Өлшем бірлігін қамтамасыз ету

МАЗМҰНЫ

Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3

1 Өлшем бірлігі қамтамасыз ету ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
1.1 Өлшем бірлігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
1.2 Өлшем бірлігін қамтамасыз етудің нормативтік негізі ... ... ... ... ... ... ... ...7

2 Калибрлеу өлшемдердің бірлігін қамтамасыз етудің әлемдік жүйесі ... ... ..11
2.1 Өлшем құралдарын калибрлеу жүйесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..11
2.2 Калибрлеудің Қазақстандық жүйесі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..12

3 Салыстырып тексеру (калибрлеу) әдістері және сұлбалары ... ... ... ... ... ... ..16
3.1 Салыстырып тексеру әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .16
3.2 Салыстырып тексеру сұлбалары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 19

Қортынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...23

Қолданылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 25

КІРІСПЕ

Зерттеудің өзектілігі: Стандарттау мен сертификаттаумен бірге өлшеу ғылымы метрологияның мағынасы артады. Бірде бір өлшеуді қолданбайтын практикалық қызмет жоқ, материялдық және басқа да ресурстарды үнемді шешуге метрологиялық өлшем берлігін қамтамасыз ету үлкен роль атқарады.
Метрологиялық қамтамасыздандырудың дамуының негізі өлшем бірлігін қамтамасыз ету мен өлшеудің қойылған дәлдігінің бұрыннан қолданылып келе жатқан шағын қызметінен өлшеу сапасын қамтамасыз етудің жаңа ережелеріне көшу болып табылады.
Өлшем бірлігін қамтамасыз ету дегеніміз – заңды актілерге сәйкес өлшем бірлігін қалпында ұстауға бағытталған, сондай-ақ мемлекеттік стандарттар мен басқа да нормативтік құжаттармен бекітілген нормалар мен ережелер. Егер өлшем бірлігін қамтамасыз етудің ұлттық жүйесінің принциптері халықаралық ережелермен, нормалармен үйлестірілгенін ескеретін болсақ, онда калибрлеу өлшемдердің бірлігін қамтамасыз етудің әлемдік жүйесіне кіреді. Сондықтан осы курстық жұмыста мен берілген тақырыпта шектелмей, сонымен қатар калибрлеу өлшем бірлігін қамтамасыз етудің әлемдік жүйесі болғандықтан осы тақырыпты ашып жаздым.
Калибрлеу – өлшем құралдырын салыстырып тексеру әдісі, мұнда түрлі өлшемдер, олардың үйлесімі немесе түрлі комбинацидағы көп мәнді өлшемдердің шкала белгілері салыстырылады және оның нәтижесінде есептеледі.
Калибрлеу біздің елімізде бұрынырақта болған өлшем құралдарын ведомстволық салыстырып тексеру және метрологиялық аттестацияны алмастырады (ҚР СТ 2.12-2000). Мемлекеттік метрологиялық қызметтер жасайтын тексеруге қарағанда, калибрлеуді жүргізуге жағдайы бар кез келген метрологиялық қызмет (жеке тұлға) орындай алады.
Зертеудің мақсаты: а) келешекте коммерциялық жұмысты тиімді жүргізу үшін қажетті білім, бағдар және іскерлікті қалыптастыру болып табылады;
ә) Қазақстан Республикасының эканомикасы мен халықтың құқықтарын дұрыс емес нәтижелер салдарынан сақтау;
б) өлшем бірлігін қамтамасыз етудегі мәселелерді шешу үшін, нормативтік-құқықтық, техникалық және эканомикалық жағдайларды жасау.
Зерттеудің міндеті: а) өлшем бірлігін қамтамасыз етудің нормативтік базасын құру мен жетілдіру;
ә) өлшем бірлігін қамтамасыз ету жөніндегі нормативтік құжаттар стандартизация, метрология және сертификация саласындағы заңнамаға сәйкес жасалу жолдарын көрсету;
б) шама бірліктер эталонды базасын жетілдіру;
в) өлшем бірлігін қамтамасыз ету жөнінде оптималды басқару принціптер мен әрекеттерін дамыту.

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ:

1. Нысанбаева С.Н. және т.б. Сапаны басқару: Оқу құралы. – Алматы: Қазақ университеті, 2000. – 111с.
2. Крылова Г.Д. Основы стандартизации, сертификации, метрологии: Учебник для вузов. - М.: ЮНИТИ-ДАНА, 2001. – 711 с.
3. Шишкен А.Ф. Метрология. – М.:Наука, 1990.
4. Акишев К., Дартбаева Г. Стандарттау, метрология және сәйкестікті бағалау: Оқулық. – Астана: Фолиант, 2008. – 256бет.
5. Пронкин Н:С: Основы метрологии динамических измерений: Учеб. пособие для вузов. – М: Логос, 2003. – 256с.
6. Лифиц И.М. Основы сандартизации, метрологии и сертификации: Учебник. - М.: Юрайт, 2000.
7. Сергеев А.Г., Крохин В.В. Метрология: Учебное пособие для вузов. –М.: Логос, 2001. – 408 с.
8. Лифиц И.М. Стандартизация, метрология, сертификация негіздері: Оқулық – 2-ші баспа, түзетілген және қосылған – М.: Юрайт – М, 2001.–268с.
9. Бурдун А.Г., Марков Б.Н. Основы метрологии: Учебное пособие для вузов. - М: Стандартов, 1985. – 256 с.
10. Крылова Г.Д. Стандартизация, сертификация, метрология негіздері: Жоғарғы оқу орындары үшін оқулық – 2-ші баспа, қайта қаралған және қосымша қосылған – М.: ЮНИТН – ДАНА, 1999. – 711с.
11. ГОСТ 8.061-80 «ГСИ. Поверочные схемы. Содержание и построение».
12. СТ РК 2.12-2000 «Система калибровки Республики Казахстан. Калибровка средств измерений. Организация и порядок проведения».
13. Қазақстан Республикасының «Өлшем бірлігін қамтамасыз ету туралы» Заңы. 2000 жылғы 13 маусым.
14.СТ РК ИСО/МЭК 17025-2001 «Общие требования к компетентности испытательных и калибровочных лабораторий».
15. СТ РК 7.5-2000 «Основные требования и порядок аккредитации на право проверки средств измерений».
16. СТ РК 7.3-2002 «Общие требования к испытательным лабораториям (центрам)».