ҚР Салық жүйесі туралы ақпарат

Пән: Салық
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 36 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ 3

1САЛЫҚ САЯСАТЫНЫҢ ҚАРЖЫ ҚАТЫНАСТАРЫ ЖҮЙЕСІНДЕ АЛАТЫН ОРНЫ

1. 1 Салық саясатының тарихи пайда болуы және дамуы 5

1. 2 Республика қаржы жүйесінде салықтың алатын орны8

1. 3 Салық саясатының экономикалық мәні мен маңызы 14

2САЛЫҚ САЯСАТЫН САЛЫҚ ҚЫЗМЕТІ ОРГАНДАРЫМЕН ЖҮЗЕГЕ АСЫРУ МЕХАНИЗМІН ТАЛДАУ

2. 1 Салық саясатын салық қызметі органдарымен жүзеге асыру заңдылықтарын талдау18

2. 2 Салық жүйесіндегі салық саясаты мәселелерін бағалау23

3ҚАЗАҚСТАННЫҢ САЛЫҚ ЖҮЙЕСІНДЕГІ САЛЫҚ САЯСАТЫН ЖҮЗЕГЕ АСЫРУ МЕХАНИЗМІН ЖЕТІЛДІРУ ЖОЛДАРЫ

3. 1 Республиканың салық жүйесіндегі салық саясатының шараларын шешу жолдары27

3. 2 Салық жүйесінде салық қызметінің даму бағыттары31

ҚОРЫТЫНДЫ 35

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 37

ҚОСЫМШАЛАР

КІРІСПЕ

Қазақстан Республикасы егемендік алып, тәуелсіз мемлекет болғанына да, міне, жиырма жылдың жүзі болды. Осы кезең аралығында салық жүйесіне көптеген өзгерістер енгізілді.

Қазақстан Республикасы Конституциясының 35-бабында «Заңды түрде белгіленген салықтарды, алымдарды және өзге де міндетті төлемдерді төлеу әркімнің борышы әрі міндеті болып табылады» деп атап көрсетілген.

Салықтар мемлекеттің саяси және экономикалық қызметтерін қаржыландырудың негізгі көзі болып табылады.

Салықтар мемлекет біржақты тәртіппен заң жүзінде белгіленген, белгілі бір мөлшерде жүргізетін, қайтарымсыз және өтеусіз сипатта болатын бюджетке төленетін міндетті ақшалай төлемдер.

Қазақстан Республикасында салық жүйесі реформалаудың үш кезеңінен өтті.

Бірінші кезең - 1991 жылғы 9 шілдедегі Қазақ КСР Президентінің «Қаз КСР мемлекеттік салық қызметін құру туралы» Жарлығымен Қаз КСР - дің басты мемлекеттік салық инспекциясы құрылды. 16 жалпы мемлекеттік және 27 жергілікті салық түрін қарастыратын салық жөніндегі заң ақтілері пакеті қабылданды.

Екінші кезең - 1995 жылғы 24 сәуірдегі «Бюджетке төленетін салық және басқа да міндетті төлемдер туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығы өз қаржы жүйемізді құруға ықпал етті. Ең бастысы, салық төлеу жүйесі ықшамдалып, салық саны 45-тен 11-ге дейін қысқартылды. Қосылған құн салығы енгізілді.

Үшінші кезең - 2001 жылы 12 маусымда Қазақстан Республикасының жаңа Салық кодексі қабылданып, ол 2002 жылдың 1 қаңтарынан қолданысқа еңгізілді.

Төртінші кезең - 2009 жылы 01қаңтарда Қазақстан Республикасының жаңа Салық кодексі қабылданып, қолданысқа енгізілді.

Салық кодексі қабылданғаннан бері бірнеше толықтырулар мен өзгерістер жасалды.

Қазақстан Республикасының Салық кодексін қабылдаудағы ең негізгі ерекшеліктері және қол жеткізген жетістіктеріміз ретінде салықтарды бюджетке басқа да міндетті төлемдерден ажырата отырып, оны «ерекше тауар» түрінде қарастырылғанын атап өтуге болады.

2009 жылдың 13 наурызында Астанда Конгресс-хол ғимаратында ҚР Қаржы министірлігі Салық комитеті басшылық құрамының Астана қаласының салық төлеушілерімен кездесуі болып өтті. Кездесуге Қазақстан кәсіпкерлері ассоциациясының мүшелері, Салық комитетінің қызметкерлері де қатысты.

Салық саясаты- нарықтық экономиканың аса маңызды жүйелерінің бірі болып саналады. Салық саясаты әрекетінің тиімділігі әлеуметтік және экономикалық саясаттың жетістіктеріне әкеледі. Сондықтан да кез-келген елде мемлекеттік шығындар мен салықтық реттеу мәселелеріне өте үлкен көңіл бөлінеді. Сонымен қатар салықтық реттеу экономикалық белсенділікті реттей отырып, өндірістің процестеріне де қатты әсер етеді.

Бүгінгі күні барлық салық жүйелерінің міндеті салық жинау жұмысын одан әрі жақсарту, жетілдіру болып табылады. Экономиканы қайта құруда, оны реттеуде, ел бюджетінің кірісін құрастыруда салық саясатының алатын орны ерекше.

Халықаралық тәжірибе куә еткендей нарықты экономиканың дамуы мен одан әрі жетілуі салық жүйесінің және салық саясатының әділетті болуымен сипатталады.

Курстық жұмыс кіріспеден, үш тараудан, қорытындыдан, қосымшадан және қолданылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

«Мемлекеттің экономикалық саясатының басты бағыттарын жүзеге асырудағы салық саясаты» деп аталатын бірінші тарауда салықтық саясатының қоғамдағы алатын орны мен қолдануына байланысты тарихи пайда болуы, мемлекеттің өркендеуіне тікелей әсер ететініне мағлұматтар келтірілді. Қоғамның әртүрлі саласында мемлекет халық мүдделігінің өмірлік маңызын білдіретін экономикалық, әлеуметтік, саяси, экологиялық, демографиялық саясатын жүзеге асыруына қаржы қажеттілігінен туындайтын теориялық мәліметтер берілген.

Курстық жұмыстың «Салық саясатын салық қызметі органдарымен жүзеге асыру механизмін талдау» деп аталатын екінші тарауында салық саясаты және заңдылықтарын талдау мәселелері қарастырылған.

Үшінші тарауда «Қазақстанның салық жүйесіндегі салық саясатын жүзеге асыру механизмін жетілдіру жолдары» салықтық реттеу ауыртпалығы мен оның жетілдіру жолдары зерттеліп, даму бағыттары қарастырылған.

Курстық жұмысымның мақсаты мынадай мәселелерді шешуге себепші болды:

1. Салық саясатының жалпы тарихи негіздемесі мен
мемлекеттің қаржы жүйесіндегі салықтың құрылымдары, атқаратын
қызметіне, қоғамдық қажеттілігіне қолданылуы туралы түсініктеме
беру.

2. Қазақстан Республикасындағы экономика саласы мен
халықтың тұрмыс деңгейіне, әлеуметтік қорғалуына, салық
жүйесіндегі салық саясатының ерекшеліктері, артықшылықтары мен кемшіліктеріне талдаужасау.

3. Қазақстан Республикасындағы салық жүйесінің мүмкіндіктерін
нақты тәжірибеде сынау:

а) Отандық тауар өндірушінің іс-әрекетіне табысқа салынатын
салық, қосылған құнға салынатын салық, акциз құрылымы бойынша
тиімді пайдалану.

ә) Шетел инвесторлары мен отандық тауар өндірушілердің
арасындағы салықтық реттелуі.

1 САЛЫҚ САЯСАТЫНЫҢ ҚАРЖЫ ҚАТЫНАСТАРЫ ЖҮЙЕСІНДЕ АЛАТЫН ОРНЫ

1. 1 Салық саясатының тарихи пайда болуы және дамуы

Адамзат қоғамы дамуының ұзақ процесінің жемісі болып табылатын салық осыдан мыңдаған жылдар бұрын қалыптаса бастаған. Ол ең алдымен әртүрлі қауымдастықтар, кейінірек жеке өндіріс иелері, ал одан да кейін тұтас мемлекеттер ішінде тауар өндірісі мен айырбасы жөнінен тұрақты қатынастар мен байланыстар қалыптасуында салық жүйесінің экономикалық мәнін аша бастады.

К. Маркс: «Салық - мемлекеттің экономикалық өмір сүруіндегі бейнесі»- деді. Салықтар тауар өндірісі кезінде және қоғамның тапқа бөлінуі мен мемлекеттің пайда болуындағы әскери қызметті, саудаларды шенеуліктер үшін каражаттар кажеттілігімен туындады.

Қоғамның әртүрлі саласында мемлекет халық мүдделігінің өмірлік маңыздылығын білдіретін экономикалық әлеуметтік, саяси, экологиялық, демографиялық саясатын жүзеге асырады. Капитализм дамуы мен құрылуы дәуірінде әскер мен флоттарды қаражатпен қамтамасыздандыру негізінде жаңа жерлерді игеру, дайын өнімді өткізу мен шикізат нарығына қазынадан қосымша қаражаттар қажет етілді.

Салық саясатының мәселелері әрқашанда әрқилы философтардың, экономистер мен әлеумет танушылардың ойында орын алды. Салықтық реттеу теориясы әрқашан мәңгілікті сұрақтарды шешуге тырысады.

А. Эйнштейн: «Салық жүйесі адамның дүниетанымындағы ең

күрделі құбылыс» - деп пайымдады.

Салық салу теориясының негізін салушы А. Смит: «Салықтар, оларды төлейтіндер үшін құлдықтың белгісі емес, керісінше бостандықтың белгісі», - деді.

Америка Құрама штатының тәуелсіздік декларациясының авторы Б. Франклин: «Өмірде өлім мен салықтан басқа құтыла алмайтын нәрсе жоқ», - деді.

Салық адам өркениеті кезінде пайда болды. Салық жүйесі және салықтық реттеу мемлекетпен бірге дамып келеді. Салық саясатының мемлекеттік үйымдастырылуы кезіндегі алғашқы нысаны шіркеу десятинасына ауысқан құрбан ету адамның өз еркімен болған жоқ.

Қазіргі салық саясатының көптеген бөлімдері Ежелгі Римде пайда болған. Соғыс кезінде Рим азаматтарына өзінің табыстарына қарай тиісті салықтар салынған.

Б. э. д. VІІ-VІ ғасырларда Ежелгі Грецияда табыстың он пайыздық және жиырма пайыздық салық нарқын енгізді. Бұл қаражаттар жалдамалы әскерді мемлекет пен қалаларды қорғаудағы қорған үшін, құдай үйлерін құру үшін, су құбырын, жолды өңдеу үшін, мейрамдарды өткізу үшін, кедейлерге өнім мен ақша беру үшін және қоғамдық мақсаттар үшін жұмсалады.

Афинада салық төлемейтін қасиет азаматтың бостандық құқына жатқызылды. Ең алғашқы мемлекет Рим қалалықтарымен жергілікті жерлерден тұрды.

Мемлекет пен қаланы басқаруға кеткен шығындар аз ғана болды. Өйткені сайланған өкілдіктер өз қызметтерін ақысыз өзінің жеке салымын жұмылдыра атқарып қадір-қасиетке ие болды.

Соғыс кезінде Римнің азаматтарына өз ауқаттылығына қарай салық салынды. Рим азаматтары өздерінің мүлкі мен жанұялық жағдайы туралы салық алушыға мәлімдеме жасап отырды. Осы мысалдан көріп отырғанымыздай негізі сол кезден бастап қаланған.

ІV-ІІІ б. ғ. д. Рим мемлекеті жаңа қалаларды жаулап алып, дами бастады. Сонымен қатар, салық жүйесі де өзгеріп отырды.

Колонияларда тәуелді және жергілікті салық енгізілді. Олардың мөлшері азаматтардың ауқаттылық көлеміне байланысты халық арасынан сайланған салық салушы шенеуліктер салық сомасын «цензи» бес жыл сайын анықтады.

Римнен тыс тұратын Рим азаматтары мемлекеттік салықпен қатар, жергілікті салықтарды әр кезде төлеп отырған. Соғыстан кейін жеңіске жеткен кездерде салық төмендетіліп, ал мемлекеттік салықтар мүлдем қолданылмаған.

Мемлекетке қажет қаражаттар жаулап алынған жерлер арқылы қамтамасыз етілді. Құрамына ауылдарды қамтып Рим империяға айналды. Ауыл тұрғындары империяға тәуелділіктің куәсі ретінде салық төлеу керек еді.

Рим империясындағы халықтың таптық бөлінуіне байланысты
тұрақты салық жүйесі болмады. Жаулау кезінде қарсылық көрсеткен
қала жоғарғы салық төлеугс міндетті еді. Римдіктерге дейін
жергілікті жерде қалыптасқан Рим әкімшілігі салық жүйесін
қолданды, бірақ салық түсімдерінің қалыптасқан бағыт-бағдары мен
қолданылуы өзгеріске ұшырады. Ежелгі тарихтан көріп отырғанымыздай бұл салық жүйесі б. э. д 227 жылы Сицилияда қолданған.

Рим ауылдарында көп уақыт бойы салықты кәсіби өндіріп алу мен құрылуымен айналысқан мемлекетті қаржы мекемесі болған жоқ.

Рим әкімішілігі салық алушылардың қызметін жоғары дәрежеде бақылай алмады. Соның нәтижесінде билікті әділетсіз қолдану мен парақорлық б. э. д. I ғасырдағы экономиқалық дағдарысқа ұшырады.

Жазуды қаржылық мекемені басқаратын жергілікті өкілдер мен прокуратура жүргізген. Әр тұрғын белгілі бір кезеңде мағлұмдаманы көрсетіп отырды. Салықтың құжаттар қаржы мекемесінде сақталып, мүліктік жағдайы туралы жазу үшін база құрылды.

Рим империясында тікелей салықтармен қатар жанама салықтар да болған. Салықтың тікелей, жанама түрін ежелден келе жатқанына куәміз. Сол кезде тікелей салық табыс пен мүлікке салынып, ал жанама салық бағаға есім ретіндегі тауар тұтынушыға салынған.

Ежелгі Римде жанама салық нарқы айналым бойынша бір пайыз, құлдар саудасының айналымы төрт пайыз, нарықтың құны бойынша құлдарды босату бес пайызбен ерекшеленді.

Б. э. д. VI ғасырда Император Август мұраға бес пайыз салық салынып, оны кәсіби жауынгерлердің зейнетақымен қамтамасыз етілуіне жұмсалды. Рим империясында салықтар халық шаруашылығының дамуын қосымша тұрақтандыру мен фискальдық кызметін атқарды.

1166 жылы ағылшын королі Генрих II мен француз королінің шіркеу салығын енгізілуі туралы жарлық шығарды. Бірақ бұл салық пен орталықтандыруға көшіп, соғыс шығыны азайып, Римге банкир мен көпестер арқылы уақытша қаржы орталығын сақтауға, қарызды өтеуге жұмсалды.

Орта ғасырда Германия мен Италияда салық төлеушілер өзінің ауқаттылық дәрежесі бойынша салық бережағы негізінде еркін серт беруге тиіс еді. Бірақ салық зандылығы қатаң орындалмай, салық бұзушылық орын алды.

Салық саясатының қызметі арқылы елдің экономикалық даму деңгейін көруге болады. Егер салық жиналымының үштен екі бөлігі тұтыну мен мүліктік тауарға байланысты салық құраса, онда бұл ел өнеркәсібі орта дамыған елдер қатарына жатады. Ал тікелей салықтар тек экономикасы өркендеген елдер де алынады. Тікелей салықтар XIX ғасырға дейін мәнсіз болды. Ежелде бұл салық түрін тек қажет кезде колданған.

Ежелгі Римнің көптеген дәстүрлері Византияға көшкен. Ерте византиялық дәуірде VII ғасырда империяда жиырма бір тікелей салық болған. Солардың ішінде жер салығы, жанбасы, әскерді қаражатпен қамтамасыз ету атты сатып алу үшін салықтар болған. Жауынгершілік бағыныштан құтылуға арналған «рекрут» салығы мен сатуға салынған баж алымы 10 пайыздан 13 пайызға дейін кұрап, мемлекеттік актіні берілуіне байланысты болды. Егер құрылыс кезінде алдын-ала бекітілген тәртіптен асқанда ''ауаға салық» атты айыппұл төленді. Мемлекеттік қызметкерлердің жұмыс дәрежесінің жоғарылауына байланысты шенеуліктер, әскери адамдар, сенаторлар айрықша салық төледі. Салық санының көп болуы Византияның қаржы жағынан өркендеуіне әкелмеді.

VІІ-ХІІІ ғасыр аралығында Шығыс Азия елдерінде мемлекеттің қаржы жүйесіндегі салық қолданыста табиғи және ұлттық ерекшеліктерге қарай аса шеберлікпен тарихи мағмүттардан көзге түскеніне куәміз. Соған мысал ретінде, Қытай императоры Ли Юан әулетінің таңдағы салық саясатын XI ғасырда қолданылуы туралы «Синь Таншу» кітабынан көрініс тапқанын білеміз.

Б. э. д. 618-907 жылдар аралығында Тан Ли Юан калаган Кытай император әулиетініц салық салу тәртібі мемлекет қосымша қаражаттармен қажет негізде қамсыздандырылмаған кезде император бүйрығымен жүргізілгсн. Қала мсн ауыл қакпасында жинауға арналған салық сомасын жазып қойған.

Егер табиғи апат: су тасқыны, куаңшылық және шегіртке егінді жерге төрттен бір бөлігіне зақым әкелген жағдайда «бидай» салығынан босатылған. Көктемнің үшінші айында, жаздың алтыншы айында, күздің тоғызыншы айында ауыл түрғындары ''бағынышты" салықтан босатылған. Еркіндік алған құлдарды үш жылға салықтардан босатылған.

IX ғасырдың соңында Ресейдің қаржы жүйесі салына бастады. Княз қазынасы табысының негізгі көзі алым салығы болған. Мәнісіне тікелей салықтар аңдардың терілері мен ақша түрінде алынды. Ал жанама салықтар жәрмеңке салу құқығы үшін, қойма ұстау құқығы үшін, жүргізілетін сауда және сот помер түрінде болған. Сот баржы салығы «вира» адамды өлтіргені үшін және басқа қылмыстар үшін салынған.

Монғол-татар шапқыншылығынан кейін салықтың ең негізгісі «выход» болған. Бүл ер адамдардан және мал басы үшін алынған. Жиналған алымдарды Ордаға княздар жіберіп отырды. «Выход» салығы хан мен княз арасындағы келісім-шарт арқылы туындаған.

С. М. Соловевтің айтуы бойынша: «Мамай Дмитрий Донскойдан Өзбек пен Жәнібек хан үшін алымды талап етті. Дмитрий Донскойдың баласы Василий Тоқтамыстың түткынында болғандықтан Ордаға алтын мен бір мың рубль көлемінде «выход» төлеп отырған. Иван III (1440-1505ж. ) «выход» атты салық төленуі тоқтатылды. Бүл құбылыс 1480 жылы Русьтің қаржы жүйесінің құрылуына себеп болды.

I Петр (1672-1775ж. ) кезінде жаңа салық саясаты үшін арнайы ведомстволар құрылды. Салық салудың және салық саясатының әділеттігін қамтамасыз етугс тырысқан I Петр билеуінің соңында мемлекет көп шығынға қарамастан өз табыстарымен тұрмай бір тиында қарыздар болмаған. Әр шаруашылық саласына өндірістік жаңалықтар енгізілген. Өңдеу мен жеке меншіктің зауыт пен фабрикаға ие болуымен байланысты Ресейде протекционизм саясаты қолдана бастады. Ел таңбалық алым жол тасушыдан 10 пайыз, аула мен пешке тұрмыс салығы, жалдануға байланысты салық салынған. 1705 жылы пайда табушылардың күшімен бірге мұрт пен сақалға баж алымы енгізілді.

1. 2 Республика қаржы жүйесінде салықтың алатын орны

Мемлекеттік құрылымының дамуы мен өзгеруі бойынша салық жүйесі және салық саясатының қызметі әрқашан жаңарып отырады. Өркениетті қоғамдағы салық - мемлекеттің негізгі кіріс көзі болып табылады. Қаржы қызметімен бірге салықтың тетігі ғылыми-техникалық прогрестің жағдайына, қоғамдық өндірістің қарқыны мен құрылуына мемлекеттің экономикалық әсер етуіне қолданады.

Салық - өркениет үшін төленетін төлем. Салық жүйесі мемлекет қаржы көздерін жақсартудың ең негізгі құралы болумен қатар, ел экономикасын қайта құруға, өндірістің ұлғайып дамуына және саяси-әлеуметтік шаралардың толығымен іске асуына мүмкіндік туғызады.

Казіргі таңда біздің мемлекеттік қаржы саясатының негізгі бағыты, өндірістің даму деңгейін, инвесторлардың кең көлемде қамтып, Казақстанның табиғи байлықтарын жан-жақты пайдалануға қол жеткізетін салық жүйесін құру болып табылады.

Бүгінгі күні барлық салық жүйелерінің міндеті салық жинау жұмысын одан әрі жақсарту болып табылады. Салық органдары қазір осы шараларды өзге де тиісті бақылаушы ұйымдармен бірлесіп жүзеге асыру үстінде.

Айта кететін бір жаңалық, жаңа салық заңы бойынша салықтық әкімшіліктің жаңа ережелері енгізілді. Олардың ішіндегі ең маңызды шешімдердің бірі салық заңдарын бұзғаны үшін жауапкершілікті күшейту. Осы жарлыққа байланысты салық мемлекет алдындағы борыш болып есептеліп, бюджет кірісіне теленуге жатады. Салық немесе ағымдағы төлемдер бюджет кірісіне белгіленген мерзімде төленбесе оны төлеушілерден немесе олардың дебиторларының шоттарынан салық, айыппұл және өсім жөнінде пайда болған берешек шегінде егер салық төлеуші немесе оның дебиторлары осы берешекті төлеуге келісетін болса, өндіріліп алынады.

Бұл заң салық жүйесін құрудың басты принциптерін, алым мен салықтың түрлерін, олардың бюджетке түсу тәртібін белгілеген тұңғыш тарихи құжат болып есептеледі.

Салықтар, айыппұл немесе өсім түріндегі берешектердің төленуін қамтамасыз ету үшін салық қызметі органдары салық төлеуші мен оның дебиторларының шотында қаражат болмаған жағдайда, салық төлеушінің мүлкін тұмшалауғаа құқылы. Берешек өтелген жағдайда мүлікті тұмшалау туралы шешім жойылады.

Жаңа салық жүйесіндегі негізгі жаңалықтардың бірі халықаралық салық салудың тәртібін енгізу болып табылады.

Инвестициялық салық преференциялары корпорациялық табыс салығы, жер мен мүлік салығы бойынша беріледі.

Инвестициялық салық преференциялары дегеніміз жаңа өндірістер құру, жұмыс істеп тұрғандарын кеңейту мен жаңарту мақсатында тіркелген активтерге инвестицияларды жүзеге асыратын салық төлеушілердің жылдық жиынтық табысынан қосымша шегерімдер жасауға құқық беру, мұндай салық төлеушілерді жаңа өндірістер құру, жұмыс істеп тұрғандарын кеңейту мен жаңарту мақсатында инвестициялық жоба шеңберінде жаңадан пайдалануға берілген тіркелген активтер бойынша мүлік салығын төлеуден босату, сондай-ақ инвестициялық жобаны іске асыру үшін иемденіп алынған және пайдаланылатын жер учаскелері бойынша жер салығын төлеуден босату.

Инвестициялық салық преференциялары негізгі құралдарды инвестициялық жоба шеңберінде жаңадан пайдалануға енгізетін салық төлеушілерге беріледі.

Преференциялар салық төлеушілерге преференцияларды қолдану-
дың басталу күнін белгілейтін келісім-шартқа сәйкес беріледі, оның
түпнұсқасы салық төлеушінің тіркелген жері бойынша салық органына мынадай мерзімдерде:

-келісім-шарт жасалған кезде шаруашылық қызметті жүзеге асырушы салық төлеушілер - негізгі құралдар пайдалануға берілген жылдан кейінгі жылдың 1 қаңтарынан бастап;

-жаңадан тіркелген салық телеушілер - негізгі құралдар пайдалануға берілген кезден бастап тапсырылады.

Келісім-шартты жасау инвестицияларды қорғау жөніндегі мемлекеттік шаралар туралы мәселені реттейтін Қазақстан Республикасының заң актісімен белгіленеді. Басты себеп, ал біз салық жүйесін құрғанда еліміздегі жинақталған ғылыми немесе практикалық тәжірибе болған жоқ.

Салық қызметі органдары да, салық төлеушілер де мұндай жаңа бастамаға психологиялық жағынан дайын еместігі көрінді. Бұнда дүниежүзілік тәжірибеде қолданылып келген салық принциптері сақталмады. Сондықтан бұл салық жүйесінің нарықтық қатынастардың талабына толығымен жауап беруге мүмкіндігі болмады. Ең бастысы салық жүйесінің өндірісті дамытуға ешқандай ықпал етпеуі, бюджет кірісін құраудағы өз рөлін жете атқара алмауы, яғни салық көзі табыс немесе пайда емес, керісінше тұтыну болып табылды.

Казақстан Үкіметі 1995 жылдың басында салық реформасының ұзақ мерзімді концепциясын қабылдады. Осы концепцияны жүзге асыру негізінде Қазақстан Республикасы Президентінің 1995 жылдың бірінші шілдесінде қабылдаған "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" заң күші бар жарлығы нарыктық қатынастарды дамытудың бағдарында белгілеп қана қоймай, салық салуды жетілдірудің дүниежүзілік жаңа жүйесіне жақындата негіз қалады. Үйлестірілген бұл жаңа жүйе бюджет пен шаруашылықты жүргізуші субъектілердің тепе-теңдігін қамтамасыз етіп, салықтардың өзге де ауыртпалықтарын азайту арқылы өнім өндірушілер мен кәсіпкерлердің істегі белсенділіктерін арттыруға игі ықпалын тигізді. Оның үстіне салық және басқа да міндетті төлемдердің санын бастапқы қырық екі түрінен он бір түріне дейін қысқарту төлемшілердің міндетті төлемдерді уақытьлы өтеп тұруына бақылауды жақсартып, олардың жауапкершілігін де күшейте түсті. Сонымен қатар көптеген өркениетті елдердің тәжірибесі көрсетіп отырғандай, салық заңдарын