Информатика пәнін оқытуда оқушылардың өзіндік жұмыстарын ұйымдастыруда сын тұрғысынан ойлау стратегияларын қолдану
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
1.бөлім. Мектептегі информатика курсының оқу.әдістемелік
базасына сипаттама ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 7
1.1 Мектеп информатика курсы бойынша оқулықтарға талдау ... ... ... ... ... ...7
1.2 Информатика курсын оқыту барысындағы ақпараттық құралдар ... ... ..16
1.2 Информатиканы оқытуда электрондық ресурстардың ролі ... ... ... ... ... ..18
2.бөлім. Информатика пәнін оқытуда оқушылардың өзіндік жұмыстарын ұйымдастыруда сын тұрғысынан ойлау стратегияларын қолдану тәсілдері ... ... 22
2.1 Информатика сабағында оқушылардың өзіндік жұмыстарын ұйымдастыру әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...22
2.2 Информатика пәнін оқытуда оқушылардың құзыреттілігін
қалыптастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 25
2.3 Информатиканы оқыту үрдісінде өзіндік жұмыстың алатын орны ... ... ...27
2.4 Информатиканы деңгейлеп оқыту арқылы оқушылардың ойлау
қабілетін дамыту ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...31
2.5 Информатика сабағын жеке тұлғаға бағытталған түрде оқыту ... ... ... ... ..33
3.бөлім. Информатиканы оқыту әдістемесін жетілідіру жолдары ... ... ... 44
3.1 Информатиканы оқыту әдістері мен ұйымдастыру формаларын
жетілдіру туралы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...44
3.2 Информатикаға қызығушылық және оқушы қажеттілігі ... ... ... ... ... ... .47
3.3 Информатикадан сыныптан тыс жұмыстарды өткізу әдістемесі ... ... ... 49
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .53.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 56
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
1.бөлім. Мектептегі информатика курсының оқу.әдістемелік
базасына сипаттама ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 7
1.1 Мектеп информатика курсы бойынша оқулықтарға талдау ... ... ... ... ... ...7
1.2 Информатика курсын оқыту барысындағы ақпараттық құралдар ... ... ..16
1.2 Информатиканы оқытуда электрондық ресурстардың ролі ... ... ... ... ... ..18
2.бөлім. Информатика пәнін оқытуда оқушылардың өзіндік жұмыстарын ұйымдастыруда сын тұрғысынан ойлау стратегияларын қолдану тәсілдері ... ... 22
2.1 Информатика сабағында оқушылардың өзіндік жұмыстарын ұйымдастыру әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...22
2.2 Информатика пәнін оқытуда оқушылардың құзыреттілігін
қалыптастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 25
2.3 Информатиканы оқыту үрдісінде өзіндік жұмыстың алатын орны ... ... ...27
2.4 Информатиканы деңгейлеп оқыту арқылы оқушылардың ойлау
қабілетін дамыту ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...31
2.5 Информатика сабағын жеке тұлғаға бағытталған түрде оқыту ... ... ... ... ..33
3.бөлім. Информатиканы оқыту әдістемесін жетілідіру жолдары ... ... ... 44
3.1 Информатиканы оқыту әдістері мен ұйымдастыру формаларын
жетілдіру туралы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...44
3.2 Информатикаға қызығушылық және оқушы қажеттілігі ... ... ... ... ... ... .47
3.3 Информатикадан сыныптан тыс жұмыстарды өткізу әдістемесі ... ... ... 49
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .53.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 56
Кіріспе
Тақырыптың өзектілігі. Қазақстанның әлемдік білім беру кеңістігіне қосылуы халықаралық талаптарға сай орта білім алудың құрылысын енгізуге, орта білім берудің 12 жылдық үлгісіне ауысуға ықпал жасады. Қазіргі мектепте кез – келген пәнді оқытудың басты мақсаты оқушылардың өздігінен жұмыс жасау дағдысын қалыптастыру.
Жаңа технологиялар - педагогтың мүмкіндігін күшейтетін құрал. Компьютер мүмкіндіктері психология мен дидактика тұрғысынан талданып, керек кезінде педагогикалык талаптарға сай қолданылуы керек. Компьютердің сызбалық мүмкіндігінің молдығы дәрістік экспсриментті бояулы суреттермен, сызбалармен, кестелер мен байыта түсуге жол ашады, оларды оқу-процесінде қолдану тиімділігі мол [1].
Компьютерді мұғалім косымша материалдар, әртүрлі анықтамалық мәліметтерден ақпараттар беру үшін көрнекі кұрал ретінде пайдалана алады. Мұндай мәліметтерге математикалық формулалар, графиктер, схемалар, иллюстрациялар т.б. жатқызуға болады. Мұғалім араласпай-ақ, оқушылар өздері меңгеруге тиісті ақпараттар беріледі. Қажетті акпараттарды жинақтауда электрондық техникаларды енгізу уақыт үнемдейді, қарастырып отырған кезеңде ақпараттың толықтығын жоғарылатады, ақпараттық-аныктамалык жүйе кұрамында электрондық кұрырғылармен жұмыс істеу дағдысын калыптастыруға мүмкіндік туғызады [4]. Жаңа акпараттық технология кұралдарын математика пәніне пайдалану, оқушының шығармашылык, интеллектуалдык қабілетінің дамуына, өз білімін өмірде пайдалана білу дағдыларының қалыптасуына әкеледі. Компьютерлік техниканың дидактикалық мүмкіндіктерін педагогикалык мақсаттарға қолдану, білім мазмұнын анықтауда, оқыту формалары мен әдістерін жетілдіруде жақсы әсерін тигізеді. Есептеу техникасымен жұмыс жасату оқушылардың алгоритмдік дүниетанымын қалыптастырады, өз әрекетін саналы түрде жоспарлайды.
Бұл қойылған мақсаттарды шешу үшін келесі міндеттерді қарастырамын:
• білім беруді ақпараттандыруды дамыту тенденцияларын зерттеу және оған сәйкес мазмұнын анықтау;
• оқушылардың ақпараттық-коммуникациялық пайдалана алу дайындығын анықтайтын белгілер мен көрсеткіштерді жасақтау және олардың ақпараттық құзырлығын қалыптастыру мүмкіндіктерін зерттеу.
Тақырыптың өзектілігі. Қазақстанның әлемдік білім беру кеңістігіне қосылуы халықаралық талаптарға сай орта білім алудың құрылысын енгізуге, орта білім берудің 12 жылдық үлгісіне ауысуға ықпал жасады. Қазіргі мектепте кез – келген пәнді оқытудың басты мақсаты оқушылардың өздігінен жұмыс жасау дағдысын қалыптастыру.
Жаңа технологиялар - педагогтың мүмкіндігін күшейтетін құрал. Компьютер мүмкіндіктері психология мен дидактика тұрғысынан талданып, керек кезінде педагогикалык талаптарға сай қолданылуы керек. Компьютердің сызбалық мүмкіндігінің молдығы дәрістік экспсриментті бояулы суреттермен, сызбалармен, кестелер мен байыта түсуге жол ашады, оларды оқу-процесінде қолдану тиімділігі мол [1].
Компьютерді мұғалім косымша материалдар, әртүрлі анықтамалық мәліметтерден ақпараттар беру үшін көрнекі кұрал ретінде пайдалана алады. Мұндай мәліметтерге математикалық формулалар, графиктер, схемалар, иллюстрациялар т.б. жатқызуға болады. Мұғалім араласпай-ақ, оқушылар өздері меңгеруге тиісті ақпараттар беріледі. Қажетті акпараттарды жинақтауда электрондық техникаларды енгізу уақыт үнемдейді, қарастырып отырған кезеңде ақпараттың толықтығын жоғарылатады, ақпараттық-аныктамалык жүйе кұрамында электрондық кұрырғылармен жұмыс істеу дағдысын калыптастыруға мүмкіндік туғызады [4]. Жаңа акпараттық технология кұралдарын математика пәніне пайдалану, оқушының шығармашылык, интеллектуалдык қабілетінің дамуына, өз білімін өмірде пайдалана білу дағдыларының қалыптасуына әкеледі. Компьютерлік техниканың дидактикалық мүмкіндіктерін педагогикалык мақсаттарға қолдану, білім мазмұнын анықтауда, оқыту формалары мен әдістерін жетілдіруде жақсы әсерін тигізеді. Есептеу техникасымен жұмыс жасату оқушылардың алгоритмдік дүниетанымын қалыптастырады, өз әрекетін саналы түрде жоспарлайды.
Бұл қойылған мақсаттарды шешу үшін келесі міндеттерді қарастырамын:
• білім беруді ақпараттандыруды дамыту тенденцияларын зерттеу және оған сәйкес мазмұнын анықтау;
• оқушылардың ақпараттық-коммуникациялық пайдалана алу дайындығын анықтайтын белгілер мен көрсеткіштерді жасақтау және олардың ақпараттық құзырлығын қалыптастыру мүмкіндіктерін зерттеу.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
1. Полат Е.С. Новые педагогические и информационные технологии в системе образования // М., 2000
2. Фридман Л.М. Изучение личности учащегося // М., 1988. – 198 с.
3. Компьютерлік оқыту программаларын қолдану. Информатика-физика-математика журналы. №3. Алматы, 2000. –Б.10-13.
4. Білім беру үдерісінде қолданылатын ақпараттық технологиялардың мүмкіндіктері. «Экология, білім, ғылым және қоғам» атты республикалық ғылыми-теориялық конференциясының еңбектері. -Кентау, 2006. –Б.356-361. (Т.Б.Қоштыбаев, К.М.Беркінбаевтармен бірлестікте)
5. Информатика пәнін оқытудың педагогикалық-психологиялық мәселелері. «Экология, білім, ғылым және қоғам» атты республикалық ғылыми-теориялық конференциясының еңбектері. Кентау, 2006. –Б.409-414. (Г.А.Момбиевамен бірлестікте)
6. Сыни тұрғысынан ойлау технологиясы Стил С., Крутис С.
7. Бағдарлы мектеп және кәсіптік мектеп Журналдары.
8. Педагогика. Журнал
9. Құзыреттілікті қалыптастыру жолдары. Г Құдайбергенова
10. Мұғалімнің кәсібилігін анықтау И Д. Бағаева
11. ҚР-да білім беру дамытудың 2005- 2010 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы.
12. Китаев М.В. Успешный учитель-успешный ученик. Москва 2003
13. Құдайқұлов М., Жаңабергенов Қ. Физиканы оқыту әдістемесі. Алматы, «Рауан»1998
14. Информатика .Оқу құр . Каирбаев М. - А.А.,2007.-240б
15. Шуркова Н.Е. Тәрбие жүйесіндегі жаңа технология
16. Заман талабы. Егемен Қазақстан 2006. 12 шілде
17. Информатикалық жабдықтар. Өтешев О.,Кешуов С.-А.А.,2007.-360б
18. Информатика негіздері және жалпы автоматика.Каирбаев М.,Полищук В.И.- А.А.,2007.-300б
19. Информатика және өнеркәсiптiк электроника негiздерi: Кәсiптiк- техникалық училищелерге арналған оқулық / В. Е. Китаев.- Алматы: Қазақстан, 1991.
20. Халықова К.З Информатиканы оқыту әдістемесі. Алматы, 2000.
21. Даулеткулов А.Б. Олимпиады по информатике. Алматы, 1999.
22. Кудинова В.И. Внесыныпсная работа по информатике. М., 2001 N 1. Информатика и образование.
23. Л.С.Выготский. Педагогическая психология. Избранные труды. М.: «Высшая школа», 1982
24. Қазақстан Республикасы Президенті Н.Ə. Назарбаевтың қалыптасқан дəстүр бойынша Қазақстан халқына жолдауы.
25. К.З. Халықова. Ақпараттық технологиялармен оқыту жағдайындағы өзіндік жұмыстың алатын орны мен ролі. Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігі халықаралық ғылыми педагогикалық «Қазақстан жоғары мектебі» журналының ғылыми қосымшасы. Ұлт тағылымы. №1(2), 2007.
26. С.А. Бешенков, В.Ю. Лыскова, Е.А. Ракитина. Состояние и перспективы развития методики обучения информатике в общеобразовательной школе.//Информатика и образование. №2,1999.
27. В.М. Казакевич. Информационное и технологическое моделирование обучения труду: теория и методика. М.:ЛПО, 1987.
28. О.К. Филатов. Основные подходы к построению информационной модели процесса обучения.//Информатика и образование. №6, 2007.
29. В.П. Мазолин, Н.В. Рыжкова. Основные задачи учебно-методической работы в сфере модернизации системы высшего образования// Информатика и образование. №6, 2007.
30. С.Омирбаев. К интеграции через обновление //Высшее образование в Казахстане. №1, 2008.
31. Ж.А. Қараев «Деңгейлеп оқыту» технологиясы.
32. Ж.У. Кобдикова «Педагогическая технология уровневой дифференциации обучения в школе» Алматы, 2000
33. Ермеков Н., Стифутина Н. Информатика. Жалпы білім беретін мектептің 7- сыныбына арналған оқулық. – Алматы, Атамұра, 2003
34. Жантелі Х. «Оқытудың компьютерлік программаларын құру технологиясын жетілдіру» Шымкент, 2004
1. Полат Е.С. Новые педагогические и информационные технологии в системе образования // М., 2000
2. Фридман Л.М. Изучение личности учащегося // М., 1988. – 198 с.
3. Компьютерлік оқыту программаларын қолдану. Информатика-физика-математика журналы. №3. Алматы, 2000. –Б.10-13.
4. Білім беру үдерісінде қолданылатын ақпараттық технологиялардың мүмкіндіктері. «Экология, білім, ғылым және қоғам» атты республикалық ғылыми-теориялық конференциясының еңбектері. -Кентау, 2006. –Б.356-361. (Т.Б.Қоштыбаев, К.М.Беркінбаевтармен бірлестікте)
5. Информатика пәнін оқытудың педагогикалық-психологиялық мәселелері. «Экология, білім, ғылым және қоғам» атты республикалық ғылыми-теориялық конференциясының еңбектері. Кентау, 2006. –Б.409-414. (Г.А.Момбиевамен бірлестікте)
6. Сыни тұрғысынан ойлау технологиясы Стил С., Крутис С.
7. Бағдарлы мектеп және кәсіптік мектеп Журналдары.
8. Педагогика. Журнал
9. Құзыреттілікті қалыптастыру жолдары. Г Құдайбергенова
10. Мұғалімнің кәсібилігін анықтау И Д. Бағаева
11. ҚР-да білім беру дамытудың 2005- 2010 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы.
12. Китаев М.В. Успешный учитель-успешный ученик. Москва 2003
13. Құдайқұлов М., Жаңабергенов Қ. Физиканы оқыту әдістемесі. Алматы, «Рауан»1998
14. Информатика .Оқу құр . Каирбаев М. - А.А.,2007.-240б
15. Шуркова Н.Е. Тәрбие жүйесіндегі жаңа технология
16. Заман талабы. Егемен Қазақстан 2006. 12 шілде
17. Информатикалық жабдықтар. Өтешев О.,Кешуов С.-А.А.,2007.-360б
18. Информатика негіздері және жалпы автоматика.Каирбаев М.,Полищук В.И.- А.А.,2007.-300б
19. Информатика және өнеркәсiптiк электроника негiздерi: Кәсiптiк- техникалық училищелерге арналған оқулық / В. Е. Китаев.- Алматы: Қазақстан, 1991.
20. Халықова К.З Информатиканы оқыту әдістемесі. Алматы, 2000.
21. Даулеткулов А.Б. Олимпиады по информатике. Алматы, 1999.
22. Кудинова В.И. Внесыныпсная работа по информатике. М., 2001 N 1. Информатика и образование.
23. Л.С.Выготский. Педагогическая психология. Избранные труды. М.: «Высшая школа», 1982
24. Қазақстан Республикасы Президенті Н.Ə. Назарбаевтың қалыптасқан дəстүр бойынша Қазақстан халқына жолдауы.
25. К.З. Халықова. Ақпараттық технологиялармен оқыту жағдайындағы өзіндік жұмыстың алатын орны мен ролі. Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігі халықаралық ғылыми педагогикалық «Қазақстан жоғары мектебі» журналының ғылыми қосымшасы. Ұлт тағылымы. №1(2), 2007.
26. С.А. Бешенков, В.Ю. Лыскова, Е.А. Ракитина. Состояние и перспективы развития методики обучения информатике в общеобразовательной школе.//Информатика и образование. №2,1999.
27. В.М. Казакевич. Информационное и технологическое моделирование обучения труду: теория и методика. М.:ЛПО, 1987.
28. О.К. Филатов. Основные подходы к построению информационной модели процесса обучения.//Информатика и образование. №6, 2007.
29. В.П. Мазолин, Н.В. Рыжкова. Основные задачи учебно-методической работы в сфере модернизации системы высшего образования// Информатика и образование. №6, 2007.
30. С.Омирбаев. К интеграции через обновление //Высшее образование в Казахстане. №1, 2008.
31. Ж.А. Қараев «Деңгейлеп оқыту» технологиясы.
32. Ж.У. Кобдикова «Педагогическая технология уровневой дифференциации обучения в школе» Алматы, 2000
33. Ермеков Н., Стифутина Н. Информатика. Жалпы білім беретін мектептің 7- сыныбына арналған оқулық. – Алматы, Атамұра, 2003
34. Жантелі Х. «Оқытудың компьютерлік программаларын құру технологиясын жетілдіру» Шымкент, 2004
Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 55 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 55 бет
Таңдаулыға:
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
1-бөлім. Мектептегі информатика курсының оқу-әдістемелік
базасына
сипаттама ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... .7
1.1 Мектеп информатика курсы бойынша оқулықтарға
талдау ... ... ... ... ... ...7
1.2 Информатика курсын оқыту барысындағы ақпараттық құралдар ... ... ..16
1.2 Информатиканы оқытуда электрондық ресурстардың
ролі ... ... ... ... ... ..18
2-бөлім. Информатика пәнін оқытуда оқушылардың өзіндік жұмыстарын
ұйымдастыруда сын тұрғысынан ойлау стратегияларын қолдану
тәсілдері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ..22
2.1 Информатика сабағында оқушылардың өзіндік жұмыстарын ұйымдастыру
әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ...22
2.2 Информатика пәнін оқытуда оқушылардың құзыреттілігін
қалыптастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .25
2.3 Информатиканы оқыту үрдісінде өзіндік жұмыстың алатын орны ... ... ...27
2.4 Информатиканы деңгейлеп оқыту арқылы оқушылардың ойлау
қабілетін
дамыту ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... .31
2.5 Информатика сабағын жеке тұлғаға бағытталған түрде
оқыту ... ... ... ... ..33
3-бөлім. Информатиканы оқыту әдістемесін жетілідіру жолдары ... ... ... 44
3.1 Информатиканы оқыту әдістері мен ұйымдастыру формаларын
жетілдіру
туралы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... .44
3.2 Информатикаға қызығушылық және оқушы қажеттілігі ... ... ... ... ... ... .47
3.3 Информатикадан сыныптан тыс жұмыстарды өткізу әдістемесі ... ... ... 49
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ...53.
Пайдаланылған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 56
Кіріспе
Тақырыптың өзектілігі. Қазақстанның әлемдік білім беру кеңістігіне
қосылуы халықаралық талаптарға сай орта білім алудың құрылысын енгізуге,
орта білім берудің 12 жылдық үлгісіне ауысуға ықпал жасады. Қазіргі
мектепте кез – келген пәнді оқытудың басты мақсаты ( оқушылардың өздігінен
жұмыс жасау дағдысын қалыптастыру.
Жаңа технологиялар - педагогтың мүмкіндігін күшейтетін құрал. Компьютер
мүмкіндіктері психология мен дидактика тұрғысынан талданып, керек кезінде
педагогикалык талаптарға сай қолданылуы керек. Компьютердің сызбалық
мүмкіндігінің молдығы дәрістік экспсриментті бояулы суреттермен,
сызбалармен, кестелер мен байыта түсуге жол ашады, оларды оқу-процесінде
қолдану тиімділігі мол [1].
Компьютерді мұғалім косымша материалдар, әртүрлі анықтамалық
мәліметтерден ақпараттар беру үшін көрнекі кұрал ретінде пайдалана алады.
Мұндай мәліметтерге математикалық формулалар, графиктер, схемалар,
иллюстрациялар т.б. жатқызуға болады. Мұғалім араласпай-ақ, оқушылар өздері
меңгеруге тиісті ақпараттар беріледі. Қажетті акпараттарды жинақтауда
электрондық техникаларды енгізу уақыт үнемдейді, қарастырып отырған кезеңде
ақпараттың толықтығын жоғарылатады, ақпараттық-аныктамалык жүйе кұрамында
электрондық кұрырғылармен жұмыс істеу дағдысын калыптастыруға мүмкіндік
туғызады [4]. Жаңа акпараттық технология кұралдарын математика пәніне
пайдалану, оқушының шығармашылык, интеллектуалдык қабілетінің дамуына, өз
білімін өмірде пайдалана білу дағдыларының қалыптасуына әкеледі.
Компьютерлік техниканың дидактикалық мүмкіндіктерін педагогикалык
мақсаттарға қолдану, білім мазмұнын анықтауда, оқыту формалары мен
әдістерін жетілдіруде жақсы әсерін тигізеді. Есептеу техникасымен жұмыс
жасату оқушылардың алгоритмдік дүниетанымын қалыптастырады, өз әрекетін
саналы түрде жоспарлайды.
Бұл қойылған мақсаттарды шешу үшін келесі міндеттерді қарастырамын:
• білім беруді ақпараттандыруды дамыту тенденцияларын зерттеу және
оған сәйкес мазмұнын анықтау;
• оқушылардың ақпараттық-коммуникациялық пайдалана алу дайындығын
анықтайтын белгілер мен көрсеткіштерді жасақтау және олардың
ақпараттық құзырлығын қалыптастыру мүмкіндіктерін зерттеу.
Ақпараттық-коммуникациялық технологияны оқу-тәрбие процесiне пайдалану
оның келесi педагогикалық мүмкiндiктердi жүзеге асыруға мүмкiндiк бередi:
• оқушының дайындық деңгейiн, ынтасын және қабылдау жылдамдығын
ескеру арқылы жаңа материалды меңгертуге байланысты оқытуды
ұйымдастыру және оқыту процесiне жаңа ақпараттық технологияның
мүмкiндiктерiн пайдалану;
• оқытудың жаңа әдiстерi мен формаларын (проблемалық,
ұйымдастырушылық-iс-әрекеттiк компьютерлiк ойындар және т.б.);
• жаңа ақпараттық технология құралдарын (жаңа типтi компьютерлер,
телекоммуникация, виртуальды орта және мультимедиа-технология,
интерактивті тақта) пайдалану арқылы оқу процесiнiң материалдық-
техникалық базасын жетiлдiру.
Ақпараттық мәдениеттi дамыту қазiргi педагогтың ақпараттық құзырлығына
қойылатын талаптарына сай анықталады:
• қазiргi бiлiм беру жүйесiндегi ақпараттық кеңiстiк туралы бiртұтас
түсiнiктi қалыптастыру (бүкiләлемдiк ақпараттық ресурстарға
бағдарлау, ақпараттарды iздеу алгоритмi мен ақпараттарды
аналитикалық-синтетикалық тұрғыдан өңдеу әдiстерiн меңгерту).
• ақпараттық (дербес жағдайда, компьютерлiк) сауаттылық: оқу-
әдiстемелiк, озық тәжiрибелердi зерттеу, ғылыми-зерттеу
нәтижелерiн түрлендiру мен технологияларды қолдану әдiстерiн
меңгерту; қолданбалы программалық құралдарды меңгерту; жаңа
программалық құралдарды меңгерту.
• өз қызметтерiн жаңа ақпараттық технологияның мүмкiндiктерiн
пайдалану: жаңа ақпараттық технологияның мүмкiндiктерi туралы
бiлiм; коммуникациялық қызметтердi пайдалану дағдысы; бiлiм беру
процесiнiң ерекшелiктерiн ескере отырып, педагогикалық
программалық құралдарды қолдану және оларды өз қызметтерiмiзге
сәйкес бейiмдеп пайдалану.
Оку кызметінде компьютерден рефлексивтік деңгейін жүзеге асыруды
елестетсек, оның мүмкіндіктері ерекше үлкен. Компьютер кез келген ойдың
өтімділігін, міндеттерінің күшті және әлсіз жақтарын көрсетіп бере алады.
Шығарылуы күрделі, көп уакытты қажет ететін есепгерді компьютердің
көмегімен тез орындауға болады. Нәтижесінде өте жоғары дәлдікпен
есептелінген есептің нәтижесін аламыз.
Сондықтан орта мектептердің білім беру процесіндегі оқушылардың өзіндік
жұмыстарының үлесін көбейту, олардың білімді меңгеру барысында жаңа
ақпараттық оқыту технологияларын қолдануына мол мүмкіндік беру
педагогикалық процестің маңызды міндеті болмақ.
Психология-педагогикалық және оқу-әдістемелік әдебиеттерді талдау
нәтижесі бізге оқушылардың өзіндік жұмысын ұйымдастыру мәселесіне көп көңіл
бөлінетінін, дегенмен зерттеу жұмысы әлі аяқталмағанын, өзіндік жұмысты
ұйымдастырудың мүмкіндіктері толық ашылмағанын көрсетті.
Бүгінгі ақпаратпен толықтырылған білім беру ортасының оқу процесін
электрондық қорларды жоғары дәрежеде құрылымдалған және көрнекіленген
электрондық оқулықтар мен пәннің оқу-әдістемелік кешендерін (жаңа
ақпараттық коммуникативтік және Интернет-конференциялар жағдайындағы
бірлескен танымдық іс-әрекет және т.б.) қолдана отырып, сапалы ұйымдастыру
жөнінде айтарлықтай педагогикалық тәжірибелер жинақталған.
Қазіргі кезеңде орта мектептердің толықтай 12 жылдық орта білім беру
жүйесіне өту жағдайында оқушылардың білім деңгейін шығармашылық деңгейге
жеткізу қажеттігі мен олардың белсенді іс- әрекетін қалыптастыру арқылы
даярлау арасында бірнеше қарама-қайшылықтар туындап отыр.
Дипломдық жұмыстың мақсаты- мектепте информатиканы оқытуда оқушылардың
өзіндік жұмыстарын ұйымдастыру және осы бағытта сын тұрғысынан ойлау
элементтерін тиімді қолдану әдістемесін ұсыну.
Зерттеу нысаны: мектептегі информатика сабақтарындағы педагогикалық
процестер.
Зерттеудың мақсаты: Информатика сабағында оқытудың әр түрлі әдіс-
тәсілдерін қолдана отырып, оқушылардың шығармашылық ізденістерін, өз
бетінше жұмыс істеу белсенділіктерін арттыру барысында теориялық білімдерін
кеңейтіп, логикалық ойлау қабілеттерін дамыту. Теориялық білімдерін тәжібе
жүзінде дәлелдей білуге үйрету.
Жұмыстың міндеті-әр түрлі әдебиеттерді зерттеу барысында:
• шығармашылық деген ұғымға анықтама беру.
• шығармашылық дағдысын дамытуға байланысты зерттеуші ғалымдардың
ой пікірімен танысу.
• оқушылардың шығармашылық дағдысын дамытуға байланысты физик
ғалымдардың іс тәжірибесімен танысу.
• оқушылардың шығармашылық дағдысын дамытуға бағытталған оқытудың
тиімді әдіс-тәсілдерін іріктеп,оны қолдану шарттарын белгілеу.
Зерттеудің міндеттері:
• зерттеу мәселелеріне байланысты шетелдік және отандық ғылыми
әдебиеттерді талдау арқылы оқушылардың өзіндік жұмысын ұйымдастыру
ұғымының педагогикалық мәнін нақтылау;
• информатика курсының мазмұнын айқындап, жаңа ақпараттық технологияны
қолдану барысындағы оқушылардың өзіндік жұмысының құрылымдық-мазмұндық
моделін жасау;
• оқушылардың өзіндік жұмысын ұйымдастырудың дидактикалық шарттарын
анықтау және дидактикалық тапсырмалар жүйесін құру;
• экономика мамандықтарына информатикадан оқушылардың өзіндік жұмысын
ұйымдастырудың әдістемесін жасау және оның сапалығын тәжірибелік-
эксперимент жүзінде тексерістен өткізу.
Зерттеу көздері: Білім беру аумағындағы ресми құжаттар мен нормативтік
материалдар; зерттеу проблемасы бойынша отандық және шетел (философ,
психолог, педагог) ғалымдарының оқушылардың өзіндік жұмыстары мен
ақпараттандыру саласындағы зерттеу еңбектері; орта мектептердің мемлекеттік
жалпы білім беру стандарты, типтік және жұмыс оқу жоспарлары мен
бағдарламалары, пәннің оқу-әдістемелік кешендері, компьютерлік оқыту
бағдарламалары, педагогикалық және әдістемелік пәндерден оқулықтар мен оқу
құралдары; инновациялық оқыту технологияларына қатысты педагогкалық
зерттеулер.
Зерттеу әдістері: зерттеу тақырыбы бойынша психологиялық және
педагогикалық әдебиеттерді зерделеу және оларға талдау жүргізу;
педагогикалық бақылау, әңгімелесу, сұхбат, сауалнама жүргізу, тестілеу,
педагогикалық эксперимент, оны компьютерлік сапалық және сандық талдау.
1-бөлім. Мектептегі информатика курсының оқу-әдістемелік базасына сипаттама
1.1 Мектеп информатика курсы бойынша оқулықтарға талдау.
Информатика пәнінің ғылыми әдістемелік жағынан қамтамасыз ету бағытына
сәйкес информатика пәнінің оқу-әдістемелік құралдарына қойылатын талаптарды
анықтауды жалпы оқулықтарға қойылатын дидактикалық талаптар басшылыққа
алынады.
Информатика оқу-әдістемелік құралдың құрамы мен құрылымына, мазмұнына
қойылатын жалпы талаптарды пәнінің өзіне тән ерекшелігін ескере отырып
анықтау - осы пәнді оқытуды жетілдірудің негізгі бағыттарының бірі деуге
болады.
Информатика пәні оқулығының маңызды ерекшелігі бұл өскелең өмір
талабына сәйкестігі болып табылады. Оқулықтың мазмұны мен құрылымын
А.Құсайынов, Ұ.Асылов, Қ.Молдабек т.б отандас ғалымдар аша білді. Ал білім
мазмұнының мәні, зерттеу нысаны, оған қойылған дидактикалық талаптар мен
ұстанымдар, әдіснамалық мәселелер М.Скатин, И.Лернер, В.Краевский,
Ю.Бабанский, Б.Лихачев, В.Леднев, А.Хуторский ғылымдардың зерттеулерінде
орын алды. Мектеп оқулықтарының пәндік мазмұнын жетілдіруге
Қ.Аймағамбетова, Г.Уәйісова, Т.Оспанов, Ш.Құрмнәлина, С.Рахметова,
Т.Әбдікәрімова, Ж.Қайыңбаев, К.Ерешов т.б ғалымдарымыз өз үлестерін қосып
келеді.
Оқулыққа қойылатын талаптар:
- Ұлттық ғылым саясатына сәйкестігі;
- Бағдарламаға сәйкестігі;
- Мазмұнының ғылыми мәнділігі және нақтылығы;
- Әлеуметтік-мәдени құндылығы;
- Ұсынылған материалдың тарихилығы;
- Оқушылардың физиологиялық және психологиялық ерекшеліктерінің
ескерілуі;
- Мазмұнының жүйелігі, бірізділігі;
- Сабақтастық принципінің сақталуы;
- Еліміздің экономикалық даму ерекшеліктерінің сәйкестігі;
- Мектептердің компьютермен жабдықталуының ескерілуі;
- Компьютерлік оқытушы программалар пайдалануының ескерілуі;
- Практикалық тапсырмалардың тақырыпқа сәйкестігі;
- Тапсырмалардың жүйелі түрде таңдап алынуы;
- Оқытудың әр түрлі жаңа технологияларын пайдалануға ыңғайлылығы.
Осы талаптарды ескере отырып дайындалған оқулықтың сапасы жоғары болып,
оқушылардың білімін арттыруға көмектеседі.
Оқулық пен оқу құралдарын сабақ барысында тиімді қолдану, экономикалық
білімді игеруді білім, білік, дағдыны қалыптастыру, өзіндік жұмыстарды
қалыптастыру, теориялық материалдарды қайталауға берілген сұрақтарға тиімді
жауап беру тәсілдерін көрсету жайында әдістемелік нұсқаулар мен ұсыныстар
беріледі.
Әрбір сыныпқа арналған әдістемелікте сол сыныптағы информатикадан
берілетін білім мазмұны және оны оқып үйретудің өзіндік ерекшеліктері,
сондай-ақ сабақ барысында сол ерекшеліктерді жүзеге асыру жолдары
қарастырылады.
Әрбір сыныпқа арналған информатика оқулықтардың мазмұнына тоқталамыз.
7-сыныпта информатиканы оқытудың негізгі мақсаты - оқушыларға
ақпаратты өндеу, беру және қолдану үрдістері туралы білімді меңгерту оқу
үрдісінде компьютерлік технологияны өзіндік даму мен оны іске асыру құралы
ретінде пайдалану дағдыларын, алгоритмдік мәдениет пен компьютерлік
сауаттылықты қалыптастыру болып табылады.
Алгоритмдік мәдениет дегеніміз – алгоритмді құру, түсіну және атқару
іскерлігі арқылы бейнеленетін ойлау мәдениеті.
Оқытудың мазмұны - шығармашылық жеке тұлғасын қалыптастыруға, логикалық-
құрылымдық ойлау қабілетін дамытуға, яғни оны қызмет субъектісі ретінде
қалыптастыруға және компьютерлік технологияның мүмкіндіктерін өздерінің
кәсіби дайындық деңгейлеріне еркін пайдалана білуге бағытталған.
Информатиканың мамандыққа баулу курсы ретінде оқытуда оқушылардың
операциялық жүйемен, PAINT графикалық редакторымен, WORDPAD мәтіндік
редакторымен жұмыс жасауды, электрондық поштаны іске қосуды меңгерту сияқты
және тағы басқа мәселелер қамтылады.
7-сыныпқа арналған Информатика оқулығы 2007 жылы қайтадан өңделіп
шығарылды. Бұл оқулықта дәл сол тақырыптар қамтылған. Тек айырмашылығы –
ескі оқулықтағы кейбір қазақша нұсқасымен берілген терминдер қайта
орысшаға аударылған, кейбір тарауларға деректер қосылса, кейбіріннен,
керісінше, материалдар алынып тасталған және суреттер мен кестелер
өзгертілген.
1 - бөлім информатиканың теориялық негізгі іргелі ұғымдары – ақпарат,
ақпараттық үрдістер ұғымдарына кеңінен түсініктеме беріліп, ақпаратты
қабылдау және өңдеу мәселелері жан-жақты қарастырылады. Бұл бөлімде
“ақпарат” сөзіне “ақпарат – белгілі бір нәрсе туралы таңбалар мен сигналдар
түрінде ұсынылатын мәліметтер тобы” деген түсініктеме берілген. Адам
ақпаратты сақтай алады, жеткізе алады және өңдей алады. Бұл әрекеттер
ақпараттық үрдістер деп аталады. Жаңа кітапта ақпараттық үрдістер сызба
түрінде кескінделген. Бұл бөлімнің 2-тақырыбы “Ақпаратты кодтау(таңбалау)”
деп аталады. 2003 жылы шыққан оқулықта кодтау – ақпаратты белгілі бір
алфавит арқылы ұсыну деп берілсе, 2007 жылы шыққан оқулықта кодтау –
ақпаратты жеткізу үшін оның түрін өзгертеді, яғни оны түрлендіреді. Мысалы,
ақпаратты белгілі бір алфавит арқылы құпиялап жазады. Бұл үрдісті кодтау
деп атайды деп толықтырылған. Есептеуіш техникасында ең көп пайдаланылатын
код – ASCII, американдық ақпарат алмасудың стандартты коды болып табылады.
2007 жылы шыққан оқулықта да оның кодтау кестесі берілген.
2-бөлім ақпаратты өңдеудің техникалық құралдары – есептеу техникасы,
оның даму тарихы, архитектурасы зерттеуге арналған. Бұл тақырып бойынша
Дидактикалық материал. Практикум құралында әр түрлі кестелік және
мәтіндік тапсырмалар берілген. Мысалға ЭЕМ буындары мен олардың
сипаттамалары кестесін келтіруге болады және оның дұрыс жауаптары
мұғалімге арналған оқыту әдістемесінде жазылған.
2003 жылғы кітаптың 3-бөлімінде Windows'98, ал жаңа оқулықта Windows ХР
оқытылады және мағлұматтар жаңартылған. Оның мәтіні келесідей: Қазіргі
кезде Windows – барлық дербес компьютерлерге арналып кең таралған
операциялық жүйе. Windows-тің кең таралуына себеп, оның қолайлығы,
түсініктілігі, графикалық интерфейсі, бірнеше программалармен қатар жұмыс
жасау мүмкіндігі және жаңа жабдықтардың автоматты түрде бапталуы сияқты
ерекше қасиеттерін атауға болады.
PAINT графикалық редакторы 4-бөлімде қарастырылған. Бұл бөлімде
программасын іске қосу, сурет салу кезеңдері, редактордың құралдары жайлы
өте жақсы жазылған. Сонымен қатар оқушыларға тапсырмалар берілген.
WORDPAD мәтіндік редакторы қарапайым мәтіндік құжаттарды жасауға
мүмкіндік береді. Бұл бағдарлама жайлы мағлұмат 5-бөлімде беріледі. Мұнда
бағдарламаны іске қосуды, құжат құруды, мәтінді пішімдеу, мәтінге күн мен
уақытты кірістіруді және т.б. үйретеді.
6-бөлімде блокнот және калькулятор программалары ұсынылған. Бұл бөлімде
блокнот пен калькулятордың мүмкіндіктері, калькулятордың түрлері мен
батырмалары суреттерімен түсінікті етіліп жазылған. Сондай-ақ тақырып
соңында практикалық тапсырмалар берілген.
8-бөлім компьютерлік желілер деп аталады. 2003 жылы шыққан оқулықта
компьютерлік желі – бұл әр түрлі қорларды, мысалы, бағдарламаларды,
құжаттарды және құрылғыларды бірігіп пайдалану үшін бір-бірімен
жалғастырылған компьютерлер тобы деп беріледі. 2007 жылы шыққан оқулықта
қор сөзі ресурс, бағдарлама сөзі программа деп аударылып жазылған. Сонымен
қатар, ақпарат алмасу, желілік ақпараттық технологиялар сызбалары
кескінделген. Одан әрі жалпы желі, электрондық пошта ұғымдары кең көлемде
ашылып жазылған.
Сонымен, қорыта келгенде, информатика оқулықтарының мазмұны бойынша
салыстыратын болсақ, пәнді оқыту мақсатында бір-біріне жақындықтары
байқалады. Бірақ айырмашылықтары да кездеседі. 2007 жылы шыққан оқулықтың
2003 жылы шыққан оқулыққа қарағандағы жетістігі – көптеген тақырыптарға
жаңа деректер қосылып, сызбалар сызылған және суреттер көркемделіп
салынған. Ал кемшілігі – қазақша терминдер орысша нұсқада берілген.
Сондықтан қайсы оқулықпен оқыту керек екендігін таңдау өз қалауларыңызда.
8 сыныпта оқытудың негізгі мақсаты – оқушыларға ақпаратты өндеу,
беру және қолдану үрдістері туралы білімді меңгерту, оқу үрдісінде
компьютерлік технологияны өзіндік даму мен оны іске асыру құралы ретінде
пайдалану дағдыларын, алгоритмдік мәдениет пен компьютерлік сауаттылықты
қалыптастыру болып табылады.
Оқытудың мазмұны – шығармашылық жеке тұлғасын қалыптастыруға,
логикалық-құрылымдық ойлау қабілетін дамытуға, яғни оны қызмет субъектісі
ретінде қалыптастыруға және компьютерлік технологияның мүмкіндіктерін
өздерінің кәсіби дайындық деңгейлеріне еркін пайдалана білуге бағытталған.
8 сыныпқа арналған Информатика оқулығы 2008 жылы қайтадан өңделіп
шығарылды. Бұл оқулықтың негізгі мазмұны 2004 жылғы басылыммен ұқсас.
Айырмашылығы алдыңғы оқулықтағы ұзақ мазмұндар қысқартылып, кейбір екі
бөлім біріктіріліп, оқушы практика жүзінде орындайтын ұғымдар көбірек
қарастырылған. 2004 жылғы басылымда 13 бөлім болса, 2008 жылғы басылымда 9
бөлімге қысқартылып жазылған.
1-бөлім Ақпарат және информатика. 2004 жылғы басылымында 3 тақырыпқа
бөлініп түсіндірілген. 1-тақырыпта ақпарат туралы түсінік берілген. 2-
тақырыпта ақпарат және оны басқару туралы жазылған. 3-тақырыпта
Информатика туралы түсінік берілген. Ал 2008 жылғы басылымында бір
тақырып, яғни Информатиканың негізгі түсініктері деген атпен ақпарат және
информатикаға қысқаша жалпы түсініктеме берілген.
2-бөлім Компьютердің арифметикалық негіздері. 2004 жылғы басылымында
3 тақырыпқа бөлініп түсініндірілген. 1-тақырып Санау жүйелері делініп,
санау жүйесі дегеніміз – сандарды атау және жазу ережелері мен әдістерінің
жинағы деп анықтама берілген. Ондық, екілік, сегіздік, оналтылық санау
жүйелері туралы жазылған. Ал 2008 жылғы басылымның 1-тақырыбы Сандардың
тарихы және санау жүйелері. Онда сандардың шығу тарихы жазылған және санау
жүйесі дегеніміз – сандарды өрнектеудің қандай да бір тәсілі және оған
сәйкес сандармен әрекет жасау ережелері деп түсіндірілген. Ондық, екілік,
сегіздік, оналтылық санау жүйелері туралы қысқаша анықтама берілген. 2004
жылғы басылымның 2-тақырыбы Сандарды бір санау жүйесінен басқа санау
жүйесіне ауыстыру делініп, бүтін және бөлшек сандарды бір санау жүйесінен
екіншісіне ауыстыру ережелері мысалмен түсіндірілген. 2008 жылғы басылымда
бұл тақырып Сандарды позициялық санау жүйесіне көшіру делініп, онда бүтін
және бөлшек сандарды бір санау жүйесінен екіншісіне ауыстыру ережелері
қысқаша түсіндірілген. 3-тақырып 2004 жылғы басылымда Екілік сандармен
орындалатын арифметикалық амалдар деген атпен беріліп, қосу, азайту,
көбейту, бөлу амалдары және ережелері мысалмен түсіндірілген. Ал 2008 жылғы
басылымда бұл тақырып Позициялық санау жүйелеріндегі арифметикалық
амалдар деген атпен беріліп, қосу және азайту амалы мен ережелері мысалмен
түсіндіріп, көбейту, бөлу амалы қысқартылып қалған.
3-бөлім Компьютердің логикалық негіздері. 2004 жылғы басылымның 1-
тақырыбы Логикалық пікірлердің негізгі түсініктері болып, логиканың
анықтамасы, түрлері және пікірдің анықтамасы түсіндірілген. 2008 жылғы
басылымда бұл тақырып Логиканың негізгі түсініктері деген атпен беріліп,
пікір және логикаға анықтама беріледі және ойлау, пайымдау әдістері туралы
ілімнің пайда болуы мен оған үлес қосқан ғалымдар, логиканың түрлері
жазылған. 2-тақырып 2004 жылғы басылымда Логикалық операциялар делініп,
логикалық көбейту, логикалық қосу және логикалық терістеу түсіндірілген.
Сонымен бірге компьютердің логикалық элементтері: және, немесе, емес
схемалары, триггер, қосындылауыш, ақиқаттық кестені құру, логикалық есептер
деген бірнеше тақырыпшалар қосымша жазылған. Ал 2008 жылғы басылымда бұл
тақырып Логикалық амалдар деп беріліп, логикалық көбейту, логикалық қосу
және логикалық терістеу түсіндірілген, қосымша тақырыптар жазылмаған.
2004 жылғы басылымның 4-бөлімі Дербес компьютерлер 3 тақырыпқа
бөлініп түсіндірілген. Онда дербес компьютер туралы жалпы мәлімет, оның
құрауыштары, дербес компьютерлерді жіктеу жазылған. 5- бөлімі Компютердің
құрылымы және жұмыс істеу принциптері делініп, онда бір ғана тақырыппен
дербес компьютердің құрылымы және оның жұмыс істеу принципі жазылған. Ал
2008 жылғы басылымда бұл 2 бөлім біріктіріліп 4-бөлім Компьютер және
программалық қамтамасыз ету деп берілген. Онда қазіргі заманғы дербес
компьютерлер мен оның құрамдас бөліктерінің түрлері жүйелі түрде суретпен
түсіндірілген 2-тақырып және компьютердің негізгі компонентерінің өзара
әрекеттесуі - магистраль делініп онда дербес компьютердің жұмыс істеу
принциптері жазылған.
2004 жылғы басылымның 6-бөлімі Операциялық жүйе 7 тақырыпқа бөлініп
жазылған. Операциялық жүйе дегеніміз не?, операциялық жүйелерді жіктеу,
Windows тиіпті операциялық жүйелер, Windows-ті баптау, файлдар мен
қапшықтарды іздеу, копмьютерлік ақпаратты қорғау, Архивтеу бағдарламалары
деген тақырыптар жазылған. Ал 2008 жылғы басылымның 5-бөлімі Операциялық
жүйе 6 тақырыпқа бөлініп түсіндірілген. Операциялық жүйе дегеніміз не?,
операциялық жүйелер топтамасы, операциялық жүйелерді баптау, файлдар мен
бумаларды іздеу, компьютерлік вирустардан қорғау, файлдарды архивтеу деген
тақырыпта алдыңғы оқулықпен ұқсас мазмұнда жазылған.
2004 жылғы басылымның 7-бөлімі Мәтіндік, дыбыстық және графикалық
ақпараттардың ұсынылуы. Бұл бөлім 2 тақырыпқа бөлініп түсіндіріледі. 1-
тақырып Мәтіндік дәне дыбыстық ақпараттарды ұсыныу, мұнда мәтіндік
ақпаратты кодтау және компьютерге дыбыс енгізу жолдары жазылған. 2-тақырып
Графикалық ақпарат туралы түсінік деп аталып графика және оның түрлері
жазылған, сонымен қатар графикалық обьектілермен орындалатын операциялар,
түс және палитра, компьютерлік графиканың қолдану салалары деген
тақырыпшалар жазылған. Ал 2008 жылғы басылымда мәтіндік және дыбыстық
ақпараттардың ұсынылуы қысқартылып, тек графикалық ақпарат туралы жазылған,
яғни 6-бөлім Графикалық ақпараттарды өңдеу технологиясы деп аталады.
Мұнда 2 тақырып жазылған. 1-тақырып Компьютерлік графика да компьютерлік
графика және оның түрлері жазылған. 2-тақырып Графикалық редакторлар,
мұнда графикалық редактордың анықтамасы, растрлық графикалық редакторлардың
бірнеше түрі мен олардың құрылымы туралы қысқаша жазылған.
2004 жылғы басылымның 8-бөлімі Мәтіндік ақпаратты өңдеу. Бұл бөлім 4
тақырыпқа бөлініп жазылған. Мұнда мәтіндік құжаттар мен мәтіндік
редакторлар, мәтін түрлері, мәтіндердің құрылымдық элементтері және
мәтіндік ақпаратты компьютерде өңдеу технологиясы тақырыптары жазылған. Ал
2008 жылғы басылымда бұл мазмұн қысқартылған.
2004 жылғы басылымның 9-бөлімі WORD мәтіндік процессоры. Бұл 6
тақырыпқа бөлініп жазылған. Ал 2008 жылғы басылымның 7-бөлімі Microsoft
Word мәтіндік процессоры 8 тақырыпқа бөлініп жазылған. Алдыңғы басылымда
негізгі түсініктер мен әрекеттер, мәтіндік құжатты пішімдеу, мәтіннің
орынын ауыстыру және көшірмелеу, мәтіндік құжатты баспаға шығару, WORD-тың
графикалық мүмкіндіктері деген тақырыптар жазылған. Соңғы басылымның
негізгі мазмұны алдыңғы басылыммен ұқсас тек тақырыпты кеңейтіп жазған,
оған мына тақырыптар кіреді: MS Word-пен танысу, MS Word-қа кіріспе,
мәтіндік құжатты редакциялау, мәтіндік құжатты форматтау, мәтін абзацын
форматтау, құжат беттерін рәсімдеу, кестелермен жұмыс, суреттермен жұмыс
істеу.
2004 жылғы басылымның 10-бөлімі Компьютердегі кестелік есептеулер.
Бұл бөлім 2 тақырыпқа бөлініп жазылған. 1-тақырып Деректерді кестелік
түрде ұсыну. Мұнда кесте, оның құрылымы және электрондық кесте туралы
ұғымдар жазылған. 2-тақырып Электрондық кестелердегі деректерді өңдеу.
Мұнда деректердің тиіптері, формула жазу ережелері, кестелік есептеуді
компьютерлік өңдеу технологиясы туралы ұғымдар жазылған. Ал 2008 жылғы
басылымда бұл мазмұн қысқартылған.
2004 жылғы басылымның 11-бөлімі EХCEL кестелік процессоры. Бұл 3
тақырыпқа бөлініп жазылған. 1-тақырып Негізгі түсініктер мен амалдар, 2-
тақырып EХCEL-дегі деректермен жұмыс, 3-тақырып EХCEL-дің графикалық
мүмкіндіктері. Мұнда негізгі анықтамалар және жұмыс істеу принциптері
жазылған. 2008 жылғы басылымның 8-бөлімі Microsoft Excel Кестелік
процессор. Мұндағы негізгі мазмұн алдыңғы басылыммен ұқсас тек өзгешелік
тақырып кеңейтіліп, нақтыланып жазылған. Мұндағы тақырыптар: MS Excel-мен
танысу, MS Excel-ге берілгендерді енгізу және редакциялау, формуланы енгізу
және көшіру, берілгендерді форматтау, диаграммаларды құру, редакциялау және
форматтау, құжат беттерін рәсімдеу және басу.
2004 жылғы басылымның 12-бөлімі Деректер базасы. Бұл 2 тақырыпқа
бөлініп түсіндірілген. Мұнда деректер базасы ұғымы, оны басқару жүйесі және
деректер базасымен орындалатын амалдар жазылған. 13-бөлім Excel кестелік
процессорында дерек базаларымен жұмыс істеу. Бұл 2 тақырыпқа бөлініп
түсіндірілген, мұнда MS Excel-дегі деректер базасы ұғымы және өңдеу туралы
ұғымдар жазылған. Ал 2008 жылғы басылымда бұл екі бөлім біріктіріліп
жазылған. 9-бөлім Мәліметтер базасының жүйесін басқару. Бұл 3 тақырыпқа
бөлініп жазылған. 1-тақырып MS Excel-дегі мәліметтер базасы, мұнда
мәліметтер базасы ұғымы және MS Excel-дегі мәліметтер базасы ұғымы
жазылған. 2-тақырып мәліметтерді реттеу мен 3-тақырып мәліметтерді сүзгілеу
2004 жылғы оқулық мазмұнымен ұқсас жазылған.
Сонымен, қорыта келгенде, информатика оқулықтарының мазмұны бойынша
салыстыратын болсақ, пәнді оқыту мақсатында бір-біріне мазмұндық
жақындықтары байқалады. Бірақ айырмашылықтары да кездеседі. 2008 жылғы
басылымның 2004 жылғы басылымға қарағандағы жетістігі – көптеген ұқсас
тақырыптар біріктіріліп, тақырып жағынан да, мазмұн жағынан да қысқарып,
сызбалар сызылған және суреттер көркемделіп салынған, бұл оқуға жеңілдік
тудырады.
9-сынып оқулығында мектеп информатика курсындағы ең маңызды тақырыптар
қарастырылады: алгоритмдеу мен бағдарламалау және модельдеу. 2005 жылы
шыққан төл оқулығымызға дейінгі оқулықтарда Basic бағдарламалау тілін
қарастырылған болатын. Қазіргі уақыттағы қажеттілікке байланысты Pascal
бағдарламалау тілін оқыту орта мектептің негізгі курсының мазмұнына кірді
және ерекше орын алады.
9-сынып информатика оқулығының мазмұнына тоқталсақ: Алгоритм түсінігі;
алгоритмнің түрлері және қасиеттері; Pascal бағдарламалау тілі, меншіктеу
операторы, сандық функциялар; сызықтық, тармақталу және циклдік алгоритмде
бағдарламалау; графиктік режим, графиктік объектіні бағдарламалау;
символдармен жұмыс істеу операторлары; массивтің (жиым) мәні және ол туралы
түсінік, бір және көп өлшемді массивтермен жұмыс; модельдеу, модель
түсінігі, модельдеу тәсілдері; интернет, интернетте әртүрлі ақпаратты
іздеу, электрондық пошта (соңғы тақырып 7-сыныпта алғашқы ұғымдар
қарастырылған).
10-11 сыныптарда информатиканы оқытудың оқу бағдарламасы орта білім
беру жүйесін ақпараттандырудың мемлекеттік бағдарламасының негізгі
бағыттарын жүзеге асыру бағытында және мемлекеттік жалпыға міндетті білім
стандартына сәйкес жасақталды.
Информатиканың мамандыққа баулу курсы ретінде оқытуда оқушылардың жаңа
ақпараттық технологияның көмегімен қолданбалы программалық құралдарды
жасақтау, ақпараттық-логикалық модельдерді құру, деректер қорын өңдеуді,
Web-беттерінің дизайнын құру мен ақпараттық технологиямен жұмыс жасауды
меңгерту сияқты мәселелер қамтылады.
Оқу бағдарламасының мазмұнына визуальды программалау әдістері,
қолданбалы программалық құралдар мен мультимедиалық электрондық
оқулықтарды жасақтаудағы программалаудың мүмкіндіктері, деректер қорын
өңдеу тәсілдері, Web-беттерінің дизайнын құру алгоритмі және ақпараттық
технологияның қолданылуы сияқты тақырыптар енген.
Информатиканы оқытуда қолданылатын электрондық ресурстар орта
мектептердегі сәйкес пәндердің тиімділігін көтеріп қана қоймайды, оқушының
ақпаратпен жұмыс істеу технологиясы мен әдістерін жақсартады. И.Бабкин,
Е.Ы.Бидайбеков, Т.Б.Захарова, С.Ю.Калюга, А.А.Кузнецов, Ж.Р.Орынбаева,
В.В.Чешев және басқа да ғалымдардың жасаған зерттеулерінде әлемнің
техникалық жаңа суретін қалыптастыру техника жайлы білім, оны құрудың
ерекшеліктері мен негізгі ойлары, қоғам мен табиғат үшін шығынсыз пайдалану
болып табылатындығы атап көрсетілген.
Орта білім беру жүйесінде ақпараттық құралдар мен телекоммуникациялық
технологияларды қолдану жаңа қоғамның дамуындағы практикалар мен негізгі
тенденцияларға сәйкес болғандықтан заңды болып табылады.
Қазіргі заманғы тұлғадардың кәсіби ортасында жүргізілетін өзгерістерді
талдау, келесідей нәтижелерге қол жеткізеді:
• біріншіден, жаңа қоғам, оқушыларды ақпараттық мәдениеттің жоғары
деңгейін меңгерген және ақпараттық орта жағдайында шешім қабылдауға
қабілетті етіп тәрбиелеуді қажет етеді;
• екіншіден, осы шарттарды жүзеге асыру үшін, бүгінгі күні қоғамның
әлеуметтік тапсырысын толық орындауға қабілетсіз болып отырған, орта
мектептерде оқыту жүйесіне өзгеріс енгізу керек.
Бұл мәселені шешуде, орта мектептерде оқыту процесіне оқытуды
жекелендіруге, білім алушының оқу-танымдық қызметін белсенді етуге,
кәсібилікке жақындатуға көмегін тигізетін, ақпараттық және
телекоммуникациялық технологияларды енгізу керектігін зерттеулер нәтижесі
көрсетіп отыр.
Республиканың орта мектептерінде қазіргі заманғы оқытуда туындап
отырған басты мәселе, қоғамның әлеуметтік тапсырысына оқыту жүйесінің
сәйкессіздігі болып отыр. Қазақстандағы жаңа білім беру жүйесінің алдында
қабілетті жас ұрпақ дайындау шарттары тұр. Олар мынадай қасиеттерге
қабілетті болу керек:
• өзгеріп отыратын өмір заңдылықтарына қабілетті болу үшін өз бетінше
білім мен іскерлікті игеруге;
• шығармашылық ойлауға, мәселелерді көріп және оларды жаңа
технологияларды қолданып шешу жолдарын таба білуге;
• ақпаратпен сауатты жұмыс істеуге, жауапкершілікті болуға, топпен жұмыс
істей білуге;
• өзінің интеллектуалдық, ойлау және мәдени деңгейін үнемі көтеріп
отыруға қабілетті болу керек.
Орта мектептерде электрондық ресурстарды қолданып информатиканы оқыту
оқушыларда ақпараттық мәдениетті қалыптастыруға сәйкес болуы керек.
Авторлар бұл түсінікті әр түрлі мағынада анықтап отыр. Жалпы алғанда,
Ю.А.Шрейдердің ойымен келісуге болады. Ол ақпараттық мәдениет, осы күні
біз кітаптан білімді қалай алсақ, электронды есептеуіш машина арқылы да
солай білім алумен, дәптерге алған білімді қалай жазсақ, электронды
есептеуіш машинаға да солай жазу арқылы қалыптасады деп көрсетеді [24].
Ақпараттық мәдениеттің жалпы категорияларынан, оның бір компоненті
тұлғанын ақпараттық мәдениетін бөліп алып, Д.И.Блюменау былай деп
анықтады: Тұлғаның ақпараттық мәдениеті – кең түсінік: өзінің қызмет
саласындағы құжаттар ағынының ерекшеліктеріне, ақпаратты іздеу жүйесінің
түрлі мүмкіндіктеріне, түрлі ақпарат көздерімен жұмыс істей білуге,
ақпаратты аналитикалық–синтетикалық өңдеу негіздерін игеруге деген білім,
өйткені, әрбір тұлға ақпаратты тұтынушы ғана емес, сонымен бірге ақпараттық
процестің толық белсенді қатысушысы – авторы, редакторы, референті,
рецензенті, кеңесшісі болып табылады [24].
Өзінің ақпараттық мәдениетін көтеру және Интернет сияқты жаңа
телекоммуникациялық желілер көмегімен ақпараттық байланыс жасай отырып,
компьютермен немесе басқа да техникамен жұмыс істеу кезінде, кез-келген
тұлға нақты бір талаптармен құрылған және өзінің біліміне, іскерлігіне,
дағдасына сәйкес жеке қатынасын талап ететін арнайы ақпараттық ресурстардың
анықталған класымен жұмыс істейтіндігін есте сақтағаны жөн.
Сонымен, қорыта келгенде, информатика оқулықтарының мазмұны бойынша
салыстыратын болсақ, пәнді оқыту мақсатында бір-біріне жақындықтары
байқалады. Бірақ айырмашылықтары да кездеседі. 2007 жылы шыққан оқулықтың
2003 жылы шыққан оқулыққа қарағандағы жетістігі – көптеген тақырыптарға
жаңа деректер қосылып, сызбалар сызылған және суреттер көркемделіп
салынған. Ал кемшілігі – қазақша терминдер орысша нұсқада берілген.
Сондықтан қайсы оқулықпен оқыту керек екендігін таңдау өз қалауларыңызда.
Бүгінгі күні, орта мектептердің оқу процесінде жаңа ақпараттық
технологияларды қолдану туралы түрлі ойлар айтылып жүр. Ондай ойлар осы
технологиялардың толық мүмкіндігі мен практикалық қолданылуы аралығында
теңеспей тұр. Бірақ көптеген мамандар бір ойда, яғни электрондық ресурстар
мен ақпараттық технологиялар оқытуға маңызды басымдылықтар әкеледі. Олар:
• оқу процесін интенсификациялау;
• оқушыларды ескішіл есептеу жолдарынан құтқару;
• оқытушыларды оқу сабақтарын қалыптастыру мен нәтижелерін тексерудің
ескішіл жолдарынан құтқару;
• білім алушының білімін жиі әрі жедел түрде бақылап отыру мүмкіндігі.
Орта білім беру жүйесінде арнайы электрондық ресурстарды қолдану
теориялық материалдарды игеруге, лабораториялық, практикалық сабақтарды
ұйымдастыруға, типтік есептерді және курстық жұмыстарды орындауға, білім
алушының өзіндік жұмысын ұйымдастыруға, инженерлік графикада және
автоматтандырылған жобалау жүйелерінде қолдануда өте лайықты.
Орта білім беруде тұлғадарды дайындауда қолданылатын электрондық
ресурстардың дайындау ерекшеліктерін ескеру керек. Ең алдымен, кәсіби
қызметті игеру оқу іс-әрекетінің сапалық құралдарымен қамтамасыз етілуі
нәтижесінде жүзеге асырылады. Оқушылардың оқу іс-әрекеттерін ұйымдастырудың
дәстүрлі формасы, көп жағдайда тұлғаның кәсіби қызметімен сәйкес келмей
жатады.
Электрондық ресурстарды информатикамен қоса пайдалану – оқушы – болашақ
мамандардың кәсіби деңгейде оқуына және ақпаратты көтеруге ықпал етеді.
1.2 Информатика курсын оқыту барысындағы ақпараттық құралдар
Оқулық. Егер информатика оқулығы машинаға тәуелділік жағын қарастырған
болса, онда ол Дербес компьютердің бағдарламалық құралдарын қамсыздандыру
мәселелері және олармен жұмыс істеуге арналған нұсқаулар жөніндегі
мазмұнмен беріледі. Бірақ оқулықта бағдарламамен диалогты түрде жұмыс істеу
әрекеті емес, ол бағдарламаларды басқару, қолдану жөнінде мәліметтер
жазылады. Информатика оқулығы оқушылардың білімін жүйелеу, нақты білімдерін
интеграциялай және жалпылау мәселелерін қамтиды. Оқулық құрылымы білімді
бекіту қызметін де атқарады.
Нұсқау. Оқулықтан компьютерге жұмыс істеуге ету үшін арнайы дайындалған
нұсқаулар беріледі.
Алғашқы сабақтарда әрбір оқушыны жеке-жеке компьютер алдына отырғызып,
олармен жұмыс істеу мұғалімге ауыр соғуы мүмкін немесе көбінесе мұғалім
әрқайсысына барып түсіндіріп, көрсетіп болғанша едәуір уақытты талап етеді,
яғни мұғалім физикалық үлгере алмауы да мүмкін. Сондықтан, өтілетін
тақырыпқа байланысты бұйрықтарды орындау барысын егжей-тегжейлі алдын-ала
кезең-кезеңге бөліп, нұсқаулар тізбегін жасаған дұрыс. Мұндай дайын
нұсқаулар оқушының тез түсініп, оны ЭЕМ-ге өз бетінше енгізуіне үлкен
жәрдем етеді. Нұсқауларды дискетке немесе қағазға жазған жөн. Дегенмен
қағаздағысы өте пайдалы, өйткені оқушы алдындағы нұсқауға қарап жұмысын
жалғастыра алады. Нұсқауды дайындағанда жұмыс мақсатын да көрсету керек.
Сонда й-ақ нұсқау мүмкіндігінше бір не екі бетке жазылуы тиіс. Нұсқауда
ұғымға тоқталмай, бірден іс-әрекетті орындау кезеңдері беріледі. Арнайы
компьютерлік және техникалық жазғыштар рөлін педагог атқарады, өйткені бұл
да бірқатар әдістерді білуді керек етеді.
Нұсқау үш бағаннан тұрады: І-ші бағанда экран көрінісі, 2-ші бағанда
орындалған бұйрық, 3-ші бағанда атқарылатын іс-әрекет мағынасы жазылады.
Плакат. Кабинет қабырғасындағы плакаттарға: техника қауіпсіздігі
ережелері, операциялық жүйе бұйрықтары, файлдардың есімін жазу ережелері
мен үлгілері, түймелер қызметі, ЭЕМ құрылысы, санау жүйелері және т.б.
күрделі де маңызды мәліметтер жазылуы тиіс, өйткені бұлар үнемі көз алдында
тұрып, еріксіз түрде жатталып, (көру қабылдау түсінік) түсінік
пайда болады. Бұл материалды өтем дегенше оқушы есінде әбден сіңіріледі.
Ауыспалы плакаттарда міндетті түрде сабақ тақырыбына қажетті
материалдар, мәліметтер беріледі. Мысалы, редактордағы түймелер қызметі
немесе санау системасы және т.б.
Оқу киносы мен теледидар. Компьютер шыққалы бері оқу киносының
динамикалық көрнекі құрал ретіндегі рөлі төмендеп кетті, өйткені ЭЕМ
оқушыға оқу барысында өтіліп жатқан үрдіске қатысуға мүмкіндік береді. Бұл
жаңа жағдай (жаңалык). Егер видео және компьютерлік техниканы қосып
пайдаланар болсақ, онда жақсы нәтижеге жетер едік. География пәні мұғалімі
жұмыс компьютері экранындағысын оқушыларға үлкен теледидар экраны көмегімен
көрнекі етіп көрсетуге болады. Сөйтіп, мұғалім жаңа тақырып үлгісін
оқушыларға экран арқылы түсіндіре алады.
Теледидар. Сабақтың тиімді де әсерлі өтілгендігі оқушылардың ақыл-ой
дамуынан, ойлаудың формалары мен ережелерін меңгеруінен, компьютерлік
мәдениеті дағдыларын игеруінен, эмоциялық сферасынын баюынан, идеялары мен
талап-тілектерінің дұрыс қалыптасуында көрінеді.
Бұл жолда өз тәжірибемізден мысалдар келтірелік. Мәселен, жас
жеткіншектерді оқыту мен тәрбиелеуде жалпы интернет желісі мен теледидардың
орны ерекше.
Сондықтан да оқушылардың танымдық қызметін басқару үшін оларды
теледидардан нені көретіндігін сұрағанда, олар компыобум хабарын
көреміз деп жауап берген болатын. Біз осы оқу телехабардың бағдарламасын
апталық оқу жоспарға енгіздік. Бұл әдістің ұтымдылығы хабар
барысында оқушылар ең маңызды мәселелерді телеэкраннан көріп, қысқаша
конспект жазып отырады. Хабар аяқталған соң бірлесіп талдадық,
түсінбеген сұрақтарына жауап бердік. Сөйтіп, оқушыларға компьютерлік
оқытушы бағдарламалар мен телехабарлардағы, әр түрлі ғылыми-
көпшілік журналдардағы (ИФМ, Алгоритм, Зерде, Компьютерный мир және
т.б.) материалдарды, мәліметтерді жинақтауға жекелеген
тапсырмалар бердік. Арнаулы әдебиеттерді ұсынды. Жалпы, олардың еркін
тақырыпта реферат жазуын талап еттік.
Сонымем, оқушылар информатика және оның одан әрі дамуының негізгі
бағыттары бойынша білімдерін үнемі тереңдетіп отырды.
Мұндай жеке тапсырмалар оқушының өз қабілетін ашуға, еңбегінің
нәтижесін көріп, терең білім алуға, оқуға деген ынтасы мен қызығушылығын
арттыра түседі.
Осындай жұмыстардың нәтижесінде интернет желісі, телехабар, баспа
құралдары және т.б. материалдар арқылы оқушылар жоспар құруға,
конспектілеуге, өз ойын жинақтауға, әңгімелей алуға дағдыланып, реферат
жазуга үйренеді.
Сондай-ақ телеэкран арқылы олар компьютерлік орталықтарңа телесаяхат
жасайды.
Мультимедиа. Оқу үрдісінде ақпаратты экранда бейнелеудің түрлі
формаларын (график, қозғалыс, мәтін, дыбыс) қолдану мультимедиа идеясын
туғызды. Оның көмегі арқылы оқытушы бағдарламаларды пайдалануды жүзеге
асыруға болады. Мысалы, географияны, ағылшын тілін, не информатиканы оқыту
да компьютер мұғалім рөлін атқарады.
Жоғарыда келтірілген құралдардың әрқайсысының өзінің оқу үрдісінде
қолданылатын ерекшеліктері мен орындары, функциялары бар. Енді оларды
біріктіріп, кешен (комплекс) жасап колдансақ, онда жұмысымыз өнімді де
тиімді, нәтижелі болмақ.
Кәдімгі информатика оқулығы білімді жалпылауды, ойлау үрдісін реттеуде,
материалды сапалы меңгеруде компьютерсіз не оған дейін қолданылуы мүмкін.
Арнайы дайындалған нұсқаулар, оқушының ЭЕМ-мен өздігінше жұмыс істеуіне
бағыт беріп, мұғалім жұмысын едәуір жеңілдетеді. Барлық ұғымдар, түсініктер
оқулықта беріледі. Плакатка жазылған ақпарат (формула, бұйрық және т.б.)
еріксіз есте сақтауға арналған. Транспаранттар мұғалімнің сабақ өту кезінде
тікелей тақырыпқа қатысты қолданылады. Оқу киносы ЭЕМ-де динамикалық
қозғалыс жасауда қолданылады. Үлкен экранды теледидар ЭЕМ экранына
қарағанда жаппай түсіндіру барысында көрнекі құрал орнын толтырады. Ал
мультимедиа құралы бұл құралдардың мүмкіндігін кеңейтіп интеграциялай
түседі.
1.2 Информатиканы оқытуда электрондық ресурстардың ролі
Негізінен информатиканы оқытуда міндетті түрде екі шарт орындалуы тиіс:
Информатикадағы оқушылардың оқуына пайдаланып жатқан электрондық
ресурстар сапалы болуы керек.
Электрондық ресурстарды пайдалану информатикадағы әдістемелік зерттеу
қажеттіліктеріне міндетті түрде сай болуы шарт.
Информатика тұлғадарын дайындау үшін ауқымды зерттеулер жүргізу,
жетіспейтін қажеттіліктерді жинау қажет.
Айта кету керек, білім беру электрондық ресурстарының жалпы түсінігін
енгізудің мақсатты екендігін, сондай-ақ Қазақстандағы жоғары білім беру
жүйесінде информатиканы оқытуда қолданылатын ақпараттандырудың жаңа
құралдарын қалыптастырудың ерекшеліктері мен генезис талдауы, сонымен қатар
мұндай құралдардың классификациясына негізгі көрсеткіштер осы
диссертацияның бірінші бөлімінде қарастырылып көрсетілген. Әрі қарай
қаралатын талаптардың көбі осы аналитикалық зерттеу нәтижелерінен
туындайды.
Информатикадағы білім беру электрондық ресурстары орта білім жүйесінің
және сапалы білім беру электрондық ресурстары информатиканы оқытудың
әдістемелік жүйесінің қажеттіліктерін қанағаттандыру тиіс. Осыған орай
білім беру электрондық ресурстардың сапасын қамтамасыз ету ерекшеліктері
мен қажеттіліктер жүйесі нақты электрондық ресурсты оқушыларға
информатиканы оқытуда қолдану шешімін қабылдау әдістемесі негізінде жатады.
Негізгі қажеттіліктерді қарастырайық:
1. Электрондық ресуртарды пайдалана отырып оқытудың ғылымилық
ерекшелігін қамтамасыз ету ғылым ретінде информатика саласында білім беру
электрондық ресурстар ұсынған соңғы ғылыми жетістіктер оқу материалының
мазмұнының ғылыми нақтылығын және дұрыстығын, барынша тереңділігін
білдіреді. Білім беру электрондық ресурстар оқу материалын игеру жүйесінің
қажеттілігін қалыптастыру төмендегідей ғылыми әдістермен қалыптасады:
тәжірибе (эксперимент), салыстырмалы бақылау, нақтылық, талдау, индукция
және дедукция, талдау және синтез, моделдеу және жүйелік талдау.
2. Білім беру электрондық ресурстарды пайдалана отырып оқытудың қол
жетімділігін қамтамасыз ету ерекшелігі, оқушының жасына және жеке
ерекшеліктеріне байланысты оқу материалын үйренуде теоретикалық
қиындықтарын анықтау дәрежесін білдіреді.
3. Информатиканы оқытудағы мәселе білім алушының оқу-үйрену әдістерін
білуге байланысты. Білім алушылар оқу кезінде мүмкіндігі бар қиындықтармен
кездескен кезде, ой-өрістері жоғарылап, дидактикалық қажеттілігі
электрондық оқу көмегімен информатикада оқулықтарға қарағанда бірнеше есе
жоғары болуы мүмкін.
4. Бейнелеу арқылы оқушыларды оқыту қажеттілігі олардың өз көздерімен
модельдерді, макеттерді көру арқылы сезімталдығын арттырады. Оқушыларды
электрондық оқыту кезінде бейнелеу ерекшелігінің шарты ресурстар жаңа және
жоғарғы дәрежеде болуы қажет. Қазіргі таңда виртуалды шындықты тарату тек
қана бейнелеу ғана емес, сонымен қатар информатика мен ақпараттық
технологияда жартылай сенсорлы оқу қолданылады.
5. Оқушылардың білім беру электрондық ресурстарын өзіндік оқуы олардың
ой-өрісін , білімдерін жоғарылатып, информатикада алға қойған мақсатына
жетуді қамтамасыз етеді. Бұл оқушылардың алға қойған оқу мақсатына
бағытталады. Осының негізінде білім беру электрондық ресурстарын қолдану
барысында жұмыс жасауға қолайлы жағдай болуы керек. Оның негізі информатика
оқулығында түсінікті мазмұнда болуы керек.
Бұл үшін қажетті:
• оқу құралдарының жүйелі түрде болуы;
• информатика саласындағы оқу-ағарту істерінің жаңалықтарына есеп
жүргізу;
• оқытылып жатқан информатика курстарының басқа пәндермен байланысына
есеп жүргізу;
• оқу құралдарына және оқыту іс-қимылдарына негізделген дидактикалық
әрекет ету;
• информатика және ақпараттық технологиямен логикалық негізде оқытуды
ұйымдастыру;
• білім беру электрондық ресурстарында көрсетілген теориялық
ақпараттарды іс жүзінде мысалдармен байланыстыра отырып, эксперимент
және ойын түрінде қарастыруды қамтамасыз ету.
Оқыту тәжірибесі және психологиялық-педагогикалық зерттеулер оқытудың
тиімділігі барлық мүшелер сезімдерінің белсенділік дәрежесімен тікелей
байланысты екендігін көрсетті: оқу материалын қабылдау сезімі барынша
әртекті болса, онда ол соншалықты нақты игеріледі [29].
Сонымен, информатиканы оқытуда жетістікті оқу құралы электрондық
ресурстар болып табылады. Бұндай құралдар бірден бірнеше ақпараттық
технологияларды қолдану негізінде іске асады. Соңғы уақытта Интернет
әлемдік желілік құрылымына қолданушылардың белсенді қосылуы жүріп жатыр.
Әлемдік инфрақұрылымды өзгерткен техникалық жаңалық гипермәтіннің жасалуы
болды. Гипермәтін немесе гипермәтіндік құжат басқа құжаттарға сілтеме бола
алады, таңдалған жүйелілік ізімен мәтін элементін қолдана отырып, басқа
құжатқа өте алады. Гипермәтін ойының әрі қарай дамуы гипермедиа болып
табылады, яғни гипермәтін мен мультимедианың қосылысы, мәтінге график,
дыбыстық қосылыс, видеофрагменттер қосылған орта. Осы орталарда беттер
арасында бір-біріне өту мәтіндер арқылы емес, бейнелер арқылы жүргізілуі
мүмкін.
Гипермәтін мен гипермедианың мүмкіндіктері электрондық ресурстар
жасауда тиімді қолданылып келеді. Гипермәтіндік басылымдардың көптеген
түрлері бар. Олардың бір бөлігі – білім беру мақсатында қолданылатын
кәдімгі қағаз басылымдар дубликаты. World Wide Web (WWW) –Интернет желісі
арқылы ақпаратты қабылдауды жеңілдететін мәтін, графикалық иллюстрация,
дыбыстық фрагменттер және анимациялар біріктірілген құжаттармен жұмыс
істеуге мүмкіндік беретін технологиялар. Жалпы алғанда, WWW Интернет желісі
қызмет ететін коммуникациялық негіз, ауқымды гипермәтіндік орта деп айтуға
болады.
Жаңа компьютерлік коммуникациялардың жоғары білім беру саласында оларды
жемісті қолдануды қамтамасыз ететін сипаттарамалары бар. Олардың көмегімен,
барынша үлкен қашықтыққа ақпараттың кез-келген көлемін жедел беруге, үлкен
көлемді ақпараттарды компьютердің жадында оларды кез-келген уақытта қағазға
шығарып алу мүмкіндігімен, ұзақ уақытқа сақтауға; интерактивтік байланыс
көмегімен жедел кері байланыс орнатуға; Интернет желісінің арқасында түрлі
ақпарат көздеріне еркін қол жеткізуге болады.
Білім беруде Интернет желісінің электрондық пошта, телеконференция,
жіберу тізімдері (Mailing lists), электрондық оқулықтар, электрондық
кітапханалар, WWW де ақпарат іздеу сияқты мүмкіндіктері кең қолданылып жүр.
Электрондық пошта жаңа телекоммуникациялық құралдардың негізгі
компоненті болып табылады. Электрондық пошта көмегімен берілген кез-келген
қашықтықтағы адреске ақпараттың барлық түрлерін жіберуге болады. Оны жүзеге
асыру үшін локалды компьютерлік желілерді немесе дәстүрлі телефон желісін
қолдануға болады. Білім беру саласында электрондық пошта көмегімен бір
мақсатта білім алатын түрлі топтардың өзара байланысы жүзеге асырылады.
Олар республиканың әртүрлі аймағында немесе әлемнің түрлі елдерінде отырып,
оқу, іздеу немесе зерттеу сипатындағы өзіндік жұмыстарын жүргізе алады.
Телекоммуникациялық қатынастың тағы бір түрі телеконференция болып
табылады. Телеконференциялар екі түрлі әдіспен ұйымдастырылуы мүмкін.
Бірінші әдісі электрондық поштаға негізделген және offline режимінде жұмыс
істейді. Екінші әдіс Web серверге негізделген және online режимінде жұмыс
істейді. Web серверде хабарландырудың электронды тақтасы деп аталатын
арнайы орын болады. Бұл тақтаға қатысушылардың ойын тыңдайтын және мәселені
талқылауға өздері де қатысатын қосылушылардың кез-келген саны бір мезгілде
қосыла алады.
Әлемдік гипермәтіндік орта (WWW) көмегімен білім беру мекемелері өз
қызметтері жайлы ақпараттарды жариялай алатын, WEB-беттер құру арқылы
практикалық, ғылыми, әлеуметтік потенциалдарын жариялау мүмкіндіктеріне ие
болады. WEB-беттер көмегімен қажетті ақпаратты іздестіруді жүргізуге
болады. WEB-технологиялар Интернет желісінің кез-келген ресурстарына жеңіл
қол жеткізуді қамтамасыз етеді.
2-бөлім. Информатика пәнін оқыту барысында оқушылардың өзіндік жұмыстарын
ұйымдастыру әдістемесіне талдау
2.1 Информатика сабағында оқушылардың өзіндік жұмыстарын ұйымдастыру
әдістері
Қазақстан Респуликасының Президенті Н.Ә. Назарбаевтың Жаңа әлемдегі жаңа
Қазақстан жолдауында жаңа кезеңнің негізгі міндеттерінің бірі ...осы
заманғы білім беру, парасатты экономиканың негіздерін қалыптастыру, жаңа
технологияларды пайдалану мамандарды дайындау сапасын көтеруге басты себеп
болатын, инновациялық экономиканы дамыту деп атап көрсетілген, сондықтан
да еліміздегі әлеуметтік-экономикалық өзгерістерге байланысты білім беру
жүйесіне қойылған жаңа талаптарға сай оқушылардың белсенділік пен дербестік
қабілеттерінің жетілуіне әсер ететін жаңа ақпараттық технологияларды
қолдану, оның әлемдік білім кеңістігіне енуіне жол ашуда. Осы орайда орта
мектеп оқу процесіндегі оқушылардың өзіндік жұмысының орны, мәні мен
мағынасын жаңа тұрғыдан ашу үшін психологиялық және педагогикалық
әдебиеттерді талдауды талап етеді.
Өзіндік жұмыстың ерекше белгісі ( оның дербестік сипаты. Өзіндік жұмыс (
жеке тұлғаның игерген білімін көрсетудің, жеке басының қабілеті мен
мүмкіндігін байқатудың негізгі формасы. Орта мектептегі өзіндік жұмыс –
оқушының өз белсенділігін ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
1-бөлім. Мектептегі информатика курсының оқу-әдістемелік
базасына
сипаттама ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... .7
1.1 Мектеп информатика курсы бойынша оқулықтарға
талдау ... ... ... ... ... ...7
1.2 Информатика курсын оқыту барысындағы ақпараттық құралдар ... ... ..16
1.2 Информатиканы оқытуда электрондық ресурстардың
ролі ... ... ... ... ... ..18
2-бөлім. Информатика пәнін оқытуда оқушылардың өзіндік жұмыстарын
ұйымдастыруда сын тұрғысынан ойлау стратегияларын қолдану
тәсілдері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ..22
2.1 Информатика сабағында оқушылардың өзіндік жұмыстарын ұйымдастыру
әдістері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ...22
2.2 Информатика пәнін оқытуда оқушылардың құзыреттілігін
қалыптастыру ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .25
2.3 Информатиканы оқыту үрдісінде өзіндік жұмыстың алатын орны ... ... ...27
2.4 Информатиканы деңгейлеп оқыту арқылы оқушылардың ойлау
қабілетін
дамыту ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... .31
2.5 Информатика сабағын жеке тұлғаға бағытталған түрде
оқыту ... ... ... ... ..33
3-бөлім. Информатиканы оқыту әдістемесін жетілідіру жолдары ... ... ... 44
3.1 Информатиканы оқыту әдістері мен ұйымдастыру формаларын
жетілдіру
туралы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... .44
3.2 Информатикаға қызығушылық және оқушы қажеттілігі ... ... ... ... ... ... .47
3.3 Информатикадан сыныптан тыс жұмыстарды өткізу әдістемесі ... ... ... 49
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ...53.
Пайдаланылған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 56
Кіріспе
Тақырыптың өзектілігі. Қазақстанның әлемдік білім беру кеңістігіне
қосылуы халықаралық талаптарға сай орта білім алудың құрылысын енгізуге,
орта білім берудің 12 жылдық үлгісіне ауысуға ықпал жасады. Қазіргі
мектепте кез – келген пәнді оқытудың басты мақсаты ( оқушылардың өздігінен
жұмыс жасау дағдысын қалыптастыру.
Жаңа технологиялар - педагогтың мүмкіндігін күшейтетін құрал. Компьютер
мүмкіндіктері психология мен дидактика тұрғысынан талданып, керек кезінде
педагогикалык талаптарға сай қолданылуы керек. Компьютердің сызбалық
мүмкіндігінің молдығы дәрістік экспсриментті бояулы суреттермен,
сызбалармен, кестелер мен байыта түсуге жол ашады, оларды оқу-процесінде
қолдану тиімділігі мол [1].
Компьютерді мұғалім косымша материалдар, әртүрлі анықтамалық
мәліметтерден ақпараттар беру үшін көрнекі кұрал ретінде пайдалана алады.
Мұндай мәліметтерге математикалық формулалар, графиктер, схемалар,
иллюстрациялар т.б. жатқызуға болады. Мұғалім араласпай-ақ, оқушылар өздері
меңгеруге тиісті ақпараттар беріледі. Қажетті акпараттарды жинақтауда
электрондық техникаларды енгізу уақыт үнемдейді, қарастырып отырған кезеңде
ақпараттың толықтығын жоғарылатады, ақпараттық-аныктамалык жүйе кұрамында
электрондық кұрырғылармен жұмыс істеу дағдысын калыптастыруға мүмкіндік
туғызады [4]. Жаңа акпараттық технология кұралдарын математика пәніне
пайдалану, оқушының шығармашылык, интеллектуалдык қабілетінің дамуына, өз
білімін өмірде пайдалана білу дағдыларының қалыптасуына әкеледі.
Компьютерлік техниканың дидактикалық мүмкіндіктерін педагогикалык
мақсаттарға қолдану, білім мазмұнын анықтауда, оқыту формалары мен
әдістерін жетілдіруде жақсы әсерін тигізеді. Есептеу техникасымен жұмыс
жасату оқушылардың алгоритмдік дүниетанымын қалыптастырады, өз әрекетін
саналы түрде жоспарлайды.
Бұл қойылған мақсаттарды шешу үшін келесі міндеттерді қарастырамын:
• білім беруді ақпараттандыруды дамыту тенденцияларын зерттеу және
оған сәйкес мазмұнын анықтау;
• оқушылардың ақпараттық-коммуникациялық пайдалана алу дайындығын
анықтайтын белгілер мен көрсеткіштерді жасақтау және олардың
ақпараттық құзырлығын қалыптастыру мүмкіндіктерін зерттеу.
Ақпараттық-коммуникациялық технологияны оқу-тәрбие процесiне пайдалану
оның келесi педагогикалық мүмкiндiктердi жүзеге асыруға мүмкiндiк бередi:
• оқушының дайындық деңгейiн, ынтасын және қабылдау жылдамдығын
ескеру арқылы жаңа материалды меңгертуге байланысты оқытуды
ұйымдастыру және оқыту процесiне жаңа ақпараттық технологияның
мүмкiндiктерiн пайдалану;
• оқытудың жаңа әдiстерi мен формаларын (проблемалық,
ұйымдастырушылық-iс-әрекеттiк компьютерлiк ойындар және т.б.);
• жаңа ақпараттық технология құралдарын (жаңа типтi компьютерлер,
телекоммуникация, виртуальды орта және мультимедиа-технология,
интерактивті тақта) пайдалану арқылы оқу процесiнiң материалдық-
техникалық базасын жетiлдiру.
Ақпараттық мәдениеттi дамыту қазiргi педагогтың ақпараттық құзырлығына
қойылатын талаптарына сай анықталады:
• қазiргi бiлiм беру жүйесiндегi ақпараттық кеңiстiк туралы бiртұтас
түсiнiктi қалыптастыру (бүкiләлемдiк ақпараттық ресурстарға
бағдарлау, ақпараттарды iздеу алгоритмi мен ақпараттарды
аналитикалық-синтетикалық тұрғыдан өңдеу әдiстерiн меңгерту).
• ақпараттық (дербес жағдайда, компьютерлiк) сауаттылық: оқу-
әдiстемелiк, озық тәжiрибелердi зерттеу, ғылыми-зерттеу
нәтижелерiн түрлендiру мен технологияларды қолдану әдiстерiн
меңгерту; қолданбалы программалық құралдарды меңгерту; жаңа
программалық құралдарды меңгерту.
• өз қызметтерiн жаңа ақпараттық технологияның мүмкiндiктерiн
пайдалану: жаңа ақпараттық технологияның мүмкiндiктерi туралы
бiлiм; коммуникациялық қызметтердi пайдалану дағдысы; бiлiм беру
процесiнiң ерекшелiктерiн ескере отырып, педагогикалық
программалық құралдарды қолдану және оларды өз қызметтерiмiзге
сәйкес бейiмдеп пайдалану.
Оку кызметінде компьютерден рефлексивтік деңгейін жүзеге асыруды
елестетсек, оның мүмкіндіктері ерекше үлкен. Компьютер кез келген ойдың
өтімділігін, міндеттерінің күшті және әлсіз жақтарын көрсетіп бере алады.
Шығарылуы күрделі, көп уакытты қажет ететін есепгерді компьютердің
көмегімен тез орындауға болады. Нәтижесінде өте жоғары дәлдікпен
есептелінген есептің нәтижесін аламыз.
Сондықтан орта мектептердің білім беру процесіндегі оқушылардың өзіндік
жұмыстарының үлесін көбейту, олардың білімді меңгеру барысында жаңа
ақпараттық оқыту технологияларын қолдануына мол мүмкіндік беру
педагогикалық процестің маңызды міндеті болмақ.
Психология-педагогикалық және оқу-әдістемелік әдебиеттерді талдау
нәтижесі бізге оқушылардың өзіндік жұмысын ұйымдастыру мәселесіне көп көңіл
бөлінетінін, дегенмен зерттеу жұмысы әлі аяқталмағанын, өзіндік жұмысты
ұйымдастырудың мүмкіндіктері толық ашылмағанын көрсетті.
Бүгінгі ақпаратпен толықтырылған білім беру ортасының оқу процесін
электрондық қорларды жоғары дәрежеде құрылымдалған және көрнекіленген
электрондық оқулықтар мен пәннің оқу-әдістемелік кешендерін (жаңа
ақпараттық коммуникативтік және Интернет-конференциялар жағдайындағы
бірлескен танымдық іс-әрекет және т.б.) қолдана отырып, сапалы ұйымдастыру
жөнінде айтарлықтай педагогикалық тәжірибелер жинақталған.
Қазіргі кезеңде орта мектептердің толықтай 12 жылдық орта білім беру
жүйесіне өту жағдайында оқушылардың білім деңгейін шығармашылық деңгейге
жеткізу қажеттігі мен олардың белсенді іс- әрекетін қалыптастыру арқылы
даярлау арасында бірнеше қарама-қайшылықтар туындап отыр.
Дипломдық жұмыстың мақсаты- мектепте информатиканы оқытуда оқушылардың
өзіндік жұмыстарын ұйымдастыру және осы бағытта сын тұрғысынан ойлау
элементтерін тиімді қолдану әдістемесін ұсыну.
Зерттеу нысаны: мектептегі информатика сабақтарындағы педагогикалық
процестер.
Зерттеудың мақсаты: Информатика сабағында оқытудың әр түрлі әдіс-
тәсілдерін қолдана отырып, оқушылардың шығармашылық ізденістерін, өз
бетінше жұмыс істеу белсенділіктерін арттыру барысында теориялық білімдерін
кеңейтіп, логикалық ойлау қабілеттерін дамыту. Теориялық білімдерін тәжібе
жүзінде дәлелдей білуге үйрету.
Жұмыстың міндеті-әр түрлі әдебиеттерді зерттеу барысында:
• шығармашылық деген ұғымға анықтама беру.
• шығармашылық дағдысын дамытуға байланысты зерттеуші ғалымдардың
ой пікірімен танысу.
• оқушылардың шығармашылық дағдысын дамытуға байланысты физик
ғалымдардың іс тәжірибесімен танысу.
• оқушылардың шығармашылық дағдысын дамытуға бағытталған оқытудың
тиімді әдіс-тәсілдерін іріктеп,оны қолдану шарттарын белгілеу.
Зерттеудің міндеттері:
• зерттеу мәселелеріне байланысты шетелдік және отандық ғылыми
әдебиеттерді талдау арқылы оқушылардың өзіндік жұмысын ұйымдастыру
ұғымының педагогикалық мәнін нақтылау;
• информатика курсының мазмұнын айқындап, жаңа ақпараттық технологияны
қолдану барысындағы оқушылардың өзіндік жұмысының құрылымдық-мазмұндық
моделін жасау;
• оқушылардың өзіндік жұмысын ұйымдастырудың дидактикалық шарттарын
анықтау және дидактикалық тапсырмалар жүйесін құру;
• экономика мамандықтарына информатикадан оқушылардың өзіндік жұмысын
ұйымдастырудың әдістемесін жасау және оның сапалығын тәжірибелік-
эксперимент жүзінде тексерістен өткізу.
Зерттеу көздері: Білім беру аумағындағы ресми құжаттар мен нормативтік
материалдар; зерттеу проблемасы бойынша отандық және шетел (философ,
психолог, педагог) ғалымдарының оқушылардың өзіндік жұмыстары мен
ақпараттандыру саласындағы зерттеу еңбектері; орта мектептердің мемлекеттік
жалпы білім беру стандарты, типтік және жұмыс оқу жоспарлары мен
бағдарламалары, пәннің оқу-әдістемелік кешендері, компьютерлік оқыту
бағдарламалары, педагогикалық және әдістемелік пәндерден оқулықтар мен оқу
құралдары; инновациялық оқыту технологияларына қатысты педагогкалық
зерттеулер.
Зерттеу әдістері: зерттеу тақырыбы бойынша психологиялық және
педагогикалық әдебиеттерді зерделеу және оларға талдау жүргізу;
педагогикалық бақылау, әңгімелесу, сұхбат, сауалнама жүргізу, тестілеу,
педагогикалық эксперимент, оны компьютерлік сапалық және сандық талдау.
1-бөлім. Мектептегі информатика курсының оқу-әдістемелік базасына сипаттама
1.1 Мектеп информатика курсы бойынша оқулықтарға талдау.
Информатика пәнінің ғылыми әдістемелік жағынан қамтамасыз ету бағытына
сәйкес информатика пәнінің оқу-әдістемелік құралдарына қойылатын талаптарды
анықтауды жалпы оқулықтарға қойылатын дидактикалық талаптар басшылыққа
алынады.
Информатика оқу-әдістемелік құралдың құрамы мен құрылымына, мазмұнына
қойылатын жалпы талаптарды пәнінің өзіне тән ерекшелігін ескере отырып
анықтау - осы пәнді оқытуды жетілдірудің негізгі бағыттарының бірі деуге
болады.
Информатика пәні оқулығының маңызды ерекшелігі бұл өскелең өмір
талабына сәйкестігі болып табылады. Оқулықтың мазмұны мен құрылымын
А.Құсайынов, Ұ.Асылов, Қ.Молдабек т.б отандас ғалымдар аша білді. Ал білім
мазмұнының мәні, зерттеу нысаны, оған қойылған дидактикалық талаптар мен
ұстанымдар, әдіснамалық мәселелер М.Скатин, И.Лернер, В.Краевский,
Ю.Бабанский, Б.Лихачев, В.Леднев, А.Хуторский ғылымдардың зерттеулерінде
орын алды. Мектеп оқулықтарының пәндік мазмұнын жетілдіруге
Қ.Аймағамбетова, Г.Уәйісова, Т.Оспанов, Ш.Құрмнәлина, С.Рахметова,
Т.Әбдікәрімова, Ж.Қайыңбаев, К.Ерешов т.б ғалымдарымыз өз үлестерін қосып
келеді.
Оқулыққа қойылатын талаптар:
- Ұлттық ғылым саясатына сәйкестігі;
- Бағдарламаға сәйкестігі;
- Мазмұнының ғылыми мәнділігі және нақтылығы;
- Әлеуметтік-мәдени құндылығы;
- Ұсынылған материалдың тарихилығы;
- Оқушылардың физиологиялық және психологиялық ерекшеліктерінің
ескерілуі;
- Мазмұнының жүйелігі, бірізділігі;
- Сабақтастық принципінің сақталуы;
- Еліміздің экономикалық даму ерекшеліктерінің сәйкестігі;
- Мектептердің компьютермен жабдықталуының ескерілуі;
- Компьютерлік оқытушы программалар пайдалануының ескерілуі;
- Практикалық тапсырмалардың тақырыпқа сәйкестігі;
- Тапсырмалардың жүйелі түрде таңдап алынуы;
- Оқытудың әр түрлі жаңа технологияларын пайдалануға ыңғайлылығы.
Осы талаптарды ескере отырып дайындалған оқулықтың сапасы жоғары болып,
оқушылардың білімін арттыруға көмектеседі.
Оқулық пен оқу құралдарын сабақ барысында тиімді қолдану, экономикалық
білімді игеруді білім, білік, дағдыны қалыптастыру, өзіндік жұмыстарды
қалыптастыру, теориялық материалдарды қайталауға берілген сұрақтарға тиімді
жауап беру тәсілдерін көрсету жайында әдістемелік нұсқаулар мен ұсыныстар
беріледі.
Әрбір сыныпқа арналған әдістемелікте сол сыныптағы информатикадан
берілетін білім мазмұны және оны оқып үйретудің өзіндік ерекшеліктері,
сондай-ақ сабақ барысында сол ерекшеліктерді жүзеге асыру жолдары
қарастырылады.
Әрбір сыныпқа арналған информатика оқулықтардың мазмұнына тоқталамыз.
7-сыныпта информатиканы оқытудың негізгі мақсаты - оқушыларға
ақпаратты өндеу, беру және қолдану үрдістері туралы білімді меңгерту оқу
үрдісінде компьютерлік технологияны өзіндік даму мен оны іске асыру құралы
ретінде пайдалану дағдыларын, алгоритмдік мәдениет пен компьютерлік
сауаттылықты қалыптастыру болып табылады.
Алгоритмдік мәдениет дегеніміз – алгоритмді құру, түсіну және атқару
іскерлігі арқылы бейнеленетін ойлау мәдениеті.
Оқытудың мазмұны - шығармашылық жеке тұлғасын қалыптастыруға, логикалық-
құрылымдық ойлау қабілетін дамытуға, яғни оны қызмет субъектісі ретінде
қалыптастыруға және компьютерлік технологияның мүмкіндіктерін өздерінің
кәсіби дайындық деңгейлеріне еркін пайдалана білуге бағытталған.
Информатиканың мамандыққа баулу курсы ретінде оқытуда оқушылардың
операциялық жүйемен, PAINT графикалық редакторымен, WORDPAD мәтіндік
редакторымен жұмыс жасауды, электрондық поштаны іске қосуды меңгерту сияқты
және тағы басқа мәселелер қамтылады.
7-сыныпқа арналған Информатика оқулығы 2007 жылы қайтадан өңделіп
шығарылды. Бұл оқулықта дәл сол тақырыптар қамтылған. Тек айырмашылығы –
ескі оқулықтағы кейбір қазақша нұсқасымен берілген терминдер қайта
орысшаға аударылған, кейбір тарауларға деректер қосылса, кейбіріннен,
керісінше, материалдар алынып тасталған және суреттер мен кестелер
өзгертілген.
1 - бөлім информатиканың теориялық негізгі іргелі ұғымдары – ақпарат,
ақпараттық үрдістер ұғымдарына кеңінен түсініктеме беріліп, ақпаратты
қабылдау және өңдеу мәселелері жан-жақты қарастырылады. Бұл бөлімде
“ақпарат” сөзіне “ақпарат – белгілі бір нәрсе туралы таңбалар мен сигналдар
түрінде ұсынылатын мәліметтер тобы” деген түсініктеме берілген. Адам
ақпаратты сақтай алады, жеткізе алады және өңдей алады. Бұл әрекеттер
ақпараттық үрдістер деп аталады. Жаңа кітапта ақпараттық үрдістер сызба
түрінде кескінделген. Бұл бөлімнің 2-тақырыбы “Ақпаратты кодтау(таңбалау)”
деп аталады. 2003 жылы шыққан оқулықта кодтау – ақпаратты белгілі бір
алфавит арқылы ұсыну деп берілсе, 2007 жылы шыққан оқулықта кодтау –
ақпаратты жеткізу үшін оның түрін өзгертеді, яғни оны түрлендіреді. Мысалы,
ақпаратты белгілі бір алфавит арқылы құпиялап жазады. Бұл үрдісті кодтау
деп атайды деп толықтырылған. Есептеуіш техникасында ең көп пайдаланылатын
код – ASCII, американдық ақпарат алмасудың стандартты коды болып табылады.
2007 жылы шыққан оқулықта да оның кодтау кестесі берілген.
2-бөлім ақпаратты өңдеудің техникалық құралдары – есептеу техникасы,
оның даму тарихы, архитектурасы зерттеуге арналған. Бұл тақырып бойынша
Дидактикалық материал. Практикум құралында әр түрлі кестелік және
мәтіндік тапсырмалар берілген. Мысалға ЭЕМ буындары мен олардың
сипаттамалары кестесін келтіруге болады және оның дұрыс жауаптары
мұғалімге арналған оқыту әдістемесінде жазылған.
2003 жылғы кітаптың 3-бөлімінде Windows'98, ал жаңа оқулықта Windows ХР
оқытылады және мағлұматтар жаңартылған. Оның мәтіні келесідей: Қазіргі
кезде Windows – барлық дербес компьютерлерге арналып кең таралған
операциялық жүйе. Windows-тің кең таралуына себеп, оның қолайлығы,
түсініктілігі, графикалық интерфейсі, бірнеше программалармен қатар жұмыс
жасау мүмкіндігі және жаңа жабдықтардың автоматты түрде бапталуы сияқты
ерекше қасиеттерін атауға болады.
PAINT графикалық редакторы 4-бөлімде қарастырылған. Бұл бөлімде
программасын іске қосу, сурет салу кезеңдері, редактордың құралдары жайлы
өте жақсы жазылған. Сонымен қатар оқушыларға тапсырмалар берілген.
WORDPAD мәтіндік редакторы қарапайым мәтіндік құжаттарды жасауға
мүмкіндік береді. Бұл бағдарлама жайлы мағлұмат 5-бөлімде беріледі. Мұнда
бағдарламаны іске қосуды, құжат құруды, мәтінді пішімдеу, мәтінге күн мен
уақытты кірістіруді және т.б. үйретеді.
6-бөлімде блокнот және калькулятор программалары ұсынылған. Бұл бөлімде
блокнот пен калькулятордың мүмкіндіктері, калькулятордың түрлері мен
батырмалары суреттерімен түсінікті етіліп жазылған. Сондай-ақ тақырып
соңында практикалық тапсырмалар берілген.
8-бөлім компьютерлік желілер деп аталады. 2003 жылы шыққан оқулықта
компьютерлік желі – бұл әр түрлі қорларды, мысалы, бағдарламаларды,
құжаттарды және құрылғыларды бірігіп пайдалану үшін бір-бірімен
жалғастырылған компьютерлер тобы деп беріледі. 2007 жылы шыққан оқулықта
қор сөзі ресурс, бағдарлама сөзі программа деп аударылып жазылған. Сонымен
қатар, ақпарат алмасу, желілік ақпараттық технологиялар сызбалары
кескінделген. Одан әрі жалпы желі, электрондық пошта ұғымдары кең көлемде
ашылып жазылған.
Сонымен, қорыта келгенде, информатика оқулықтарының мазмұны бойынша
салыстыратын болсақ, пәнді оқыту мақсатында бір-біріне жақындықтары
байқалады. Бірақ айырмашылықтары да кездеседі. 2007 жылы шыққан оқулықтың
2003 жылы шыққан оқулыққа қарағандағы жетістігі – көптеген тақырыптарға
жаңа деректер қосылып, сызбалар сызылған және суреттер көркемделіп
салынған. Ал кемшілігі – қазақша терминдер орысша нұсқада берілген.
Сондықтан қайсы оқулықпен оқыту керек екендігін таңдау өз қалауларыңызда.
8 сыныпта оқытудың негізгі мақсаты – оқушыларға ақпаратты өндеу,
беру және қолдану үрдістері туралы білімді меңгерту, оқу үрдісінде
компьютерлік технологияны өзіндік даму мен оны іске асыру құралы ретінде
пайдалану дағдыларын, алгоритмдік мәдениет пен компьютерлік сауаттылықты
қалыптастыру болып табылады.
Оқытудың мазмұны – шығармашылық жеке тұлғасын қалыптастыруға,
логикалық-құрылымдық ойлау қабілетін дамытуға, яғни оны қызмет субъектісі
ретінде қалыптастыруға және компьютерлік технологияның мүмкіндіктерін
өздерінің кәсіби дайындық деңгейлеріне еркін пайдалана білуге бағытталған.
8 сыныпқа арналған Информатика оқулығы 2008 жылы қайтадан өңделіп
шығарылды. Бұл оқулықтың негізгі мазмұны 2004 жылғы басылыммен ұқсас.
Айырмашылығы алдыңғы оқулықтағы ұзақ мазмұндар қысқартылып, кейбір екі
бөлім біріктіріліп, оқушы практика жүзінде орындайтын ұғымдар көбірек
қарастырылған. 2004 жылғы басылымда 13 бөлім болса, 2008 жылғы басылымда 9
бөлімге қысқартылып жазылған.
1-бөлім Ақпарат және информатика. 2004 жылғы басылымында 3 тақырыпқа
бөлініп түсіндірілген. 1-тақырыпта ақпарат туралы түсінік берілген. 2-
тақырыпта ақпарат және оны басқару туралы жазылған. 3-тақырыпта
Информатика туралы түсінік берілген. Ал 2008 жылғы басылымында бір
тақырып, яғни Информатиканың негізгі түсініктері деген атпен ақпарат және
информатикаға қысқаша жалпы түсініктеме берілген.
2-бөлім Компьютердің арифметикалық негіздері. 2004 жылғы басылымында
3 тақырыпқа бөлініп түсініндірілген. 1-тақырып Санау жүйелері делініп,
санау жүйесі дегеніміз – сандарды атау және жазу ережелері мен әдістерінің
жинағы деп анықтама берілген. Ондық, екілік, сегіздік, оналтылық санау
жүйелері туралы жазылған. Ал 2008 жылғы басылымның 1-тақырыбы Сандардың
тарихы және санау жүйелері. Онда сандардың шығу тарихы жазылған және санау
жүйесі дегеніміз – сандарды өрнектеудің қандай да бір тәсілі және оған
сәйкес сандармен әрекет жасау ережелері деп түсіндірілген. Ондық, екілік,
сегіздік, оналтылық санау жүйелері туралы қысқаша анықтама берілген. 2004
жылғы басылымның 2-тақырыбы Сандарды бір санау жүйесінен басқа санау
жүйесіне ауыстыру делініп, бүтін және бөлшек сандарды бір санау жүйесінен
екіншісіне ауыстыру ережелері мысалмен түсіндірілген. 2008 жылғы басылымда
бұл тақырып Сандарды позициялық санау жүйесіне көшіру делініп, онда бүтін
және бөлшек сандарды бір санау жүйесінен екіншісіне ауыстыру ережелері
қысқаша түсіндірілген. 3-тақырып 2004 жылғы басылымда Екілік сандармен
орындалатын арифметикалық амалдар деген атпен беріліп, қосу, азайту,
көбейту, бөлу амалдары және ережелері мысалмен түсіндірілген. Ал 2008 жылғы
басылымда бұл тақырып Позициялық санау жүйелеріндегі арифметикалық
амалдар деген атпен беріліп, қосу және азайту амалы мен ережелері мысалмен
түсіндіріп, көбейту, бөлу амалы қысқартылып қалған.
3-бөлім Компьютердің логикалық негіздері. 2004 жылғы басылымның 1-
тақырыбы Логикалық пікірлердің негізгі түсініктері болып, логиканың
анықтамасы, түрлері және пікірдің анықтамасы түсіндірілген. 2008 жылғы
басылымда бұл тақырып Логиканың негізгі түсініктері деген атпен беріліп,
пікір және логикаға анықтама беріледі және ойлау, пайымдау әдістері туралы
ілімнің пайда болуы мен оған үлес қосқан ғалымдар, логиканың түрлері
жазылған. 2-тақырып 2004 жылғы басылымда Логикалық операциялар делініп,
логикалық көбейту, логикалық қосу және логикалық терістеу түсіндірілген.
Сонымен бірге компьютердің логикалық элементтері: және, немесе, емес
схемалары, триггер, қосындылауыш, ақиқаттық кестені құру, логикалық есептер
деген бірнеше тақырыпшалар қосымша жазылған. Ал 2008 жылғы басылымда бұл
тақырып Логикалық амалдар деп беріліп, логикалық көбейту, логикалық қосу
және логикалық терістеу түсіндірілген, қосымша тақырыптар жазылмаған.
2004 жылғы басылымның 4-бөлімі Дербес компьютерлер 3 тақырыпқа
бөлініп түсіндірілген. Онда дербес компьютер туралы жалпы мәлімет, оның
құрауыштары, дербес компьютерлерді жіктеу жазылған. 5- бөлімі Компютердің
құрылымы және жұмыс істеу принциптері делініп, онда бір ғана тақырыппен
дербес компьютердің құрылымы және оның жұмыс істеу принципі жазылған. Ал
2008 жылғы басылымда бұл 2 бөлім біріктіріліп 4-бөлім Компьютер және
программалық қамтамасыз ету деп берілген. Онда қазіргі заманғы дербес
компьютерлер мен оның құрамдас бөліктерінің түрлері жүйелі түрде суретпен
түсіндірілген 2-тақырып және компьютердің негізгі компонентерінің өзара
әрекеттесуі - магистраль делініп онда дербес компьютердің жұмыс істеу
принциптері жазылған.
2004 жылғы басылымның 6-бөлімі Операциялық жүйе 7 тақырыпқа бөлініп
жазылған. Операциялық жүйе дегеніміз не?, операциялық жүйелерді жіктеу,
Windows тиіпті операциялық жүйелер, Windows-ті баптау, файлдар мен
қапшықтарды іздеу, копмьютерлік ақпаратты қорғау, Архивтеу бағдарламалары
деген тақырыптар жазылған. Ал 2008 жылғы басылымның 5-бөлімі Операциялық
жүйе 6 тақырыпқа бөлініп түсіндірілген. Операциялық жүйе дегеніміз не?,
операциялық жүйелер топтамасы, операциялық жүйелерді баптау, файлдар мен
бумаларды іздеу, компьютерлік вирустардан қорғау, файлдарды архивтеу деген
тақырыпта алдыңғы оқулықпен ұқсас мазмұнда жазылған.
2004 жылғы басылымның 7-бөлімі Мәтіндік, дыбыстық және графикалық
ақпараттардың ұсынылуы. Бұл бөлім 2 тақырыпқа бөлініп түсіндіріледі. 1-
тақырып Мәтіндік дәне дыбыстық ақпараттарды ұсыныу, мұнда мәтіндік
ақпаратты кодтау және компьютерге дыбыс енгізу жолдары жазылған. 2-тақырып
Графикалық ақпарат туралы түсінік деп аталып графика және оның түрлері
жазылған, сонымен қатар графикалық обьектілермен орындалатын операциялар,
түс және палитра, компьютерлік графиканың қолдану салалары деген
тақырыпшалар жазылған. Ал 2008 жылғы басылымда мәтіндік және дыбыстық
ақпараттардың ұсынылуы қысқартылып, тек графикалық ақпарат туралы жазылған,
яғни 6-бөлім Графикалық ақпараттарды өңдеу технологиясы деп аталады.
Мұнда 2 тақырып жазылған. 1-тақырып Компьютерлік графика да компьютерлік
графика және оның түрлері жазылған. 2-тақырып Графикалық редакторлар,
мұнда графикалық редактордың анықтамасы, растрлық графикалық редакторлардың
бірнеше түрі мен олардың құрылымы туралы қысқаша жазылған.
2004 жылғы басылымның 8-бөлімі Мәтіндік ақпаратты өңдеу. Бұл бөлім 4
тақырыпқа бөлініп жазылған. Мұнда мәтіндік құжаттар мен мәтіндік
редакторлар, мәтін түрлері, мәтіндердің құрылымдық элементтері және
мәтіндік ақпаратты компьютерде өңдеу технологиясы тақырыптары жазылған. Ал
2008 жылғы басылымда бұл мазмұн қысқартылған.
2004 жылғы басылымның 9-бөлімі WORD мәтіндік процессоры. Бұл 6
тақырыпқа бөлініп жазылған. Ал 2008 жылғы басылымның 7-бөлімі Microsoft
Word мәтіндік процессоры 8 тақырыпқа бөлініп жазылған. Алдыңғы басылымда
негізгі түсініктер мен әрекеттер, мәтіндік құжатты пішімдеу, мәтіннің
орынын ауыстыру және көшірмелеу, мәтіндік құжатты баспаға шығару, WORD-тың
графикалық мүмкіндіктері деген тақырыптар жазылған. Соңғы басылымның
негізгі мазмұны алдыңғы басылыммен ұқсас тек тақырыпты кеңейтіп жазған,
оған мына тақырыптар кіреді: MS Word-пен танысу, MS Word-қа кіріспе,
мәтіндік құжатты редакциялау, мәтіндік құжатты форматтау, мәтін абзацын
форматтау, құжат беттерін рәсімдеу, кестелермен жұмыс, суреттермен жұмыс
істеу.
2004 жылғы басылымның 10-бөлімі Компьютердегі кестелік есептеулер.
Бұл бөлім 2 тақырыпқа бөлініп жазылған. 1-тақырып Деректерді кестелік
түрде ұсыну. Мұнда кесте, оның құрылымы және электрондық кесте туралы
ұғымдар жазылған. 2-тақырып Электрондық кестелердегі деректерді өңдеу.
Мұнда деректердің тиіптері, формула жазу ережелері, кестелік есептеуді
компьютерлік өңдеу технологиясы туралы ұғымдар жазылған. Ал 2008 жылғы
басылымда бұл мазмұн қысқартылған.
2004 жылғы басылымның 11-бөлімі EХCEL кестелік процессоры. Бұл 3
тақырыпқа бөлініп жазылған. 1-тақырып Негізгі түсініктер мен амалдар, 2-
тақырып EХCEL-дегі деректермен жұмыс, 3-тақырып EХCEL-дің графикалық
мүмкіндіктері. Мұнда негізгі анықтамалар және жұмыс істеу принциптері
жазылған. 2008 жылғы басылымның 8-бөлімі Microsoft Excel Кестелік
процессор. Мұндағы негізгі мазмұн алдыңғы басылыммен ұқсас тек өзгешелік
тақырып кеңейтіліп, нақтыланып жазылған. Мұндағы тақырыптар: MS Excel-мен
танысу, MS Excel-ге берілгендерді енгізу және редакциялау, формуланы енгізу
және көшіру, берілгендерді форматтау, диаграммаларды құру, редакциялау және
форматтау, құжат беттерін рәсімдеу және басу.
2004 жылғы басылымның 12-бөлімі Деректер базасы. Бұл 2 тақырыпқа
бөлініп түсіндірілген. Мұнда деректер базасы ұғымы, оны басқару жүйесі және
деректер базасымен орындалатын амалдар жазылған. 13-бөлім Excel кестелік
процессорында дерек базаларымен жұмыс істеу. Бұл 2 тақырыпқа бөлініп
түсіндірілген, мұнда MS Excel-дегі деректер базасы ұғымы және өңдеу туралы
ұғымдар жазылған. Ал 2008 жылғы басылымда бұл екі бөлім біріктіріліп
жазылған. 9-бөлім Мәліметтер базасының жүйесін басқару. Бұл 3 тақырыпқа
бөлініп жазылған. 1-тақырып MS Excel-дегі мәліметтер базасы, мұнда
мәліметтер базасы ұғымы және MS Excel-дегі мәліметтер базасы ұғымы
жазылған. 2-тақырып мәліметтерді реттеу мен 3-тақырып мәліметтерді сүзгілеу
2004 жылғы оқулық мазмұнымен ұқсас жазылған.
Сонымен, қорыта келгенде, информатика оқулықтарының мазмұны бойынша
салыстыратын болсақ, пәнді оқыту мақсатында бір-біріне мазмұндық
жақындықтары байқалады. Бірақ айырмашылықтары да кездеседі. 2008 жылғы
басылымның 2004 жылғы басылымға қарағандағы жетістігі – көптеген ұқсас
тақырыптар біріктіріліп, тақырып жағынан да, мазмұн жағынан да қысқарып,
сызбалар сызылған және суреттер көркемделіп салынған, бұл оқуға жеңілдік
тудырады.
9-сынып оқулығында мектеп информатика курсындағы ең маңызды тақырыптар
қарастырылады: алгоритмдеу мен бағдарламалау және модельдеу. 2005 жылы
шыққан төл оқулығымызға дейінгі оқулықтарда Basic бағдарламалау тілін
қарастырылған болатын. Қазіргі уақыттағы қажеттілікке байланысты Pascal
бағдарламалау тілін оқыту орта мектептің негізгі курсының мазмұнына кірді
және ерекше орын алады.
9-сынып информатика оқулығының мазмұнына тоқталсақ: Алгоритм түсінігі;
алгоритмнің түрлері және қасиеттері; Pascal бағдарламалау тілі, меншіктеу
операторы, сандық функциялар; сызықтық, тармақталу және циклдік алгоритмде
бағдарламалау; графиктік режим, графиктік объектіні бағдарламалау;
символдармен жұмыс істеу операторлары; массивтің (жиым) мәні және ол туралы
түсінік, бір және көп өлшемді массивтермен жұмыс; модельдеу, модель
түсінігі, модельдеу тәсілдері; интернет, интернетте әртүрлі ақпаратты
іздеу, электрондық пошта (соңғы тақырып 7-сыныпта алғашқы ұғымдар
қарастырылған).
10-11 сыныптарда информатиканы оқытудың оқу бағдарламасы орта білім
беру жүйесін ақпараттандырудың мемлекеттік бағдарламасының негізгі
бағыттарын жүзеге асыру бағытында және мемлекеттік жалпыға міндетті білім
стандартына сәйкес жасақталды.
Информатиканың мамандыққа баулу курсы ретінде оқытуда оқушылардың жаңа
ақпараттық технологияның көмегімен қолданбалы программалық құралдарды
жасақтау, ақпараттық-логикалық модельдерді құру, деректер қорын өңдеуді,
Web-беттерінің дизайнын құру мен ақпараттық технологиямен жұмыс жасауды
меңгерту сияқты мәселелер қамтылады.
Оқу бағдарламасының мазмұнына визуальды программалау әдістері,
қолданбалы программалық құралдар мен мультимедиалық электрондық
оқулықтарды жасақтаудағы программалаудың мүмкіндіктері, деректер қорын
өңдеу тәсілдері, Web-беттерінің дизайнын құру алгоритмі және ақпараттық
технологияның қолданылуы сияқты тақырыптар енген.
Информатиканы оқытуда қолданылатын электрондық ресурстар орта
мектептердегі сәйкес пәндердің тиімділігін көтеріп қана қоймайды, оқушының
ақпаратпен жұмыс істеу технологиясы мен әдістерін жақсартады. И.Бабкин,
Е.Ы.Бидайбеков, Т.Б.Захарова, С.Ю.Калюга, А.А.Кузнецов, Ж.Р.Орынбаева,
В.В.Чешев және басқа да ғалымдардың жасаған зерттеулерінде әлемнің
техникалық жаңа суретін қалыптастыру техника жайлы білім, оны құрудың
ерекшеліктері мен негізгі ойлары, қоғам мен табиғат үшін шығынсыз пайдалану
болып табылатындығы атап көрсетілген.
Орта білім беру жүйесінде ақпараттық құралдар мен телекоммуникациялық
технологияларды қолдану жаңа қоғамның дамуындағы практикалар мен негізгі
тенденцияларға сәйкес болғандықтан заңды болып табылады.
Қазіргі заманғы тұлғадардың кәсіби ортасында жүргізілетін өзгерістерді
талдау, келесідей нәтижелерге қол жеткізеді:
• біріншіден, жаңа қоғам, оқушыларды ақпараттық мәдениеттің жоғары
деңгейін меңгерген және ақпараттық орта жағдайында шешім қабылдауға
қабілетті етіп тәрбиелеуді қажет етеді;
• екіншіден, осы шарттарды жүзеге асыру үшін, бүгінгі күні қоғамның
әлеуметтік тапсырысын толық орындауға қабілетсіз болып отырған, орта
мектептерде оқыту жүйесіне өзгеріс енгізу керек.
Бұл мәселені шешуде, орта мектептерде оқыту процесіне оқытуды
жекелендіруге, білім алушының оқу-танымдық қызметін белсенді етуге,
кәсібилікке жақындатуға көмегін тигізетін, ақпараттық және
телекоммуникациялық технологияларды енгізу керектігін зерттеулер нәтижесі
көрсетіп отыр.
Республиканың орта мектептерінде қазіргі заманғы оқытуда туындап
отырған басты мәселе, қоғамның әлеуметтік тапсырысына оқыту жүйесінің
сәйкессіздігі болып отыр. Қазақстандағы жаңа білім беру жүйесінің алдында
қабілетті жас ұрпақ дайындау шарттары тұр. Олар мынадай қасиеттерге
қабілетті болу керек:
• өзгеріп отыратын өмір заңдылықтарына қабілетті болу үшін өз бетінше
білім мен іскерлікті игеруге;
• шығармашылық ойлауға, мәселелерді көріп және оларды жаңа
технологияларды қолданып шешу жолдарын таба білуге;
• ақпаратпен сауатты жұмыс істеуге, жауапкершілікті болуға, топпен жұмыс
істей білуге;
• өзінің интеллектуалдық, ойлау және мәдени деңгейін үнемі көтеріп
отыруға қабілетті болу керек.
Орта мектептерде электрондық ресурстарды қолданып информатиканы оқыту
оқушыларда ақпараттық мәдениетті қалыптастыруға сәйкес болуы керек.
Авторлар бұл түсінікті әр түрлі мағынада анықтап отыр. Жалпы алғанда,
Ю.А.Шрейдердің ойымен келісуге болады. Ол ақпараттық мәдениет, осы күні
біз кітаптан білімді қалай алсақ, электронды есептеуіш машина арқылы да
солай білім алумен, дәптерге алған білімді қалай жазсақ, электронды
есептеуіш машинаға да солай жазу арқылы қалыптасады деп көрсетеді [24].
Ақпараттық мәдениеттің жалпы категорияларынан, оның бір компоненті
тұлғанын ақпараттық мәдениетін бөліп алып, Д.И.Блюменау былай деп
анықтады: Тұлғаның ақпараттық мәдениеті – кең түсінік: өзінің қызмет
саласындағы құжаттар ағынының ерекшеліктеріне, ақпаратты іздеу жүйесінің
түрлі мүмкіндіктеріне, түрлі ақпарат көздерімен жұмыс істей білуге,
ақпаратты аналитикалық–синтетикалық өңдеу негіздерін игеруге деген білім,
өйткені, әрбір тұлға ақпаратты тұтынушы ғана емес, сонымен бірге ақпараттық
процестің толық белсенді қатысушысы – авторы, редакторы, референті,
рецензенті, кеңесшісі болып табылады [24].
Өзінің ақпараттық мәдениетін көтеру және Интернет сияқты жаңа
телекоммуникациялық желілер көмегімен ақпараттық байланыс жасай отырып,
компьютермен немесе басқа да техникамен жұмыс істеу кезінде, кез-келген
тұлға нақты бір талаптармен құрылған және өзінің біліміне, іскерлігіне,
дағдасына сәйкес жеке қатынасын талап ететін арнайы ақпараттық ресурстардың
анықталған класымен жұмыс істейтіндігін есте сақтағаны жөн.
Сонымен, қорыта келгенде, информатика оқулықтарының мазмұны бойынша
салыстыратын болсақ, пәнді оқыту мақсатында бір-біріне жақындықтары
байқалады. Бірақ айырмашылықтары да кездеседі. 2007 жылы шыққан оқулықтың
2003 жылы шыққан оқулыққа қарағандағы жетістігі – көптеген тақырыптарға
жаңа деректер қосылып, сызбалар сызылған және суреттер көркемделіп
салынған. Ал кемшілігі – қазақша терминдер орысша нұсқада берілген.
Сондықтан қайсы оқулықпен оқыту керек екендігін таңдау өз қалауларыңызда.
Бүгінгі күні, орта мектептердің оқу процесінде жаңа ақпараттық
технологияларды қолдану туралы түрлі ойлар айтылып жүр. Ондай ойлар осы
технологиялардың толық мүмкіндігі мен практикалық қолданылуы аралығында
теңеспей тұр. Бірақ көптеген мамандар бір ойда, яғни электрондық ресурстар
мен ақпараттық технологиялар оқытуға маңызды басымдылықтар әкеледі. Олар:
• оқу процесін интенсификациялау;
• оқушыларды ескішіл есептеу жолдарынан құтқару;
• оқытушыларды оқу сабақтарын қалыптастыру мен нәтижелерін тексерудің
ескішіл жолдарынан құтқару;
• білім алушының білімін жиі әрі жедел түрде бақылап отыру мүмкіндігі.
Орта білім беру жүйесінде арнайы электрондық ресурстарды қолдану
теориялық материалдарды игеруге, лабораториялық, практикалық сабақтарды
ұйымдастыруға, типтік есептерді және курстық жұмыстарды орындауға, білім
алушының өзіндік жұмысын ұйымдастыруға, инженерлік графикада және
автоматтандырылған жобалау жүйелерінде қолдануда өте лайықты.
Орта білім беруде тұлғадарды дайындауда қолданылатын электрондық
ресурстардың дайындау ерекшеліктерін ескеру керек. Ең алдымен, кәсіби
қызметті игеру оқу іс-әрекетінің сапалық құралдарымен қамтамасыз етілуі
нәтижесінде жүзеге асырылады. Оқушылардың оқу іс-әрекеттерін ұйымдастырудың
дәстүрлі формасы, көп жағдайда тұлғаның кәсіби қызметімен сәйкес келмей
жатады.
Электрондық ресурстарды информатикамен қоса пайдалану – оқушы – болашақ
мамандардың кәсіби деңгейде оқуына және ақпаратты көтеруге ықпал етеді.
1.2 Информатика курсын оқыту барысындағы ақпараттық құралдар
Оқулық. Егер информатика оқулығы машинаға тәуелділік жағын қарастырған
болса, онда ол Дербес компьютердің бағдарламалық құралдарын қамсыздандыру
мәселелері және олармен жұмыс істеуге арналған нұсқаулар жөніндегі
мазмұнмен беріледі. Бірақ оқулықта бағдарламамен диалогты түрде жұмыс істеу
әрекеті емес, ол бағдарламаларды басқару, қолдану жөнінде мәліметтер
жазылады. Информатика оқулығы оқушылардың білімін жүйелеу, нақты білімдерін
интеграциялай және жалпылау мәселелерін қамтиды. Оқулық құрылымы білімді
бекіту қызметін де атқарады.
Нұсқау. Оқулықтан компьютерге жұмыс істеуге ету үшін арнайы дайындалған
нұсқаулар беріледі.
Алғашқы сабақтарда әрбір оқушыны жеке-жеке компьютер алдына отырғызып,
олармен жұмыс істеу мұғалімге ауыр соғуы мүмкін немесе көбінесе мұғалім
әрқайсысына барып түсіндіріп, көрсетіп болғанша едәуір уақытты талап етеді,
яғни мұғалім физикалық үлгере алмауы да мүмкін. Сондықтан, өтілетін
тақырыпқа байланысты бұйрықтарды орындау барысын егжей-тегжейлі алдын-ала
кезең-кезеңге бөліп, нұсқаулар тізбегін жасаған дұрыс. Мұндай дайын
нұсқаулар оқушының тез түсініп, оны ЭЕМ-ге өз бетінше енгізуіне үлкен
жәрдем етеді. Нұсқауларды дискетке немесе қағазға жазған жөн. Дегенмен
қағаздағысы өте пайдалы, өйткені оқушы алдындағы нұсқауға қарап жұмысын
жалғастыра алады. Нұсқауды дайындағанда жұмыс мақсатын да көрсету керек.
Сонда й-ақ нұсқау мүмкіндігінше бір не екі бетке жазылуы тиіс. Нұсқауда
ұғымға тоқталмай, бірден іс-әрекетті орындау кезеңдері беріледі. Арнайы
компьютерлік және техникалық жазғыштар рөлін педагог атқарады, өйткені бұл
да бірқатар әдістерді білуді керек етеді.
Нұсқау үш бағаннан тұрады: І-ші бағанда экран көрінісі, 2-ші бағанда
орындалған бұйрық, 3-ші бағанда атқарылатын іс-әрекет мағынасы жазылады.
Плакат. Кабинет қабырғасындағы плакаттарға: техника қауіпсіздігі
ережелері, операциялық жүйе бұйрықтары, файлдардың есімін жазу ережелері
мен үлгілері, түймелер қызметі, ЭЕМ құрылысы, санау жүйелері және т.б.
күрделі де маңызды мәліметтер жазылуы тиіс, өйткені бұлар үнемі көз алдында
тұрып, еріксіз түрде жатталып, (көру қабылдау түсінік) түсінік
пайда болады. Бұл материалды өтем дегенше оқушы есінде әбден сіңіріледі.
Ауыспалы плакаттарда міндетті түрде сабақ тақырыбына қажетті
материалдар, мәліметтер беріледі. Мысалы, редактордағы түймелер қызметі
немесе санау системасы және т.б.
Оқу киносы мен теледидар. Компьютер шыққалы бері оқу киносының
динамикалық көрнекі құрал ретіндегі рөлі төмендеп кетті, өйткені ЭЕМ
оқушыға оқу барысында өтіліп жатқан үрдіске қатысуға мүмкіндік береді. Бұл
жаңа жағдай (жаңалык). Егер видео және компьютерлік техниканы қосып
пайдаланар болсақ, онда жақсы нәтижеге жетер едік. География пәні мұғалімі
жұмыс компьютері экранындағысын оқушыларға үлкен теледидар экраны көмегімен
көрнекі етіп көрсетуге болады. Сөйтіп, мұғалім жаңа тақырып үлгісін
оқушыларға экран арқылы түсіндіре алады.
Теледидар. Сабақтың тиімді де әсерлі өтілгендігі оқушылардың ақыл-ой
дамуынан, ойлаудың формалары мен ережелерін меңгеруінен, компьютерлік
мәдениеті дағдыларын игеруінен, эмоциялық сферасынын баюынан, идеялары мен
талап-тілектерінің дұрыс қалыптасуында көрінеді.
Бұл жолда өз тәжірибемізден мысалдар келтірелік. Мәселен, жас
жеткіншектерді оқыту мен тәрбиелеуде жалпы интернет желісі мен теледидардың
орны ерекше.
Сондықтан да оқушылардың танымдық қызметін басқару үшін оларды
теледидардан нені көретіндігін сұрағанда, олар компыобум хабарын
көреміз деп жауап берген болатын. Біз осы оқу телехабардың бағдарламасын
апталық оқу жоспарға енгіздік. Бұл әдістің ұтымдылығы хабар
барысында оқушылар ең маңызды мәселелерді телеэкраннан көріп, қысқаша
конспект жазып отырады. Хабар аяқталған соң бірлесіп талдадық,
түсінбеген сұрақтарына жауап бердік. Сөйтіп, оқушыларға компьютерлік
оқытушы бағдарламалар мен телехабарлардағы, әр түрлі ғылыми-
көпшілік журналдардағы (ИФМ, Алгоритм, Зерде, Компьютерный мир және
т.б.) материалдарды, мәліметтерді жинақтауға жекелеген
тапсырмалар бердік. Арнаулы әдебиеттерді ұсынды. Жалпы, олардың еркін
тақырыпта реферат жазуын талап еттік.
Сонымем, оқушылар информатика және оның одан әрі дамуының негізгі
бағыттары бойынша білімдерін үнемі тереңдетіп отырды.
Мұндай жеке тапсырмалар оқушының өз қабілетін ашуға, еңбегінің
нәтижесін көріп, терең білім алуға, оқуға деген ынтасы мен қызығушылығын
арттыра түседі.
Осындай жұмыстардың нәтижесінде интернет желісі, телехабар, баспа
құралдары және т.б. материалдар арқылы оқушылар жоспар құруға,
конспектілеуге, өз ойын жинақтауға, әңгімелей алуға дағдыланып, реферат
жазуга үйренеді.
Сондай-ақ телеэкран арқылы олар компьютерлік орталықтарңа телесаяхат
жасайды.
Мультимедиа. Оқу үрдісінде ақпаратты экранда бейнелеудің түрлі
формаларын (график, қозғалыс, мәтін, дыбыс) қолдану мультимедиа идеясын
туғызды. Оның көмегі арқылы оқытушы бағдарламаларды пайдалануды жүзеге
асыруға болады. Мысалы, географияны, ағылшын тілін, не информатиканы оқыту
да компьютер мұғалім рөлін атқарады.
Жоғарыда келтірілген құралдардың әрқайсысының өзінің оқу үрдісінде
қолданылатын ерекшеліктері мен орындары, функциялары бар. Енді оларды
біріктіріп, кешен (комплекс) жасап колдансақ, онда жұмысымыз өнімді де
тиімді, нәтижелі болмақ.
Кәдімгі информатика оқулығы білімді жалпылауды, ойлау үрдісін реттеуде,
материалды сапалы меңгеруде компьютерсіз не оған дейін қолданылуы мүмкін.
Арнайы дайындалған нұсқаулар, оқушының ЭЕМ-мен өздігінше жұмыс істеуіне
бағыт беріп, мұғалім жұмысын едәуір жеңілдетеді. Барлық ұғымдар, түсініктер
оқулықта беріледі. Плакатка жазылған ақпарат (формула, бұйрық және т.б.)
еріксіз есте сақтауға арналған. Транспаранттар мұғалімнің сабақ өту кезінде
тікелей тақырыпқа қатысты қолданылады. Оқу киносы ЭЕМ-де динамикалық
қозғалыс жасауда қолданылады. Үлкен экранды теледидар ЭЕМ экранына
қарағанда жаппай түсіндіру барысында көрнекі құрал орнын толтырады. Ал
мультимедиа құралы бұл құралдардың мүмкіндігін кеңейтіп интеграциялай
түседі.
1.2 Информатиканы оқытуда электрондық ресурстардың ролі
Негізінен информатиканы оқытуда міндетті түрде екі шарт орындалуы тиіс:
Информатикадағы оқушылардың оқуына пайдаланып жатқан электрондық
ресурстар сапалы болуы керек.
Электрондық ресурстарды пайдалану информатикадағы әдістемелік зерттеу
қажеттіліктеріне міндетті түрде сай болуы шарт.
Информатика тұлғадарын дайындау үшін ауқымды зерттеулер жүргізу,
жетіспейтін қажеттіліктерді жинау қажет.
Айта кету керек, білім беру электрондық ресурстарының жалпы түсінігін
енгізудің мақсатты екендігін, сондай-ақ Қазақстандағы жоғары білім беру
жүйесінде информатиканы оқытуда қолданылатын ақпараттандырудың жаңа
құралдарын қалыптастырудың ерекшеліктері мен генезис талдауы, сонымен қатар
мұндай құралдардың классификациясына негізгі көрсеткіштер осы
диссертацияның бірінші бөлімінде қарастырылып көрсетілген. Әрі қарай
қаралатын талаптардың көбі осы аналитикалық зерттеу нәтижелерінен
туындайды.
Информатикадағы білім беру электрондық ресурстары орта білім жүйесінің
және сапалы білім беру электрондық ресурстары информатиканы оқытудың
әдістемелік жүйесінің қажеттіліктерін қанағаттандыру тиіс. Осыған орай
білім беру электрондық ресурстардың сапасын қамтамасыз ету ерекшеліктері
мен қажеттіліктер жүйесі нақты электрондық ресурсты оқушыларға
информатиканы оқытуда қолдану шешімін қабылдау әдістемесі негізінде жатады.
Негізгі қажеттіліктерді қарастырайық:
1. Электрондық ресуртарды пайдалана отырып оқытудың ғылымилық
ерекшелігін қамтамасыз ету ғылым ретінде информатика саласында білім беру
электрондық ресурстар ұсынған соңғы ғылыми жетістіктер оқу материалының
мазмұнының ғылыми нақтылығын және дұрыстығын, барынша тереңділігін
білдіреді. Білім беру электрондық ресурстар оқу материалын игеру жүйесінің
қажеттілігін қалыптастыру төмендегідей ғылыми әдістермен қалыптасады:
тәжірибе (эксперимент), салыстырмалы бақылау, нақтылық, талдау, индукция
және дедукция, талдау және синтез, моделдеу және жүйелік талдау.
2. Білім беру электрондық ресурстарды пайдалана отырып оқытудың қол
жетімділігін қамтамасыз ету ерекшелігі, оқушының жасына және жеке
ерекшеліктеріне байланысты оқу материалын үйренуде теоретикалық
қиындықтарын анықтау дәрежесін білдіреді.
3. Информатиканы оқытудағы мәселе білім алушының оқу-үйрену әдістерін
білуге байланысты. Білім алушылар оқу кезінде мүмкіндігі бар қиындықтармен
кездескен кезде, ой-өрістері жоғарылап, дидактикалық қажеттілігі
электрондық оқу көмегімен информатикада оқулықтарға қарағанда бірнеше есе
жоғары болуы мүмкін.
4. Бейнелеу арқылы оқушыларды оқыту қажеттілігі олардың өз көздерімен
модельдерді, макеттерді көру арқылы сезімталдығын арттырады. Оқушыларды
электрондық оқыту кезінде бейнелеу ерекшелігінің шарты ресурстар жаңа және
жоғарғы дәрежеде болуы қажет. Қазіргі таңда виртуалды шындықты тарату тек
қана бейнелеу ғана емес, сонымен қатар информатика мен ақпараттық
технологияда жартылай сенсорлы оқу қолданылады.
5. Оқушылардың білім беру электрондық ресурстарын өзіндік оқуы олардың
ой-өрісін , білімдерін жоғарылатып, информатикада алға қойған мақсатына
жетуді қамтамасыз етеді. Бұл оқушылардың алға қойған оқу мақсатына
бағытталады. Осының негізінде білім беру электрондық ресурстарын қолдану
барысында жұмыс жасауға қолайлы жағдай болуы керек. Оның негізі информатика
оқулығында түсінікті мазмұнда болуы керек.
Бұл үшін қажетті:
• оқу құралдарының жүйелі түрде болуы;
• информатика саласындағы оқу-ағарту істерінің жаңалықтарына есеп
жүргізу;
• оқытылып жатқан информатика курстарының басқа пәндермен байланысына
есеп жүргізу;
• оқу құралдарына және оқыту іс-қимылдарына негізделген дидактикалық
әрекет ету;
• информатика және ақпараттық технологиямен логикалық негізде оқытуды
ұйымдастыру;
• білім беру электрондық ресурстарында көрсетілген теориялық
ақпараттарды іс жүзінде мысалдармен байланыстыра отырып, эксперимент
және ойын түрінде қарастыруды қамтамасыз ету.
Оқыту тәжірибесі және психологиялық-педагогикалық зерттеулер оқытудың
тиімділігі барлық мүшелер сезімдерінің белсенділік дәрежесімен тікелей
байланысты екендігін көрсетті: оқу материалын қабылдау сезімі барынша
әртекті болса, онда ол соншалықты нақты игеріледі [29].
Сонымен, информатиканы оқытуда жетістікті оқу құралы электрондық
ресурстар болып табылады. Бұндай құралдар бірден бірнеше ақпараттық
технологияларды қолдану негізінде іске асады. Соңғы уақытта Интернет
әлемдік желілік құрылымына қолданушылардың белсенді қосылуы жүріп жатыр.
Әлемдік инфрақұрылымды өзгерткен техникалық жаңалық гипермәтіннің жасалуы
болды. Гипермәтін немесе гипермәтіндік құжат басқа құжаттарға сілтеме бола
алады, таңдалған жүйелілік ізімен мәтін элементін қолдана отырып, басқа
құжатқа өте алады. Гипермәтін ойының әрі қарай дамуы гипермедиа болып
табылады, яғни гипермәтін мен мультимедианың қосылысы, мәтінге график,
дыбыстық қосылыс, видеофрагменттер қосылған орта. Осы орталарда беттер
арасында бір-біріне өту мәтіндер арқылы емес, бейнелер арқылы жүргізілуі
мүмкін.
Гипермәтін мен гипермедианың мүмкіндіктері электрондық ресурстар
жасауда тиімді қолданылып келеді. Гипермәтіндік басылымдардың көптеген
түрлері бар. Олардың бір бөлігі – білім беру мақсатында қолданылатын
кәдімгі қағаз басылымдар дубликаты. World Wide Web (WWW) –Интернет желісі
арқылы ақпаратты қабылдауды жеңілдететін мәтін, графикалық иллюстрация,
дыбыстық фрагменттер және анимациялар біріктірілген құжаттармен жұмыс
істеуге мүмкіндік беретін технологиялар. Жалпы алғанда, WWW Интернет желісі
қызмет ететін коммуникациялық негіз, ауқымды гипермәтіндік орта деп айтуға
болады.
Жаңа компьютерлік коммуникациялардың жоғары білім беру саласында оларды
жемісті қолдануды қамтамасыз ететін сипаттарамалары бар. Олардың көмегімен,
барынша үлкен қашықтыққа ақпараттың кез-келген көлемін жедел беруге, үлкен
көлемді ақпараттарды компьютердің жадында оларды кез-келген уақытта қағазға
шығарып алу мүмкіндігімен, ұзақ уақытқа сақтауға; интерактивтік байланыс
көмегімен жедел кері байланыс орнатуға; Интернет желісінің арқасында түрлі
ақпарат көздеріне еркін қол жеткізуге болады.
Білім беруде Интернет желісінің электрондық пошта, телеконференция,
жіберу тізімдері (Mailing lists), электрондық оқулықтар, электрондық
кітапханалар, WWW де ақпарат іздеу сияқты мүмкіндіктері кең қолданылып жүр.
Электрондық пошта жаңа телекоммуникациялық құралдардың негізгі
компоненті болып табылады. Электрондық пошта көмегімен берілген кез-келген
қашықтықтағы адреске ақпараттың барлық түрлерін жіберуге болады. Оны жүзеге
асыру үшін локалды компьютерлік желілерді немесе дәстүрлі телефон желісін
қолдануға болады. Білім беру саласында электрондық пошта көмегімен бір
мақсатта білім алатын түрлі топтардың өзара байланысы жүзеге асырылады.
Олар республиканың әртүрлі аймағында немесе әлемнің түрлі елдерінде отырып,
оқу, іздеу немесе зерттеу сипатындағы өзіндік жұмыстарын жүргізе алады.
Телекоммуникациялық қатынастың тағы бір түрі телеконференция болып
табылады. Телеконференциялар екі түрлі әдіспен ұйымдастырылуы мүмкін.
Бірінші әдісі электрондық поштаға негізделген және offline режимінде жұмыс
істейді. Екінші әдіс Web серверге негізделген және online режимінде жұмыс
істейді. Web серверде хабарландырудың электронды тақтасы деп аталатын
арнайы орын болады. Бұл тақтаға қатысушылардың ойын тыңдайтын және мәселені
талқылауға өздері де қатысатын қосылушылардың кез-келген саны бір мезгілде
қосыла алады.
Әлемдік гипермәтіндік орта (WWW) көмегімен білім беру мекемелері өз
қызметтері жайлы ақпараттарды жариялай алатын, WEB-беттер құру арқылы
практикалық, ғылыми, әлеуметтік потенциалдарын жариялау мүмкіндіктеріне ие
болады. WEB-беттер көмегімен қажетті ақпаратты іздестіруді жүргізуге
болады. WEB-технологиялар Интернет желісінің кез-келген ресурстарына жеңіл
қол жеткізуді қамтамасыз етеді.
2-бөлім. Информатика пәнін оқыту барысында оқушылардың өзіндік жұмыстарын
ұйымдастыру әдістемесіне талдау
2.1 Информатика сабағында оқушылардың өзіндік жұмыстарын ұйымдастыру
әдістері
Қазақстан Респуликасының Президенті Н.Ә. Назарбаевтың Жаңа әлемдегі жаңа
Қазақстан жолдауында жаңа кезеңнің негізгі міндеттерінің бірі ...осы
заманғы білім беру, парасатты экономиканың негіздерін қалыптастыру, жаңа
технологияларды пайдалану мамандарды дайындау сапасын көтеруге басты себеп
болатын, инновациялық экономиканы дамыту деп атап көрсетілген, сондықтан
да еліміздегі әлеуметтік-экономикалық өзгерістерге байланысты білім беру
жүйесіне қойылған жаңа талаптарға сай оқушылардың белсенділік пен дербестік
қабілеттерінің жетілуіне әсер ететін жаңа ақпараттық технологияларды
қолдану, оның әлемдік білім кеңістігіне енуіне жол ашуда. Осы орайда орта
мектеп оқу процесіндегі оқушылардың өзіндік жұмысының орны, мәні мен
мағынасын жаңа тұрғыдан ашу үшін психологиялық және педагогикалық
әдебиеттерді талдауды талап етеді.
Өзіндік жұмыстың ерекше белгісі ( оның дербестік сипаты. Өзіндік жұмыс (
жеке тұлғаның игерген білімін көрсетудің, жеке басының қабілеті мен
мүмкіндігін байқатудың негізгі формасы. Орта мектептегі өзіндік жұмыс –
оқушының өз белсенділігін ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz