Кәмелетке толмаған қылмыстарды тергеу

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 67 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ

I ТАРАУ. Кәмелетке толмаған тұлғалардың қылмыстары туралы істер бойынша іс жүргізу ерекшеліктері.

Кәмелетке толмаған тұлғалардың түсінігі
Кәмелетке толмаған тұлғалардың қылмыс жасау денгейі және тұлғалық ерекшеліктері.

II ТАРАУ. Кәмелетке толмаған тұлғалардың істері бойынша сот өндірісіне дейінгі іс жүргізу.

2. 1. Кәмелетке толмаған тұлғалардың қылмыстары туралы істер бойынша дәлелдеу пәні.

2. 2. Кәмелетке толмаған тұлғалардың істері бойынша іс жүргізудің процессуалдық тәртібі.

III ТАРАУ Кәмелетке толмаған тұлғалардың қылмыстары туралы істері бойынша сот талқылауы.

3. 1. Кәмелетке толмаған тұлғалардың істері бойынша сот талқылауының ерекшеліктері.

3. 2. Кәмелетке толмаған тұлғалардың істері бойынша үкім шығарған кезінде сот шешетін мәселелер. IV ТАРАУ Кәмелетке толмаған тұлғалардың қылмыстық істері бойынша іс жүргізу кезінде кететін кемшіліктер және шешу жолдары.

4. 1 Кәмелетке толмаған тұлғалардың қылмыстық істері бойынша іс жүргізу кезінде кететін кемшіліктер. 4. 2 Кәмелетке толмаған тұлғалардың қылмыстық істер бойынша отбасылық соттар.

ҚОРЫТЫНДЫ

ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

Кіріспе

Республикамызда кәмелетке толмағандармен жасалатын қылмыстар көбеюде. Еліміздегі криминогендік ахуалдың барлық талаптарына болашақта ықпал етуі ескеріле отырып, кәмелетке толмағандар тарапынан жасалатын қылмыстардың алдын алу ерекше көңіл бөлуді талап етеді. Соңғы жылдары жасөспірімдер ортасының тұрақты өсу үрдісі қалыптасқан, олар жасаған қылмыстардың 75% ауыр және аса ауыр қылмыстар (оның ішінде кісі өлтіру, денсаулыққа қасақана ауыр зиян келтіру, қарақшылық шабуыл) болып табылады. Кәмелетке толмағандар топтасып жасайтын қылмыстардың алдын алу өзекті мәселе болып отыр қылмыстық қол суғышылықтарға қатысатын кәмелетке толмағандардың жартысына жуығы оқушылар мен студентер болып табылады. Көптеген жасөспірімдер құқықа қайшы іс - қимылды алкогольдік мас күйінде жасаған немесе бұған дейін қылмысты болған.

Әр түрлі себеп салдарынан әлеуметтік жетімдік және балалардың кезбелікке салыну мәселесі шиеленісе түсуде.

Бұл мәселеге қоғамның көңіл бөлу үшін қандай жағдайлар туындауы қажет, егер балаға өмір қиындығына төтеп беруге көмектеспеу немесе немқұрайлы қарау ертенгі мемлекетіміздің болашағына тигізетін кері ықпалы мол болмақ. Өйткені Қазақстанның болашағы бүгін жасалады, ал ертенгі күн ұрпақсыз болу мүмкін емес.

Қазақстан халқына Президентінің жолдауында бала мен анасының денсаулығына байланысты қорғау мәселесі біздің мемелекеттіміздің, қоғам және денсаулық сақтау органның басты көңіл бөлуінде болу керек делінген.

Кәмелетке толмағандардын қылмыстарымен күресу және алдын алу мемлекетте экономикалық, идеологикалық және ұйымдастырушылық түріндегі шараны қолдану ретінде органдармен және қоғамдық ұйымдармен жүзеге асыруы қажет.

Қылмыс жасаған кәмелетке толмаған қайта тәрбиелеу оларға катысты заңдылықты жүзеге асырушы органдардың басты көңілінде болуы керек. Сондықтан да кәмелетке толмағандардың мәселесiн дұрыс түсіну үшін арнайы білімдер және тәжрибелер қажет етеді.

Кәмелетке толмағандардың қылмыстары туралы істері бойынша қылмыстылық заңдылық мәселесі қазіргі кезде актуалды болып отыр. Осы актуалдық мәселелердін себептеріне осы категория жастағы тұлғалар қылмыстары туралы істері бойынша заңдылық мақсаттарын дұрыс орындауды сот оргындары және ішкі істер органдары тарапынан күшейту керек.

Жүзеге асып отырған заңдылық қылмыстық процестін міндеттері қылмыстарды тез және толық ашу, олардын жасаған адамдарды әшкерлеу және қылмыстық заңды дұрыс колдану болып табылады. Қылмыстық істер бойынша іс жүргізудің заңда белгіленген тәртібі адамды және азаматты негізсіз айыптау мен соттаудан, олардын құқықтары мен бостандықтарын заңсыз шектеуден қорғауды, кінәсіз адамды заңсыз айыпталған немесе сотталған жағдайда оны дереу және толық ақтауды қамтамасыз етуі, сондай ақ заңдылық пен құқықты құрметеу көзқарасын қалыптастыруға жәрдемдесуі тиіс.

Кәмелетке толмағандардың қылмыстары туралы істері бойынша ерекше іс жүргізу өндіріс тәртіптері заңмен 18 толмаған тұлғалардын жағдайларын жастық, психофизикалық, әлеуметтік - психологиялық және басқа қасиетерін есекере отырып белгілеген. Кәмелетке толмағандардың істері бойынша іс жүргізу тәртібі ҚІЖК жалпы тәртіптермен және 52 тарауымен (ҚІЖК 480 - 495 баптары) реттеледі.

Төменде мен кәмелетке толмағандардын істері бойынша алдын ала тергеуде және сот стадиясында іс жүргізуді және оның ерекшеліктерін қарастырамын.

1. Кәмелетке толмағандардың қылмыстары туралы істер бойынша іс жүргізу ерекшеліктері.

1. 1 Кәмелетке толмаған тұлғалардың түсінігі.

Қазақстан Республикасының заңдары бойынша, яғни қылмыстық іс жүргізу кодексінің 52-тарауында белгіленген нормалардың жүзеге асуы осы топтағы тұлғаларға ғана қолданылады, яғни бұл тұлғалар қылмыс жасаған уақытта 14-ке толған бірақ 18-ге толмағандар табылады.

Сонымен қоса осы ҚІЖК 52-тарауында көрсетілген нормалар кәмелетке толмағандардың істері бойынша жүргізуіне қарамастан, судья ҚК 87-бабына сүйене отырып ерекше жағдайларда, яғни қылмыстың жасалу мазмұны мен қылмыс жасаған тұлғаның ерекшелігіне қарап қылмыстық кодекстің 6-тарауының 18-жасқа толған бірақ 20-жасқа толмаған тұлғаларға қолдана алады.

Сұрақтардың ерекшелік маңыздылығына қарай отырып, кәмелетке толмағандарға байланысты заңдылықты жүзеге асыру негізінен ҚР Жоғарғы сотының арнайы талдау нысанасы болып табылады. Сондықтан, осыған байланысты мынадай нормативті қаулы: 2005 ж. 11-сәуірдегі №6 «кәмелетке толмағандардың қылмыстық істері және оларды қоғамға қайшы іс-әрекетке тарту туралы сот практикасы» шығарылды.

Қылмыстық іс-жүргізу заңына «кәмелетке толмағандар» түсінікті еңгізу арқылы, заңшығарушы кәмелетке толғандар мен кәмелетке толмағандардың арасында заң шекара белгілеп отыр, бұл арқылы ол ерекшелік құқықтары мен міндеттері бар автономды демографиялық топты бөліп отыр. Бұндай топтың бөліну қажеттілігі арнайы, ерекше психо-физиологиялық және әлеуметтік қасиеттермен байланыстырады. Кәмелетке толмаған дамып келе жатқан ағзасы оны сыртқы және ішкі жағымсыз факторлардан дұрыс қорғай алмайды, сондықтан бұл жағдай қоршаған адамдармен және заңмен қайшылыққа түсуге әкелуі мүмкін. Яғни өзгеріп отыратын өмір жағдайлары кәмелетке толмағандардың дұрыс бейімделуге түсе алмауы жастығы олардың қылмыстық іс жүргізуде заң жүзінен ерекше қорғау болып табылады.

Кәмелетке толмаған тұлғалардың қылмыс жасау денгейі және тұлғалық ерекшеліктері.

Қазақстан Республикасы үшінші мыңжылдықтың табалдырығын тәуелсіз ел ретінде аттап, құқықтық-демократиялық мемлекет негізін қалыптастыруға кірісті. Жаңа ғасырдағы Қазақстан қоғамын сипаттайтын саяси, әлеуметтік және экономикалық өзгерістер мен қайта құрулардың шапшандығы Қазақстан жастарының хал-жағдайына және дамуына кейде жағымды, ал кейде жағымсыз ықпал етуде. Яғни, жастар мәселесі бүгінгі таңда бірқатар теріс факторлардың әсерінен асқынып отырғаны баршаға белгілі. Бүгінгі таңда білім алудағы қиындықтар, жастар ұйымдарының қызметін үйлестіретін бірігей орталықтың жоқтығы, жасөспірімдердің бос уақытының шамадан тыс молдығы, олардың арасындағы бақылаусыздық пен қараусыздықтың болуы, тағы басқа осы сияқты жағдайлар кәмелетке толмағандар қылмыстылығының күрт өсуіне негіз болып отыр. Тұтас алғанда қазіргі қазақ жастарының бүгінгі қоғамдық және экономикалық байланыстар жүйесіне жарым-жартылай бейімделген, тұрақсыз мәртебеге ие әлеуметтік топ ретінде тани аламыз.

Біздің елімізде 1999 жылы жүргізілген санақ нәтижесі бойынша Қазақстанда 14953126 адам тұрады екен. Ал 10 жас пен 19 жас аралығындағы жастар мен жасөспірімдер саны 2994949, ал бұл жалпы халықтың 20 пайызы. Олай болса, жастар арасындағы маскүнемдік пен нашақорлық, тонау, ұрлық сияқты қылмыстардың күннен-күнге өршуі қаншалықты дәрежеде қауіпті екендігі айтпаса да түсінікті. Сөзімді растау үшін мына статистикалық көрсеткіштерге тоқталып өтейік: қорқытып алушылық қылмысы 1997 жылы барлығы 75 рет жасалған болса, сол қылмыс саны 2001 жылы 221-ге, қарақшылық 268-ден 327-ге жеткен, адамды тонау қылмысы 618-ден 961-ге, ал ұрлық 3330-дан 4562-ге жетіп отыр. [49, 58 бет]

Құқық бұзушы болған кәмелетке толмағандардың тұлғасының қалыптасуына қолайлы және қолайсыз жағдайдың айырмашылығы осы процесс жүзеге асыруындағы акпарат каналдары немесе қоғамдық өмір аумағының айырмашылығында емес, ақпараттын мазмұнында болып отыр. Кәмелетке толмаған құқық бұзушынын тұлғасы белгілі бір тәртіп нормаларын сақтайтын азаматтын тұлғасы сияқты да қоғамдық-тұрмыстық айналасында қалыптасады. Олардың даму мінездері және әрекетерінің мазмұны, мүдделерінін ерекшеліктері бірінші және екінші жағдайда да әртүрлі болуы мүмкін.

Тұлғанын қоғамға қайшы бағыттарының бірінші қасиеттері, көбінесе бала кезінде, қоғаммен белгіленген нормаларды сәл- пәл бұзуында, яғни ұсақ ұрлық және бұзақылық жасау тағы баскадан көрінеді бұл мәселе бойынша Буянов. М. И. былай жазды: «Науқастардың ішкі дүниесін қалай бұзылатыны, оларды дөрекі, ызаланған, зиянкес қылатын мәселелерді дәрігерлер ылғида түсінуге тырысқан және ылғида бір қортындыға келген: бала кезінде белгілі бір қажетті жағдайға көңіл бөлмеген, содан кейін бала кезінде кеткен кемшіліктер есейгенде үлкен меселеге әкеп соқтырады». [ 47, 35 бет. ]

Тұлғаның өнегелі дамуының нақ сол сәтінде жасөспірім кезіндегі тәртібінің кері тәжірбиесі жиналады, яғни ол ешқашан сыртқа шықпауы да мүмкін немесе белгілі бір кешігуімен болуы да мүмкін. «Адамның ішкі сенімнің комбинациалары және толқылуларын бірге алғанда оларды болжағанша, оның сыртқы тәртібін білген жөн», - деп Павлов И. П. жазды. [ 47, 35 бет. ]

Жасөспірім құқық бұзушының тұлгасын зерттегенде, ол жалпы адамдық қасиеттерді зерттеумен сәйкестендірілуі қажет. Өйткені адам - өзін-өзі реттеуші, ұстаушы, қалпына келуші, түзетілуші және дамып отыратын ерекше жүйе.

Кәмелетке толмаған тұлғасы өнегелі және психикалық касиетінің өзгеріп отыратын, тұраксыз және толық дамымаған құрлымын құрайды, яғни:

әлеуметтік бағытының дамымағандығы тұрақсызданбағандығы: бұл жастағы өзін қоршаған ортаға қатынасын әлі белгілемегендігі, сондықтан жасөспірімнің жүріс-тұрысының кез келген ауытқушылығын қоғамға карсы бағыттаушы немесе іс-әрекеті деп бағалау керек;
өзінің сезімі және күш жігерінің дұрыс дамымағаны ол қоршаган ортаға деген жақсылық пен жамандыктын айырмашылығын көп біле бермейді; ол тек қана қоршаған ортамен байланыс жасауды, осы өмірдегі орны мен ролін айқындауда жаңа түсініп келеді;
әлеуметтік тәжрибенің жоқтығы; жасөспірім жұмыс істеуге қабілеттенбеген, олардың өзінің жүріс - тұрысында қолдану нормасы болуына негізделген қоғамның дұрыс өмір сүру заңдылықтарын білмейді;
өмірлік қиын жағдайларда өзінің тәртібі және эмоциясын бақылай алмауы.

Сондықтан да жасөспірімге оны қоршаған ортаның заңдығын білу үшін, әлеуметтік құндылықтарды (жалпы гумандық) дұрыс түсуіне көмектесуі керек, өйткені адамдық ізгілік, рақымдылық, мейiрімділік - барлығы бала кезінде болса ол тек бакытқа әкеледі.

Кәмелетке толмаған тұлғасын әлеуметтік - демографиялық мінездемесіне байланысты келесі мәселелерді атап өту кажет:

қылмыстардың көбін 16-18 жастағы тұлғалар жасайды, олар әр түрлі себептерге байланысты: біріншіден, ол өзіндік ересектенудін және өзін өзі көрсетудін шегі (жасөспірімдер күәлік алады, кейбіреулері жұмыс істей бастайды, колледждерде, техникумдарға түсе бастайды және тағы басқа) ; екіншіден таныстардың көбеюі, қыздар мен ұлдар алдарында басқа да күрделі мәселелер пайда болады.
екінші орында, қылмыс жасайтындар - 14-16 жасындағылар;
әлеуметтік тұрғыдан қарағанда көп жасөспірім қылмыскерлер жұмысшы отбасынан (көбінесе квалификациясы төмен және квалификациясы жоқ) қызмет көрсету аумағындағы (көбінесе сауда), қызметтік (әр түрлі деңгейдегі басқару құрамындағы отбасылардан) болады;
кәмелетке толмағандардың жартысынан көбі сәтті емес отбасыларынан немесе толық емес отбасыларынан шығады; (кестені қараныз)
кәмелетке толмаған әйел жыныстылар еркек жыныстыларға карағанда аз;
кәмелетке толмағандардын кылмыстылығы ауылдардағы жасөспірімдер жасайтын қылмыстарына қарағанда қалаларда (әсіресе үлкен) көбірек жасалады. [29, 36 бет] . Мәдени - білім деңгейін алып карастырсақ, келесі жағдайларды атап өткен жөн:

кәмелетке толмағандардың білім деңгейіне қарағанда олардын қылмыс жасаған құрбылары екі - үш жылға төмен, олар оқуды дұрыс менгере алмайды немесе дұрыс оқымайды, мектеп қоғамынан алшақтық байқалады;

кәмелетке толмаған құқық бұзушыларға тән қасиет олар рухани сұранысының жоқтығы, олар театрларға, музейлерге, кітапханаларға және тағы басқа мәдени орындарға бармайды.
кино, телеарна, видео, радио олар үшін уақытты өткізу ретінде болады.

Осыған сәйкес олар қорқыныш және фантастика, эротика және порнография, боевиктер жене детективтер көреді.

осы топтағы кемелетке толмағандар көбінесе салақтық уақыт өткізуімен болады: көшелерде мақсатсыз қанғырып жүріп, көрінбейтін жерлерде жиналып (подвал, шатыр астында ), спирттік ішімдік ішеді, ұландырғыш және есірткі заттарды тұтынады; міне осындай жағдайларда көбінесе ұрыс-керістер туындайды (кіші жастағыларға жәбір көрсетіледі ) және тағы басқа жағдайлар. Эмоционалды - күш-жігер аумағында қылмыс жасаған кәмелетке толмағандарға көбінесе тиесілі:
ұят сезімінің жоқтығы, қоршағандардың аландаушылығына салақтық білдіруі, яғни эмоционалдық лабильділік және эгоцентризм танытады, өзін-өзі ұстай алмайтындылық, дөрекілік, өтірік айтушылық, екі жүзді, өзін-өзіне баға беру деңгейінін жоқтығы; [35, 487 бет] .
сенбеушілік, қорқақтық, эмоционалды тұрақсыздығы, дөрекілік тәртібі, агресивтілігі, ызаланғыштығы, дауланғыштығы; Нервті - психиқалық аномалиясы (есі дұрыстық шегінде), өнегелік деңгейі, құқықты түсіну денгейі және көз-қарасы тұрғысынан келесі жағдайларды бөлу қажет:

озінің айналасыдағылардың мүддесін жоғары қояды (ұқыптылықты, тәрбиелікті, ұятты, міндеттілікті, жолдастық сезімдерді дұрыс түсінбеуінен тұындайтын қатнастар) ;
өзін бекіту, көрсету максаты алдында тұрады;
өмірлік мақсаттар, өзінің референттік тобында психологиялық комфортқа жетүге, бір сәттілік ләззәт алуымен ауыстырылады;
егер референттік топқа немесе өзіне қажеттілікті қанағаттандыру үшін құкык бұзушылыққа барса, толығымен қолдау көрсетіледі;
оларға тән қасиет құқықтық санасынын төмендігі, сондыктан да олар құқық қорғау органдарына көмек көрсетпейді;
көп жағдайларда қылмыс жасаған кәмелетке толмағандар жазаланбайтындығына сенеді, яғни көрініп қалу немесе ұсталынып қалу мүмкіндігіне сенбейді.

Сондықтан, кәмелетке толмаған құқық бұзушыны сипаттайтын кәмелетке толмағандардын қоғамға қайшылық тәртібін сипатайтын әлеуметтік жағдайда сипаттама беруге болады.

Кәмелетке толмаған құқық бұзушылардын тұлғасын зерттеу ертенгі құқық бұзушылықтын алдын алу мәселелерін қарастыруға көмегін тигізеді.

2. Кәмелетке толмаған тұлғалардың істері бойынша сот өндірісіне дейінгі іс жүргізу.

Кәмелетке толмағандардың қылмыстары туралы істері бойынша сотқа дейінгі іс жүргізу келесі тергеу әрекеттері болуы мүмкін:

Күә ретінде жауап алынуы мүмкін тұлғалар:

- міндетті түрде ата-анадан, ұстаздардан, соның ішінде сынып жетекшісінен, тәрбиелеушілерден;

- көршілер, оқу, жұмыс бойынша құрдастар мен қызметтестерден және тағы басқалары;

- күә ретінде қылмыс жасауға өздерінің әрекеті немесе әрекетсіздігі себеп болған тұлғалар шақырылады;

Тергеуші оқу мекемесінен, жұмыс орны мен тұрғылықты жерінен мінездеме талап етуі керек.
Полицияның арнайы кәмелетке толмағандардың құқық бұзушылығын алдын алу бөлімшелерінен және кәмелетке толмағандар қылмыстық істері бойынша комиссиядан сұрау қағазын талап етуі қажет.
Жасөспірімнің өмір сүру жағдайы және тәрбиелеу туралы мағлұматтар жинайды.
Кәмелетке толмағандардың топтық қылмыстары бойынша әрбіреуінің қылмысқа қатысушылығынын мазмұны мен деңгейін анықтау қамтамасыз етіледі және де басқа тергеу әрекеттері.

Айыпталушы анықтаудан, алдын ала тергеуден немесе соттан жасырынады, не істі сотта объективті зерттеуге және талдауға бөгет жасайды, немесе қылмыстық әрекетпен шуғылдануды жалғастырады деп ойлауға жеткілікті негіздер болған кезде, сондай - ақ үкімнің орындалуын қамтамасыз ету үшін қылмыстық процессті жүргізуші орган өз өкілеттігі шегінде кәмелетке толмағанға бұлтартпау шарасын қолданады. Кәмелетке толмағанға бұлтартпау шаралары қолданылуы мүмкін: ешқайда кетпеу және өзін дұрыс ұстау туралы; жеке кепілдік беру; кәмелетке толмағандарды қарауға беру: кепіл болу; үйде қамауда ұстау; қамау болып табылады.

Бұлтартпау шарасы және оның қайсысын қолданудын қажетілігі туралы мәселені шешу кезінде келесі жағдайлар қарастырылады: тағылған айыптаудың ауырлығы, айыпталушының жеке басы, оның жас мөлшері, денсаулық жағдайы, отбасы жағдайы, немен шұғылданатындығы, мүліктік жай күйі, тұрақты тұратын жерінің бар жоғы және басқа мән жайлар ескерілуге тиіс.

Айыптау сезіктіге бұлтартпау шарасы қолданылған кезден бастап он тәуліктен кешіктірілмей, ал егер сезікті адам ұсталып, содан кейін қамауға алынса, - ұсталған кезден бастап осындай мерзімде тағылуға тиіс. Егер бұл мерзімде айып тағылмаса, бұлтартпау шарасы дереу тоқтатылады.

Соттар кәмелетке толмағандардың қылмыстары туралы істері бойынша сот өндірісін белгілеген кезде ҚІЖК 300 бабынын тармақтарымен қоса кәмелетке толмағанды қамауға алудың дәлелдемесін нақты тексеру қажет.

Егер айтылған мәселелерді тергеу органдары орындаған iс әрекетi кәмелетке толмағанды қамауға алу негізсіз болса, онда сот бұл бұлтартпау шарасын өзгертеді немесе алып тастайды.

2. 1 Кәмелетке толмаған тұлғалардың қылмыстары туралы істер бойынша дәлелдеу пәні.

Кәмелетке толмағандардың істері бойынша, ҚІЖК- нің 117 - бабында көзделгендерден баска, дәлелдеуге жататын мән- жайларды алдын ала тергеу және сот талқылауын жүргізу кезінде:

кемелетке толмағанның жасы (туған күні, айы, жылы ) ;
кәмелетке толмағандардың тұрмысы мен тәрбие жағдайы;
интелектуалдық, күш-жігерінің және психиқалык даму дәрежесі, мiнезі мен тегеурінділік ерекшеліктері, мұқтаждары мен мүдделері;
кемелетке толмағандарға ересек адамдар мен баска да кемелетке толмағандардың ықпалы анықталуы тиіс.

Кәмелетке толмағанның жасы.

Қылмыстық іс жүргізу заңы кәмелетке толмағандардың жасын анықтауда манызды көніл бөледі.

Қазақстан Республикаксының Жоғарғы Сотының нормативтік қаулысына сәйкес, кылмыс жасағаны үшін қылмыстық жауапкершилік жасы ҚР ҚК 15 бабында берілген кәмелетке толмағанына байланысты қылмыстық процессті жүргізетін орган қылмыстық жауапкершілікке тартылатын тұлғаның туған күнің, айын, жылын нақты анықтауға шара қолдануға міндетті. Бұл жерде тұлға белгілі бір жаска толуы оның туған күні емес, келесі теуліктен басталады.

Бұл мәліметер туу туралы куәліктен, төлқұжатымен немесе туу туралы куәлікті қарау хаттамасымен белгіленеді. Егер жасқа байланыстты мәліметтер арасында қайшылықтар туындаса туған жерінің тіркеу орнына сұрау жіберу қажет.

Егер жасқа байланысты нақтылайтын құжаттардың жоқ болуы немесе құжаттардын шындыққа сәйкес келмейтіне күдік туса, онда ҚІЖК 241-бабының 2-тармағы бойынша сараптама тағайындау қажет. Бұл жағдайда туған күні болып сарапшылардын белгіленген жылдын ен соңғы қүні болып саналады.

Сарапшымен жастын төменгі және жоғарғы шегін белгілегенде (мысалы, 14 тен 15 ке дейін) сараптаманың белгілеген жасынын төменгі шегін алу қажет.

Сот медициналық сарапшылардын анықтауға байланысты келесі сұрақтарды қою қажет:

- қазіргі таңдағы сіздерге берілген сезікті (айыпталушының) жасы нешеде?

- қаралып жаткан сезікті (айыпталушы ) қылмыс жасаған кезінде ( бұл жерде күні, айы, жылы және тәулік сағаты көрсетілуі қерек ) 14, 16, 18 жасқа толдыма?

- Сараптама шешілуіне баланың оның күәліктік жасына байланысты, оның даму деңгейіне байланысты сұрақтар қоюға болмайды.

- Кәмелетке толмағандардың жасының мәліметтері септігін тигізеді:

- айыпталушының тұлғасын анықтау және оны қылмыстық жауапкершілікке тарту сұрағын шешу;

- кемелетке толмагандардың физикалық мәліметтердің есептеуіне байланысты белгілі бір әрекетті жасауды анықтау (мысалы, ересек адамға накты түрде қарсылық көрсету, жыныстық акт жасауы және тағы баска ) ;

- қылмыстық іс бойынша ерекше сот өндірісі тәртібі сұрағының шешілуі;

- тергеу әрекеттерін жасаған кезде тұлганың жасын және әлеуметтік - психологиялық қасиеттерін есептеуі және тағы басқа.

Кәмелетке толмаған тұлғаның өмір сүру деңгейі мен тәрбиелеуін анықтау.

Кәмелетке толмаған тұлгаларға байланысты заңдылықты жүзеге асыратын БҰҰ Минималды стандарт ережелеріне сейкес, «кәмелетке толмаған тұлғаға байланысты әділеттілік жүйесі бірінші орында кәмелетке толмаған тұлғаның сәттілігін сақталуға бағытталуы керек және кез келген кемелетке толмаған құқық бұзушыға қолданатын ықпал ету шарасы ылғи да құқық бұзушының тұлғасының ерекшелігімен жене құқық бұзушылық жағдайларымен сәйкес болуы керек».

Осы ережеге сейкес қылмыстык іс жүргізу заңы кемелетке толмағандардың қылмыстары туралы істері бойынша қолданатын шаралардың максималды индивидтендіруге бағытталған жагдайларды анықтайды.

Сонымен ҚІЖК- нің 494 - бабы бойынша, барлық көрсетілген жагдайлар іске байланысты үкім шығарғанда еске алынады.

Кәмелетке толмаған тұлғаның тәрбиесі мен оның өмір жагдайының анықталуы, негізінен оның физикалық және психологиялық ахуалы, интелектуалды деңгейі, өнегелік дамуы және оның мінезінің ерекшеліктерін жан жақты зерттеуі үшін қажет.

Кәмелетке толмаған тұлғасының қандай жагдайда қалыптасқаны туралы мелеметтерді аныктау қажеттілігі мынада:

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.