Тілдер типологиясының негізгі ұғымдары

Мазмұны

Кіріспе 3
1 Типология ғылыми танымның әдісі ретінде 4
1.1 Типологиялық салыстырудың әмбебаптылығы 4
1.2 Жалпы типологияның бөлімдері 4
1.3 Лингвистикалық емес типология 4
1.4 Лингвистикалық типология 5
2 Лингвистикалық типологияның негізгі бөлімдері 5
2.1 «Тілдер типологиясы» терминінің мазмұны 5
2.2 Тілдер типологиясының бөлімдері 9
3 Лингвистикалық типологияның негізгі ұғымдары 27
3.1 Тілдік тип және тіл типі туралы ұғым 27
3.2 Изоморфизм мен алломорфизм ұғымы 28
3.3 Анықтау үшін әмбебаптар туралы және типологияның мәні
туралы ұғымдары.
29
3.4 Тіл.эталон туралы ұғым. 31
4 Типологияның басқа лингвистикалық пәндермен байланысы. 33
Тест 34
Әдебиеттер 43

«Типологиялық зертеулердің негіздері» пәнінің мақсаты студенттерді ана тілімен салыстыру тұрғысында үйренетін тілдің фонетикасы, грамматикалық құрылысы мен сөздік құрамы бойынша барлық мәліметтерді қажетті жинақтау кезіндегі типологиялық зерттеу әдістемесіне үйрету.
Пәнді зерделеу міндеттері:
1) тілдер типологиясының негізгі ұғымдары мен типологиялық зертеулер тарихына кіріспе;
2) ана тілі мен үйренетін шет тілдің жйелерін тұтасынан және тілдердің барынша ортақ белгілерін, өзара байланысы мен шариттылығын таба отырып, ішінара жекелеген микрожүйелерінд салыстырып қарастыру;
3) үйренетін және ана тілдің тіларалық айырмашылық белгілерін зерделеу, сөйтіп болашақ кәсіби мамандықтарының ұтымды негізін қалау.
Зерделеу нәтижесінде студент:
1) типологиялық зертеулердің әдістемесі мен тарихын;
2) бөлініп алынған категориялар саласында тіларалық сәйкестіктерді;
3) салғастырудың тұтас сипатын қамтамасыз ететін мазмұнды, формальды және функционалды категориялардың кешенін;
4) шет тілді үйрену мен аудармаға ана тілі құрылымының ықпалының сипатын білуге тиіс.
Зерделеу нәтижесінде студент:
1) тілдік материалды қарастыруға жүйелік жолды қолдануға;
2) салғастырылатын категориялардың мазмұндық жағына сүйенуге;
3) салғастырылатын бірліктердің функционалдық ерекшеліктерін ескеруге;
4) құрылымдарының барлық деңгейлерінде шет және ана тілдерінің типологиялық ерекшеліктерін талдауға;
5) ана және шет тілдердің қүрылымдық және функционалдық ұқсас (изоморфалық) және құрылымдық айырықша (алломорфалық) нышандарын анықтауға;
6) болашақ мамандар ретінде алда кездесетін қиыншылықтар мен оларды еңсеру тәсілдерін болжай білуге үйренуге тиіс.

Әдебиеттер

1 Аракин В.Д. Сравнительная типология английского и русского языков.: учеб. пособие для студентов пед. ин-тов по спец. «Иностр. яз.» – 2-е изд. – М. : Просвещение, 1989. – 254 с.
2 Буранов Дж. Сравнительная типология английского и тюркских языков: учеб. пособие для пед. ин-тов. – М. : Высш. шк., 1983. – 267 с.
3 Демесинова Н.Х. Сопоставительная грамматика казахского и русского языков. Синтаксис. – Алма-Ата, 1959. – 259 с.
4 Исаев С., Нуркина Г. Сопоставительная типология казахского и русского языков: учебное пособие. – Алматы : «Санат», 1996. – 272 с.
5 Исаев С.М., Исмагулова Б.Х., Тажмуратова А.Е, Баяндина С.Ж. Сборник упражнений по сопоставительной типологии русского и казахского языков. – Алматы, 1994. – 145 с.
6 Резвецова М.Д., Афанасьева О.В., Самохина Т.С. Практикум по сравнительной типологии английского и русского языков. – М. : Просвещение, 1989. – 197 с.
7 Смирнова Н.Ф., Нехай О.А., Богушевич Д.Г. Практикум по сравнительной типологии английского и русского языков. – Минск, 1988. – 179 с.