін тәрбиелеудi
мұрат етедi.
Осы мiндеттердi iске асыру мақсатында:
• жалпы орта бiлiм беру ұйымдарында дене шынықтыру мен спорт бойынша
мiндеттi үшiншi сабақ енгiзу және бастауыш, орта және жоғары кәсiптiк
бiлiм ұйымдарында дене шынықтыру бойынша аптасына төрт сағаттық
мiндеттi сабақтар енгiзудi;
• мектептегi сабақтардың мазмұнын толықтыратын дене шынықтыруды
мектептен тыс ұйымдастырудың нысандарын жетiлдiру, мiндеттi дене
шынықтыру сабақтарынан кейiн, оқушылардың қызығушылығын ескере отырып,
спорт түрлерi бойынша жаттығуларға одан әрi көшу мақсатымен жаттығу
бағдарламаларының қазiргi заманғы нұсқаларын әзiрлеу;
• оқушы және студент жастармен олардың физиологиялық ерекшелiктерiн
ескере отырып, сыныптан тыс, сабақтан тыс және аудиториядан тыс
жүргiзiлетiн жаттығулар жүйесiн жетiлдiру;
• мектеп оқушыларының қысқы және жазғы спартакиадаларын ұйымдастыру
және өткiзу, орта арнаулы оқу орындарында оқушылардың спорт
фестивальдарын және студенттiк универсиадаларды ұйымдастырып, өткiзу;
• оқушылар мен студент жастардың аптасына 8-10 сағаттан кем емес дене
шынықтыру және спортпен белсендi шұғылданудың көлемiн орындауы қажет.
Еңбекшiлер мен егде жастағы азаматтардың дене тәрбиесi денсаулықты
сақтау мен нығайту, аурулардың алдын алу және шығармашылық пен өмiрлiк
белсендiлiктi арттыруды көздейдi.
Дене шынықтыруды және спортты еңбектi ұйымдастыру және азаматтардың
демалысы жүйесiне ендiру, өндiрiстiк гимнастика, емдеу дене жаттығуларының
сауықтыру мазмұнын күшейту еңбекшiлердiң кәсiбiнiң, жасының, бiлiмiнiң
ерекшелiктерiн ескере отырып, еңбек белсендiлiгi мерзiмiн ұзарту үшiн
мiндеттi дене жаттығуларын ұтымды пайдалану мақсатында құрылуы қажет.
Дене шынықтыру және белсендi спорт жаттығуларының аптасына 3-4,5
сағаттан кем емес көлемiн жұмыстан бос уақытта орындау үшiн жағдайлар
жасалуға тиiс, ол үшiн:
• дене шынықтыру және спортты жұмыс берушiлер мен еңбек ұжымдары
арасындағы ұжымдық шарттар арқылы еңбек пен демалысты ұйымдастыру
жүйесiне енгiзу;
• · ұйымдарда және бұқаралық демалыс орындарында дене
жаттығуларымен шұғылдануға және бос уақытты белсендi өткiзу үшiн
жағдайлар жасау;
• · еңбекшiлер мен егде жастағы азаматтар үшiн әдiстемелiк
ұсынымдар әзiрлеу:
• · еңбек етуге қабiлетсiз адамдарды дене шынықтырумен
шұғылдануға тарту, белсендi ұзақ өмiр сүрудi ынталандыру мақсатымен
еңбекшiлер мен егде жастағы азаматтардың қозғалыс режимiн оңтайландыру
үшiн дене шынықтыру және спорт құралдарын пайдалану;
• · кәсiптiк-қолданбалы дене дайындығын енгiзу;
• · дене шынықтыру-сауықтыру және спорттық-бұқаралық іс-шараларды
өткiзудi ұйымдастыру қажет.
Мүгедектер арасындағы дене шынықтыру мен спорт
Мүгедектер арасындағы дене шынықтыру мен спорт олардың қоғамға
бейiмделуi үшiн қажеттi психологиялық жағдайлар жасайды. Спорттық iс-
шараларға белсендi қатысу психикалық теңдiктi қалпына келтiредi, сенiмдiлiк
сезiмi мен өзiн құрметтеу сезiмiн қайтарады және шектеулi мүмкiндiктерiне
қарамастан, белсендi өмiрге қайта келуге мүмкiндiк бередi.
Мүгедектер арасындағы дене шынықтыру мен спорт жан-жақты дене оңалтуды,
ортаны бағдарлау мүмкiндiктерiн кеңейтудi, өзiнiң денесiн игерудi және
әлеуметтiк бейiмдiлiктi көздейдi.
Негiзгi бағыттар:
• · мүгедектердiң дене шынықтырумен және спортпен шұғылдануына
қажеттi жағдайлар жасау;
• · мүгедектердi дене шынықтыру және спорт ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz