Негізгі құралдардың шығысының есебі

Пән: Бухгалтерлік іс
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 30 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . . 3

1 НЕГІЗГІ ҚҰРАЛДАРДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ

1. 1 Негізгі құралдар туралы түсінік және оның шаруашылық процесіндегі рөлі. 5

1. 2 Негізгі құралдардың нормативтік-құқықтық реттелуі . . . 11

1. 3 Негізгі құралдарды пайдалану тиімділігін бағалау көрсеткіштері . . . 14

2 НЕГІЗГІ ҚҰРАЛДАРДЫҢ ШЫҒЫСЫНЫҢ ЕСЕБІ

2. 1 Негізгі құралдардың бухгалтерлік есебінің міндеті . . . 17

2. 2 Негізігі құралдардың істен шығуының есебі және қаржылық есептілікте негізгі құралдардың ашылу есебі . . . 20

2. 3 Негізгі құралдардың шығысының есебіне ХҚЕС-ке сәйкес бағалауы . . . 23

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 29

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . . 31

КІРІСПЕ

Жұмыстың жалпы сипаттамасы: Негізгі құралдар - өнім өндіру, қызмет көрсету және жұмыс орындау кезінде еңбек құралдары ретінде қолданылатын мүліктердің бөлігі.

Негізгі құралдардың есебін дұрыс ұйымдастырудың маңызды шарты болып оларды бағалаудың қабылданған принципі болып табылады. Негізгі құралдарды ақшалай өлшеммен бағалау олардың көлемін, құрылымын, тозуын анықтап, қайта өндіруді жоспарлауға мүмкіндік береді. №6 БЕС бойынша бастапқы, ағымдағы, баланстық құндарды, сату құнын және құнын ажыратуға болады.

Негізгі құралдар бухгалтерлік есепте бастапқы құны бойынша кіріске алу сәтінде көрсетіледі. Оған барлық қажетті нақты өндірістік шығындар, негізгі құралдарды орнату және сатып алу шығындары, соның ішінде:

Өнеркәсіптік өндірістің тиімділігін арттыру бойынша шаралар жүйесінде Қазақстан Республикасы Үкіметінің бағдарламасымен негізгі қорларды пайдалану деңгейін едәуір арттыру, ұлттық экономика салалары бойынша кәсіпорындарда және ұйымдарда қор қайтарымын арттыруға бағытталған шаралар кешенін ұдайы өндірістегі, өнеркәсіп жұмысының көрсеткіштерін жақсартуға және оның тиімділігін арттырудағы рөлі мен экономикалық мәнімен алғышартталған.

Негізгі қорлардың әлеуметтік-экономикалық маңызы, ең алдымен, еңбек құралдарының қоғамдық өндірістің дамуындағы үлесімен анықталады. Еңбек құралдары, олардың материалдық құрамы көп жағдайда кез-келген қоғамның материалды-техникалық сипатын анықтайды. «Экононмикалық дәуірлер не өндіретіндігін емес, қалай еңбек құралдарымен өндірілетіндігін өзгешелейді. К. Маркс «Еңбек құралдары тек қана адамдық жұмыс күнінің дамуының өлшеуіші емес, сондай-ақ ол - еңбек жүзеге асырылатын қоғамдық қатынастардың көрсеткіші», - деп жазған.

Ел Президенті Н. Назарбаевтың Қазақстан халқына «Қазақстан - 2030». «Барлық қазақстандықтардың өсіп-өркендеуі, қауіпсіздігі және әл-ауқатының артуы». Жолдауында былай делінген: «біздің еліміздің мұраты ұлттық біртұтастық, әлеуметтік әділеттілік тән әрі күллі халқының экономикалық әл-ауқаты артқан тәуелсіз, гүлденген және саяси тұрақты Қазақстанды сыйлау деп санымын. Барша қазақстандықтардың гүлденуі, қауіпсіздігі мен әл-ауқатының артуын өзіміз орнатсақ дейтін Қазақстанды сипаттайтын өрелі сөздер, міне, осылар. Біздің ілгері жылжуымызға қарай бұл сөздер әрдайым біздің ізашарымыз болып қалуға тиіс» /1, 5-9б/.

Осы міндетті ойдағыдай шешу үшін еңбек өнімділігін арттыру ғылыми- техникалық прогресті жеделдету, қолданылып жүрген негізгі құралдарды тиімдірек пайдалану және олардың қуаттарын арттыру, шаруашылыққа салынған әрбір теңгенің қайтарымын өсіру жолымен ел экономикасының барлық салаларының тиімділігін жақсарту қажет.

Экономиканың тиімділігін арттыру мемлекеттің осы заманғы экономиалық стратегиясының басты міндеті болып табылады. Мұнда ерекше ролді кәсіпорындардың өндірістік - шаруашылық қызметін басқарудың маңызды құрамы ретінде және барлық шаруашылық құралдарының оның ішінде негізгі құралдардың болуы, жағдайы, қозғалысы мен тиімді пайдалануына қатаң бақылау жасауды жүзеге асыратын бухгалтерлік есеп атқарады.

Тақырыптың өзектілігі: Нарықтық экономикаға көшу жағдайында көптеген кәсіпорындардың қаржы жағдайы оларды жаңа күрделі қаржыдан шектеп, қаржыны тек негізгі құралдардың ең қажетті объектілеріне бағыттауды мезгейді. Осыдан қолда бар негізгі құралдардың сақталуы мен тиімді пайдаланылуына қатаң есеп пен бақылаудың объективті қажеттілігі туындайды.

Бухгалтерлік есеп стандарты «Негізгі құралдар есебі» бойынша - негізгі құралдардың мақсаты субьектілерге жататын негізгі құралдар есебінің методикасын, меншіктік құқығын анықтау, шаруашылық операциясын анықтау, шаруашылықты жүргізу немесе оперативті басқару .

Негізгі құралдарды пайдалану барысында біріндеп тозады, тозған бөлшектерін жөндеуді немесе толығымен, иә болмаса тұтастай обьектіні түгелімен ауыстыруды талап етеді. Содықтан негізгі құралдар объектілеріне, пайдалы қолданылатын барлық мерзімі ішінде кейінгі күрделі қаржы және ағымдағы шығын жасайды. №16 «Негізгі құралдырдың есебі» бухгалтерлік есеп стандартына және оған әдістемелік ұсыныстарға сәйкес негізгі құралдарға кейінгі күрделі қаржы жұмсау пайдалы қызмет ету мерзімі барысында бағаланған, қолданудан түскен болашақ экономикалық тиімділікті ұлғайтқан жағдайда бастапқы құнды арттырады.

Курстық жұмыстың мақсаты: Негізгі құралдарды жаңартып, толықтырып ескіргендігін және шаруашылыққа қажет емес пайдаланылмай тұрғандарын дер кезінде шығысқа шығарып отырудың маңызы өте зор негізгі құралдарды кіріске алу және шығысқа шығару операцияларының талапқа сай дұрыс ұйымдастырылуы олардың қозғалысына бақылау жасауға мүмкіндік беру жолдарын қарастыру.

Курстық жұмыстың міндеті :

- Негізгі құралдардың түсінігі мен жіктелуін зерттеу;

- Негізгі құралдардың бағалануын қарастыру;

- Жөндеу және ағымдағы қызмет көрсету шығындарының есебін реттеу:

- Обьектіні ішінара ауыстыруға шыққан шығындар және олардың есебін анықтау:

- Тексеруге шыққан шығындар есебін қарастыру.

Зерттеудің ақпараттық базасы: отандық және шетелдік авторлардың монографиялық және периодикалық әдебиетімен қатар білікті негізгі құралдар аммортизациясы мәселесіне қатысты қабылданған қазақстандық заңдар мен заңнамалық актілер құрайды.

Курстық жұмыстың құрылымы: Жұмыс кіріспеден, екі бөлімнен, қорытындыдан және қолданылған әдебиеттер тізімінен тұрады. Бөлімдердің атауы, құрылымы және мазмұны жұмыстың тақырыбына, мақсатына және міндеттеріне сәйкес келеді.

1 НЕГІЗГІ ҚҰРАЛДАРДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ

1. 1 Негізгі құралдар туралы түсінік және оның шаруашылық процесіндегі рөлі

Негізгі құралдар есебі Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп жөніндегі 1996 жылғы № 3 ұлттық комиссиясы бекітіп 1997 жылы күшіне енді.

Негізгі құралдар есебі бухгалтерлік есеп стандарты бойынша реттеледі. Бұл стандарттың негізгі мақсаты кәсіпорын меншігіндегі немесе оның уақытша пайдаланудағы негізгі құралдар есебі методикасын анықтау, шаруашылық есебін жүргізу немесе жедел басқару болып табылады.

№ 6 бухгалтерлік есеп стандартына сәйкес негізгі құралдардың есебі негізгі сұрақтарын келесі көрсеткіштерді дұрыс анықтау болып табылады:

- Мойындау кезеңі;

- Қызмет ету мерзімі;

- Амортизация есептеу әдісі;

- Кезеңдегі күрделі салым;

- Бағалау әдісі;

Өндіріс процессі өндіріс құралдарының қатысуымен жүзеге асырылады. Олар: 1. Еңбек заттары; (шикізат, материалдар, сатып алынатын жартылай фабрикаттар)

2. Еңбек құралдары; (станоктар, машиналар)

Негізгі құралдарға мыналар жатады: жылжымайтын мүліктер, жер учаскілері, үйлер, ғимараттар, көп жылдық өсімдіктер және жермен тығыз байланысты көлік құралдары, жабдықтар, өндірістік және шаруашылық құрал - саймандар, үлкен және өнім беретін малдар, кітапхана қорлары, мұражай құндылықтары, автомобиль жолдары және т. б.

Негізгі құралдардың бухгалтерлік есебінің міндеті: /2, 295-298б/.

Расталған есептік мәліметтердің, техникалық паспорттардың басқа да құжаттар мен түгендеу журналдарының негізінде еңбек құралдарының барлық түрлерінің сақталуына жүйелік бақылауды ұйымдастыру;

Негізгі құралдардың келіп түсуін, шығаруын қозғалысын есепте уақытылы және дұрыс көрсетілуін қамтамасыз ету;

Негізгі құралдардың тозуының дұрыс есептелуіне және тиімді пайдалануына бақылауды ұйымдастыру және қор қайтарымдылығын арттыру жөніндегі шараларды жүзеге асыру;

Негізгі құралдарға ағымдағы және күрделі жөндеулерді қайта құруды және шығындарды жүргізумен байланысты есепте дұрыс және уақытылы көрсетуді жүзеге асыру;

Моральді және физикалық ескірген негізгі құралдарды жедел айқындау;

Негізгі құралдар бойынша дұрыс есептеме жасау үшін бухгалтерлік есептің деректері банкін уақытылы және дұрыс қалыптастыру;

Негізгі құралдардың топтары:

Күш беретін машиналар, жабдық - машиналар, жылу және электр қуатын өндіретін генгераторлар, яғни қозғалыс қуатына айналдыратын машина қозғалтқыштар;

Жұмысшы машиналар мен жабдықтар, бұл еңбек өнімдерін жасау процесінде еңбек заттарына механикалық және химиялық әсер етуге арналған машиналар, аппараттар және жабдықтар, станоктар, насостар, электрлі маторлар;

Өлшеу және реттеу аспаптары, құрылғылар мен зерттеухана жабдықтары, бұл өндіріс процестерін өлшеу реттеуге арналған аспаптар мен құрылғылар; (амперметр, микроскоп, водометр, монометр)

Есептеу техникасы, процесті жылдамдату автоматтандыруға арналған машиналар, құрылғылар мен аспаптар; (компьютерлер мен басқа да есептеу машиналары)

Өзге де машиналар мен жабдықтар; (телефон станциялары, радио желілерінің жабдықтары, өрт машиналары)

Көлік құралдары, адамдар мен жүктердің қозғалуына арналған қозғалыс құралдары; (автомобильдер, теміржол, су көлігінің қозғалмалы құрамы)

Инвентарлық объект, барлық тиесілі керек жарақтармен және керек заттармен бірге жекелеген объект;

Темірді, ағашты өндеуге арналған құрал сайман, қол еңбегінің механикаланған және механикаланбаған құралы немесе машиналарға бекітілген заттар;

Кесетін, ұратын, қысатын, және тығыздайтын еңбек құралдары;

Инвестициялық объект, басқа инвентарлық объектінің құрамына кірмейтін заттар. Жұмыс үстелі, шкафтар, өндірістік операцияларды орындауға немесе жеңілдетуге қызмет ететін заттар;

Шаруашылық инвентар, кеңсеге және шаруашылыққа қажетті заттар.

Үстелдер, шкафтар, кілемдер және т. б. ;

Көп жылдық өсімдіктер жасына қарамастан қолдан егілетін көп жылдық өсімдіктер; (жеміс - жидек, жузәмдіктер, көп жылдық гүл өсімдіктері, роза плантациялары, тірі қоршаулар, қорғаныш өсімдіктер)

Жерлерді жақсарту жөніндегі күрделі шығындар. Бұл, ауыл шаруашылығында пайдалану үшін жерлерді үстіртін жақсарту шараларына арналған инвентарлық сипаты жоқ шығын. Жер учаскілерін жоспарлау, тамырлардан тазарту, егістікке жер бөлу, жерлерді тастардан тазарту;

Өзге де негізгі құралдар, бұл кітапхана қорлары, спорт жабдықтары, мұражай құндылықтары жатады.

Негізгі құралдардың есебін дұрыс ұйымдастырудың маңызды шарты оларды бағалаудың қабылданған принципі болып табылады. Негізгі құралдарды ақшалай өлшеммен бағалау олардың көлемін, құрылымын, тозуын анықтап қайта өндіруді жоспарлауға мүмкіндік береді. № 6 бухгалтерлік есеп стандарты бойынша бастапқы ағымдағы баланстық құндарды сату құнын және жою құнын ажыратуға болады. Негізгі құралдар бухгалтерлік есепте бастапқы құны бойынша кіріске алу сәтінде көрсетіледі, оған барлық қажетті нақты өндірістік шығындар, негізгі құралдарды орнату және сатып алу шығындары соның ішінде:

Сатып алу кезінде төленген өтелмейтін салықтар мен алымдар; (үйлер, жеңіл автомобильдер бойынша қосылған құн салығы және сатып алу шарты бойынша мемлекеттік баж)

Жеткізу, монтаждау, орнату, пайдалануға қосу жөніндегі шығындар;

Құрылыс мерзіміне берілген несие үшін пайыздар;

Активті жұмыс жағдайына келтіруге байланысты басқа да шығындар жатады.

Жер учаскесінің бастапқы құнына мыналар кіреді: 1. Шотта көрсе-тілген сату бағасы; 2. Жылжымайтын мүлік жөніндегі агенттерге комиссиялық сыйақы; 3. Сатып алу, сату құжаттарын ресімдеу бойынша заңгердің көрсет-кен қызметін төлеу; 4. Салықтар мен алымдар; 5. Жерді мақсатты пайда-лануға әзірлеу жөніндегі шығындар.

Сатып алынған жабдықтардың бастапқы құнына мыналар қосылады:

1. Сатып алу бағасы; 2. Тасымалдау шығындары; 3. Монтаждау;

4. Жабдықтың пайдалануға жарамдылығын тексеру мақсатында сынақ-тан өткізу.

Негізгі құралдардың келіп түсуі негізгі құралдарды қабылдау - өткізу № 1 нысанындағы актілермен реттеледі.

Әрбір шаруашылықта бекітілген құралдар үздіксіз қозғалыста болады. Өздерінің құндарын өндірілген өнімге ауыстыруына байланысты, шаруашылық құралдары негізгі және айналым құралары болып бөлінеді. Ауыл шаруашылығы өндірісінің дамуына, оның тиімділігін арттыруда негізгі құралдрдың маңызы зор. Өйткені олар арқылы еңбек бұйымдарын өңдеп, материалдық бұйымдар алуға болады. Сонымен қатар олар өндіріс процесінде ұзақ мерзім пайдаланылып, өзінің қалыпты үлгісін сақтай отыра, құнын өндірген өнімнің құнына біртіндеп тозу мөлшері бойынша апарып отырады. Сонымен стандартқа сәйкес негізгі құралдар дегеніміз бұл материалдық өндірістік және өндірістік емес сферада ұзақ уақыт бойы қызмет көрсететін материалдық активтер.

Кәсіпорындарда негізгі құралдардың бірыңғай типтік жіктелуі қолданылады. Сол жіктеуге байланысты оларды төмендегідей белгілермен топтастыады: /3, 424-426б/.

а) өндіріске қатысуына байланысты: өндірістік және өндірістік емес. Өндірістік негізгі құралдарға жарғылық қызметті іске асыруға байланысты, яғни өнеркәсіп өндірісі, құрылыс, ауыл шаруашылығы, сауда т. б. қызмет түрлерінің құралдары жатады. Өндірістік емес негізгі құралдарға тұрмыстық шаруашылық қызметі, денсаулық сақтау, мәдениет тағы басқа қызмет түрлерінің негізгі құралдары жатады.

б) тиістілігіне қарай негізгі құралдар: меншікті және арендалық болып екіге бөлінеді. Меншікті бұл кәсіпорынның меншігіндегі және оның балансында көрсетілетін негізгі құралдар. Арендаланған бұл басқа кәсіпорыннан аренда шарты негізінде белгіленген мерзімге алынған негізгі құралдар. Арендаланған негізгі құралдардың қатарына мерзімі өткенге дейін немесе өткесін шартта көрсетілген бағаны төлегеннен кейін арендатордың меншігіне көшетін, ұзақ мерзімге арендаланған негізгі құралдар жатады.

в) пайдалануына қарай негізгі құралдар пайдаланудағы, запастағы және консервациядағы болып бөлінеді. Запастағы негізгі құралдарға пайдаланудағы негізгі құралдарды ауыстыру үшін алып қалынған негізгі құралдар жатады. Консервацияға қойылған негізгі құралдар уақытша қолданылмайтын негізгі құралдар.

г) атқаратын қызметіне, түрлеріне байланысты: жер, ғимараттр мен құрылыс жайлары, машиналар мен жабдықтар, беріліс құралдары, көлік құралдары, басқалары. Әрбір көрсетілген негізгі құралдар тобына келесі объектілер кіреді:

Ғимараттар: мақсты халыққа әлеуметтік мәдени қызмет көрсету. Тұрғын үй, еңбек жағдайын туғызу болып табылатын архитектуралық құрылыс объектілері. Әрбір жке тұрғын инвентарлық объекті болып есептеледі.

Құрылыс жағдайлары: еңбек затын өзгертпей, қандай да болмасын қызметті атқару жолымен өндіріс процесін іске асыруға арналған иненерлік құрылыс объектілері.

Негізгі құралдардың есебін дұрыс ұйьмдастырудың маңызды шарты оларды бағалаудың қабылданған принципі болып табылады. Негізгі құралдарды ақшалай өлшеммен бағалау олардың көлемін , құрылымын, тозуын анықтап, қайта өндіруді жоспарлауға мүмкіндік береді. №6 БЕС бойынша бастапқы, ағымдағы, баланстың құндарды, сату құнын және жою құнын ажыратуға болады.

Сатып алу кезінде төленген өтелмейтін салықтар мен алымдар (үйлер, жеңіл автомобильдер бойынша ҚҚС және сатып алу шарты бойынша мемлекеттік баж) .
Жеткізу, монтаждау, орнату, пайдалануға қосу жөніндегі шығындар.
Құрылыс мерзіміне берілген несие үшін проценттер.
Активті жұмыс жағдайына келтіруге байланысты басқа да шығындар жатады.

Жер учаскесінің бастапқы құнына мыналар кіреді:

Шотта көрсетілген сату бағасы;
Жылжымайтын мүлік жөніндегі агенттерге комиссиялы сыйақы;
Сатып алу-сату құжаттарын ресімдеу бойынша заңгердің көрсеткен қызметін төлеу;
Салықтар мен алымдар;
Жерді мақсатты пайдалануға әзірлеу жөніндегі шығындар (үйлерді бұзу, тазалау, тегістеу) .

Сатып алынған жабдықтардың бастапқы құнына мыналар қосылады:

Сатып алу бағасы;

Тасымалдау шығындары (тасымалдау уақытындағы саңтандыру) ;

Монтаждау;
Жабдықтың пайдалануға жарамдылығын тексеру мақсатында сынақтан өткізу.

Үйлер мен ғимараттардың құрылысы кезінде бастапқы құнға құрылыс жөніндегі мынадай шығындардың барлығы қосылады:

Материалдар.
Еңбекақы төлеу.
Үстеме шығындардың тиісті үлесі.

Сәулетшінің, заңгердің қызметін төлеу.
Құрылыс кезеңіндегі сақтандыру шығындары. Құрылыс кезеңіне берілген кредиттер бойынша проценттер.

Құрылыс жүргізуге рұқсат алуға жұмсалған шығыстар.

Негізгі табынға қосылған жас малдардың бастапқы құны жануарды төлдетудің нақты өзіндік құнынан құралады. Негізгі табынды қалыптастыру үшін сатып алынған малдар бойынша - жеткізу жөніндегі шығындарды қоса алғанда сатып алу шығындарынан және сатып алумен байланысты өзге де шы-ғындардан құралады.

Жас өсімдіктердің бастапқы құны егу, күту, суару, тазалау жөніндегі нақты шығындардан құралады (пайдалану бағасы бойынша алынған өнімнің құнын немесе егу сәтінен бастап өсімдіктерді пайдалануға беруге дейінгі өткізілуін шегергенде) .

Негізгі құралдардың келіп түсуі негізгі құралдарды қабылдау-өткізу (қозғалысы) (НҚ) №1 нысандағы актімен ресімделеді. Ол жекелеген объектілерді негізгі құралдардың құрамына есептеу үшін, олардың пайдалануға берілуін ресімдеу үшін, негізгі құралдардың бөлімше ішіндегі қозғалысын ресімдеу үшін, негізгі құралдарды қоймадан (запастан) пайдалануға беру үшін, сондай-ақ басқа субъектіге беру мақсатында (жарғылық капиталға салымдар, өтеусіз беру) НҚ құрамынан шығарып тастау үшін пайдаланылады. Негізгі құралдарды қабылдауды ресімдеген кезде басшы тағайындаған қабылдау комиссиясы әрбір жеке объектіге бір дана акт жасайды. НҚ, бірнеше объектілерін қабылдау-өткізуді ресімдейтін жалпы актіні жасауға шаруашылық бұйымдарын, құрал-саймандарын, жабдықтарын есепке алған кезде, егер бұл объектілер біртектес болса, құндары бірдей болса және бір күнтізбелік айда қабылданган болса, рұқсат етіледі.

Акт ресімделгеннен кейін осы объектіге қатысты техникалық құжаттармен бірге бухгалтерияға беріледі. Оған бас бухгалтер қол қояды және оны субъект басшысы немесе соған өкілетті адам бекітеді. НҚ, ішкі қозғалысын ресімдеген кезде акт екі данада жасалады (объектіні өткізетін және қабылдайтын субъектілер үшін) . НҚ, басқа объектіге сатылған кезде акт 3 данада жасалады, оның екеуі өткізуші субъектіде қалады (1-сі НҚ, қалдығы мен қозғалысы туралы есептемеге, екіншісі есеп айырысу-төлем құжаттарына қоса беріледі), үшіншісі НҚ қабылдайтын тұлғаларға беріледі. Жас өсімдіктерді қабылдау мен оларды «жас өсімдіктер» тобына есептеуді, сондай-ақ өсімдіктерді «пайдаланудағы өсімдіктер» тобына ауыстыруды көпжылдық өсімдіктерді қабылдау және пайдалануға беру актісімен ресімделеді. Акт бекітілгеннен кейін техникалық құжаттарымен бірге бухгалтерияға тапсырылады. Алаң-дарды қорғайтын орман жолақтарын кіріске алу қорғаныс орман өсімдіктерін пайдалануға қабылдау актісімен жүргізіледі. Ол сонымен қатар ағаштардың бұтақтары толығымен шығып біткеннен кейін қорғаныс орман өсімдіктерін егу және пайдалануға беру (5 жылдан кем емес) жөніндегі орын-далған жұмыстарды ресімдеуде қолданылады. Малдың төлдерін негізгі табынға ауыстыру малды негізгі табынға ауыстырған күні ферма меңгерушісі жасаған топқа ауыстыру актісімен ресімделеді. Егер негізгі табынға ірі қара малдар, ұрғашы шошқалар, биелер, айғырлар ауысатын болса, онда актіде әрбір жануардың инвентарлық нөмірі, туған уақыты, жынысы, сыныбы, түр-түсі және басқа белгілері көрсетіліп, бөлек жазылады. Ешкі, қой және басқа ұсақ жануарлардың телдері негізгі табынға ауыстырылған барлық малдарға тән белгілерін (тұқымы, жынысы) көрсету арқылы жалпы санын жазады /4, 324-328б/.

Негізгі құралдардың есебі активтік 2410 шотында жүргізіледі, онда субшоттар бастапқы бағасымен немесе ағымдағы құнымен ескеріледі. Есептелген тозу сомаларын есепке алуға пассивтік 2420 шоты арналған.

Инвентарлық обьект НҚ есебінің обьектісі болып табылады, яғни оған тиесілі бейімдеулері және керек-жарақтарымен бірге аяқталған құрылғы немесе жеке оқшауланған зат (заттар кешені) белгілі бір дербес функцияларды орындауға арналған. Инвентарлық обьектіге инвентарлық нөмір тағайындалады. Обьектінің нөмірлеуін әдетте реттік-сериялық жүйе боынша құрады.

Мысалы, үйлер үшін 0001-ден 0299-ға дейінгі ғимараттарға 0300-ден 0399-ға дейінгі, беріліс құрылғылары үшін 0400-ден 0499-ға дейінгі нөмірлер бөлінген.

Инвентарлық нөмірлер НҚ №1 нысанында және НҚ қолда бары мен қозғалысын есепке алу жөніндегі барлық тіркелімдер мен құжаттарда келтіріледі. Оларды тиісті обьектілерде темір жетондарды бекіту, бояу жағу немесе басқадай әдістермен белгілейді. Инвентарлық нөмірі обьектінің пайдалануда болған барлық кезеңіне сақтайды, ал ол шығарылатын болса, жанадан келіп түскендеріне ұзақ уақыт бойы (5жылға дейін) қайтадан нөмір қоймайды. Бухгалтерлік есепте НҚ әрбір обьекті бойынша бүтін теңгеге дейін дөнгелектелген соммамен ескеріледі.

НҚ талдамалы есебі екі нұсқамен ұйымдастырылуы мүмкін:

1. негізгі құралдардың саны көп және есепті қол әдісімен жүргізетін ұйымдарда обьектілік, яғни НҚ талдамалы есебі инвентарлық карточкаларда жүргізіледі. Олар шаруашылық біртектес заттарын, құрал-саймандарын және өндірістік немесе шаруашылық мақсаты бір және техникалық сипаттамасы, құны бірдей және бір өндірістік бөлімшеде тұрған басқа заттарды қоспағанда, әрбір инвентарлық обьектіге ашылады.

Бұл заттарды бір инвентарлық карточкада ескеруге рұқсат етіледі. Негізгі құралдардың барлық түрлеріне ИНВЕНТАРЛЫҚ КАРТОЧКА НҚ №6 нысаны деген бірегей типтік нысан белгіленген. Оны келіп түскен НҚ жасалған актінің, техникалық паспорттардың және басқа құжаттардың негізінде жасайды. Обьектілер мен олардың жекелеген құрамдас элементтерінің сипаттамасы қысқаша болып, обьектінің жекелеген ерекшеліктерін дәл көрсетуге және техниқалық құжаттаманың деректерін толықтай қайталамауға тиіс.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.