Словения Республикасына экономикалық-географиялық сипаттама
ЖОСПАР
Кіріспе
І Тарау. Словения Республикасына экономикалық.географиялық сипаттама
1.1. Географиялық орны
1.2. Халқы
1.3. Табиғаты.
Қорытынды
Кіріспе
І Тарау. Словения Республикасына экономикалық.географиялық сипаттама
1.1. Географиялық орны
1.2. Халқы
1.3. Табиғаты.
Қорытынды
Кіріспе
Кез – келген дамыған немесе дамушы мемлекеттер өз экономикалық жағдайын әлемдік деңгейде көтеру үшін өзінің стратегиялық бағытын таңдап, сол бағытта жұмыс атқарады. Сол мақсатта мемлекеттер арасында саяси экономикалық қарым-қатынастар орнайды. Қазақстан мен Словения арасында жүргізіліп жатқан сауда-экономикалық қарым-қатынастар да осының айғағы болып саналады.
Словения өз тәуелсіздігін 1991 жылы алған. Словения қазіргі таңда экономикасы жақсы қарқынмен дамып келе жатқан Орталық Еуропа мемлекеттерінің бірі болып отыр. Оның даму стратегиясы кез-келген мемлекетке үлгі боларлықтай дәрежеде екені белгілі. Сондай-ақ Қазақстанмен арадағы сауда-экономикалық қатынастарды одан әрі нығайту қажеттітігі туындап отыр. Словения елінің эконикасы ғана емес мәдемиеті, сауаттылық деңгейі, сонымен қатар ғылым-білім саласындағы жетістіктерін үлгі етуге тұрарлық. Словениядан үлгі алатын тұстарымыз да бар екені анық. Словения мен Қазақстан арсындағы тауар айналымын одан әрі нығайту көзделіп отыр. Қазақстан қазіргі таңда мұнай, химия, металлургия саласында экпорттаушы мемлекет. Сондықтан да Словениямен арадағы жасалған келісім шарттар оның Еуропа мемлекеттерімен қатынасының одан әрі жандануыны септігін тигізіп отыр.
Словения экономикасы мен өндірісі жақсы дамыған мемлекет ретінде белгілі. Словеия өзінің жүргізген тұрақты экономикалық саясатымен батыстың озық тәжірибесін қолдану нәтижесінде көптеген экономикалық-өнеркәсіптік жетістіктерге жеткен. Мемлекеттегі жалпы жан басына шаққандағы ішкі өнім мөлшері жоғары деңгейде. 1996 жылдан бастап елге шет елдерден инвестиция тартыла бастады. Тартылған шет елдік қаржының басым бөлігі Автрия, Германия, Франция, Италия, Ұлыбританияға, АҚШ пен Нидерландыға тиесілі болып табылады.
Словения Қазақстанмен жасасқан келісім шарт негізінде Азия құрлығында сенімділікті нығайту мен қауыпсіздікті қамтамасыз ету және екі ел үшін
Кез – келген дамыған немесе дамушы мемлекеттер өз экономикалық жағдайын әлемдік деңгейде көтеру үшін өзінің стратегиялық бағытын таңдап, сол бағытта жұмыс атқарады. Сол мақсатта мемлекеттер арасында саяси экономикалық қарым-қатынастар орнайды. Қазақстан мен Словения арасында жүргізіліп жатқан сауда-экономикалық қарым-қатынастар да осының айғағы болып саналады.
Словения өз тәуелсіздігін 1991 жылы алған. Словения қазіргі таңда экономикасы жақсы қарқынмен дамып келе жатқан Орталық Еуропа мемлекеттерінің бірі болып отыр. Оның даму стратегиясы кез-келген мемлекетке үлгі боларлықтай дәрежеде екені белгілі. Сондай-ақ Қазақстанмен арадағы сауда-экономикалық қатынастарды одан әрі нығайту қажеттітігі туындап отыр. Словения елінің эконикасы ғана емес мәдемиеті, сауаттылық деңгейі, сонымен қатар ғылым-білім саласындағы жетістіктерін үлгі етуге тұрарлық. Словениядан үлгі алатын тұстарымыз да бар екені анық. Словения мен Қазақстан арсындағы тауар айналымын одан әрі нығайту көзделіп отыр. Қазақстан қазіргі таңда мұнай, химия, металлургия саласында экпорттаушы мемлекет. Сондықтан да Словениямен арадағы жасалған келісім шарттар оның Еуропа мемлекеттерімен қатынасының одан әрі жандануыны септігін тигізіп отыр.
Словения экономикасы мен өндірісі жақсы дамыған мемлекет ретінде белгілі. Словеия өзінің жүргізген тұрақты экономикалық саясатымен батыстың озық тәжірибесін қолдану нәтижесінде көптеген экономикалық-өнеркәсіптік жетістіктерге жеткен. Мемлекеттегі жалпы жан басына шаққандағы ішкі өнім мөлшері жоғары деңгейде. 1996 жылдан бастап елге шет елдерден инвестиция тартыла бастады. Тартылған шет елдік қаржының басым бөлігі Автрия, Германия, Франция, Италия, Ұлыбританияға, АҚШ пен Нидерландыға тиесілі болып табылады.
Словения Қазақстанмен жасасқан келісім шарт негізінде Азия құрлығында сенімділікті нығайту мен қауыпсіздікті қамтамасыз ету және екі ел үшін
ЖОСПАР
Кіріспе
І Тарау. Словения Республикасына экономикалық-географиялық сипаттама
1.1. Географиялық орны
1.2. Халқы
1.3. Табиғаты.
Қорытынды
Кіріспе
Кез – келген дамыған немесе дамушы мемлекеттер өз экономикалық жағдайын
әлемдік деңгейде көтеру үшін өзінің стратегиялық бағытын таңдап, сол
бағытта жұмыс атқарады. Сол мақсатта мемлекеттер арасында саяси
экономикалық қарым-қатынастар орнайды. Қазақстан мен Словения арасында
жүргізіліп жатқан сауда-экономикалық қарым-қатынастар да осының айғағы
болып саналады.
Словения өз тәуелсіздігін 1991 жылы алған. Словения қазіргі таңда
экономикасы жақсы қарқынмен дамып келе жатқан Орталық Еуропа
мемлекеттерінің бірі болып отыр. Оның даму стратегиясы кез-келген
мемлекетке үлгі боларлықтай дәрежеде екені белгілі. Сондай-ақ Қазақстанмен
арадағы сауда-экономикалық қатынастарды одан әрі нығайту қажеттітігі
туындап отыр. Словения елінің эконикасы ғана емес мәдемиеті, сауаттылық
деңгейі, сонымен қатар ғылым-білім саласындағы жетістіктерін үлгі етуге
тұрарлық. Словениядан үлгі алатын тұстарымыз да бар екені анық. Словения
мен Қазақстан арсындағы тауар айналымын одан әрі нығайту көзделіп отыр.
Қазақстан қазіргі таңда мұнай, химия, металлургия саласында экпорттаушы
мемлекет. Сондықтан да Словениямен арадағы жасалған келісім шарттар оның
Еуропа мемлекеттерімен қатынасының одан әрі жандануыны септігін тигізіп
отыр.
Словения экономикасы мен өндірісі жақсы дамыған мемлекет ретінде
белгілі. Словеия өзінің жүргізген тұрақты экономикалық саясатымен батыстың
озық тәжірибесін қолдану нәтижесінде көптеген экономикалық-өнеркәсіптік
жетістіктерге жеткен. Мемлекеттегі жалпы жан басына шаққандағы ішкі өнім
мөлшері жоғары деңгейде. 1996 жылдан бастап елге шет елдерден инвестиция
тартыла бастады. Тартылған шет елдік қаржының басым бөлігі Автрия,
Германия, Франция, Италия, Ұлыбританияға, АҚШ пен Нидерландыға тиесілі
болып табылады.
Словения Қазақстанмен жасасқан келісім шарт негізінде Азия құрлығында
сенімділікті нығайту мен қауыпсіздікті қамтамасыз ету және екі ел үшін
өзекті мәселелерді шешу мақсатында Азия елдері арасында тығыз
ынтымақтастық орнату қажеттілігін алға қойып отыр.
Екі ел арасындағы достық қарым-қатынастар мен өзара сенімділікті бұдан
да жоғары деңгейге көтеру және екі ел арасындағы белсенді және
ынтымақтастықты одан әрі дамыту, мемлекеттердің дамуына өз ықпалын тигізері
сөзсіз.
І Тарау. Словения Республикасына экономикалық-географиялық сипаттама
Географиялық орны
Словения Республикасы Балқан түбегінің Солтүстік батысында орналасқан
мемлекет. Солтүстігінде Австрия мемлекетімен, батысында Италиямен,
оңтүстік және оңтүстік – шығысында Хорватиямен, солтүстік шығысында
Венгриямен шектеседі. Оңтүстік батысы арқылы Адриат теңізіне шыгар жолы
бар. Территориясы 20 273 мың шаршы шақырым. Құрлықтағы шекарасы 46,6 мың
шаршы шақырым. Б.з.д. I ғасырда Словения территориясы римдіктер мен Роман
тайпасының құрамында болды. Бесінші ғасырларда Драва, Сава, Мур өзендерінің
жағалауларында словен тайпалары қоныстана бастады. 626 жылы олар аварлардан
өз бостандығын алып, өз тәуелсіз мемлекеттігін құрды. Яғни словен Ұлы
Карантания мелекетін құрды. Алтыншы ғасырдың аяғы мен тоғызыншы ғасырдың
бас кезінде словендіктер Франк державасының құрамында болды. Франк
державасы құлағаннан кейін неміс ұлты құрған Ұлы Әулие Рим империясының
құрамына енді. Ал XIII ғасырларда словендер чех каольі екінші Пламисланың
қарамағына өтті.
Словендіктер Түркі – Осман империясының шабуылына қарамастан XIX
ғасырдың басында дейін Габсбургтер мемлекетінің қол астында болды.
Екінші дүниежүзілік соғыс кезінде Словения –Италия, Венгрия, Германия
тарапынан үш бөлікке бөллінді. Мыңдаған словендіктер неміс лагерлерінде
жалдамалы жұмысшы ретінде жұмыс істеді. Кейбіреулері Сербия мен Хорватияға
жер аударылып кетті. 1945 жылы Югославия федеративті республикасынығ
құрамында Словения Республикасы да болды. 2004 жылғы
санақ бойынша Словенияда 20 115 мың адам өмір сүреді. Ал жас құрамына
келсек он бес жас аралығындағылардың жалпы саны 14,3%- н , ал 15-65 жас
аралығындағылар 70,6%- н, 65 жастан жоғары жас шамасынағылар халықтың
15,1%-н құрайды екен. Халықтың өсу қарқыны жылына 001%- і құраса, халықтың
өмір сүру деңгейі 75-93 жас шамасында болып отыр.
1.2. Халқы
Словения халқының этникалық құрамына тоқтала кетсек, онда тұрғындардың
словендіктер (88%), хорваттар (3%), сербтер(2%), босниялықтар (1%),
венгрлер (04%), италяндықтар және т.б. халқының 71%- і католиктер, 1%
протестанттар, 1% мұсылмандықтар. Мемлекеттегі ірі қалаларға - Любляна
(257,9мың адам), Марибор (97,7), Целе (385), Копер (265), Крань (236), Нова
Неста (221мың адам) тұрғыны бар.
Словения Республикасы батысында Италия, шығысында Венгрия, солтүстігінде
Австрия, оңтүстігінде Хорватиямен шектеседі. Адриат теңізіне шығатын жолы
бар, (жағалық сызыгы 46,6 шақырым). Словенияның астанасы- Любляна. Жалпы
жер көлемі-20 250 шаршы шақырым. Халқының саны 1,9 миллион. Ресми тілі-
словен тілі. Діні: католоцизм. Мелекеттік құрылымы: республика. Ақша
бірлігі: толар болып табылады.
Республикасының солтүстік және солтүстік батыс территориясының еткгінде
қалың орманы бар таулар алып жатыр. Словения Республикасының
территориясының жартысын жауып жатқан ормандарда аю, қасқыр және
сілеусіндер мекен етеді. Оңтүстік батыс территориясы әктасты,карсты
үстіртінде орналасқан. Жаңбыр суы нәтижесінде болган миллион жылдан бергі
эрозия әсерінен Еуропадағы ең керемет үңгірлер жүйесі қалыптасқан. Мысалы
олардың біріне Постойнадағы Постойнска-Яма үңгірін жатқызуға болады. Бұл
үңгірдің ұзындығы 16 шаршы шақырым. Карст үстірті маңындагы Словенияның ірі
өзендері жер астына сіңіп, әктасты үңгірлер лабериннтімен ағады. Словения
Республикасының халқының ежелгі словян тұқымы болсада ерте саяси
тәуелсіздіктен айрылып, ұзақ уақыт бойы басқа халықтардың билігінде болды.
Бірақ олар өздерінің тілін, бай мәдениетін, және ұлттық дәстүрлерін сақтап
қалды. Словения республикасындағы халықтың өмір сүру деңгейі, әрі денсаулық
сақтау және білім беру деңгейі бір шама жоғары болып табылады. Совенияның
басқа мемлекеттерден ерекшелігі онда түрмеде отырғандардың саны өте аз.
Словенияда ... . жылы Венадағы испан атқа міну мектебіне жылқы дайындау
зауытының негізі қаланды. Кейіннен, бұл зауыт ең жақсы деп есептелетін
аппақ қардай асыл липицан тұқымын алды.
Словендіктер хорутанлар, карантандар, винділер,словиндіктерден тұрады.
Халықтың көпшілік бөігі солтүстік Италия мен Австрияның шекаралық
ауданында, көпшілігі Америка Құрама Штаттарында, Венгряда тұрады. Халқының
көпшілігі словен тілінде сөйлейді. Дінге сенушілердің көпшілігі
католиктер, пртестанттар және православиеліктер. Осы заманғы
словендіктердің ата-бабалары 6-7 ғасырларда Дунайдың орта шеніндегі ұлан
байтақ жерді, Паннон ойпатын шығыс Альпіні, яғни Корантанияны мекендеді.
Корантанмен Пкннондық Словендіктер 7-8 ғасырдың ортасына дейін
ваварлықтармен жауласты 9-ғасырдың аяқ шеңінен словения жерінің еөпшілігі
мың жылға жуық неміс феодалдарының иелігінде болды. Шығыстағы
Соловендіктердің жері венгір феодалдарына қарады. Бірінші дүние жүзілік
соғыстан кейін Словен халқы өзге Югаславия халықтарымен біге Сербтер,
Хорваттар корльдігінің құрамына енді. Кейіннен олар Югаславия деп аталды.
Жүздеген жыл бойы бастары қосылып ел болмаған халық мәдениетіне, әдет
ғұрпына қарай бірнеше топқа бөлінді. Мысалы айта кетсек крайндер, ақ
крайндер, премуурлер, штриилер т.б. кейінен югаславиядан бөлініп шыққан
Словения өзге халықтар сияқты
экономикасын, ұлттық мәдениетін дамытуға мүмкіндік алды.халықтың
әлеуметтік жағдайыны көп көңіл бөлінген. Елде қаржылай медициналық қызмет
көрсетіледі. Қазіргі таңда Словенида 4180 дәрігер, 11600 медициналық
қызмет көрсетіліп жатқандар. Зейнетақы мен жәрдемақы алушылар 462 мың адам.
Жәрдемақының 70 пайызын жұмыссыздар алады. Зейеткерлікке шығу жасы өрлерге
57 жас, әйелдерге 52 жас шамасы болып табылады. Мемлекеттегі орташа жалақы
мөлшері 860 долларды құрайды.
Мемлекетте 820 орта білім беретін мекемелер, 37 арнайы
мамандандырылған оқу орындары, 3 Жоғарғы оқу орындары. Онда 100 мыңнан
астам студент білім алады. Білім беру дәрежесі, яғни елдегі сауаттылық
бойынша Орталықққ Еуропадағы біріншілікке енеді. Қызмет етушілердің 15
пайызы ЖОО-да, ал 60 пайызы орта білімді бітіргендер. Ғылымы мен білімі
жоғары елдер қатарында. Білім саласында – биохимия, молекулярлық биология,
жұмыс техникасы, жүйелі автоматтандыру, компьютерлік басқаруға көп көңіл
бөлінеді. Словениядағы атақты институт Любляна қаласындағы- Иосеф Стефан
Институты. Ол математика, химия, биохимия, физика, электроника, ақпараттық
технология, ядролық физика пәндерімен мамандандырылған. Мемлекетте оншақты
ғылыми- ізденіс институттары, оның ішінде, ең көне оқу орындарына –
Словения Ауылшаруашылық Институты жатады. Любляна биофизикалық институты,
Палеонтологиялық институт, Ұлттық биология институты, Ұлттық химия
институты т.б.
1.3. Табиғаты.
Словения негізінен таулы өлке. Солтүстік батысын және солтүстігін
Шығыс Альпі (Пхорье, Караванке, Сава Альпісі, Юлий Альпісі жоталары)
сілемдері, оңтүстігін Динар таулы қыратының солтүстік шеті алып жатыр.
Республиканың батысы және шығысы ойпатты келеді. Ең биік жері- Юлий
Альпісіндегі Триглав тауы(2864м). Оңтүстігі ен батыс аудандары Динара
тауларында, ал солтүстік шығысы Орталық Дунай жазығында орналасқан. Жер
бедері күшті тілімденген. Еуропаның ең ірі аңарларының бірі Тостойнская
анғары осы Словения территориясында орналасқан.
Словенияның негізгі өзендері- Сава, Драва, Соча өзендері болып
табылады. Бұл таудан бастау алатын өзендерді Словения Су электр энергиясын
өндіруде пайдаланады. өзен бойларында көптеген СЭС- тер салынған.
Мемлекеттің климат жағдайына Адриа теңізінің , сонымен қатар Альпі
тауларының да ықпалы орасан зор болып табылады. Сондықтан да мұндағы климат
жағдайы ылғалды болып келеді. Ішкі аудандарға Жерортатеңіздік жағалау
массивтері ықпал етеді қысы салқын, қаңтар айының орташа жылдық
температурасы -2C, таулы аудандарда -4-6С . жазы жылы, шілде айының орташа
температуасы 19-21C, ал таулы аудандарында орташа жылдық температура
көрсеткіші 15-17C. Жауын-шашынның таралу мөлшерә біркелкі. Таулы
аудандарда1000-1500мм, ал биік таулы аймақтарда 2000-3000мм, елдің шығыс
бөлігінде 700мм шамасында.словения территориясында орман қоңыр топырағы мен
таулы орман топырақтары кездеседі. Словения территориясының елу төрт
пайызын орман алқаптары алып жатыр. Ол Еуропа бөлігінде Финляндия мен
Швециядан кейінгі үшінші орынды иемденеді. Аласа таулы аймақтарда қайындар,
ал одан жоғарылаған сайын шыршалы ормандармен алмасады. Карстық аудандарда
тау шалғындары өседі. Сонымен қоса өзен аңғарларында да шалғындар мен
шабындықтар кездесіп отырады. Словенияның өсімдіктер дүниесіне өте бай.
Территорияда олардың жалпы саны-3200, оның 66-эндемик, 330 түрі- Қызыл
Кітапқа енген. Словения территориясында қоңыр аю, қасқыр, тау ешкісі, қабан
шошка, қоян, борсық мекендейді. Соымен қатар жыландар мен кесірткелер,
тасбақалар да кездесіп тұрады. Құстарға өте бай. Қыран, бүркіт сияқты
құстар мекендейді. Онда он үш мыңнан астам жануарлар түрі мекендейді.
Қазіргі таңда Словения табиғатты қорғау мәселесіне басты назар
аударған. Үкімет қоршаған ортаны қорғау мәселесі төңірегінде бірталай
заңдар қабылдады. Ерекше қорғауға алынған территориялардың жалпы көлемі-
140,4 мың га, онда екі ірі мемлекеттік парк, яғни Триглав және Юлйй Альпісі
парты. Сонымен қатар 34 – ладшафттық парк, 49 – қорықша, 623 – табиғат
ескерткіштері жұмыс істейді. Словения жері қазба байлықтарға өте бай
келеді. Онда қоңыр көмір, мырыш, уран рудасы өндіріледі.күміс кен орындары
да кездеседі. Климаты негізінен коңыржай континентік, Адриа теңізі
жағалауында субтропиктіктік жер орта теңіздік ауаның орташа айлық
температурасы қаңтарда 0-2 С, шілдеде 18-19 С. Жылдық жауын шашын мөлщері
800-2000 мм. Басты өзендері Сава және Дравалвр, Дунай алабына жатады.
Мұздықтық және Карстық көлдер кездеседі. Террторияның 46% і-орман. Таудың
жоғарғы бөлігінде субальпілік жане Альпілік шалғын өседі.
Климаты қоңыржай континиентті-қысы суық, жазы жылы. Халықтың ... пайызы
шағын ауылшаруашылық комуналарында, мысалы басты іс-әрекеті ірі қара мен
қой өсіру болып табылады, Словения Республикасының солтүстік шығысында,
климат жылырақ жерде, өндірістің басты саласы шарап жасау болып табылады.
Словения елінде қоңыр көмір, қорғасын, мырыш және уран кендері бар. Соның
ішінде қоңыр көмірді энергия алу үшін республиканың көптеген өндіріс
орындары осы энергия көзін пайдаланады. Сондықтан бұл елде шағын болса да,
біртіндеп дамып келе жатқан өнеркәсібі бар.
Шаруашылығы. Словения экономикасы жақсы дамыган республикалардың бірі.
Мұндағы ауылшаруашылығы өнімдері жоғары сапалы. Онда ет-сүт шаруашылығы,
жүгері, бидай өсіреді. Бау-бақша мен жүзімдіктер ауылшаруашылығының негізгі
өнімдерін қамтиды. Сонымен бірге қант қызылшасы мен картоп та өсіреді.
Айта кетсек ол ерте кезден-ақ шаруашылығы жақсы қалыптасқан мемлекеттердің
бірі болып табылады. 2000 жылғы жалпы ішкі өнімнің 45% өнеркәсіп салалары
берді. Бұл мемлекет жүргізге тұрақты экономикалық саясат пен Батыстың озық
тәжірибесін қолдану нәтижесінде көптеген экономикалық- өндірістік
жетістіктерге жеткен. 2002-2003 жылдары елдегі қаржы тапшылығы
азайып,Словения өзге Еуропа елдеріне қарағандаа салық мөлшері едәуір аз.
1996 жылдан бастап елге Шет елдерден инвестиция тартыла бастады. Тартылған
шет ел инвестициясының басым бөлігі Австрияға, содан соң Францияға,
Германияға, Италияға, Ұлыбританияға, АҚШ пен Нидерландыға тиесілі болып
табылады. 2002 жылғы жалпы елдегі бюджет қоры 37,1долларды құрады. Жан
басына шаққандағы оның өсу дәрежесі 3,2%-і құрады. Ал ауылшаруашылығына 3%-
і тиесілі, өнеркәсіпке 36%, қызмет көрсету саласынан 61% пайда түскен.
Жалпы елдегі жалақы мөлшері 890 доллар. Инфляция көрсеткіші 2002 жылғы
мәлімет брйынша 7,4%-і құраса, ал жұмссыздық көрсеткіші 11%- құрайды. Соның
ішінде жұмысқа жарамды адамдар саны 857,4 мың адам.
Табиғат ресурстары. Полиметал рудасы, боксит, сурьма,энергетика
саласынан түскен пайда 1999 ж 13,7 млрд кВт\с құраа, ЖЭС-н 35,2% энергия,
СЭС- 27,3, АЭС – 36,8%-і құрады. 2001 жылғы соңғы мәлімет бойынша
өндірілген электр энергиясының 13,8 млрд кВт\с мемлекеттің ішкі өніміне
жатса,экспортқа шығарылғаны 3 млрд кВт\с.
Елде қара және түсті металлургия жақсы игерілген. Электроника, ағаш
өңдеу, химия, резина, құрылыс материялдары, автомобиль жасау, станок жасау,
қағаз, тері өңдеу, азық-түлік және темекі өнімдерін өндіру жолға қойылған.
Соңғы мәліметтер бойынша өнеркәсіп өнімдерінің даму қарқыны 2,4%-і құраған.
әсем табиғаты мен көзтартар көркем табиғаты шелелдерден туристердің көптеп
келуіне жағдай туғызады. словенияда 1997 жылғы бюджетке түскен табыс көзі
8,11 млрд долл. құраса, ал шығын мөлшері 8,32 млрд. долл. құраған. Ішкі
қарыз- 7,9 млрд дол. Словения Банкі орталық мемлекеттік банк жүйесін
құрайды. Еңбек етуші халықтың өнеркәсіпте және құрылыста еңбек етеді.,
ауыл шаруашылығында және балыкқ аулау, орман шаруашылықтарында еңбек етеді.
Энергетикалық базасы Драва, Сава, Соча өзендеріндегі су электр
стацияларында және каскаттардан, сонымен қатар қоңыр көмірлік жылу электр
станцияларыеан алады.
Жер қойнауынан полиметал рудалары (Межица, Шоштань, камник кендері), боксит
( Юлий, Крайна ), сурьма (Камник), сынап ( Идрия)- дүние жүзіндегі сынап
кендері арасында руднигінің мөлшері жөнінен үшінші орын алады.
Қара-металлургия Есенице, Равне, Шторе орталықтары бар. Түсті
металлургия саласындағы мырыш пен алюминий орталықтары- Межица, Кидричево.
Осы орталықтарда металлургия жаксы дамыган.
Өнеркәсіп салалары арасынан машина жасаудың үлесі басым. Басты салалары
автомобиль жасау, оның орталығы- Марибор. Электртехника саласы бойынша,
орталықтары-Любляна, Кран қалаларында орналасқан және осы салалар
өнеркәсіпте жетекші рол атқарады.
Мата тоқу, ағаш өңдеу, химия, тамақ өнеркәсіп орындары да жұмыс
істейді. Республикадкғы басты өнеркәсіп орталықтары- Марибор, Любляна,
Кран, Целе, Копер қалалары. Словения мемлекетінің жерінің жартысына жуығы
ауыл шаруашылығында пайдаланады. әсіресе Драва, Мура, Лендава және
республиканың шығыс бөлігі мемлекет экономикасында маңызы күшті.
Ауылшаруашылық жерінің 26% егістік6 15% бақ және жүзімдік мен шабындық және
жайылым алқаптары алып жатыр. Ал ауылшаруащылық астық дақылдары, мысалы
бидай, жүгері, қара бидай, арпа, сұлы, картоп, қант қызылшасы т.б. егіледі.
Словениядағы туризм орталықтарына-Любляна, Марибор, Пастойна, Порторож
қалаларын жатқызуга болады. Словения жері арқылы Югославияны Италиямен,
Австриямен байланыстыратын темір ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе
І Тарау. Словения Республикасына экономикалық-географиялық сипаттама
1.1. Географиялық орны
1.2. Халқы
1.3. Табиғаты.
Қорытынды
Кіріспе
Кез – келген дамыған немесе дамушы мемлекеттер өз экономикалық жағдайын
әлемдік деңгейде көтеру үшін өзінің стратегиялық бағытын таңдап, сол
бағытта жұмыс атқарады. Сол мақсатта мемлекеттер арасында саяси
экономикалық қарым-қатынастар орнайды. Қазақстан мен Словения арасында
жүргізіліп жатқан сауда-экономикалық қарым-қатынастар да осының айғағы
болып саналады.
Словения өз тәуелсіздігін 1991 жылы алған. Словения қазіргі таңда
экономикасы жақсы қарқынмен дамып келе жатқан Орталық Еуропа
мемлекеттерінің бірі болып отыр. Оның даму стратегиясы кез-келген
мемлекетке үлгі боларлықтай дәрежеде екені белгілі. Сондай-ақ Қазақстанмен
арадағы сауда-экономикалық қатынастарды одан әрі нығайту қажеттітігі
туындап отыр. Словения елінің эконикасы ғана емес мәдемиеті, сауаттылық
деңгейі, сонымен қатар ғылым-білім саласындағы жетістіктерін үлгі етуге
тұрарлық. Словениядан үлгі алатын тұстарымыз да бар екені анық. Словения
мен Қазақстан арсындағы тауар айналымын одан әрі нығайту көзделіп отыр.
Қазақстан қазіргі таңда мұнай, химия, металлургия саласында экпорттаушы
мемлекет. Сондықтан да Словениямен арадағы жасалған келісім шарттар оның
Еуропа мемлекеттерімен қатынасының одан әрі жандануыны септігін тигізіп
отыр.
Словения экономикасы мен өндірісі жақсы дамыған мемлекет ретінде
белгілі. Словеия өзінің жүргізген тұрақты экономикалық саясатымен батыстың
озық тәжірибесін қолдану нәтижесінде көптеген экономикалық-өнеркәсіптік
жетістіктерге жеткен. Мемлекеттегі жалпы жан басына шаққандағы ішкі өнім
мөлшері жоғары деңгейде. 1996 жылдан бастап елге шет елдерден инвестиция
тартыла бастады. Тартылған шет елдік қаржының басым бөлігі Автрия,
Германия, Франция, Италия, Ұлыбританияға, АҚШ пен Нидерландыға тиесілі
болып табылады.
Словения Қазақстанмен жасасқан келісім шарт негізінде Азия құрлығында
сенімділікті нығайту мен қауыпсіздікті қамтамасыз ету және екі ел үшін
өзекті мәселелерді шешу мақсатында Азия елдері арасында тығыз
ынтымақтастық орнату қажеттілігін алға қойып отыр.
Екі ел арасындағы достық қарым-қатынастар мен өзара сенімділікті бұдан
да жоғары деңгейге көтеру және екі ел арасындағы белсенді және
ынтымақтастықты одан әрі дамыту, мемлекеттердің дамуына өз ықпалын тигізері
сөзсіз.
І Тарау. Словения Республикасына экономикалық-географиялық сипаттама
Географиялық орны
Словения Республикасы Балқан түбегінің Солтүстік батысында орналасқан
мемлекет. Солтүстігінде Австрия мемлекетімен, батысында Италиямен,
оңтүстік және оңтүстік – шығысында Хорватиямен, солтүстік шығысында
Венгриямен шектеседі. Оңтүстік батысы арқылы Адриат теңізіне шыгар жолы
бар. Территориясы 20 273 мың шаршы шақырым. Құрлықтағы шекарасы 46,6 мың
шаршы шақырым. Б.з.д. I ғасырда Словения территориясы римдіктер мен Роман
тайпасының құрамында болды. Бесінші ғасырларда Драва, Сава, Мур өзендерінің
жағалауларында словен тайпалары қоныстана бастады. 626 жылы олар аварлардан
өз бостандығын алып, өз тәуелсіз мемлекеттігін құрды. Яғни словен Ұлы
Карантания мелекетін құрды. Алтыншы ғасырдың аяғы мен тоғызыншы ғасырдың
бас кезінде словендіктер Франк державасының құрамында болды. Франк
державасы құлағаннан кейін неміс ұлты құрған Ұлы Әулие Рим империясының
құрамына енді. Ал XIII ғасырларда словендер чех каольі екінші Пламисланың
қарамағына өтті.
Словендіктер Түркі – Осман империясының шабуылына қарамастан XIX
ғасырдың басында дейін Габсбургтер мемлекетінің қол астында болды.
Екінші дүниежүзілік соғыс кезінде Словения –Италия, Венгрия, Германия
тарапынан үш бөлікке бөллінді. Мыңдаған словендіктер неміс лагерлерінде
жалдамалы жұмысшы ретінде жұмыс істеді. Кейбіреулері Сербия мен Хорватияға
жер аударылып кетті. 1945 жылы Югославия федеративті республикасынығ
құрамында Словения Республикасы да болды. 2004 жылғы
санақ бойынша Словенияда 20 115 мың адам өмір сүреді. Ал жас құрамына
келсек он бес жас аралығындағылардың жалпы саны 14,3%- н , ал 15-65 жас
аралығындағылар 70,6%- н, 65 жастан жоғары жас шамасынағылар халықтың
15,1%-н құрайды екен. Халықтың өсу қарқыны жылына 001%- і құраса, халықтың
өмір сүру деңгейі 75-93 жас шамасында болып отыр.
1.2. Халқы
Словения халқының этникалық құрамына тоқтала кетсек, онда тұрғындардың
словендіктер (88%), хорваттар (3%), сербтер(2%), босниялықтар (1%),
венгрлер (04%), италяндықтар және т.б. халқының 71%- і католиктер, 1%
протестанттар, 1% мұсылмандықтар. Мемлекеттегі ірі қалаларға - Любляна
(257,9мың адам), Марибор (97,7), Целе (385), Копер (265), Крань (236), Нова
Неста (221мың адам) тұрғыны бар.
Словения Республикасы батысында Италия, шығысында Венгрия, солтүстігінде
Австрия, оңтүстігінде Хорватиямен шектеседі. Адриат теңізіне шығатын жолы
бар, (жағалық сызыгы 46,6 шақырым). Словенияның астанасы- Любляна. Жалпы
жер көлемі-20 250 шаршы шақырым. Халқының саны 1,9 миллион. Ресми тілі-
словен тілі. Діні: католоцизм. Мелекеттік құрылымы: республика. Ақша
бірлігі: толар болып табылады.
Республикасының солтүстік және солтүстік батыс территориясының еткгінде
қалың орманы бар таулар алып жатыр. Словения Республикасының
территориясының жартысын жауып жатқан ормандарда аю, қасқыр және
сілеусіндер мекен етеді. Оңтүстік батыс территориясы әктасты,карсты
үстіртінде орналасқан. Жаңбыр суы нәтижесінде болган миллион жылдан бергі
эрозия әсерінен Еуропадағы ең керемет үңгірлер жүйесі қалыптасқан. Мысалы
олардың біріне Постойнадағы Постойнска-Яма үңгірін жатқызуға болады. Бұл
үңгірдің ұзындығы 16 шаршы шақырым. Карст үстірті маңындагы Словенияның ірі
өзендері жер астына сіңіп, әктасты үңгірлер лабериннтімен ағады. Словения
Республикасының халқының ежелгі словян тұқымы болсада ерте саяси
тәуелсіздіктен айрылып, ұзақ уақыт бойы басқа халықтардың билігінде болды.
Бірақ олар өздерінің тілін, бай мәдениетін, және ұлттық дәстүрлерін сақтап
қалды. Словения республикасындағы халықтың өмір сүру деңгейі, әрі денсаулық
сақтау және білім беру деңгейі бір шама жоғары болып табылады. Совенияның
басқа мемлекеттерден ерекшелігі онда түрмеде отырғандардың саны өте аз.
Словенияда ... . жылы Венадағы испан атқа міну мектебіне жылқы дайындау
зауытының негізі қаланды. Кейіннен, бұл зауыт ең жақсы деп есептелетін
аппақ қардай асыл липицан тұқымын алды.
Словендіктер хорутанлар, карантандар, винділер,словиндіктерден тұрады.
Халықтың көпшілік бөігі солтүстік Италия мен Австрияның шекаралық
ауданында, көпшілігі Америка Құрама Штаттарында, Венгряда тұрады. Халқының
көпшілігі словен тілінде сөйлейді. Дінге сенушілердің көпшілігі
католиктер, пртестанттар және православиеліктер. Осы заманғы
словендіктердің ата-бабалары 6-7 ғасырларда Дунайдың орта шеніндегі ұлан
байтақ жерді, Паннон ойпатын шығыс Альпіні, яғни Корантанияны мекендеді.
Корантанмен Пкннондық Словендіктер 7-8 ғасырдың ортасына дейін
ваварлықтармен жауласты 9-ғасырдың аяқ шеңінен словения жерінің еөпшілігі
мың жылға жуық неміс феодалдарының иелігінде болды. Шығыстағы
Соловендіктердің жері венгір феодалдарына қарады. Бірінші дүние жүзілік
соғыстан кейін Словен халқы өзге Югаславия халықтарымен біге Сербтер,
Хорваттар корльдігінің құрамына енді. Кейіннен олар Югаславия деп аталды.
Жүздеген жыл бойы бастары қосылып ел болмаған халық мәдениетіне, әдет
ғұрпына қарай бірнеше топқа бөлінді. Мысалы айта кетсек крайндер, ақ
крайндер, премуурлер, штриилер т.б. кейінен югаславиядан бөлініп шыққан
Словения өзге халықтар сияқты
экономикасын, ұлттық мәдениетін дамытуға мүмкіндік алды.халықтың
әлеуметтік жағдайыны көп көңіл бөлінген. Елде қаржылай медициналық қызмет
көрсетіледі. Қазіргі таңда Словенида 4180 дәрігер, 11600 медициналық
қызмет көрсетіліп жатқандар. Зейнетақы мен жәрдемақы алушылар 462 мың адам.
Жәрдемақының 70 пайызын жұмыссыздар алады. Зейеткерлікке шығу жасы өрлерге
57 жас, әйелдерге 52 жас шамасы болып табылады. Мемлекеттегі орташа жалақы
мөлшері 860 долларды құрайды.
Мемлекетте 820 орта білім беретін мекемелер, 37 арнайы
мамандандырылған оқу орындары, 3 Жоғарғы оқу орындары. Онда 100 мыңнан
астам студент білім алады. Білім беру дәрежесі, яғни елдегі сауаттылық
бойынша Орталықққ Еуропадағы біріншілікке енеді. Қызмет етушілердің 15
пайызы ЖОО-да, ал 60 пайызы орта білімді бітіргендер. Ғылымы мен білімі
жоғары елдер қатарында. Білім саласында – биохимия, молекулярлық биология,
жұмыс техникасы, жүйелі автоматтандыру, компьютерлік басқаруға көп көңіл
бөлінеді. Словениядағы атақты институт Любляна қаласындағы- Иосеф Стефан
Институты. Ол математика, химия, биохимия, физика, электроника, ақпараттық
технология, ядролық физика пәндерімен мамандандырылған. Мемлекетте оншақты
ғылыми- ізденіс институттары, оның ішінде, ең көне оқу орындарына –
Словения Ауылшаруашылық Институты жатады. Любляна биофизикалық институты,
Палеонтологиялық институт, Ұлттық биология институты, Ұлттық химия
институты т.б.
1.3. Табиғаты.
Словения негізінен таулы өлке. Солтүстік батысын және солтүстігін
Шығыс Альпі (Пхорье, Караванке, Сава Альпісі, Юлий Альпісі жоталары)
сілемдері, оңтүстігін Динар таулы қыратының солтүстік шеті алып жатыр.
Республиканың батысы және шығысы ойпатты келеді. Ең биік жері- Юлий
Альпісіндегі Триглав тауы(2864м). Оңтүстігі ен батыс аудандары Динара
тауларында, ал солтүстік шығысы Орталық Дунай жазығында орналасқан. Жер
бедері күшті тілімденген. Еуропаның ең ірі аңарларының бірі Тостойнская
анғары осы Словения территориясында орналасқан.
Словенияның негізгі өзендері- Сава, Драва, Соча өзендері болып
табылады. Бұл таудан бастау алатын өзендерді Словения Су электр энергиясын
өндіруде пайдаланады. өзен бойларында көптеген СЭС- тер салынған.
Мемлекеттің климат жағдайына Адриа теңізінің , сонымен қатар Альпі
тауларының да ықпалы орасан зор болып табылады. Сондықтан да мұндағы климат
жағдайы ылғалды болып келеді. Ішкі аудандарға Жерортатеңіздік жағалау
массивтері ықпал етеді қысы салқын, қаңтар айының орташа жылдық
температурасы -2C, таулы аудандарда -4-6С . жазы жылы, шілде айының орташа
температуасы 19-21C, ал таулы аудандарында орташа жылдық температура
көрсеткіші 15-17C. Жауын-шашынның таралу мөлшерә біркелкі. Таулы
аудандарда1000-1500мм, ал биік таулы аймақтарда 2000-3000мм, елдің шығыс
бөлігінде 700мм шамасында.словения территориясында орман қоңыр топырағы мен
таулы орман топырақтары кездеседі. Словения территориясының елу төрт
пайызын орман алқаптары алып жатыр. Ол Еуропа бөлігінде Финляндия мен
Швециядан кейінгі үшінші орынды иемденеді. Аласа таулы аймақтарда қайындар,
ал одан жоғарылаған сайын шыршалы ормандармен алмасады. Карстық аудандарда
тау шалғындары өседі. Сонымен қоса өзен аңғарларында да шалғындар мен
шабындықтар кездесіп отырады. Словенияның өсімдіктер дүниесіне өте бай.
Территорияда олардың жалпы саны-3200, оның 66-эндемик, 330 түрі- Қызыл
Кітапқа енген. Словения территориясында қоңыр аю, қасқыр, тау ешкісі, қабан
шошка, қоян, борсық мекендейді. Соымен қатар жыландар мен кесірткелер,
тасбақалар да кездесіп тұрады. Құстарға өте бай. Қыран, бүркіт сияқты
құстар мекендейді. Онда он үш мыңнан астам жануарлар түрі мекендейді.
Қазіргі таңда Словения табиғатты қорғау мәселесіне басты назар
аударған. Үкімет қоршаған ортаны қорғау мәселесі төңірегінде бірталай
заңдар қабылдады. Ерекше қорғауға алынған территориялардың жалпы көлемі-
140,4 мың га, онда екі ірі мемлекеттік парк, яғни Триглав және Юлйй Альпісі
парты. Сонымен қатар 34 – ладшафттық парк, 49 – қорықша, 623 – табиғат
ескерткіштері жұмыс істейді. Словения жері қазба байлықтарға өте бай
келеді. Онда қоңыр көмір, мырыш, уран рудасы өндіріледі.күміс кен орындары
да кездеседі. Климаты негізінен коңыржай континентік, Адриа теңізі
жағалауында субтропиктіктік жер орта теңіздік ауаның орташа айлық
температурасы қаңтарда 0-2 С, шілдеде 18-19 С. Жылдық жауын шашын мөлщері
800-2000 мм. Басты өзендері Сава және Дравалвр, Дунай алабына жатады.
Мұздықтық және Карстық көлдер кездеседі. Террторияның 46% і-орман. Таудың
жоғарғы бөлігінде субальпілік жане Альпілік шалғын өседі.
Климаты қоңыржай континиентті-қысы суық, жазы жылы. Халықтың ... пайызы
шағын ауылшаруашылық комуналарында, мысалы басты іс-әрекеті ірі қара мен
қой өсіру болып табылады, Словения Республикасының солтүстік шығысында,
климат жылырақ жерде, өндірістің басты саласы шарап жасау болып табылады.
Словения елінде қоңыр көмір, қорғасын, мырыш және уран кендері бар. Соның
ішінде қоңыр көмірді энергия алу үшін республиканың көптеген өндіріс
орындары осы энергия көзін пайдаланады. Сондықтан бұл елде шағын болса да,
біртіндеп дамып келе жатқан өнеркәсібі бар.
Шаруашылығы. Словения экономикасы жақсы дамыган республикалардың бірі.
Мұндағы ауылшаруашылығы өнімдері жоғары сапалы. Онда ет-сүт шаруашылығы,
жүгері, бидай өсіреді. Бау-бақша мен жүзімдіктер ауылшаруашылығының негізгі
өнімдерін қамтиды. Сонымен бірге қант қызылшасы мен картоп та өсіреді.
Айта кетсек ол ерте кезден-ақ шаруашылығы жақсы қалыптасқан мемлекеттердің
бірі болып табылады. 2000 жылғы жалпы ішкі өнімнің 45% өнеркәсіп салалары
берді. Бұл мемлекет жүргізге тұрақты экономикалық саясат пен Батыстың озық
тәжірибесін қолдану нәтижесінде көптеген экономикалық- өндірістік
жетістіктерге жеткен. 2002-2003 жылдары елдегі қаржы тапшылығы
азайып,Словения өзге Еуропа елдеріне қарағандаа салық мөлшері едәуір аз.
1996 жылдан бастап елге Шет елдерден инвестиция тартыла бастады. Тартылған
шет ел инвестициясының басым бөлігі Австрияға, содан соң Францияға,
Германияға, Италияға, Ұлыбританияға, АҚШ пен Нидерландыға тиесілі болып
табылады. 2002 жылғы жалпы елдегі бюджет қоры 37,1долларды құрады. Жан
басына шаққандағы оның өсу дәрежесі 3,2%-і құрады. Ал ауылшаруашылығына 3%-
і тиесілі, өнеркәсіпке 36%, қызмет көрсету саласынан 61% пайда түскен.
Жалпы елдегі жалақы мөлшері 890 доллар. Инфляция көрсеткіші 2002 жылғы
мәлімет брйынша 7,4%-і құраса, ал жұмссыздық көрсеткіші 11%- құрайды. Соның
ішінде жұмысқа жарамды адамдар саны 857,4 мың адам.
Табиғат ресурстары. Полиметал рудасы, боксит, сурьма,энергетика
саласынан түскен пайда 1999 ж 13,7 млрд кВт\с құраа, ЖЭС-н 35,2% энергия,
СЭС- 27,3, АЭС – 36,8%-і құрады. 2001 жылғы соңғы мәлімет бойынша
өндірілген электр энергиясының 13,8 млрд кВт\с мемлекеттің ішкі өніміне
жатса,экспортқа шығарылғаны 3 млрд кВт\с.
Елде қара және түсті металлургия жақсы игерілген. Электроника, ағаш
өңдеу, химия, резина, құрылыс материялдары, автомобиль жасау, станок жасау,
қағаз, тері өңдеу, азық-түлік және темекі өнімдерін өндіру жолға қойылған.
Соңғы мәліметтер бойынша өнеркәсіп өнімдерінің даму қарқыны 2,4%-і құраған.
әсем табиғаты мен көзтартар көркем табиғаты шелелдерден туристердің көптеп
келуіне жағдай туғызады. словенияда 1997 жылғы бюджетке түскен табыс көзі
8,11 млрд долл. құраса, ал шығын мөлшері 8,32 млрд. долл. құраған. Ішкі
қарыз- 7,9 млрд дол. Словения Банкі орталық мемлекеттік банк жүйесін
құрайды. Еңбек етуші халықтың өнеркәсіпте және құрылыста еңбек етеді.,
ауыл шаруашылығында және балыкқ аулау, орман шаруашылықтарында еңбек етеді.
Энергетикалық базасы Драва, Сава, Соча өзендеріндегі су электр
стацияларында және каскаттардан, сонымен қатар қоңыр көмірлік жылу электр
станцияларыеан алады.
Жер қойнауынан полиметал рудалары (Межица, Шоштань, камник кендері), боксит
( Юлий, Крайна ), сурьма (Камник), сынап ( Идрия)- дүние жүзіндегі сынап
кендері арасында руднигінің мөлшері жөнінен үшінші орын алады.
Қара-металлургия Есенице, Равне, Шторе орталықтары бар. Түсті
металлургия саласындағы мырыш пен алюминий орталықтары- Межица, Кидричево.
Осы орталықтарда металлургия жаксы дамыган.
Өнеркәсіп салалары арасынан машина жасаудың үлесі басым. Басты салалары
автомобиль жасау, оның орталығы- Марибор. Электртехника саласы бойынша,
орталықтары-Любляна, Кран қалаларында орналасқан және осы салалар
өнеркәсіпте жетекші рол атқарады.
Мата тоқу, ағаш өңдеу, химия, тамақ өнеркәсіп орындары да жұмыс
істейді. Республикадкғы басты өнеркәсіп орталықтары- Марибор, Любляна,
Кран, Целе, Копер қалалары. Словения мемлекетінің жерінің жартысына жуығы
ауыл шаруашылығында пайдаланады. әсіресе Драва, Мура, Лендава және
республиканың шығыс бөлігі мемлекет экономикасында маңызы күшті.
Ауылшаруашылық жерінің 26% егістік6 15% бақ және жүзімдік мен шабындық және
жайылым алқаптары алып жатыр. Ал ауылшаруащылық астық дақылдары, мысалы
бидай, жүгері, қара бидай, арпа, сұлы, картоп, қант қызылшасы т.б. егіледі.
Словениядағы туризм орталықтарына-Любляна, Марибор, Пастойна, Порторож
қалаларын жатқызуга болады. Словения жері арқылы Югославияны Италиямен,
Австриямен байланыстыратын темір ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz