Педагогикалық әдеп
Жоспар
І Негізгі бөлім.
1) Педагогика пәні жайлы ұғым.
2) Тәрбие заңдылықтары, қағидалары.
3) Ұстазға қойылатын талаптар.
4) Эстетикалық тәрбиенің мәні, мақсаты.
ІІ Қорытынды бөлім.
Тәрбиелі . тәртіптің құлы
І Негізгі бөлім.
1) Педагогика пәні жайлы ұғым.
2) Тәрбие заңдылықтары, қағидалары.
3) Ұстазға қойылатын талаптар.
4) Эстетикалық тәрбиенің мәні, мақсаты.
ІІ Қорытынды бөлім.
Тәрбиелі . тәртіптің құлы
Педагогика пәні жайлы ұғым
Педагогика әуел бастан-ақ балалар тәрбиесі жайындағы ғылым болып қалыптасқан. Тәрбие жайындағы белгілі мәліметтер адам баласының тәрбиесіне сүйенеді. Алғашқы қоғамдағы адамдардың тәрбие жөніндегі таным - мағлұматтары, дәстүрлері мен әдет-ғұрыптары заман ағымына орай бір буыннан екінші буынға ауысып отырды. Адамзат қоғамының, ғылым-білімінің дамуына байланысты тәрбиенің шығуын, оның даму заңдылықтарын ғылыми жолмен түсіндірудің қажеттігі туды. Осындай өмір, ғылым елегінен өткен мәліметтерді пайдаланып, педагогика адам тәрбиесіне қатысты мәселелерді жан - жақты түсіндірудің ғылыми және әдіснамалық жолдарын қарастырады.
Қазіргі кезеңде тәрбиенің ықпал жасау өрісі орасан кеңейе түсуде. Осыған орай, педагогиканы тек қана балалар тәрбиесі жайындағы ғылым деп шек қою дұрыс болмайды. Педагогиканың ғылыми таным саласы — тәрбие. Педагогика қоғамдық өмірдегі тәрбиенің мәні мен рөлін анықтайды. Сондықтан педагогика жалпы адам тәрбиесі жайындағы ғылым. Ал тәрбие - жастарды әлеуметтік өмірге және еңбекке даярлау, оларға қоғамдық-тарихи тәжірибені үйрету процесі.
Педагогика пәнін және оның зерттейтін салаларын толық түсіну үшін ең алдымен негізгі педагогикалық ұғымдарды қарастырайық. Әрбір ғылымның өзіне тән тану саласы және ғылыми ұғымдары бар. Мысалы, философияда мұндай ұғымдарды болмыс, материя, қозғалыс, экономикалық теорияларда — қоғамның өндіргіш күштері мен өндірістік қатынастары, ал педагогикада - тәрбие, білім беру, оқыту жатады.
Ұғымдар (категориялар) - объективтік құбылыстарды, қасиеттерді және қатынастарды бейнелейтін ойлау формасы. Осымен бірге ұғымдар біздің санамыздың сатылары.
Педагогикалық ұғымдар арқылы педагогикалық құбылыстарды, олардың өзара байланысын танимыз. Педагогикада «мақсат», «құрал», «тәсіл», «даму» және «қалыптасу» сияқты ұғымдар да кездеседі. Бірақ, олар барлық ғалымдарға ортақ ұғымдар. Біз оларға да оқу, тәрбие тақырыптарына сәйкес тоқталамыз.
Педагогикалық ұғымдардың бірі — тәрбие. Тәрбие жайында осы уақытқа дейін әр түрлі теориялар мен пікірлер айтылып келеді. Тәрбиені ересек адамдардың балаларға ықпал жасауы деп түсіндірушілер де бар. Бұл жағдайда бала пассивті объект түрінде қарастырылады. Ол педагогикалық процестің субъектісі бола алмайды, яғни, өздігінен ойланып, белсенді іс-әрекет жасау рөлін атқармайды. Бұдан тәрбиеге бір жақты анықтама беру байқалады.
Педагогика ғылымы тәрбиені қоғамдық құбылыс, қоғамдық категория, тәрбиесіз өмір сүре алмайтындығын философия тұрғысынан қарастырып түсіндіреді. Егер қоғам тәрбиеден қол үзсе, онда адамзаттың мол тәжірибесі мәңгілік елеусіз қалып, тәрбие ілгері баспай, бір жерде тұра берген болар еді деді В.И.Ленин. Сондықтан да Ленин тәрбиені жалпы және мәңгілік категория деп тұжырымдайды.
Тәрбие жайында К.Д.Ушинский: «... мектеп тәрбиеші және ұстаздар –адамның тіпті жалғыз ғана тәрбиешілері емес, оның сонша күшті, ал мүмкін және әлдеқайда күшті тәрбиешілері: табиғат, үйелмен, қоғам, халық...және оның тілі болады», - деді.
Педагогика әуел бастан-ақ балалар тәрбиесі жайындағы ғылым болып қалыптасқан. Тәрбие жайындағы белгілі мәліметтер адам баласының тәрбиесіне сүйенеді. Алғашқы қоғамдағы адамдардың тәрбие жөніндегі таным - мағлұматтары, дәстүрлері мен әдет-ғұрыптары заман ағымына орай бір буыннан екінші буынға ауысып отырды. Адамзат қоғамының, ғылым-білімінің дамуына байланысты тәрбиенің шығуын, оның даму заңдылықтарын ғылыми жолмен түсіндірудің қажеттігі туды. Осындай өмір, ғылым елегінен өткен мәліметтерді пайдаланып, педагогика адам тәрбиесіне қатысты мәселелерді жан - жақты түсіндірудің ғылыми және әдіснамалық жолдарын қарастырады.
Қазіргі кезеңде тәрбиенің ықпал жасау өрісі орасан кеңейе түсуде. Осыған орай, педагогиканы тек қана балалар тәрбиесі жайындағы ғылым деп шек қою дұрыс болмайды. Педагогиканың ғылыми таным саласы — тәрбие. Педагогика қоғамдық өмірдегі тәрбиенің мәні мен рөлін анықтайды. Сондықтан педагогика жалпы адам тәрбиесі жайындағы ғылым. Ал тәрбие - жастарды әлеуметтік өмірге және еңбекке даярлау, оларға қоғамдық-тарихи тәжірибені үйрету процесі.
Педагогика пәнін және оның зерттейтін салаларын толық түсіну үшін ең алдымен негізгі педагогикалық ұғымдарды қарастырайық. Әрбір ғылымның өзіне тән тану саласы және ғылыми ұғымдары бар. Мысалы, философияда мұндай ұғымдарды болмыс, материя, қозғалыс, экономикалық теорияларда — қоғамның өндіргіш күштері мен өндірістік қатынастары, ал педагогикада - тәрбие, білім беру, оқыту жатады.
Ұғымдар (категориялар) - объективтік құбылыстарды, қасиеттерді және қатынастарды бейнелейтін ойлау формасы. Осымен бірге ұғымдар біздің санамыздың сатылары.
Педагогикалық ұғымдар арқылы педагогикалық құбылыстарды, олардың өзара байланысын танимыз. Педагогикада «мақсат», «құрал», «тәсіл», «даму» және «қалыптасу» сияқты ұғымдар да кездеседі. Бірақ, олар барлық ғалымдарға ортақ ұғымдар. Біз оларға да оқу, тәрбие тақырыптарына сәйкес тоқталамыз.
Педагогикалық ұғымдардың бірі — тәрбие. Тәрбие жайында осы уақытқа дейін әр түрлі теориялар мен пікірлер айтылып келеді. Тәрбиені ересек адамдардың балаларға ықпал жасауы деп түсіндірушілер де бар. Бұл жағдайда бала пассивті объект түрінде қарастырылады. Ол педагогикалық процестің субъектісі бола алмайды, яғни, өздігінен ойланып, белсенді іс-әрекет жасау рөлін атқармайды. Бұдан тәрбиеге бір жақты анықтама беру байқалады.
Педагогика ғылымы тәрбиені қоғамдық құбылыс, қоғамдық категория, тәрбиесіз өмір сүре алмайтындығын философия тұрғысынан қарастырып түсіндіреді. Егер қоғам тәрбиеден қол үзсе, онда адамзаттың мол тәжірибесі мәңгілік елеусіз қалып, тәрбие ілгері баспай, бір жерде тұра берген болар еді деді В.И.Ленин. Сондықтан да Ленин тәрбиені жалпы және мәңгілік категория деп тұжырымдайды.
Тәрбие жайында К.Д.Ушинский: «... мектеп тәрбиеші және ұстаздар –адамның тіпті жалғыз ғана тәрбиешілері емес, оның сонша күшті, ал мүмкін және әлдеқайда күшті тәрбиешілері: табиғат, үйелмен, қоғам, халық...және оның тілі болады», - деді.
Педагогикалық әдеп
Жоспар
І Негізгі бөлім.
1) Педагогика пәні жайлы ұғым.
2) Тәрбие заңдылықтары, қағидалары.
3) Ұстазға қойылатын талаптар.
4) Эстетикалық тәрбиенің мәні, мақсаты.
ІІ Қорытынды бөлім.
Тәрбиелі - тәртіптің құлы
Педагогика пәні жайлы ұғым
Педагогика әуел бастан-ақ балалар тәрбиесі жайындағы ғылым болып
қалыптасқан. Тәрбие жайындағы белгілі мәліметтер адам баласының тәрбиесіне
сүйенеді. Алғашқы қоғамдағы адамдардың тәрбие жөніндегі таным -
мағлұматтары, дәстүрлері мен әдет-ғұрыптары заман ағымына орай бір буыннан
екінші буынға ауысып отырды. Адамзат қоғамының, ғылым-білімінің дамуына
байланысты тәрбиенің шығуын, оның даму заңдылықтарын ғылыми жолмен
түсіндірудің қажеттігі туды. Осындай өмір, ғылым елегінен өткен
мәліметтерді пайдаланып, педагогика адам тәрбиесіне қатысты мәселелерді жан
- жақты түсіндірудің ғылыми және әдіснамалық жолдарын қарастырады.
Қазіргі кезеңде тәрбиенің ықпал жасау өрісі орасан кеңейе түсуде.
Осыған орай, педагогиканы тек қана балалар тәрбиесі жайындағы ғылым деп шек
қою дұрыс болмайды. Педагогиканың ғылыми таным саласы — тәрбие. Педагогика
қоғамдық өмірдегі тәрбиенің мәні мен рөлін анықтайды. Сондықтан педагогика
жалпы адам тәрбиесі жайындағы ғылым. Ал тәрбие - жастарды әлеуметтік өмірге
және еңбекке даярлау, оларға қоғамдық-тарихи тәжірибені үйрету процесі.
Педагогика пәнін және оның зерттейтін салаларын толық түсіну үшін ең
алдымен негізгі педагогикалық ұғымдарды қарастырайық. Әрбір ғылымның өзіне
тән тану саласы және ғылыми ұғымдары бар. Мысалы, философияда мұндай
ұғымдарды болмыс, материя, қозғалыс, экономикалық теорияларда — қоғамның
өндіргіш күштері мен өндірістік қатынастары, ал педагогикада - тәрбие,
білім беру, оқыту жатады.
Ұғымдар (категориялар) - объективтік құбылыстарды, қасиеттерді және
қатынастарды бейнелейтін ойлау формасы. Осымен бірге ұғымдар біздің
санамыздың сатылары.
Педагогикалық ұғымдар арқылы педагогикалық құбылыстарды, олардың өзара
байланысын танимыз. Педагогикада мақсат, құрал, тәсіл, даму және
қалыптасу сияқты ұғымдар да кездеседі. Бірақ, олар барлық ғалымдарға
ортақ ұғымдар. Біз оларға да оқу, тәрбие тақырыптарына сәйкес тоқталамыз.
Педагогикалық ұғымдардың бірі — тәрбие. Тәрбие жайында осы уақытқа
дейін әр түрлі теориялар мен пікірлер айтылып келеді. Тәрбиені ересек
адамдардың балаларға ықпал жасауы деп түсіндірушілер де бар. Бұл жағдайда
бала пассивті объект түрінде қарастырылады. Ол педагогикалық процестің
субъектісі бола алмайды, яғни, өздігінен ойланып, белсенді іс-әрекет жасау
рөлін атқармайды. Бұдан тәрбиеге бір жақты анықтама беру байқалады.
Педагогика ғылымы тәрбиені қоғамдық құбылыс, қоғамдық категория,
тәрбиесіз өмір сүре алмайтындығын философия тұрғысынан қарастырып
түсіндіреді. Егер қоғам тәрбиеден қол үзсе, онда адамзаттың мол тәжірибесі
мәңгілік елеусіз қалып, тәрбие ілгері баспай, бір жерде тұра берген болар
еді деді В.И.Ленин. Сондықтан да Ленин тәрбиені жалпы және мәңгілік
категория деп тұжырымдайды.
Тәрбие жайында К.Д.Ушинский: ... мектеп тәрбиеші және ұстаздар
–адамның тіпті жалғыз ғана тәрбиешілері емес, оның сонша күшті, ал мүмкін
және әлдеқайда күшті тәрбиешілері: табиғат, үйелмен, қоғам, халық...және
оның тілі болады, - деді.
Тәрбие заңдылықтары туралы түсінік.
Зандылық дегеніміз құбылыстар мен процестер арасында дамуды
сипаттайтын мәнді байланыс болып табылады.
Педагогикалық құбылыстар деп - тұлғаның өмір сүруі, әрекеттері
барысында жеке басында, айналасында кездесетін, ықпал ететін табиғи және
табиғи емес әртүрлі жағдайларды айтамыз.
Тәрбиенің заңдылықтары тәрбие процесінің негізіне тұлғаның табиғатын,
әлеуметтік мәнін, қоғамдық өмірдің объективтік қажеттілігін сипаттауы.
Тәрбиенің заңдылығы - педагогикалық құбылыстар мен процестің бір-
бірімен объективті түрде байланыстылығын айтамыз. Әрбір жеке адамның іс-
әрекеті мен қызметі және басқа адамдармен қарым-қатынасы, оның әлеуметтік
өмірін құрайды.
ІІ. Тәрбие заңдылықтары.
- Баланың үнемі жетілуі, даму жағдайында болуы бұл табиғи заңдылық.
- Баланың өзінің түрлі әрекетінсіз және оның сыртқы орта мен табиғи
қарым - қатынасынан тыс тәрбиенің болмау жағдайы.
- Тәрбие мен дамудың бірлігі және өзара байланыстылығы.
- Тәрбие мен өзін-өзі тәрбиелеудің бірлігі және өзара байланыстылығы.
- Қоғамның үнемі өркендеп дамуы, онда өмір сүріп отырған әрбір жеке
адамның күш қуаты мен өмірлік қағидасына тәуелділігі.
Тәрбие қағидалары туралы түсінік.
Принцип ұғымы латын тілінде бастапқы, негізгі деген түсінікті
білдіреді. Ол белгілі бір әрекет барысында басшылық ету идеясын көздейді.
Тәрбие қағидалары деп - тәрбие процесінде оның мазмұнын ұйымдастыру
тәсілдері мен формаларын жүзеге асыруда тәрбиешілердің қолданатын басты
тәрбие идеяларының жиынтығын айтамыз. Кейбір педагогиакалық әдебиеттерде
негізгі талаптар немесе ережелер жүйесі деп те түсіндіреді.
Тәрбие қағидалары адамды дамыту, қалыптастыруды жеделдету, оқу тәрбие
процесін ізгілендіру, жеке адамның жан - жақты даму заңдылықтарына
негізделген.
Тәрбие қағидалары.
Тәрбие қағидалары тәрбие міндеттеріне сай анықталады. Педагогика
тарихының дамуында тәрбие қағидаларының төмендегідей жүйесі қалыптасқан:
• Тәрбиенің мақсаттылығы. Тәрбие процесіндегі тәрбиелік ықпалдар мен
әрекеттер белгілі бір мақсатқа бағытталады. Мақсат тәрбиелік шаралардың
кездейсоқтық сипатқа тап болмауын қамтамасыз етеді.
• Тәрбиенің өнермен, еңбекпен, қоғамдық құрылыс практикасымен
байланыстылығы. Мұның мәні жас ұрпаққа тәрбие беруді қоғамның әлеуметтік -
экономикалық, саяси өмірімен ұштастыра жүргізуді талап етеді.
• Еңбек арқылы тәрбиелеу қағидасының мақсаты - баланы еңбек ете
білуге, оны қастерлеуге, оған деген жағымды көзқараспен қарым - қатынас
қасиеттерін орнықтыруды, сонымен қатар қарапайым еңбек құралдарын пайдалана
білу қабілеттерін сіңіру қажеттіліктерінен туындайды.
• Жеке тұлғаға талап қоюшылық мен құрметтей білудің бірлігі. Бұл
қағиданың көздейтін мақсаты:
- Оқушыларға қоғамдық мінез - нормалары мен ережелерін саналы түрде
меңгертеді;
- Оқушыға қатынасты өзіне жүктелген міндеттерді мүлтіксіз орындауды;
- Мектеп пен отбасы және мектептен тыс мекемелердің тәрбие жұмысының
барлық буындарының талап бірлігін үйлестіруі т.б.
Құрметтеу мен талап қоюшылықты бірыңғай атқару тәрбиенің ізгілік
бағыты бағыты мен ынтымақтастық педагогикасының негізін қалайды.
• Жас және дара ерекшеліктерін есепке алу. Бұл қағиданың мақсаты;
• Тұлғаның түсінігі, сенімі, көзқарасы, ақыл - ойының деңгейі бірдей
емес, соған орай мінез - құлық ерекшеліктері мен адамгершілік қасиеттерінің
сапасын ескеру;
• Тәрбие мазмұны мен тәрбиелік әрекеттерді баланың жас шама-сына сай
біртіндеп жүйелі жүргізу.
• Ұжымда және ұжым арқылы тәрбиелеу қағидасының мақсаты -
оқушылардың оқу, тәрбие және пайдалы еңбектегі бірлескен іс - әрекетінде
олардың жауапкершілігі, белсенділігі артып, тұлғаның жан - жақты дамуына
мүмкіншіліктер пайда болады, достығы жарасып, ізгілік қарым - қатынас
орнайды, өзімшілдік жойылып, өз мүддесін ұжым мүддесімен ұштастыру.
• Мектеп нен жұртшылық әрекетінің бірлігін қамтамасыз ету қағидасы.
Олардың жасөспірімдерге тәрбиелік ықпалын үйлестіру қажеттілігінен
туындайды.
• Мектеп, ұстаздар және отбасы тәрбиесінің өзара байланыста,
бірлікте болуын көрсетеді.
Мұғалімге қойылатын талаптар
Ұстазға тән кәсіби сапалар:
• Педагогтың идеялық сенімі: Мұнда мұғалім идея тұрғысынан
сауатты келіп, сабақта оқушыларға идеялық тәрбие беруде әрқашан да
даяр болуы қажет. Педагогтың идеялық сеніміне оның өмірге дүниеге
көзқарасының қандай болып келуі де жатады. Егер мұғалімнің дүниеге
материалистік тұрғыдан көзқарасы терең қалыптасып, ол өз сабағындагы
процестерді, сол көзқарас тұрғысынан қарап түсіндіре алатын болса, өз
шәкірттерін дұрыс тәрбиелей алады.
• Педагогтық қабілет. Педагогтық қабілет деп педагог өз жұмысына
икемді келіп, шебер болуын білдіреді. Педагогтың жұмысқа қабілеттілігі
біліммен ғана бағаланбай, оқу-тәрбие жұмысында қандай әдіс-тәсіл қолданып,
өткізумен бағаланады.
• Педагогтың ұстамдылығы. Ұстамдылық дегеніміз ашуланбай тек сабырлық
білдіру емес. Бұл қасиет негізінде педагогтық өзін-өзі меңгеріп, ептілікпен
тәртіп бұзғандарды тәртіпке шақыруы. Педагогтың ұстамдылығына өз сөзін
өңдеп айтып, өзін-өзі бақылай алуы жатады. Өйткені, байқамай айтқан сөз
оқушыларда теріс түсіндіріп немесе күлдіріп, сабақты тыңдауға бөгет
жасайды.
• Педагогикалық әділеттілік пен абырой. Әділетті мұғалім оқушылар
арасында абыройлы келеді. Бірақ, абырой тек әділетті болып қана қоймай,
педагогтың өз жұмысына шебер келіп, көп еңбек сіңіруге де байланысты
келеді.
• Мұғалімге қойылатын талаптар бірін-бірі толықтырылатын бірнеше
іскерлікке, қабілетке байланысты. Ұстаздық қабілеттің түрлері мыналар:
• Қолданбалы қабілет - мұғалім өз мамандығына тікелей қатысы жоқ
түрлі спорт, шахмат ойындарымен, көркем өнер, бейнелеу өнері және өнер
туындыларымен айналысып, оқушыларды қызықтыра білу тиіс.
• Сөйлеу қабілеті - жеке педагогикалық қабілет болып бөлінеді.
Көбінесе қатынас құралы ретінде қарастырылады. Себебі педагогикалық қатынас
хабарлама материалынсыз болуы мүмкін емес. Хабарлау қабілеті оқу - тәрбие
процесінің тиімділігін арттыруда шешуші орын алады.
• Конструктивтік қабілет - оқу – тәрбие міндеттерін шешудің ең
үйлесімді жолдарын іздестіру, оқу мен тәрбие жұмысының түрлерімен
әдістерінің мазмұнын анықтау, терең ойлап, педагогтық тапқырлықты дамыту.
• Психотерапевтік және перцептивті қабілет оқушының ішкі
жан дүниесін тани білуі.
• Дидактикалық қабілет - оқушыларға оқу материалын түсінікті етіп
жеткізу, олардың білім дәрежесін, іскерлігімен дағдысын дұрыс анықтай білу,
пәнге қызығушылығын арттырып, ... жалғасы
Жоспар
І Негізгі бөлім.
1) Педагогика пәні жайлы ұғым.
2) Тәрбие заңдылықтары, қағидалары.
3) Ұстазға қойылатын талаптар.
4) Эстетикалық тәрбиенің мәні, мақсаты.
ІІ Қорытынды бөлім.
Тәрбиелі - тәртіптің құлы
Педагогика пәні жайлы ұғым
Педагогика әуел бастан-ақ балалар тәрбиесі жайындағы ғылым болып
қалыптасқан. Тәрбие жайындағы белгілі мәліметтер адам баласының тәрбиесіне
сүйенеді. Алғашқы қоғамдағы адамдардың тәрбие жөніндегі таным -
мағлұматтары, дәстүрлері мен әдет-ғұрыптары заман ағымына орай бір буыннан
екінші буынға ауысып отырды. Адамзат қоғамының, ғылым-білімінің дамуына
байланысты тәрбиенің шығуын, оның даму заңдылықтарын ғылыми жолмен
түсіндірудің қажеттігі туды. Осындай өмір, ғылым елегінен өткен
мәліметтерді пайдаланып, педагогика адам тәрбиесіне қатысты мәселелерді жан
- жақты түсіндірудің ғылыми және әдіснамалық жолдарын қарастырады.
Қазіргі кезеңде тәрбиенің ықпал жасау өрісі орасан кеңейе түсуде.
Осыған орай, педагогиканы тек қана балалар тәрбиесі жайындағы ғылым деп шек
қою дұрыс болмайды. Педагогиканың ғылыми таным саласы — тәрбие. Педагогика
қоғамдық өмірдегі тәрбиенің мәні мен рөлін анықтайды. Сондықтан педагогика
жалпы адам тәрбиесі жайындағы ғылым. Ал тәрбие - жастарды әлеуметтік өмірге
және еңбекке даярлау, оларға қоғамдық-тарихи тәжірибені үйрету процесі.
Педагогика пәнін және оның зерттейтін салаларын толық түсіну үшін ең
алдымен негізгі педагогикалық ұғымдарды қарастырайық. Әрбір ғылымның өзіне
тән тану саласы және ғылыми ұғымдары бар. Мысалы, философияда мұндай
ұғымдарды болмыс, материя, қозғалыс, экономикалық теорияларда — қоғамның
өндіргіш күштері мен өндірістік қатынастары, ал педагогикада - тәрбие,
білім беру, оқыту жатады.
Ұғымдар (категориялар) - объективтік құбылыстарды, қасиеттерді және
қатынастарды бейнелейтін ойлау формасы. Осымен бірге ұғымдар біздің
санамыздың сатылары.
Педагогикалық ұғымдар арқылы педагогикалық құбылыстарды, олардың өзара
байланысын танимыз. Педагогикада мақсат, құрал, тәсіл, даму және
қалыптасу сияқты ұғымдар да кездеседі. Бірақ, олар барлық ғалымдарға
ортақ ұғымдар. Біз оларға да оқу, тәрбие тақырыптарына сәйкес тоқталамыз.
Педагогикалық ұғымдардың бірі — тәрбие. Тәрбие жайында осы уақытқа
дейін әр түрлі теориялар мен пікірлер айтылып келеді. Тәрбиені ересек
адамдардың балаларға ықпал жасауы деп түсіндірушілер де бар. Бұл жағдайда
бала пассивті объект түрінде қарастырылады. Ол педагогикалық процестің
субъектісі бола алмайды, яғни, өздігінен ойланып, белсенді іс-әрекет жасау
рөлін атқармайды. Бұдан тәрбиеге бір жақты анықтама беру байқалады.
Педагогика ғылымы тәрбиені қоғамдық құбылыс, қоғамдық категория,
тәрбиесіз өмір сүре алмайтындығын философия тұрғысынан қарастырып
түсіндіреді. Егер қоғам тәрбиеден қол үзсе, онда адамзаттың мол тәжірибесі
мәңгілік елеусіз қалып, тәрбие ілгері баспай, бір жерде тұра берген болар
еді деді В.И.Ленин. Сондықтан да Ленин тәрбиені жалпы және мәңгілік
категория деп тұжырымдайды.
Тәрбие жайында К.Д.Ушинский: ... мектеп тәрбиеші және ұстаздар
–адамның тіпті жалғыз ғана тәрбиешілері емес, оның сонша күшті, ал мүмкін
және әлдеқайда күшті тәрбиешілері: табиғат, үйелмен, қоғам, халық...және
оның тілі болады, - деді.
Тәрбие заңдылықтары туралы түсінік.
Зандылық дегеніміз құбылыстар мен процестер арасында дамуды
сипаттайтын мәнді байланыс болып табылады.
Педагогикалық құбылыстар деп - тұлғаның өмір сүруі, әрекеттері
барысында жеке басында, айналасында кездесетін, ықпал ететін табиғи және
табиғи емес әртүрлі жағдайларды айтамыз.
Тәрбиенің заңдылықтары тәрбие процесінің негізіне тұлғаның табиғатын,
әлеуметтік мәнін, қоғамдық өмірдің объективтік қажеттілігін сипаттауы.
Тәрбиенің заңдылығы - педагогикалық құбылыстар мен процестің бір-
бірімен объективті түрде байланыстылығын айтамыз. Әрбір жеке адамның іс-
әрекеті мен қызметі және басқа адамдармен қарым-қатынасы, оның әлеуметтік
өмірін құрайды.
ІІ. Тәрбие заңдылықтары.
- Баланың үнемі жетілуі, даму жағдайында болуы бұл табиғи заңдылық.
- Баланың өзінің түрлі әрекетінсіз және оның сыртқы орта мен табиғи
қарым - қатынасынан тыс тәрбиенің болмау жағдайы.
- Тәрбие мен дамудың бірлігі және өзара байланыстылығы.
- Тәрбие мен өзін-өзі тәрбиелеудің бірлігі және өзара байланыстылығы.
- Қоғамның үнемі өркендеп дамуы, онда өмір сүріп отырған әрбір жеке
адамның күш қуаты мен өмірлік қағидасына тәуелділігі.
Тәрбие қағидалары туралы түсінік.
Принцип ұғымы латын тілінде бастапқы, негізгі деген түсінікті
білдіреді. Ол белгілі бір әрекет барысында басшылық ету идеясын көздейді.
Тәрбие қағидалары деп - тәрбие процесінде оның мазмұнын ұйымдастыру
тәсілдері мен формаларын жүзеге асыруда тәрбиешілердің қолданатын басты
тәрбие идеяларының жиынтығын айтамыз. Кейбір педагогиакалық әдебиеттерде
негізгі талаптар немесе ережелер жүйесі деп те түсіндіреді.
Тәрбие қағидалары адамды дамыту, қалыптастыруды жеделдету, оқу тәрбие
процесін ізгілендіру, жеке адамның жан - жақты даму заңдылықтарына
негізделген.
Тәрбие қағидалары.
Тәрбие қағидалары тәрбие міндеттеріне сай анықталады. Педагогика
тарихының дамуында тәрбие қағидаларының төмендегідей жүйесі қалыптасқан:
• Тәрбиенің мақсаттылығы. Тәрбие процесіндегі тәрбиелік ықпалдар мен
әрекеттер белгілі бір мақсатқа бағытталады. Мақсат тәрбиелік шаралардың
кездейсоқтық сипатқа тап болмауын қамтамасыз етеді.
• Тәрбиенің өнермен, еңбекпен, қоғамдық құрылыс практикасымен
байланыстылығы. Мұның мәні жас ұрпаққа тәрбие беруді қоғамның әлеуметтік -
экономикалық, саяси өмірімен ұштастыра жүргізуді талап етеді.
• Еңбек арқылы тәрбиелеу қағидасының мақсаты - баланы еңбек ете
білуге, оны қастерлеуге, оған деген жағымды көзқараспен қарым - қатынас
қасиеттерін орнықтыруды, сонымен қатар қарапайым еңбек құралдарын пайдалана
білу қабілеттерін сіңіру қажеттіліктерінен туындайды.
• Жеке тұлғаға талап қоюшылық мен құрметтей білудің бірлігі. Бұл
қағиданың көздейтін мақсаты:
- Оқушыларға қоғамдық мінез - нормалары мен ережелерін саналы түрде
меңгертеді;
- Оқушыға қатынасты өзіне жүктелген міндеттерді мүлтіксіз орындауды;
- Мектеп пен отбасы және мектептен тыс мекемелердің тәрбие жұмысының
барлық буындарының талап бірлігін үйлестіруі т.б.
Құрметтеу мен талап қоюшылықты бірыңғай атқару тәрбиенің ізгілік
бағыты бағыты мен ынтымақтастық педагогикасының негізін қалайды.
• Жас және дара ерекшеліктерін есепке алу. Бұл қағиданың мақсаты;
• Тұлғаның түсінігі, сенімі, көзқарасы, ақыл - ойының деңгейі бірдей
емес, соған орай мінез - құлық ерекшеліктері мен адамгершілік қасиеттерінің
сапасын ескеру;
• Тәрбие мазмұны мен тәрбиелік әрекеттерді баланың жас шама-сына сай
біртіндеп жүйелі жүргізу.
• Ұжымда және ұжым арқылы тәрбиелеу қағидасының мақсаты -
оқушылардың оқу, тәрбие және пайдалы еңбектегі бірлескен іс - әрекетінде
олардың жауапкершілігі, белсенділігі артып, тұлғаның жан - жақты дамуына
мүмкіншіліктер пайда болады, достығы жарасып, ізгілік қарым - қатынас
орнайды, өзімшілдік жойылып, өз мүддесін ұжым мүддесімен ұштастыру.
• Мектеп нен жұртшылық әрекетінің бірлігін қамтамасыз ету қағидасы.
Олардың жасөспірімдерге тәрбиелік ықпалын үйлестіру қажеттілігінен
туындайды.
• Мектеп, ұстаздар және отбасы тәрбиесінің өзара байланыста,
бірлікте болуын көрсетеді.
Мұғалімге қойылатын талаптар
Ұстазға тән кәсіби сапалар:
• Педагогтың идеялық сенімі: Мұнда мұғалім идея тұрғысынан
сауатты келіп, сабақта оқушыларға идеялық тәрбие беруде әрқашан да
даяр болуы қажет. Педагогтың идеялық сеніміне оның өмірге дүниеге
көзқарасының қандай болып келуі де жатады. Егер мұғалімнің дүниеге
материалистік тұрғыдан көзқарасы терең қалыптасып, ол өз сабағындагы
процестерді, сол көзқарас тұрғысынан қарап түсіндіре алатын болса, өз
шәкірттерін дұрыс тәрбиелей алады.
• Педагогтық қабілет. Педагогтық қабілет деп педагог өз жұмысына
икемді келіп, шебер болуын білдіреді. Педагогтың жұмысқа қабілеттілігі
біліммен ғана бағаланбай, оқу-тәрбие жұмысында қандай әдіс-тәсіл қолданып,
өткізумен бағаланады.
• Педагогтың ұстамдылығы. Ұстамдылық дегеніміз ашуланбай тек сабырлық
білдіру емес. Бұл қасиет негізінде педагогтық өзін-өзі меңгеріп, ептілікпен
тәртіп бұзғандарды тәртіпке шақыруы. Педагогтың ұстамдылығына өз сөзін
өңдеп айтып, өзін-өзі бақылай алуы жатады. Өйткені, байқамай айтқан сөз
оқушыларда теріс түсіндіріп немесе күлдіріп, сабақты тыңдауға бөгет
жасайды.
• Педагогикалық әділеттілік пен абырой. Әділетті мұғалім оқушылар
арасында абыройлы келеді. Бірақ, абырой тек әділетті болып қана қоймай,
педагогтың өз жұмысына шебер келіп, көп еңбек сіңіруге де байланысты
келеді.
• Мұғалімге қойылатын талаптар бірін-бірі толықтырылатын бірнеше
іскерлікке, қабілетке байланысты. Ұстаздық қабілеттің түрлері мыналар:
• Қолданбалы қабілет - мұғалім өз мамандығына тікелей қатысы жоқ
түрлі спорт, шахмат ойындарымен, көркем өнер, бейнелеу өнері және өнер
туындыларымен айналысып, оқушыларды қызықтыра білу тиіс.
• Сөйлеу қабілеті - жеке педагогикалық қабілет болып бөлінеді.
Көбінесе қатынас құралы ретінде қарастырылады. Себебі педагогикалық қатынас
хабарлама материалынсыз болуы мүмкін емес. Хабарлау қабілеті оқу - тәрбие
процесінің тиімділігін арттыруда шешуші орын алады.
• Конструктивтік қабілет - оқу – тәрбие міндеттерін шешудің ең
үйлесімді жолдарын іздестіру, оқу мен тәрбие жұмысының түрлерімен
әдістерінің мазмұнын анықтау, терең ойлап, педагогтық тапқырлықты дамыту.
• Психотерапевтік және перцептивті қабілет оқушының ішкі
жан дүниесін тани білуі.
• Дидактикалық қабілет - оқушыларға оқу материалын түсінікті етіп
жеткізу, олардың білім дәрежесін, іскерлігімен дағдысын дұрыс анықтай білу,
пәнге қызығушылығын арттырып, ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz