Өндірісте техникалық қызмет көрсетуді ұйымдастыру
1,Кәсіпорынның жөндеу шаруашылығын ұйымдастыру
2,Кәсіпорынның сайман шаруашылығын ұйымдастыру
3,3 Кәсіпорынның энергетика шаруашылығын ұйымдастыру
2,Кәсіпорынның сайман шаруашылығын ұйымдастыру
3,3 Кәсіпорынның энергетика шаруашылығын ұйымдастыру
Кәсіпорында белгілі өнім шығару үшін әр алуан өндірістік жабдықтар пайдаланылады, оның ішінде станоктар маңызды орын алады.Станоктар пайдаланған барысында тозады,дәлдігінен айырыла бастайды,өнімділігі төмендейді.Мұның салдарынан өнім сапасы төмендеуі мүмкін,ал өндірістің техникалық-экономикалық көрсеткіштерін нашарлатады.Осы өндірістік жабдықтың тозуының орнын толтыру үшін және оның жұмысқа қабілеттігін тиісті деңгейде сақтау үшін өндірістік жабдықтың тозған бөліктерін ауыстырып,бұрынғы қасиеттерін қалпына,бөлек агрегаттарды күйге келтіру керек және жабдықты жөндеу мен техникалық қызмет көрсету жұмыстарын жүргізу қажет.Ірі кәсіпорындарында сан алуан өндірістік жабдықтар қолданғандықтан аталған жұмыстарды жүргізуге арнап жөндеу шаруашылығын құрайды.
Оның құрамында зауытқа ортақ және цехтар ішінде жөндеу бөлімшелері болады.Зауыт деңгейінде әдетте бас механикке бағынатын жөндеу-механикалық цех, майлайтын және эмульсиялық шаруашылығы, жабдықтар мен қосалқы бөлщектер қоймасы болады.Сонымен қатар, жөндеу-құрылыс цехы,электрожөндеу цехы құрылуы мүмкін. Жөндеу цехының негізгі функциялары:
-жабдықтарды паспорттау және аттестациялау;
-жөндеу жұмыстарының технологиялық үдерісін жасау;
-техникалық қызмет пен жөндеу жұмыстарын, оған қажет еңбекті жоспарлау және ұйымдастыру;
-техникалық қызмет пен жөндеу жұмыстарын жүргізу.
Өндірістік жабдықты жөндеу және техникалық қызметті жүргізу барысын екі жолмен қоюға болады:оған сынған кезде кірісу және сынудан сақтап қалу (оны болдыртпау).
Көп жағдайда өндірістік жабдықтың бұзылуынан өндірістің тоқтап қалуына жол бермеу керек.Сондықтан сақтандыратын (профилактикалық) шаралар жасап қамдану үлкен рөл атқарады.
Оның құрамында зауытқа ортақ және цехтар ішінде жөндеу бөлімшелері болады.Зауыт деңгейінде әдетте бас механикке бағынатын жөндеу-механикалық цех, майлайтын және эмульсиялық шаруашылығы, жабдықтар мен қосалқы бөлщектер қоймасы болады.Сонымен қатар, жөндеу-құрылыс цехы,электрожөндеу цехы құрылуы мүмкін. Жөндеу цехының негізгі функциялары:
-жабдықтарды паспорттау және аттестациялау;
-жөндеу жұмыстарының технологиялық үдерісін жасау;
-техникалық қызмет пен жөндеу жұмыстарын, оған қажет еңбекті жоспарлау және ұйымдастыру;
-техникалық қызмет пен жөндеу жұмыстарын жүргізу.
Өндірістік жабдықты жөндеу және техникалық қызметті жүргізу барысын екі жолмен қоюға болады:оған сынған кезде кірісу және сынудан сақтап қалу (оны болдыртпау).
Көп жағдайда өндірістік жабдықтың бұзылуынан өндірістің тоқтап қалуына жол бермеу керек.Сондықтан сақтандыратын (профилактикалық) шаралар жасап қамдану үлкен рөл атқарады.
4-тарау.ӨНДІРІСТЕ ТЕХНИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТ КӨРСЕТУДІ ҰЙЫМДАСТЫРУ
4.1 Кәсіпорынның жөндеу шаруашылығын ұйымдастыру
Кәсіпорында белгілі өнім шығару үшін әр алуан өндірістік жабдықтар пайдаланылады, оның ішінде станоктар маңызды орын алады.Станоктар пайдаланған барысында тозады,дәлдігінен айырыла бастайды,өнімділігі төмендейді.Мұның салдарынан өнім сапасы төмендеуі мүмкін,ал өндірістің техникалық-экономикалық көрсеткіштерін нашарлатады.Осы өндірістік жабдықтың тозуының орнын толтыру үшін және оның жұмысқа қабілеттігін тиісті деңгейде сақтау үшін өндірістік жабдықтың тозған бөліктерін ауыстырып,бұрынғы қасиеттерін қалпына,бөлек агрегаттарды күйге келтіру керек және жабдықты жөндеу мен техникалық қызмет көрсету жұмыстарын жүргізу қажет.Ірі кәсіпорындарында сан алуан өндірістік жабдықтар қолданғандықтан аталған жұмыстарды жүргізуге арнап жөндеу шаруашылығын құрайды.
Оның құрамында зауытқа ортақ және цехтар ішінде жөндеу бөлімшелері болады.Зауыт деңгейінде әдетте бас механикке бағынатын жөндеу-механикалық цех, майлайтын және эмульсиялық шаруашылығы, жабдықтар мен қосалқы бөлщектер қоймасы болады.Сонымен қатар, жөндеу-құрылыс цехы,электрожөндеу цехы құрылуы мүмкін. Жөндеу цехының негізгі функциялары:
-жабдықтарды паспорттау және аттестациялау;
-жөндеу жұмыстарының технологиялық үдерісін жасау;
-техникалық қызмет пен жөндеу жұмыстарын, оған қажет еңбекті жоспарлау және ұйымдастыру;
-техникалық қызмет пен жөндеу жұмыстарын жүргізу.
Өндірістік жабдықты жөндеу және техникалық қызметті жүргізу барысын екі жолмен қоюға болады:оған сынған кезде кірісу және сынудан сақтап қалу (оны болдыртпау).
Көп жағдайда өндірістік жабдықтың бұзылуынан өндірістің тоқтап қалуына жол бермеу керек.Сондықтан сақтандыратын (профилактикалық) шаралар жасап қамдану үлкен рөл атқарады.
Егер профилактикалық қызмет көрсету жүйесі дұрыс ұйымдастырылса,онда өндірістік жабдықтың істен шығуы күрт қысқарады.Алдын ала істелінетін жөндеу және техникалық қызмет жоспарлы-сақтау жөндеу(ЖЖС) жүйесі деп атайды.Осы жүйеге орай өндірістік жабдық белгілі сағат жұмыс істегеннен кейін, оған техникалық қызмет пен жөндеу жұмыстарына байланысты сақтық шаралар жиынтығы жүргізіледі,аталған шаралардың алмасуы мен мерзімділігі жабдықтың ерекшелігі мен пайдалану жағдайына қатысты болады.
Жоғарыда айтқандай, ЖЖС жүйесі төменгі жұмыстарды атқаруды ұйғарады:
I.Жабдықты техникалық күту жұмыстары:
-жөндеу аралық қызмет көрсету (пайдалану ережелерін бақылау, механизмді дер кезінде реттеу және ақаулықтарды жою).Ол агрегат жұмысының үзілісі кезінде орындалады;
-арнайы графикпен маймен толтыру және майды ауыстыру;
-жоспарлы жөндеуден кейін геометриялық дәлдікті тексеру;
-қаттылғын тексеру (күрделі және орта жөндеуден кейін);
-Байқау (жабдық күйін тексеру, ұсақ ақаулықтарды жою және кезекті жөндеуге қажет дайындық жұмыстарының көлемін анықтау). Бұл жұмысты жоспар бойынша кезекші слесарь жүргізеді.
II.Жөндеу жұмыстары:
Шағын жөндеу (III)-жоспарлы жөндеудің бір түрі,бұл жөндеудің барысында тозған бөлшектер ауыстырылады не бұрынғы қалпына келтіріледі, механизмдерді реттеумен агрегаттың пайдаланылуы келесі жоспарлы жөндеуге дейін қамтамасыз етіледі.
Орта жөндеу (О)-жоспарлы жөндеудің бір түрі,оның барысында агрегат жартылай бөлшектенеді,бөлек узелдерді күрделі жөндейді,негігзі тозған бөлшектерді ауыстырады және бұрынғы қаорына келтіреді, құрастыру,реттеу және жүктеп сынақтан өткізу жұмыстары атқарылады.
Күрделі жөндеу (Қ)-бұл жұмыс кешені құрамына агрегатты толық бөлшектеу,барлық тозған бөлшек пен узелдерді ауыстыру,негізгі (базалық) бөлшектер мен узелдерді жөндеу,құрастыру,реттеу және жүктеп сынақтан өткізу жұмысиары кіреді.
Орта және күрделі жөндеуден өткен агрегат дәлдігі,қуаты және өнімділігі мемлекеттік стандартқа келесі жоспарлы жөндеуге дейін сәйкес болу керек.
Жоспардан тыс жөндеу-өндірістік жабдықтардың апатқа ұшырауына байланысты не жылдық жөндеу жоспарында қарастырылмаған жөндеу түрі.Егер де ЖСЖ жүйесі тиісті деңгейде ұйымдастырылса,бұл жөндеу түрі орын алмау керек.ЖСЖ жүйесінің тиімді болуына нормативтік базасының дамуы үлкен әсер етеді.Бұл жөндеу нормативтері: жөндеу циклі және оның құрылымы,жөндеу күрделілігінің категориясы,жөндеу жұмыстарының еңбек және материал сыйымдылығы,жөндеу қажетіне арналған материал қоры және т.б. жатады.
Жөндеу циклі-пвйдалануға берген кезден бірінші күрделі жөндеуге дейінгі не бірінен кейін бірі орындалатын күрделі жөндеудің арасындағы уақыт мезгілі.Жөндеу циклі ішінде барлық техникалық қызмет көрсету және жөндеу жұмыстары өтеді.Жөндеу циклінің құрылымы оның ішінде орындалатын жөндеу жұмыстарының тізімін,саны мен тізбегін орнатады.
Мысалы,оны темір кесетін,салмағы 10тоннаға дейін станок үшін жөндеу циклінің құрылымынан көруге болады:
К-Б1-Ш1-Б2-Ш2-Б3-О1-Б4-Ш3-Б5-Ш4-Б6- О2-Б7-Ш5-Б8-Ш6-Б9-К
Демек,жөндеу циклінің құрамы бір күрделі,екі орта,6 шағын жөндеуден және 9 байқаудан тұрады.
Жөндеу циклінің ұзақтығына әртүрлі факторлар ықпал жасайды,оны формула арқылы көрсетуге болады:
Тж.ц.=Tн*ßm* ßм* ßn* ßд* ßө ,
Мұнда:
Тн - нормативті жөндеу циклі,сағатпен
ßm* ßм* ßn* ßд* ßө - өндіріс типін, өңделетін материал түрін, пайдалану жағдайын, жабдықтың дәлдігі мен өлшемін ескеретін коэффициенттер.
Тж.ц .= tж.а .( 1+n0+nш );
Тж.ц.=tб.а ( 1+nб+n0+nш ),
Мұнда:
tж.а - жөндеу аралығының уақыт мезгілі;
tб.а - байқау аралығының не байқау мен жөндеу аралығының уақыт мезгілі;
nб, n0, nш - байқау, орта және шағын жөндеулерінің цикл ішіндегі саны.
Өндірістік жабдықты пайдалану барысында дұрыс күту,бөлшектер мен жабдық бөліктерінің ұзақ мерзімі бойы қызмет етуіне арналған ұйымдастыру-техникалық шаралар жөндеу циклінің ұзақтығына оң әсерін тигізеді.Жөндеу жұмыстарының еңбек және материал сыйымдылығы жабдықтардың конструкциялық ерекшеліктеріне байланысты.Жабдық күрделі, өлшемі үлкен, өңдеу дәлдігі жоғары болған сайын, оны жөндеу күрделілігі арта түседі, еңбек пен материал шығындары өседі.Жөндеу күрделілігі нышанымен жабдықты категориялап бөледі.Ол үшін берілген жабдықты Москва қаласындағы Красный пролетарий атты зауытында шығарылатын токарьлық-бұранда жасайтын 1К62 маркалы станокпен салыстырады.Бұл станокқа жөндеу күрделілігінің11 категориясы берілген.
Жөндеу бірлігі (r)- жөндеу күрделілігі бірінші категориялы жабдықты жөндеудің тиісті түрінің еңбек сыйымдылығы.
Әр жөндеу бірлігінің еңбек сыйымдылық нормасы жөндеу жұмыстарының түріне қарай беріледі.(4.8-кесте)
4.8-кесте
Жөндеу циклінің ішінде 1 жөндеу бірлігінің уақыт нормасы, нормо-сағатпен
ЖСЖ түрлелі
Слесарлық жұмыстар
Станок жұмыстары
Басқа(темір соғатын,пісіру және т.б)
Барлығы
Байқау
0,75
0,1
-
0,85
Шағын жөндеу
4,0
2,0
0,1
6,1
Орта жөндеу
16,0
7,0
0,5
23,5
Күрделі жөндеу
23
10,0
2,0
35,0
Бір жылдық жөндеу жұмыстарының көлемін (Vж.ж) былай табуға болады:
Vж.ж = Ʃtес * Ʃr Тж.ц
Ʃtес - жөндеу циклі ішіндегі бір жөндеу бірлігіне келетін ЖСЖ барлық түрінің еңбек сыйымдылығының қосындысы;
Ʃr - жөндеу бірліктерінің қосындысы, ол жабдықтар топтарының жөндеу күрделілігі категориясын осы топтардағы жабдықтардың санына көбейтінділерінің қосындысы.
Жөндеу жұмыстарын ұйымдастыру екі кезеңнен тұрады: оларды дайындау және орындау.Дайындау кезеңінде конструкторлық - технологиялық және ұйымдастыру-жоспарлық шаралар жасалынады.Күрделі (кейде орта) жөндеу кезінде жабдықты модернизациядан өткізеді, басқа сөзбен айтқанда, қазіргі сұранысқа сәйкес өзгертеді. Ол үшін жабдық конструкциясы, материалдары не жұмыс істеу ұстанымы өзгерілуі мүмкін, жаңа қондырғы тетіктермен жаңартылуы мүмкін.
Әр өндіріс цехтарында әр жабдық бойынша жөндеу жұмыстарының графигі жасалынады, оның еңбек сыйымдылығы, қызметкер саны және материалдың жөндеу жұмыстарына қажеттілігі анықталады, жөндеу мен техникалық қызмет көрсету жұмыстары жоспарға енеді.
Келесі жөндеу түрін жөндеу циклінің құрылымынан біледі, ал календарлық мерзімін жабдықтың нақты жұмыс істеген уақытын есептеу негізінде белгілейді.Барлық жөндеу жұмыстарының еңбек сыйымдылғын әр ай бойынша теңестіріп бөлу керек, сонда жөндеуші-жұмысшылардың саны тұрақты болады.Қажетті жұмысшылар санын есептеу үшін барлық жөндеу жұмыстарының жылдық еңбек сыйымдылығын, уақыт нормасын ескере отырып, бір жөндеуші-жұмысшының бір жылдық тиімді уақыт қорына бөлу керек. Жөндеуге қажет материалды жөндеу бірлігіне орнатылған материалды шығындау нормасының негізінде анықтайды.
Жөндеу жоспарларын, цех механигі қатысуымен, бас механик бөлімі жасайды, ол оның орындалуын жоспарлық-өндірістік бюро (ЖӨБ) есепке алып қадағалайды.
Кәсіпорында техникалық қызмет көрсету мен жөндеуді ұйымдастырудың үш формасын ажыратады: орталықтандырылған, орталықтандырылмаған және аралас. Орталықтандырылған формасында барлық жөндеу кейде қызмет көрсету жұмыстарын кәсіпорынның жөндеу-механикалық цехы атқарады. Ал орталықтандырылмаған формасында бұл жұмыстың барлығын цехтардың жөндеу базалары (ЦЖБ) атқарады. Аралас формасында еңбек сыйымдылығы жоғары жөндеу жұмыстарын кәсіпорынның жөндеу-механикалық цехы, ал қалғандарын - цехтардың жөндеу базалары атқарады.Жөндеу жұмыстарын ұйымдастыруының бірінші формасы жеке және шағын сериялық өндіріске, екіншісі ірі сериялық және жаппай өндіріске, үшіншісі сериялық өндіріске тән.
Жөндеу жұмыстарын өндірісті тоқтаусыз жүргізу үшін агрегаттық (узелдік) және бірізді агрегаттық жөндеу әдістерін қолданады.Бұл әдістердің мәні мынада:өндірістік жабдықтың жөнделетін бөлек агрегаттарын бөліп алады да жөндеуге жібереді, ал оның орнына алдын ала жөнделген не жаңа агрегаттарды қояды. Бұл әдіс қолданылатын жабдықтың бір модельді және көп санды болуы жағдайында өте тиімді болып келеді.
Толассыз және автоматтандырылған өндірісте жабдықты профилактика сағаттарында не жұмыс уақытынан тыс күндері жоғарыда көрсетілген әдістермен ағынға қарсы жөндейді.
Жөндеу жұмыстары ұзақ уақытты талап етсе, әр түрлі мүмкіншіліктерді қарастыру керек, оның ішінде - жабдықтыі орнын қосалқысымен толтыру, технологиялық маршрутты уақытша өзгерту, алдын ала задел жасау және т.б.
Кәсіпорынның жөндеу шаруашылығының ұйымдастырушылық құрылымына бас механик бөлімі, жөндеу-механикалық цех пен цехтардың жөндеу базалары жатады. Ірі кәсіпорындарында бас механик бөлімі ішінде жөндеу, конструкторлық-технологиялық, өндірісті жоспарлау және т.б. бюролары болады. Ал осы аталған бюроның әрқайсысы нақтылы топтардан тұруы мүмкін. Мысалы, жөндеу бюросы есепке алу тобы, қосалқы бөлшектер тобы, майлау шаруашылығы тобы және т.б тұрады.
Цехтардың жөндеу базалары цех механигінің учаскесі мен қосалқы бөлшектер қоймасынан тұрады. Цехтың жөндеуші қызметкерлері кешенді бригадалар мен кезекші жөндеушілерден тұрады.
Жұмысшы-жөндеушілірдің жұмыс істеу уақыты өзгеше болады, олардың негізгі өндірістің жұмыс уақытынан тыс кезде жұмыс істеуі орынды деп есептелінеді. Ал кезекші жөндеушілер жабдық сынған кезде не апаттық жағдай туған кезде іске кіріседі.
Әдетте, жөндеу-механикалық цехта күрделі жөндеу жүргізіледі.Оның құрамында әртүрлі учаске, аралық және қосалқы бөлшектер мен көмекші материалдар қоймалары, сайман тарататын қойма, қайрау бөлімшесі болады.
Жөндеу жұмыстарының өзіндік құнын төмендету мақсатымен күрделі жөндеуді және қосалқы бөлшектерді жасауды арнайы маманданған ұйымдар мен бөлімшелерге тапсырған жөн.
Жөндеу шаруашылығының негізгі техникалық-экономикалық көрсеткіштері:
-бір жөндеу бірлігіне шаққанда жабдықтың жөндеуде тұрып қалу уақыты;
-бір жөндеуші жұмысшыға шаққанда орнатылған жабдықтың жөндеу бірлігінің саны;
-бір жөндеу бірлігін жөндеудің өзіндік құны;
-қосалқы бөлшектердің айналымдығы;
-жабдықтың бірлігіне шаққанда апат, сыну және жоспардан тыс жөндеу саны.
Кәсіпорынның жөндеу шауашылығын ұйымдастыру мен жоспарлауын келесі бағыттарда жетілдіруге болады:
-жөндеу жұмыстарын жүргізуде озық технологияларды енгізу;
-жабдықтар күйіне техникалық диагностика жасайтын қазіргі заманауи құралдарды қолдану;
-жөндеу жұмыстарын кешенді механизациялау және автоматтандыру;
-жабдықты жасаған зауыттар жағынан фирмалық қызмет көрсету және қосалқы бөлшектермен қамтамасыз ету жүйесін кең қолдану;
-қазіргі информациялық технология негізінде жөндеу шаруашылығындағы есепті, нормативтік базаны, жоспарлауды жетілдіру және т.б.
4.2 Кәсіпорынның сайман шаруашылығын ұйымдастыру
Қазіргі таңдағы кәсіпорындар өндіріс үдерісінің барлық сатысында конструкция және қызметіне қарай әр алуан саймандар, модельдер, штамптар, пресс-формалар және толып жатқан басқа қондырғылар пайдаланады. Өндірісті аталған технологиялық жабдықтармен өз уақытында және толық көлемде кәсіпорынның сайман шауашылығы қамтамаыз етеді.
Сайман және басқа қондырғыларға кететін шығындар шығарылатын өнімнің өзіндік құнының 15% -на дейін жетеді, неғұрлым өндірісте өнім сериялық не жаппай шықса, соғұрлым аталған шығын өсе түседі.
Оның себебі - бұл жағдайда арнайы сайман қолдануы кең орын алады, осыған орай оны жобалауға, жасауға шығын артады. Кәсіпорынның сайман шауашылығы алдына біраз міндеттер қойылады:
- өндіріске қажет сайман түрлері мен көлемін анықтау;
- сайманды шығындау нормасын орнату және оның запасын тиісті деңгейде сақтау;
- өндіріске қажет сайманды сырттан сатып алу не өзінде жасап шығаруды ұйымдастыру;
- сайманды сақтау, есепке алу және жұмыс орындарын онымен қамтамасыз ету;
- сайманды тиімді пайдалануын қадағалау, бұрынғы қалпына келтіру және т.б.
Сайман көп көлемде және әр алуан болуына байланысты оны арнайы және әмбебап саймандары деп топтастырады.
Арнайы сайман тек белгілі бір бөлшекті өңдеуге не белгілі операцияны орындауға арналған. Ал әмбебап сайманды әдетте өз жағынан екі топқа бөлуге болады: стандартталған және бір ыңғайға (бір қалыпқа ) келтірілген.
Стандартты саймандар мемлекеттік стандартқа сәйкес жасалынады, сол себепті халық шауашылығы ауқымында қолданылады. Бір ыңғайлы саймандар бір кәсіпорын не бір топ кәсіпорын шеңберінде қолданылады. Топтастыруды одан әрі тереңдетуге болады: класс, подкласс, топ, секция нышандарымен. Нәтижесінде әр сайман өзіне тиісті шартты белгі-индекс алады да, оларды есептеу, құжат айналымы және қойма шаруашылығын жүргізу жеңілденеді. Сайман шаруашылығын дұрыс ұйымдастырылуы өндіріс үдерісінің тиімділігіне көп әсерін тигізеді. Сонымен қатар, бұл шаруашылықтың техникалық прогресті жоғары қарқында жүргізуде аса маңызды рөлі бар екенін айта кету орынды.
Сайман шаруашылығының құрамын өндіріс типі, көлемі және кәсіорын құрылымы белгілейді. Жаппай және ірі сериялық өндірісте сайманды өндіру бірнеше маманданған цехтарда шоғырланады, ал басқа типтерде, ірі зауыттарда барлығына ортақ бір сайман цехты және ірі цехтарда - сайманды жөндейтін шеберханалар (СЖШ) ұйымдастырылады. Саймандық қызмет көрсету әмбебап орталық сайман қоймалары (ОСҚ), орталық қайрау пунктінде (ОҚП) орналасады (4.9-сурет)
Кәсіпорынның сайман шаруашылығын бас инженерге не бас тенологқа бағынатын сайман бөлімі басқарады. Оның құрамына әдетте сайман конструкциясын және технологиясын жасайтын бюро, жоспарлау, нормативтер және техникалық қадағалау топтары (не бюро) кіреді.
Ірі машина жасау зауытының сайман шаруашылығы (басқару органдары көрсетілмеген)
Зауытқа ортақ саймандық қызмет көрсету орындары
Негізгі және көмекші цехтардағы сайман шаруашылығы
Зауытқа ортақ сайман өндірісі
лдлдл
Орталық қайрау пункттері(ОҚП)
Орталық сайман қоймалары
(ОСҚ)
Орталық абразиев қоймасы(ОАҚ)
Қайрау пункттері (ҚП)
Сайманды жөндеу шеберханасы(СЖШ)
Сайманды тарату қоймасы(СТҚ)
Құрылғы цехы
Құю жабдықтар цехы
Штамптар цехы
Саймандар цехы
(
4.9-сурет.Зауыттың сайман шаруашылығының құрылымы
Белгілі мерзімге сайманға деген қажеттілікті есептеу үшін оның түрлерін, әр типті өлшем бойынша шығынын, сайман қоры не айналым қорын орнату керек. Сайман номенклатурасын бұйымды жасау технологиялық үдерісінің негізінде анықтайды. Сайман түрі мен толық тізім дәлдігі өндіріс типіне және оның мамандану деңгейіне байланысты.
Сайман шығыны мөлшерін есептеуде үш әдіс қолданылады:
-есептеудің статистикалық әдісі. Бұл әдіс бойынша сайман шығыны нормасын белгілеуде өткен мерзімдегі мәліметтерге сүйенеді, оны орнатуда тиісті ұйымдастыру-техникалық шараларды ескеретін түзетулер енгізу керек. Статистикалық әдіс кең номенклатуралы саймандар қолданатын жеке және сериялы өндірісте таралған;
-нормалаудың сынақ-экспериментті әдісіне сайманның пайдалану мерзімін көрсететін нормативі жоқ не осы сайман бірінші рет қолдану тапқан кезде иек артады;
-есептік-техникалық әдісі жаппай және ірі сериялық өндірісте қолданады, ең озық әдіс болып саналады. Бұл әдіс сайманның машиналық уақытын есептеу, оның төзу нормасы мен істен шыққанша пайдалану мерзімі мәліметтеріне сүйенеді. Мысалы, жаппай және ірі сериялық өндіріс жағдайында кескіш сайман шығыны нормасын (Ик.)мына формуламен есептеуге болады:
Ик = tмаш Ттозу
Мұнда:
tмаш - бір бөлшекті берілген сайманмен өңдеудің машиналық уақыты;
Ттозу - сайманның толық тозуына дейінгі пайдалануының машиналық уақыты;
Өз жағынан Ттозу мына формула арқылы анықтауға болады:
Ттозу = (Ll +1) * tтозу = (Сқ + 1) * tтозу
Мұнда:
L - сайманды қайраған кезде металдан алынатын қабаттың қалыңдығы, мм;
I - сайманды бір рет қайрағанда металдан алынатын қабаттың қалыңдығы,мм;
t тозу - екі шектес қайраудың арасындағы сайманның төзімділігі, сағ;
Сқ - қайрау саны.
Енді кескіш саймандар шығынын былай есептеуге ... жалғасы
4.1 Кәсіпорынның жөндеу шаруашылығын ұйымдастыру
Кәсіпорында белгілі өнім шығару үшін әр алуан өндірістік жабдықтар пайдаланылады, оның ішінде станоктар маңызды орын алады.Станоктар пайдаланған барысында тозады,дәлдігінен айырыла бастайды,өнімділігі төмендейді.Мұның салдарынан өнім сапасы төмендеуі мүмкін,ал өндірістің техникалық-экономикалық көрсеткіштерін нашарлатады.Осы өндірістік жабдықтың тозуының орнын толтыру үшін және оның жұмысқа қабілеттігін тиісті деңгейде сақтау үшін өндірістік жабдықтың тозған бөліктерін ауыстырып,бұрынғы қасиеттерін қалпына,бөлек агрегаттарды күйге келтіру керек және жабдықты жөндеу мен техникалық қызмет көрсету жұмыстарын жүргізу қажет.Ірі кәсіпорындарында сан алуан өндірістік жабдықтар қолданғандықтан аталған жұмыстарды жүргізуге арнап жөндеу шаруашылығын құрайды.
Оның құрамында зауытқа ортақ және цехтар ішінде жөндеу бөлімшелері болады.Зауыт деңгейінде әдетте бас механикке бағынатын жөндеу-механикалық цех, майлайтын және эмульсиялық шаруашылығы, жабдықтар мен қосалқы бөлщектер қоймасы болады.Сонымен қатар, жөндеу-құрылыс цехы,электрожөндеу цехы құрылуы мүмкін. Жөндеу цехының негізгі функциялары:
-жабдықтарды паспорттау және аттестациялау;
-жөндеу жұмыстарының технологиялық үдерісін жасау;
-техникалық қызмет пен жөндеу жұмыстарын, оған қажет еңбекті жоспарлау және ұйымдастыру;
-техникалық қызмет пен жөндеу жұмыстарын жүргізу.
Өндірістік жабдықты жөндеу және техникалық қызметті жүргізу барысын екі жолмен қоюға болады:оған сынған кезде кірісу және сынудан сақтап қалу (оны болдыртпау).
Көп жағдайда өндірістік жабдықтың бұзылуынан өндірістің тоқтап қалуына жол бермеу керек.Сондықтан сақтандыратын (профилактикалық) шаралар жасап қамдану үлкен рөл атқарады.
Егер профилактикалық қызмет көрсету жүйесі дұрыс ұйымдастырылса,онда өндірістік жабдықтың істен шығуы күрт қысқарады.Алдын ала істелінетін жөндеу және техникалық қызмет жоспарлы-сақтау жөндеу(ЖЖС) жүйесі деп атайды.Осы жүйеге орай өндірістік жабдық белгілі сағат жұмыс істегеннен кейін, оған техникалық қызмет пен жөндеу жұмыстарына байланысты сақтық шаралар жиынтығы жүргізіледі,аталған шаралардың алмасуы мен мерзімділігі жабдықтың ерекшелігі мен пайдалану жағдайына қатысты болады.
Жоғарыда айтқандай, ЖЖС жүйесі төменгі жұмыстарды атқаруды ұйғарады:
I.Жабдықты техникалық күту жұмыстары:
-жөндеу аралық қызмет көрсету (пайдалану ережелерін бақылау, механизмді дер кезінде реттеу және ақаулықтарды жою).Ол агрегат жұмысының үзілісі кезінде орындалады;
-арнайы графикпен маймен толтыру және майды ауыстыру;
-жоспарлы жөндеуден кейін геометриялық дәлдікті тексеру;
-қаттылғын тексеру (күрделі және орта жөндеуден кейін);
-Байқау (жабдық күйін тексеру, ұсақ ақаулықтарды жою және кезекті жөндеуге қажет дайындық жұмыстарының көлемін анықтау). Бұл жұмысты жоспар бойынша кезекші слесарь жүргізеді.
II.Жөндеу жұмыстары:
Шағын жөндеу (III)-жоспарлы жөндеудің бір түрі,бұл жөндеудің барысында тозған бөлшектер ауыстырылады не бұрынғы қалпына келтіріледі, механизмдерді реттеумен агрегаттың пайдаланылуы келесі жоспарлы жөндеуге дейін қамтамасыз етіледі.
Орта жөндеу (О)-жоспарлы жөндеудің бір түрі,оның барысында агрегат жартылай бөлшектенеді,бөлек узелдерді күрделі жөндейді,негігзі тозған бөлшектерді ауыстырады және бұрынғы қаорына келтіреді, құрастыру,реттеу және жүктеп сынақтан өткізу жұмыстары атқарылады.
Күрделі жөндеу (Қ)-бұл жұмыс кешені құрамына агрегатты толық бөлшектеу,барлық тозған бөлшек пен узелдерді ауыстыру,негізгі (базалық) бөлшектер мен узелдерді жөндеу,құрастыру,реттеу және жүктеп сынақтан өткізу жұмысиары кіреді.
Орта және күрделі жөндеуден өткен агрегат дәлдігі,қуаты және өнімділігі мемлекеттік стандартқа келесі жоспарлы жөндеуге дейін сәйкес болу керек.
Жоспардан тыс жөндеу-өндірістік жабдықтардың апатқа ұшырауына байланысты не жылдық жөндеу жоспарында қарастырылмаған жөндеу түрі.Егер де ЖСЖ жүйесі тиісті деңгейде ұйымдастырылса,бұл жөндеу түрі орын алмау керек.ЖСЖ жүйесінің тиімді болуына нормативтік базасының дамуы үлкен әсер етеді.Бұл жөндеу нормативтері: жөндеу циклі және оның құрылымы,жөндеу күрделілігінің категориясы,жөндеу жұмыстарының еңбек және материал сыйымдылығы,жөндеу қажетіне арналған материал қоры және т.б. жатады.
Жөндеу циклі-пвйдалануға берген кезден бірінші күрделі жөндеуге дейінгі не бірінен кейін бірі орындалатын күрделі жөндеудің арасындағы уақыт мезгілі.Жөндеу циклі ішінде барлық техникалық қызмет көрсету және жөндеу жұмыстары өтеді.Жөндеу циклінің құрылымы оның ішінде орындалатын жөндеу жұмыстарының тізімін,саны мен тізбегін орнатады.
Мысалы,оны темір кесетін,салмағы 10тоннаға дейін станок үшін жөндеу циклінің құрылымынан көруге болады:
К-Б1-Ш1-Б2-Ш2-Б3-О1-Б4-Ш3-Б5-Ш4-Б6- О2-Б7-Ш5-Б8-Ш6-Б9-К
Демек,жөндеу циклінің құрамы бір күрделі,екі орта,6 шағын жөндеуден және 9 байқаудан тұрады.
Жөндеу циклінің ұзақтығына әртүрлі факторлар ықпал жасайды,оны формула арқылы көрсетуге болады:
Тж.ц.=Tн*ßm* ßм* ßn* ßд* ßө ,
Мұнда:
Тн - нормативті жөндеу циклі,сағатпен
ßm* ßм* ßn* ßд* ßө - өндіріс типін, өңделетін материал түрін, пайдалану жағдайын, жабдықтың дәлдігі мен өлшемін ескеретін коэффициенттер.
Тж.ц .= tж.а .( 1+n0+nш );
Тж.ц.=tб.а ( 1+nб+n0+nш ),
Мұнда:
tж.а - жөндеу аралығының уақыт мезгілі;
tб.а - байқау аралығының не байқау мен жөндеу аралығының уақыт мезгілі;
nб, n0, nш - байқау, орта және шағын жөндеулерінің цикл ішіндегі саны.
Өндірістік жабдықты пайдалану барысында дұрыс күту,бөлшектер мен жабдық бөліктерінің ұзақ мерзімі бойы қызмет етуіне арналған ұйымдастыру-техникалық шаралар жөндеу циклінің ұзақтығына оң әсерін тигізеді.Жөндеу жұмыстарының еңбек және материал сыйымдылығы жабдықтардың конструкциялық ерекшеліктеріне байланысты.Жабдық күрделі, өлшемі үлкен, өңдеу дәлдігі жоғары болған сайын, оны жөндеу күрделілігі арта түседі, еңбек пен материал шығындары өседі.Жөндеу күрделілігі нышанымен жабдықты категориялап бөледі.Ол үшін берілген жабдықты Москва қаласындағы Красный пролетарий атты зауытында шығарылатын токарьлық-бұранда жасайтын 1К62 маркалы станокпен салыстырады.Бұл станокқа жөндеу күрделілігінің11 категориясы берілген.
Жөндеу бірлігі (r)- жөндеу күрделілігі бірінші категориялы жабдықты жөндеудің тиісті түрінің еңбек сыйымдылығы.
Әр жөндеу бірлігінің еңбек сыйымдылық нормасы жөндеу жұмыстарының түріне қарай беріледі.(4.8-кесте)
4.8-кесте
Жөндеу циклінің ішінде 1 жөндеу бірлігінің уақыт нормасы, нормо-сағатпен
ЖСЖ түрлелі
Слесарлық жұмыстар
Станок жұмыстары
Басқа(темір соғатын,пісіру және т.б)
Барлығы
Байқау
0,75
0,1
-
0,85
Шағын жөндеу
4,0
2,0
0,1
6,1
Орта жөндеу
16,0
7,0
0,5
23,5
Күрделі жөндеу
23
10,0
2,0
35,0
Бір жылдық жөндеу жұмыстарының көлемін (Vж.ж) былай табуға болады:
Vж.ж = Ʃtес * Ʃr Тж.ц
Ʃtес - жөндеу циклі ішіндегі бір жөндеу бірлігіне келетін ЖСЖ барлық түрінің еңбек сыйымдылығының қосындысы;
Ʃr - жөндеу бірліктерінің қосындысы, ол жабдықтар топтарының жөндеу күрделілігі категориясын осы топтардағы жабдықтардың санына көбейтінділерінің қосындысы.
Жөндеу жұмыстарын ұйымдастыру екі кезеңнен тұрады: оларды дайындау және орындау.Дайындау кезеңінде конструкторлық - технологиялық және ұйымдастыру-жоспарлық шаралар жасалынады.Күрделі (кейде орта) жөндеу кезінде жабдықты модернизациядан өткізеді, басқа сөзбен айтқанда, қазіргі сұранысқа сәйкес өзгертеді. Ол үшін жабдық конструкциясы, материалдары не жұмыс істеу ұстанымы өзгерілуі мүмкін, жаңа қондырғы тетіктермен жаңартылуы мүмкін.
Әр өндіріс цехтарында әр жабдық бойынша жөндеу жұмыстарының графигі жасалынады, оның еңбек сыйымдылығы, қызметкер саны және материалдың жөндеу жұмыстарына қажеттілігі анықталады, жөндеу мен техникалық қызмет көрсету жұмыстары жоспарға енеді.
Келесі жөндеу түрін жөндеу циклінің құрылымынан біледі, ал календарлық мерзімін жабдықтың нақты жұмыс істеген уақытын есептеу негізінде белгілейді.Барлық жөндеу жұмыстарының еңбек сыйымдылғын әр ай бойынша теңестіріп бөлу керек, сонда жөндеуші-жұмысшылардың саны тұрақты болады.Қажетті жұмысшылар санын есептеу үшін барлық жөндеу жұмыстарының жылдық еңбек сыйымдылығын, уақыт нормасын ескере отырып, бір жөндеуші-жұмысшының бір жылдық тиімді уақыт қорына бөлу керек. Жөндеуге қажет материалды жөндеу бірлігіне орнатылған материалды шығындау нормасының негізінде анықтайды.
Жөндеу жоспарларын, цех механигі қатысуымен, бас механик бөлімі жасайды, ол оның орындалуын жоспарлық-өндірістік бюро (ЖӨБ) есепке алып қадағалайды.
Кәсіпорында техникалық қызмет көрсету мен жөндеуді ұйымдастырудың үш формасын ажыратады: орталықтандырылған, орталықтандырылмаған және аралас. Орталықтандырылған формасында барлық жөндеу кейде қызмет көрсету жұмыстарын кәсіпорынның жөндеу-механикалық цехы атқарады. Ал орталықтандырылмаған формасында бұл жұмыстың барлығын цехтардың жөндеу базалары (ЦЖБ) атқарады. Аралас формасында еңбек сыйымдылығы жоғары жөндеу жұмыстарын кәсіпорынның жөндеу-механикалық цехы, ал қалғандарын - цехтардың жөндеу базалары атқарады.Жөндеу жұмыстарын ұйымдастыруының бірінші формасы жеке және шағын сериялық өндіріске, екіншісі ірі сериялық және жаппай өндіріске, үшіншісі сериялық өндіріске тән.
Жөндеу жұмыстарын өндірісті тоқтаусыз жүргізу үшін агрегаттық (узелдік) және бірізді агрегаттық жөндеу әдістерін қолданады.Бұл әдістердің мәні мынада:өндірістік жабдықтың жөнделетін бөлек агрегаттарын бөліп алады да жөндеуге жібереді, ал оның орнына алдын ала жөнделген не жаңа агрегаттарды қояды. Бұл әдіс қолданылатын жабдықтың бір модельді және көп санды болуы жағдайында өте тиімді болып келеді.
Толассыз және автоматтандырылған өндірісте жабдықты профилактика сағаттарында не жұмыс уақытынан тыс күндері жоғарыда көрсетілген әдістермен ағынға қарсы жөндейді.
Жөндеу жұмыстары ұзақ уақытты талап етсе, әр түрлі мүмкіншіліктерді қарастыру керек, оның ішінде - жабдықтыі орнын қосалқысымен толтыру, технологиялық маршрутты уақытша өзгерту, алдын ала задел жасау және т.б.
Кәсіпорынның жөндеу шаруашылығының ұйымдастырушылық құрылымына бас механик бөлімі, жөндеу-механикалық цех пен цехтардың жөндеу базалары жатады. Ірі кәсіпорындарында бас механик бөлімі ішінде жөндеу, конструкторлық-технологиялық, өндірісті жоспарлау және т.б. бюролары болады. Ал осы аталған бюроның әрқайсысы нақтылы топтардан тұруы мүмкін. Мысалы, жөндеу бюросы есепке алу тобы, қосалқы бөлшектер тобы, майлау шаруашылығы тобы және т.б тұрады.
Цехтардың жөндеу базалары цех механигінің учаскесі мен қосалқы бөлшектер қоймасынан тұрады. Цехтың жөндеуші қызметкерлері кешенді бригадалар мен кезекші жөндеушілерден тұрады.
Жұмысшы-жөндеушілірдің жұмыс істеу уақыты өзгеше болады, олардың негізгі өндірістің жұмыс уақытынан тыс кезде жұмыс істеуі орынды деп есептелінеді. Ал кезекші жөндеушілер жабдық сынған кезде не апаттық жағдай туған кезде іске кіріседі.
Әдетте, жөндеу-механикалық цехта күрделі жөндеу жүргізіледі.Оның құрамында әртүрлі учаске, аралық және қосалқы бөлшектер мен көмекші материалдар қоймалары, сайман тарататын қойма, қайрау бөлімшесі болады.
Жөндеу жұмыстарының өзіндік құнын төмендету мақсатымен күрделі жөндеуді және қосалқы бөлшектерді жасауды арнайы маманданған ұйымдар мен бөлімшелерге тапсырған жөн.
Жөндеу шаруашылығының негізгі техникалық-экономикалық көрсеткіштері:
-бір жөндеу бірлігіне шаққанда жабдықтың жөндеуде тұрып қалу уақыты;
-бір жөндеуші жұмысшыға шаққанда орнатылған жабдықтың жөндеу бірлігінің саны;
-бір жөндеу бірлігін жөндеудің өзіндік құны;
-қосалқы бөлшектердің айналымдығы;
-жабдықтың бірлігіне шаққанда апат, сыну және жоспардан тыс жөндеу саны.
Кәсіпорынның жөндеу шауашылығын ұйымдастыру мен жоспарлауын келесі бағыттарда жетілдіруге болады:
-жөндеу жұмыстарын жүргізуде озық технологияларды енгізу;
-жабдықтар күйіне техникалық диагностика жасайтын қазіргі заманауи құралдарды қолдану;
-жөндеу жұмыстарын кешенді механизациялау және автоматтандыру;
-жабдықты жасаған зауыттар жағынан фирмалық қызмет көрсету және қосалқы бөлшектермен қамтамасыз ету жүйесін кең қолдану;
-қазіргі информациялық технология негізінде жөндеу шаруашылығындағы есепті, нормативтік базаны, жоспарлауды жетілдіру және т.б.
4.2 Кәсіпорынның сайман шаруашылығын ұйымдастыру
Қазіргі таңдағы кәсіпорындар өндіріс үдерісінің барлық сатысында конструкция және қызметіне қарай әр алуан саймандар, модельдер, штамптар, пресс-формалар және толып жатқан басқа қондырғылар пайдаланады. Өндірісті аталған технологиялық жабдықтармен өз уақытында және толық көлемде кәсіпорынның сайман шауашылығы қамтамаыз етеді.
Сайман және басқа қондырғыларға кететін шығындар шығарылатын өнімнің өзіндік құнының 15% -на дейін жетеді, неғұрлым өндірісте өнім сериялық не жаппай шықса, соғұрлым аталған шығын өсе түседі.
Оның себебі - бұл жағдайда арнайы сайман қолдануы кең орын алады, осыған орай оны жобалауға, жасауға шығын артады. Кәсіпорынның сайман шауашылығы алдына біраз міндеттер қойылады:
- өндіріске қажет сайман түрлері мен көлемін анықтау;
- сайманды шығындау нормасын орнату және оның запасын тиісті деңгейде сақтау;
- өндіріске қажет сайманды сырттан сатып алу не өзінде жасап шығаруды ұйымдастыру;
- сайманды сақтау, есепке алу және жұмыс орындарын онымен қамтамасыз ету;
- сайманды тиімді пайдалануын қадағалау, бұрынғы қалпына келтіру және т.б.
Сайман көп көлемде және әр алуан болуына байланысты оны арнайы және әмбебап саймандары деп топтастырады.
Арнайы сайман тек белгілі бір бөлшекті өңдеуге не белгілі операцияны орындауға арналған. Ал әмбебап сайманды әдетте өз жағынан екі топқа бөлуге болады: стандартталған және бір ыңғайға (бір қалыпқа ) келтірілген.
Стандартты саймандар мемлекеттік стандартқа сәйкес жасалынады, сол себепті халық шауашылығы ауқымында қолданылады. Бір ыңғайлы саймандар бір кәсіпорын не бір топ кәсіпорын шеңберінде қолданылады. Топтастыруды одан әрі тереңдетуге болады: класс, подкласс, топ, секция нышандарымен. Нәтижесінде әр сайман өзіне тиісті шартты белгі-индекс алады да, оларды есептеу, құжат айналымы және қойма шаруашылығын жүргізу жеңілденеді. Сайман шаруашылығын дұрыс ұйымдастырылуы өндіріс үдерісінің тиімділігіне көп әсерін тигізеді. Сонымен қатар, бұл шаруашылықтың техникалық прогресті жоғары қарқында жүргізуде аса маңызды рөлі бар екенін айта кету орынды.
Сайман шаруашылығының құрамын өндіріс типі, көлемі және кәсіорын құрылымы белгілейді. Жаппай және ірі сериялық өндірісте сайманды өндіру бірнеше маманданған цехтарда шоғырланады, ал басқа типтерде, ірі зауыттарда барлығына ортақ бір сайман цехты және ірі цехтарда - сайманды жөндейтін шеберханалар (СЖШ) ұйымдастырылады. Саймандық қызмет көрсету әмбебап орталық сайман қоймалары (ОСҚ), орталық қайрау пунктінде (ОҚП) орналасады (4.9-сурет)
Кәсіпорынның сайман шаруашылығын бас инженерге не бас тенологқа бағынатын сайман бөлімі басқарады. Оның құрамына әдетте сайман конструкциясын және технологиясын жасайтын бюро, жоспарлау, нормативтер және техникалық қадағалау топтары (не бюро) кіреді.
Ірі машина жасау зауытының сайман шаруашылығы (басқару органдары көрсетілмеген)
Зауытқа ортақ саймандық қызмет көрсету орындары
Негізгі және көмекші цехтардағы сайман шаруашылығы
Зауытқа ортақ сайман өндірісі
лдлдл
Орталық қайрау пункттері(ОҚП)
Орталық сайман қоймалары
(ОСҚ)
Орталық абразиев қоймасы(ОАҚ)
Қайрау пункттері (ҚП)
Сайманды жөндеу шеберханасы(СЖШ)
Сайманды тарату қоймасы(СТҚ)
Құрылғы цехы
Құю жабдықтар цехы
Штамптар цехы
Саймандар цехы
(
4.9-сурет.Зауыттың сайман шаруашылығының құрылымы
Белгілі мерзімге сайманға деген қажеттілікті есептеу үшін оның түрлерін, әр типті өлшем бойынша шығынын, сайман қоры не айналым қорын орнату керек. Сайман номенклатурасын бұйымды жасау технологиялық үдерісінің негізінде анықтайды. Сайман түрі мен толық тізім дәлдігі өндіріс типіне және оның мамандану деңгейіне байланысты.
Сайман шығыны мөлшерін есептеуде үш әдіс қолданылады:
-есептеудің статистикалық әдісі. Бұл әдіс бойынша сайман шығыны нормасын белгілеуде өткен мерзімдегі мәліметтерге сүйенеді, оны орнатуда тиісті ұйымдастыру-техникалық шараларды ескеретін түзетулер енгізу керек. Статистикалық әдіс кең номенклатуралы саймандар қолданатын жеке және сериялы өндірісте таралған;
-нормалаудың сынақ-экспериментті әдісіне сайманның пайдалану мерзімін көрсететін нормативі жоқ не осы сайман бірінші рет қолдану тапқан кезде иек артады;
-есептік-техникалық әдісі жаппай және ірі сериялық өндірісте қолданады, ең озық әдіс болып саналады. Бұл әдіс сайманның машиналық уақытын есептеу, оның төзу нормасы мен істен шыққанша пайдалану мерзімі мәліметтеріне сүйенеді. Мысалы, жаппай және ірі сериялық өндіріс жағдайында кескіш сайман шығыны нормасын (Ик.)мына формуламен есептеуге болады:
Ик = tмаш Ттозу
Мұнда:
tмаш - бір бөлшекті берілген сайманмен өңдеудің машиналық уақыты;
Ттозу - сайманның толық тозуына дейінгі пайдалануының машиналық уақыты;
Өз жағынан Ттозу мына формула арқылы анықтауға болады:
Ттозу = (Ll +1) * tтозу = (Сқ + 1) * tтозу
Мұнда:
L - сайманды қайраған кезде металдан алынатын қабаттың қалыңдығы, мм;
I - сайманды бір рет қайрағанда металдан алынатын қабаттың қалыңдығы,мм;
t тозу - екі шектес қайраудың арасындағы сайманның төзімділігі, сағ;
Сқ - қайрау саны.
Енді кескіш саймандар шығынын былай есептеуге ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz