Қылмыстық процестегі жедел-іздестіру әрекеттері

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 64 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

ҚАЗАҚ ГУМАНИТАРЛЫҚ - ЗАҢ УНИВЕРСИТЕТІ

АЛМАТЫ ЗАҢ АКАДЕМИЯСЫ

ҚҰҚЫҚ ҚОРҒАУ ОРГАНДАРЫ ФАКУЛЬТЕТІ

ҚЫЛМЫСТЫҚ ІС ЖҮРГІЗУ ЖӘНЕ КРИМИНАЛИСТИКА КАФЕДРАСЫ

ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫС

ТАҚЫРЫБЫ: ҚЫЛМЫСТЫҚ ПРОЦЕСТЕГІ ЖЕДЕЛ-ІЗДЕСТІРУ ӘРЕКЕТТЕРІ

Орындаған: құқық қорғау органдары факультетінің

КСПО-303 топ студенті Барқытбекқызы М.

Ғылыми жетекшісі: з. ғ. к., Кенжебекова Э. П.

«Қорғауға жіберілді»

Кафедра меңгерушісі, з. ғ. д., проф. :

Аубакиров А. Ф.

«___» 2007ж.

Алматы - 2007 ж.

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . . 3

I-тарау. ҚЫЛМЫСТЫҚ ПРОЦЕСТЕГІ ЖЕДЕЛ-ІЗДЕСТІРУ ӘРЕКЕТТЕРІНІҢ ҰҒЫМЫ, ОНЫҢ БЕЛГІЛЕРІ, ЖАРИЯ ЖӘНЕ ЖАСЫРЫН ЖЕДЕЛ-ІЗДЕСТІРУ ӘРЕКЕТТЕРІНЕ ЖІКТЕЛУІ . . . 6

§1. Қылмыстық процестегі жедел-іздестіру

әрекеттерінің ұғымы және оның белгілері . . . 6

§2. Қылмыстық процестегі жедел-іздестіру

әрекеттерінің жария және жасырын

жедел-іздестіру әрекеттеріне жіктелуі . . . 22

ІІ-тарау. ҚЫЛМЫСТЫҚ ПРОЦЕСТЕГІ ЖАРИЯ ЖӘНЕ ЖАСЫРЫН ЖЕДЕЛ-ІЗДЕСТІРУ ӘРЕКЕТТЕРІН ЖҮРГІЗУ . . . 27

§3. Қылмыстық процестегі жедел-іздестіру әрекеттерін

жүргізу негіздері . . . 27

§4. Қылмыстық процестегі жедел-іздестіру

әрекеттерін жүргізу шарттары . . . 35

§5. Қылмыстық процестегі жария және

жасырын жедел-іздестіру әрекеттерін жүргізудің

ерекшеліктері . . . 39

§6. Қылмыстық процестегі жария және

жасырын жедел-іздестіру әрекеттерінің

нәтижелерін құжаттандыру . . . 51

ІІІ-тарау. ҚЫЛМЫСТЫҚ ПРОЦЕСТЕГІ ЖЕДЕЛ-ІЗДЕСТІРУ ӘРЕКЕТТЕРІН ЖҮРГІЗУ БАРЫСЫНДА АДАМ ҚҰҚЫҚТАРЫ МЕН БОСТАНДЫҚТАРЫН САҚТАУ МӘСЕЛЕЛЕРІ ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ ҚҰҚЫҚТЫҚ РЕТТЕЛУІН ЖЕТІЛДІРУ . . . 55

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 62

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР . . . 65

КІРІСПЕ

Қылмыстарды тез және толық ашуда, оларды жасаған адамдарды әшкерелеуде және қылмыстық жауапқа тартуда тергеу іс-әрекеттерімен бірге жедел-іздестіру әрекеттерінің де рөлі аз емес. Әдетте, қылмыстарды ашумен байланысты жұмыс осы жедел-іздестіру қызметі арқылы басталады. Кейде жедел-іздестіру әрекеттерін, әсіресе жасырын жедел-іздестіру әрекеттерін жүргізу нәтижесінде қылмыстық іс жүргізушілік іс-әрекеттер жүргізу кезінде алу мүмкін емес қылмыстық іс бойынша дәлелдемелер алынады.

Жедел-іздестіру қызметі уақыты бойынша қылмысты табу сәтіне біршама жақын, негізінен ол дереу қылмыс ізіне түседі және оның міндетіне тек қылмысты табу, алдын-алу, жолын кесу және ашу ғана емес, сондай-ақ қылмысты дайындап жатқан, жасап жатқан немесе жасаған тұлғаларды табу және анықтау жатады.

Басқаша айтқанда, жедел-іздестіру қызметінің нәтижелері бойынша қоғамға қауіпті әрекет фактісінің өзін, әрі оған қатысты тұлғаны анықтауға мүмкіндік пайда болады. Міне сондықтанда, жедел-іздестіру қызметінің нәтижелері қылмыстық іс қозғаудың және соған сәйкес қылмыстық сот ісін жүргізудің басталуының себебі мен негізі болады.

Анықтау органының, прокурордың, тергеушінің немесе соттың қылмыстық іс жүгізушілік қызметінің жүзеге асырылуы процесі барысында жедел-іздестіру әрекеттері мен тергеу әрекеттерінің байланысын жоққа шығаруға болмайды. Тергеу барысында тергеу әрекеттері мен жедел-іздестіру әрекеттері бір-бірімен ұйымдастырушылық шараларымен, басқарушылық және процессуалдық шешімдерімен тығыз байланыстырылады. Мысалы,

Қазіргі кезде ұйымдасқан қылмыстылық, кәсіби қылмыстылық, экономикалық қылмыстылық, ұлтаралық қылмыстылық, тағы да сол сияқты қылмыстық құбылыстардың өршуі кезінде қылмыстардың алдын алу, оларды кесу және ашуда жедел-іздестіру әрекеттерін жүргізуді кең қолдану заман талабы.

Жедел-іздестіру әрекеттерін жүргізуді негізгі құқықтық реттейтін нормативтік-құқықтық акті - 1994 жылы 19 қыркүйекте қабылданған №154-ХІІІ «Жедел-іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының Заңы. Бұл Заң Қазақстанның құқық қорғау органдарының жедел-іздестіру әрекеттерін жүргізуін реттейтін тұңғыш ресми жарияланған нормативтік-құқықтық актісі болып табылады. Бұрын бұған дейін жедел-іздестіру әрекеттерін жүргізу тек ведомстволық, жарияланбаған нормативтік актілермен реттеліп отырған. Бірақ бұл Қазақстан Республикасының құқықтық мемлекет құру қағидаларына қайшы келгендіктен, жедел-іздестіру әрекеттерін реттеуші жоғарыда аталған заңды ресми қабылдауына әкеп соқты. Құқықтық мемлекетті құруда мемлекет мүддесінің алдында адам мен азаматтың конституциялық құқықтары мен бостандықтарының басымдыққа ие болуы жария және жасырын жедел-іздестіру әрекеттерін жүргізуге заңи шектеулер орнатуға әкелді. Бұрын соңды Кеңес өкіметі заманында МҚК-нің азаматтарға қатысты жүргізген жаппай жедел-іздестіру әрекеттерін жүргізуді қайталанбайтындай етті.

Бұл Заңның қабылдануымен жедел-іздестіру әрекеттерін жүргізу елде заңдылықты нығайтуға сөзсіз жәрдемдесетін орнықты құқықтық негізге ие болды.

1994 жылы 19 қыркүйекте қабылданған №154-ХІІІ «Жедел-іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының Заңы жедел-іздестіру әрекеттеріне тұңғыш рет ресми анықтама берген және жедел-іздестіру әрекеттерінің тізімін белгілеген. Сондай-ақ жедел-іздестіру әрекеттерін жүргізу кезінде басшылыққа алынуы тиіс оларды жүргізу негіздері мен шарттарын белгілеген.

Жедел-іздестіру әрекеттері тек қана жедел-іздестіру қызметінде ғана емес, сонымен бірге қарсы барлау, сыртқы барлау қызметтерінде де кең қолданылады. Әсіресе, жария жедел-іздестіру әрекеттеріне қарағанда жасырын жедел-іздестіру әрекеттері қарсы барлау және сыртқы барлау қызметтерінде кең қолданылады.

Жария және жасырын жедел-іздестіру әрекеттерін жүргізудің өзіне тән ерекшеліктері бар және олардың арасында ортақ ұқсастықтарының бар екендігіне қарамастан, олар бір-бірінен ерекшеленеді.

Жария және жасырын жедел-іздестіру әрекеттерін жүргізуді ұйымдастыру мен тактикасы, оның әдіс-тәсілдері, құралдары мемлекеттік құпияны құрайтындықтан және олар жариялануға жатпайтын құпия ведомстволық нормативтік актілермен реттелетіндіктен, осы талаптың сақталуымен, яғни біз қарапайым қатардағы азаматтар заңнамамен рұқсат етілген шекте ғана жұмыс істей аламыз.

Менің нақты ұсынып отырған дипломдық жұмысым «Қылмыстық процестегі жедел-іздестіру әрекеттері» тақырыбына арналған.

Мен осы «Қылмыстық процестегі жедел-іздестіру әрекеттері» тақырыбын таңдау мақсатым - жедел-іздестіру әрекеттері қылмыстарды анықтау, ашу және тергеудің ірі және аз зерттелген саласы болғандықтан және Республикамызда заңдылық, әділеттілік қағидаларын орнатудың бір бөлігі ретінде құқық саласында орын алғандықтан менің бойымда осы салада көп білуге құштарлық, қызығушылық сезімін тудырды.

Сонымен, менің дипломдық жұмысымның міндеті - Қазақстан Республикасының қолданыстағы қылмыстық іс жүргізу заңдарына және жедел-іздестіру заңдарына сәйкес қылмыстардың алдын алу, оларды болдырмау, жасалған қылмысты анықтау, ашу және тергеуді объективті, әрі тиімді жүргізу үшін жария және жасырын жедел-іздестіру әрекеттерін жүзеге асырудың ерекшеліктеріне көңіл аудару, оларды ашу және зерттеу.

Аталған міндетке біз келесідей жолдар арқылы қол жеткіземіз:

- Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңдарын және құқықтық әдебиеттерді қолдана отырып жария және жасырын жедел-іздестіру әрекеттерінің ұғымдарын анықтау арқылы;

- жария және жасырын жедел-іздестіру әрекеттерін жүргізуге қатысты тәжірибе материалдарын пайдалану арқылы;

- жария және жасырын жедел-іздестіру әрекеттерін жүргізудегі шетелдік тәжірибені пайдалану арқылы;

- жария және жасырын жедел-іздестіру әрекеттерін жүргізу мәселелерін және оларды жүргізуді құқықтық реттеу мәселелерін көтеру арқылы.

Қарастырып отырған дипломдық жұмысым төмендегідей үш тараудан тұрады:

Қылмыстық процестегі жедел-іздестіру әрекеттерінің ұғымы, оның белгілері, жария және жасырын жедел-іздестіру әрекеттеріне жіктелуі;
Қылмыстық процестегі жария және жасырын жедел-іздестіру әрекеттерін жүргізу;
Қылмыстық процестегі жедел-іздестіру әрекеттерін жүргізу барысында адам құқықтары мен бостандықтарын сақтау мәселелері және олардың құқықтық реттелуін жетілдіру.

Дипломдық жұмысымды жазу барысында В. Плетнев, А. Я. Гинзбург, В. И. Григорьев, С. Ю. Алексеевский, К. К. Горяинов, В. С. Овчинский, Г. К. Синилов, А. Ю. Шумилов, В. Г. Бобров, И. Н. Якимов, В. М. Мешков, В. Л. Попов, Ю. Ф. Чуфаровский, А. Н. Джумабеков, С. Д. Логунов, В. М. Атмажитов, В. Молокоедов, Э. Франке, В. Зажицкий сияқты ғалым-криминалисттер мен жедел-іздестіру қызметкерлерінің әдебиеттері мен мақалаларын пайдаландым.

І-тарау. ҚЫЛМЫСТЫҚ ПРОЦЕСТЕГІ ЖЕДЕЛ-ІЗДЕСТІРУ ӘРЕКЕТТЕРІНІҢ ҰҒЫМЫ, ОНЫҢ БЕЛГІЛЕРІ, ЖАРИЯ ЖӘНЕ ЖАСЫРЫН ЖЕДЕЛ-ІЗДЕСТІРУ ӘРЕКЕТТЕРІНЕ ЖІКТЕЛУІ

§1. ҚЫЛМЫСТЫҚ ПРОЦЕСТЕГІ ЖЕДЕЛ-ІЗДЕСТІРУ ӘРЕКЕТТЕРІНІҢ ҰҒЫМЫ ЖӘНЕ ОНЫҢ БЕЛГІЛЕРІ

Кез келген мәселені қарастыру, ғылыми зерттеу сол мәселені қарастыру кезінде қолданылатын негізгі ұғымдарды анықтаудан басталады. Мұндай негізгі ұғымдар менің дипломдық жұмысымда көтеріп отырған мәселеде де бар. Аталған мәселеге көшпес бұрын мынадай негізгі ұғымдарды анықтап алуымыз қажет - «жария жедел-іздестіру әрекеттері» және «жасырын жедел-іздестіру әрекеттері»

Қазақстан Республикасындағы жедел-іздестіру қызметін негізгі реттеуші нормативтік-құқықтық акт - 1994 жылы 19 қыркүйекте қабылданған №154-ХІІІ «Жедел-іздестіру қызметі туралы» Қазақстан Республикасының Заңында (бұдан әрі қарай - Жедел-іздестіру қызметі туралы Заң) «жария жедел-іздестіру әрекеттері» және «жасырын жедел-іздестіру әрекеттері» ұғымдарына анықтама берілмеген, бірақ жария жедел-іздестіру әрекеттері мен жасырын жедел-іздестіру әрекеттеріне ортақ «жедел-іздестіру шаралары» ұғымына анықтама берілген. Сіз де, біз де білетіндей жалпы «шараның» өзі қандай да бір « іс-әрекеттерден» құрылады. Ал жария жедел-іздестіру әрекеттері де, жасырын жедел-іздестіру әрекеттері де жалпы жедел-іздестіру әрекеттері, яғни жедел-іздестіру шаралары екені бізге мәлім, сондықтан «жария жедел-іздестіру әрекеттері» және «жасырын жедел-іздестіру әрекеттері» ұғымдарын анықтауды «жедел-іздестіру шаралары» ұғымын анықтаудан бастайық.

Жедел-іздестіру қызметі туралы Заңның 11 бабының 1 тармағына сәйкес «Жедел-іздестіру шаралары - бұл жедел-іздестіру қызметін жүзеге асырушы органдардың өз құзыреті шегінде өздерінің алдына қойылған міндеттерді шешуге бағытталған іс-әрекеттері». Аталған анықтама мен «жедел-іздестіру әрекеттері» ұғымының анықтамасы бір-біріне сәйкестендіріледі.

Жедел-іздестіру әрекеттерінің заңда берілген осы анықтамасымен Жедел-іздестіру қызметі теориясы саласындағы В. Плетнев, А. Я. Гинзбург сияқты қазақстандық ғалымдар келісе отырып, әрқайсысы осы заңи анықтаманың мәнін өздерінше ашады.

В. Плетнев жедел-іздестіру әрекеттерінің мәнін оның келесідей сипатты белгілерін көрсете отырып ашады:

«1. Жедел-іздестіру әрекеттері жедел-іздестіру қызметінің міндеттерін шешудің негізгі ұйымдық нысаны және технологиялық тәсілі болып келеді. Оларда зерделенген түрде әлеуметтік құқық қолданушылық қызметтің ерекше түрі ретінде жедел-іздестіру қызметінің бүкіл өмір сүрген кезеңінде барлық жинақталған оң тәжірибесі орын алып отыр.

2. Олар заң, заңға тәуелді және ведомстволық нормативтік актілерге негізделген арнайы күштерді, құралдарды, әдістерді, нысандар мен тәсілдерді қолдана отырып, көбінесе жасырын жүзеге асырылатын барлау-іздеу әрекеттерінің жүйесі болып табылады.

3. Жедел-іздестіру қызметінің заңнамасы, теориясы және тәжірибесі жедел-іздестіру әрекеттерінің екі тобын анықтайды - жалпы және арнайы.

4. Осы әрекеттерді жүргізу барысында ақпараттық жүйелер, бейне-, аудиожазу, кино- және фото түсірілімдер, сондай-ақ адам өмірі мен денсаулығына және қоршаған ортаға зиян келтірмей өзге ғылыми-техникалық және өзге құралдар мен әдістер қолданылады.

5. Жедел-іздестіру әрекеттері қылмыстық іс жүргізу, әкімшілік, қылмыстың алдын алу, тәртіптік шаралармен үйлесімде де қолданылады, жеке де қолданылады.

6. Жедел-іздестіру әрекеттерінің түрлері мен тактикасы ғылыми негізделген және тәжірибемен тексерілген. Жасырын жедел-іздестіру әрекеттерін жүргізуді ұйымдастыру мен оларды жүргізу тактикасы қызметтік, әскери немесе мемлекеттік құпияны құрауы мүмкін.

7. Жедел-іздестіру әрекеттерін тек қана жедел-іздестіру қызметін жүзеге асырушы органдардың басшыларымен белгіленген қызметтер, бөлімшелер және қызметкерлер санаты жүргізуге құқылы. Өзге ұйымдардың немесе тұлғалардың оларды жүргізуге құқығы жоқ». 1

А. Я. Гинзбург болса, жедел-іздестіру әрекеттерінің заңи анықтамасын аша отырып, оның мәнін сипаттайтын келесідей негізгі элементтерін атап көрсетеді:

«1. Жедел-іздестіру әрекеттері заң және заңға тәуелді нормативтік актілерге негізделген қылмыстарды болдырмау және ашу, сондай-ақ жасырынған қылмыскерлерді іздестіру мақсатында көбінесе арнайы құралдар мен әдістер арқылы жүзеге асырылатын барлау (іздеу) әрекеттер жүйесі болып табылады.

2. Жедел-іздестіру әрекеттерін өткізу кезінде дайындалып жатқан, жасалып жатқан немесе жасалынған қылмыс жөніндегі ақпаратты табу, бекіту, алу, зерттеу үшін ғылыми-техникалық құралдар мен әдістер кеңінен қолданылуы мүмкін.

3. Жедел-іздестіру әрекеттерін жүзеге асырудың түрлері мен тактикасы ғылыминегізделген және іс жүзінде анықталған.

4. Заңнамада көрсетілген субъектілерден басқа ешкімнің жедел-іздестіру әрекеттерін жүргізуге құқығы жоқ. Ешбір өзге ұйымдар мен тұлғалардың осы қызметті жүргізуге құқығы жоқ.

Жедел-іздестіру әрекеттері - бұл тактикалық және психологиялық жағынан нәзік және күшті қару, оның көмегімен жедел-іздестіру қызметінің субъектісі қылмыскердің ниетін біліп, құпия нәрсені анықтай отырып, қылмысты не дер кезінде болдырмау, не ашу туралы мәселені шешеді.

Көпжылдық тәжірибе өз алдына мынаны дәлелдеді - қылмыскер қандай қулық-сұмдықтар жасаса да, жедел-іздестіру әрекеттері мен тергеу іс-қимылдарының дұрыс, аса шеберлікпен қолданылуы нәтижесінде әшкереленетін болады. Мәселен, Алматы қаласында кісі өлтіру арқылы меншікті иеленумен қоса шабуылдар жасаған «Шие бөрілер» («Шакалы») деген шартты атауды пайдаланған банданың әрекет етуін алатын болсақ, қылмыстарды ашу үшін ең білікті жедел-іздестіру қызметкерлері мен тергеушілерден тұратын жедел-тергеу тобы құрылған. Сондай-ақ аталған банда жасаған қылмыстарды ашу бойынша іс-қимылдарды үйлестіру үшін штаб құрылды. Банданы ұстау үшін барлық, соның ішінде жедел-іздестіру жолымен алынатын ақпарат жинау мен талдаудың шебер ұйымдастырылуы маңызды рөл атқарды. Орасан зор біріне-бірі қайшы мәліметтердің ішінен сезіктілердің соңына түсуге мүмкіндік беретін қажетті бөлігін анықтауға қол жеткізілді. Тергеу іс-әрекеттерінің одан әрі қарай жүргізілуі бандиттердің ұсталуына, заттай дәлелдемелердің табылуына, қылмыскерлердің әшкереленуіне әкелді. Бұл іс бойынша ұсталғандардың барлығы қылмыстық жауапқа тартылып, сотталған болатын». 2

В. Плетневтің және А. Я. Гинзбургтің жедел-іздестіру әрекеттерінің заңда бекітілген анықтамасының мәнін ашуда өздері берген сипатты белгілері бір-бірінен аса өзгеше емес, керісінше екеуінің де пікірлері бір-біріне сәйкес келеді және бірін-бірі толықтырып отырады.

Құқықтық әдебиеттерде жедел-іздестіру әрекеттерінің заңда берілген анықтамасынан өзге де анықтамалар кездеседі.

Ресейлік криминалист-ғалымдар О. А. Вагин мен А. П. Исиченконың пайымдауынша, «жедел-іздестіру әрекеттері деп жедел-іздестіру қызметі туралы заңда бекітілген олардың шегінде жедел-іздестіру қызметінің міндеттерін шешуге бағытталған жария және жасырын күштер, құралдар мен әдістер қолданылатын іс-әрекеттер немесе іс-әрекеттер жиынтығы түсініледі». 3

О. А. Вагин мен А. П. Исиченко өздері берген жедел-іздестіру әрекеттері ұғымының анықтамасының мәнін, белгілерін төмендегідей ашып көрсетеді:

«Жедел-іздестіру әрекеттері барлау-іздеу сипатына ие. Бұл ең алдыменен қылмыскерлер іс-әрекеттерінің құпия, бүркемеленген сипатымен, олардың ешкім көрмейтіндей жағдайларда жасалуымен, қылмыстық іс-әрекеттердің алдын ала терең дайындалуымен, қылмыстық мінез-құлықтың өрескелдігімен, мейрімсіздігімен, жасалған қылмыстардың іздерінің жойылуымен орын алғандықтан, жедел іздестіру қызметі қылмыстарды әзірлеп жатқан, жасалып жатқан және жасаған адамдар туралы мәліметтерді алу, белгісіз құқықтық құқықтық фактілерді іздеу, жасалған қылмыстардың мән-жайларын анықтау және т. б. әрекеттердің қажеттігімен жағдайланған.

Жедел-іздестіру әрекеттері мәні бойынша ақпаратты табуға, жасырын (жасырылған) қылмыстарды, қылмыстық әрекеттің белгілері мен фактілерін, олардың субъектілерін анықтауға, жасырынған адамдарды іздеуге бағытталған.

Жедел-іздестіру әрекеттерінің барлау-іздеу сипатын оларда жүзеге асырылатын астыртын әрекеттің, жария және жасырын әдістерді ұштастыру қағидалары; заң шығарушының жедел-іздестіру әрекеттерін жүргізу кезінде ақпаратты жасырын алу үшін арналған арнаулы техникалық құралдарды қолдану мүмкіндігіне нұсқауы; жедел-іздестіру әрекеттерін жүргізудің дайындалып жатқан, жасалып жатқан немесе жасалған құқыққа қайшы әрекеттің белгілері туралы, сондай-ақ оны дайындап жатқан, жасап жатқан немесе жасаған адамдар туралы мәліметтер бар болғанда, егер қылмыстық іс қозғау туралы мәселені шешуге, мемлекеттік, әскери, экономикалық немесе экологиялық қауіпсіздікке қауіп төндіретін оқиғалар немесе іс-әрекеттер туралы, анықтама, тергеу және сот органдарынан жасырынған немесе қылмыстық жазадан жалтарған адамдар туралы, т. б. жеткілікті деректер болмағанда құқыққа сай болуы дәлелдейді.

Жедел-іздестіру әрекеттерінің барлау сипатын жедел-іздестіру органдарының қызметінің жасырын тәртіпте басым болуы, жедел-іздестіру әрекеттеріне қатысушы тұлғалар туралы мәліметтерді, жедел-іздестіру әрекеттерін ұйымдастыру мен оларды жүргізу тактикасын мемлекеттік құпияны құраушы ретінде қорғаудың объективті қажеттілігі, конфиденттерді астыртын пайдалану мүмкіндігі дәлелдейді.

Жедел-іздестіру қызметінің мәнінен және оның заң тұрғысынан түсініктемесінен жедел-іздестіру әрекеттері тек жедел-іздестіру органдарының лауазымды тұлғалары болып табылатын арнайы субъектілерімен ғана ұйымдастырылатындығы және жүргізілетіндігі туындайды. Оларға қоса жедел-іздестіру әрекеттерінің қатысушылары болып жедел емес бөлімшелердің қызметкерлері, мамандар, жедел-іздестіру қызметінің міндеттерін жәрдемдесуші өзге адамдар, жедел-іздестіру әрекеттерін әзірлеуге немесе жүргізуге қатысушылар не болмаса олардың тапсырмасымен жекелеген әрекеттерді жүзеге асырушылар болуы мүмкін.

Жедел-іздестіру қызметінің қатарына қосылмаған бөлімшелер мен жедел-іздестіруге ұқсас жекелеген әрекеттерді жүргізуі жедел-іздестіру қызметін құрамайды, олар әкімшілік, жеке детективтік немесе өзге қызметтің элементі ретінде қарастырылуы мүмкін . . .

Жедел-іздестіру әрекеттері барлау және қарсы барлау қызметінің мазмұнына кіреді. Олар осындай қызметтің құралы болып табылады, қызметтің осы түрлерінің жүзеге асырылуы тәсілдері болып келеді. Адам құқықтарын кең дәрежеде шектейтін, әсіресе, хат жазысу, телефонмен сөйлесу, азаматтардың пошта, телеграф және өзге жөнелтілімдерінің құпиясын, тұрғын үйге қолсұғылмаушылығын бұзатын жедел-іздестіру әрекеттерін жүргізу заңымен көзделген жағдайларда, негіздерде және тәртіпте жүргізіледі.

Жедел-іздестіру әрекеттерінің оларды жүргізу субъектілеріне қарамастан барлау-іздеу сипатына ие екенін ескерген жөн. Жедел-іздестіру қызметі туралы заңда көзделген нақ осы жедел-іздестіру әрекеттерінің мазмұны мемлекеттік, экономикалық немесе экологиялық қауіпсіздікке қауіптің бар болуы мен сипатын бағалауға мүмкіндік беретін оқиғалар немесе іс-әрекеттер туралы ақпараттар алу құралдары болып табылады.

Жедел-іздестіру әрекеттерінің мазмұнын осы шаралардың нақты түрлерін құрайтын іс-әрекеттер құрайды . . .

Жедел-іздестіру әрекеттерін заңи бекіту, олардың шектелген тізімін белгілеу жедел-іздестіру әрекеттерін жүргізу кезінде тек адам және азамат құқықтары мен бостандықтарының сақталуын қамтамасыз етіп қана қоймай, сондай-ақ жедел-іздестіру қызметі субъектілері, лауазымды адамдар мен оларға жәрдемдесуші адамдардың іс-әрекеттерінің заңдылығын анықтайды, олардың іс-әрекеттерін қылмыстық жазаланатын әрекеттерден ажырайды және осымен олардың қызметінің заңдылығын қамтамасыз етеді.

Жедел-іздестіру қызметі туралы заңға сәйкес әрбір жедел-іздестіру әрекеті өөзгелерден тәуелсіз, дербес немесе өзге жедел-іздестіру әрекеттерімен бірге де жүргізілуі, жария немесе жасырын болуы, мұнда кейбір жедел-іздестіру әрекеттерін жария жүргізу өзгелердің жасырын жүргізілуін жоққа шығармайды, сондай-ақ керісінше. Нақ осы жедел-іздестіру әрекеттерінің шегінде ғана жедел-іздестіру қызметінің күштері, құралдары мен әдістері қолданылуы мүмкін.

Жедел-іздестіру әрекеттерінің тізімі заңмен қатаң шектелгеніне қарамастан, оларды жүзеге асыру ұйымдастырушылық шараларды жүргізуді, қамтамасыз ету сипатындағы шараларды жүзеге асыруды, оларға қатысуға мамандарды тартуды, соңында нақты жедел-іздестіру әрекеттерін немесе олардың жиынтығын жүргізуге ықпал ететін арнаулы техникалық және өзге құралдарды қолдануды талап етеді. Ұйымдастырушылық және өзге қамтамасыз ету шаралары жедел-іздестіру шараларына қатысты бағыныштылық сипатқа ие екенін, көбінесе олардан бұрын болатынын не болмаса олардың салдары болатынын, олардан логикалық, техникалық, әдістемелік туындайтынын ескерткен жөн.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.