Қазақ тілінің заңдылықтары мен методикалық принциптері

Қазақ тілінің заңдылықтары мен методикалық принциптері
Жоспар
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3.4
1 Қазақ тілін оқыту әдістемесінің пәні
1.1 Қазақ тілін оқыту методикасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5.7
1.2 Қазақ тілін оқытудағы мақсат ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 7.9

2 Қазақ тілінің заңдылықтары мен методикалық принциптері
2.1 Қазақ тілінің заңдылықтары мен методикалық принциптері ... ... ... .10.14
2.2 Қазақ тілінің методикалық принциптері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..14.16
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..17.18
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...19

Кіріспе
Қазақ тілін оқыту әдістемесі педагогика ғылымының бір саласы болып табылады. Ол өз алдына дербес ғылым. Өйткені оның өзіндік зерттейтін нысаны, мазмұны, зерттеу әдістері мен тәсілдері бар.
Қазақ тілін оқыту әдістемесінің зерттейтіні оның оқыту жолдары мен жағдайлары туралы заңдылықтар. Бұл заңдылықтар педагогика, психология және лингвистика ғылымдарының негізінде жинақталған практикалық тәжірибе мен бұрыннан қалыптасқан теориялық қағидалардан, тұжырымдардан шығарылады. Егер нақтылап айтсақ, оқыту әдістемесі мына мәселелерді зерттейді: 1) мақсаттары (не үшін оқыту керек?); 2) мазмұны (нені оқыту керек?); 3) ұйымдастырылуы (қалай оқыту керек?); 4) құралдары (ненің көмегімен оқыту керек?); 5) оқыту кезінде оқушылардың білімді меңгеру деңгейі, ақыл-ойының дамуы мен тәрбиеленуі арасындағы ұштастық мәселелері. Бұл проблемаларды шешу мектепте тәрбие мен білім берудің жалпы мақсаттарын белгілейді.
Әдістеменің мынадай міндеттері бар: 1) бастауыш мектеп пен орта мектептегі қазақ тілі пәнінің мақсатын, ерекшелігін, мазмұны мен көлемін, құрылымын, бөліктерінің бір-бірімен ұштасуы мен бірізділігін анықтау, оқу материалын сыныптарға бөлу; 2) оқытудың неғұрлым пайдалы, үнемді және тиімді әдістері мен тәсілдерін (оқылатын материалдың ерекшеліктері мен оқушылар құрамының психофизиологиялық ерекшеліктеріне байланысты әр түрлі жағдайда қолданылатын әдіс-тәсіл варианттарын) зерттеу және сипаттау; 3) қазақ тілі пәнінен жүйесі нақты белгіленген білім көлемін (ғылым негізін) оқушылардың ойдағыдай игеру шарттары туралы мәселелерді талдап шешу, яғни материалды дәл қабылдаудың, айқын түсінудің, оны практикада қолдана білудің шарттары туралы мәселелерді талдау.
Сонымен қазақ тілін оқыту әдістемесі - оның мазмұны мен принциптері, әдістері мен тәсілдері туралы және мектепте қазақ тілінен оқушыларға берілетін білім, дағды, білік мөлшерін белгілеп, оны игерудің жолдары, шарттары туралы ғылым.

Пайдаланылған әдебиеттер
1. Оралбаева Н, Мадина Г, Әбілқаев А. Қазақ тілі. (практикалық курс). Алматы, 1994 ж. 164-6.
2. С.Аманжолов, А.Әбілқаев, И.Ұйықбаев. Қазақ тілі грамматикасы. Алматы, 1997, 7-8-6.
3. Ш.Әуелбаев, Қ.Қабиева. Қазақ тілі грамматикасы. Алматы, 1999, 66-67-6.
4. Балақаев М, Қордабаев Т. Қазіргі қазақ тілі. Синтаксис, 1991. 33-35-6.
5. Асылов Ү, М.Қ.Сұлтанғазина.Қазақтіліноқытуәдістемесі. — Алматы: «Атамұра», 2000 ж 42 бет.
6. Әлімжанов Д. Қазақтіліндеморфологияныоқытуметодикасыныңкейбірмәселелері - Алматы: 1992ж 59 бет.
7. Әуелбеков Ш, ҚонақбековаҚазақтілінендидактикалықматериалдар. 2-сыныпқа арналған - Алматы: «Мектеп», 1994ж .
8. Бастауышсыныптардақазақтіліноқытуметодикасы. - Алматы: «Мектеп», 2005 ж 42 бет.
9. Бастауышмектеп2007. №16, 17, 18, 19 бет.
10. Бәкірова «Қазақтілі» оқулығынаметодикалықнұсқау - Алматы: 1997ж48бет..
11. Бектаев К, Молдабеков К. Бастауышсыныпоқулықтарытесініңсөздігі Шымкент обл. Баспаха2000 ж.
12. Балақаев М.Б, Жұмабаев Ә.Е Қазақтілі - Алматы: «Атамұра», 1998 ж 356 бет.
13. Б.Кәтенбаева «5-класс қазақ тілі оқулығына методикалық нұсқау».
14. «Бастауыш сыныптарда қазақ тілін оқыту методикасы»
Алматы «мектеп» 2004ж.

Пән: Тілтану, Филология
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 19 бет
Таңдаулыға:

Қазақ тілінің заңдылықтары мен методикалық принциптері

Жоспар
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3-4
1 Қазақ тілін оқыту әдістемесінің пәні
1.1 Қазақ тілін оқыту методикасы ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5-7
1.2 Қазақ тілін оқытудағы мақсат ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 7-9

2 Қазақ тілінің заңдылықтары мен методикалық принциптері
2.1 Қазақ тілінің заңдылықтары мен методикалық принциптері ... ... ... .10-14
2.2 Қазақ тілінің методикалық принциптері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..14-16
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 17- 18
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...19

Кіріспе
Қазақ тілін оқыту әдістемесі педагогика ғылымының бір саласы болып табылады. Ол өз алдына дербес ғылым. Өйткені оның өзіндік зерттейтін нысаны, мазмұны, зерттеу әдістері мен тәсілдері бар.
Қазақ тілін оқыту әдістемесінің зерттейтіні оның оқыту жолдары мен жағдайлары туралы заңдылықтар. Бұл заңдылықтар педагогика, психология және лингвистика ғылымдарының негізінде жинақталған практикалық тәжірибе мен бұрыннан қалыптасқан теориялық қағидалардан, тұжырымдардан шығарылады. Егер нақтылап айтсақ, оқыту әдістемесі мына мәселелерді зерттейді: 1) мақсаттары (не үшін оқыту керек?); 2) мазмұны (нені оқыту керек?); 3) ұйымдастырылуы (қалай оқыту керек?); 4) құралдары (ненің көмегімен оқыту керек?); 5) оқыту кезінде оқушылардың білімді меңгеру деңгейі, ақыл-ойының дамуы мен тәрбиеленуі арасындағы ұштастық мәселелері. Бұл проблемаларды шешу мектепте тәрбие мен білім берудің жалпы мақсаттарын белгілейді.
Әдістеменің мынадай міндеттері бар: 1) бастауыш мектеп пен орта мектептегі қазақ тілі пәнінің мақсатын, ерекшелігін, мазмұны мен көлемін, құрылымын, бөліктерінің бір-бірімен ұштасуы мен бірізділігін анықтау, оқу материалын сыныптарға бөлу; 2) оқытудың неғұрлым пайдалы, үнемді және тиімді әдістері мен тәсілдерін (оқылатын материалдың ерекшеліктері мен оқушылар құрамының психофизиологиялық ерекшеліктеріне байланысты әр түрлі жағдайда қолданылатын әдіс-тәсіл варианттарын) зерттеу және сипаттау; 3) қазақ тілі пәнінен жүйесі нақты белгіленген білім көлемін (ғылым негізін) оқушылардың ойдағыдай игеру шарттары туралы мәселелерді талдап шешу, яғни материалды дәл қабылдаудың, айқын түсінудің, оны практикада қолдана білудің шарттары туралы мәселелерді талдау.
Сонымен қазақ тілін оқыту әдістемесі - оның мазмұны мен принциптері, әдістері мен тәсілдері туралы және мектепте қазақ тілінен оқушыларға берілетін білім, дағды, білік мөлшерін белгілеп, оны игерудің жолдары, шарттары туралы ғылым.
Курстық жұмысының өзектілігі. Тілді, оның ішінде оқушылардың ана тілін оқыту барысында балалардың сөйлеу дағдысын дамытуға көп көңіл бөлу керек пе, болмаса қалай дұрыс сөйлеу қажеттігі туралы ғылыми ұғымдар немесе грамматиканы меңгертуге көп назар аудару қажет пе деген мәселенің айналасындағы бір-біріне кереғар пікірлер бұрынғы кеңес мектебінің 70 жылдан астам тарихының өн бойында үнемі жалғасып келді. Мәселен, 20-жылдары грамматиканы арнайы оқытудың қажеті жоқ, ол сөйлеу барысында оқушылардың өздері-ақ үйренеді деген көзқарас үстем болса, 30-жылдардың бас кезіннен бастап кеңес мектептерінде оқушыларға сөйлеу, жазу дағдыларын үйрету тілдің лексикалық, фонетикалық, морфологиялық, синтаксистік жүйелерін меңгертумен қатар жүргізіле бастады. Ал 50-жылдары оқушылардың сөйлеу және жазу дағдыларындағы ол қылықтар сөздердің лексикалық мағыналарын үйретуге аз көңіл бөлгендігінен деп табылды. Осы жағдай 60-жылдары бастауыш мектептерде берілетін білім мазмұнымен оқыту әдістерін жаңарту жұмысын іске асыруға алып келді.
Курыстық жұмыстың міндеттері:
1. Бастауыш мектепте зат есімді оқыту тәжірибесімен танысу;
2. Тақырыпқа сәйкес әдістемелік, педагогикалық еңбектерге сараптама жасау;
3. Оқушылардың зат есім жөнінде білімдерін жетілдіру.
Зерттеу объектісі: Бастауыш сынып оқушылары.
Зерттеу пәні: Қазақ тілі.
Курстық жұмыстың нысаны болып Бастауыш мектепте қазақ тілін
оқыту процесі алынды
мақсаты, нысаны айқындалды.
Курстық жұмыс кіріспеден, екі тараудан, қорытындыдан және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

1 Қазақ тілін оқыту әдістемесінің пәні
1.1 Қазақ тілін оқыту методикасы
Методика (әдістеме) -- метод, гректің тetodos деген сөзінен шыққан, қазақша зерттеу жолы деген мағынаны білдіреді.
Қазақ тілі әдістемесі -- ана тілін ұғынудың заңдылықтарын және тіл туралы білімді балаларға үйрету жолдары мен құралдарын зерттейтін педагогикалық ғылым.
Ана тілін ұғыну заңдылықтары тіл табиғатының өзінен және оны ұғыну психологиясынан келіп шығады. Бұған білім беру жолдары мен құралдары да жағдай жасайды.
Білім беру жолдары мен құралдарына: 1) мақсатты түрде іріктеліп алынған тілдік материал; 2) оқу жұмысын ұйымдастыру; 3) оны үйрету әдістері жатады.
Бастауыш сыныптарда ана тілінен берілетін білімнің мазмұны мектеп бағдарламасында белгіленеді.
Бағдарлама жасаудағы негізгі әдістемелік проблемалар: 1) ана тілінен қандай теориялық мағлұматтар беріп, практикалық дағдылар мен іскерліктерге үйретуге болатынын анықтау; 2) жекелеген тақырыптардың қайсысын қайсысынан кейін оқыған жөн; 3) ұсынылған материалдарға қанша сағат бөлінетінін белгілеу болып есептеледі.
Педагогика оқу орындарына арналған қазақ тілін оқыту әдістемесінің бағдарламасы мына бөлімдерді қамтиды1.
Кіріспе -- 4 сағат.
Сауаташужәнетілдамыту әдістемесі -- 25 са - ғат.
Оқужәнетілдамытуәдістемесіне (кластажәне
кластантысоқу) -- 30 сағат, лабораториялықжұмысқа -- 4 сағат.
Жазу (көркемжазу) жәнетілдамытуәдістемесіне -- 10 сағат, лабораториялықжұмысқа -- 2 сағат.
Грамматика жәнетілдамыту әдістемесіне -- 20сағат, лабораториялықжұмысқа -- 4 сағат.
Байланыстырыпсөйлеугеүйрету әдістемесіне -- 10 сағат, лабораториялықжұмысқа -- 4 сағат.
Бағдарламада көрсетілгенкөлем мен мазмұнғақарайоқулықтаржасалады. Оқулықтарменқатартүрліжаттығуларжин ағы, диктанттар, мазмұндамаларжинағы, дидактикалықматериалдар, таблицалар, карточкаларт. с. құралдаржасалады.
Педагогикалықоқу орындарында қазақтілінбастауышсыныптарда оқытуәдістемесінің мазмұныментанысудамынажағдайлареске ртіледі. 1) бастауышкластар - даоқушылардыңалдағыуақыттажоғарысын ыптарда оқуына, жүйелібілімалуынадайындықжасалады; 2) балаларанатілініңқұрылысыменшолурет індеүстіртқанатанысады; 3) кебінеолароқуғажәнежазуғадағдыланад ы; 4) балаларанатілісабақтарындатүрліқұбы лыстардыбақылайбілуге, қорытындышығаруға, суреттеуге, анықтамаларберугеүйренеді; 5) сөйтіп, мұныңбарлығыбалалардыжүйелібілімалу ғадайындаудаорасанзормаңызы бар алғышартболыптабылады.
Бағдарлама балаларға нені оқыту керектігін көрсетеді, бағдарлама бойынша оқулықтар жасалады.
Ал бұл материалдар оқушыларға қалай үйретіледі? Белгілі бір пәнді үйрету барысында оқушылардың әрекетін ұйымдастыруды оқытудың әдісі дейміз. Оқыту әдістерінің қайсысы болмасын, оқушы мен мұғалімнің ара қатынасын білдіреді. Бұл олардың бірлесіп әрекет ету тәсілдері болып табылады.
Оқыту әдістерінің дидактикалық жүйесі оқыту жолдарының жалпы заңдылықтарын көрсетеді.
Оқыту әдістерін зерттеуші ғалымдар, жалпы алғанда, былайша топтайды1:
1) балалардын оқу-таным әрекетін ұйымдастыру және оны іске асыру әдістері;
2) оқу-таным әрекетіне түрткі (мотивация) жасау, әсер ету әдістері;
3) оқу-таным әрекеттерінің тиімділігін тексеру әдістері.
Бұлардың әрқайсысына бірнеше жекелеген әдіс енеді. Мысалы, І топқа сөздік, көрнекілік және практикалық әдістер (олар қабылдау мен есте сақтауға негізделеді); индуктивтік, дедуктивтік әдістер (логикалық ойлауға негізделеді), өздегінен орындау, мұғалімнің басшылығымен орындау әдістері (қиялға, ерікке негіз - деледі). Ал II топқа балалардың қызығу мүддесін туғызу, зейінін жинақтау және оқуда борыш, жауапкершілік туғызу әдістері; III топқа ауызша тексеру, жазуша тексеру, лабораториялық-практикалық тексеру және өзін-өзі тексеру әдістері енеді.
Ана тілін оқыту барысында бұл әдістердің қайсысының, қай кезде тиімді екенін мұғалімнің өзі айқындап алып, іріктеп қолданады.
1.2 Қазақ тілін оқытудағы мақсат
Қазақ тілін оқу, білу не үшін қажет? Себебі қазақ тілі -- қазақ республикасының мемлекеттік тілі, ол өнеркәсіп пен техниканың, ғылым мен мәдениеттің және қоғамдық-саяси өмірдің, барлық саласын қамтып көрсете-тін бай лексикасымен, қалыптасқан жазу жүйесімен және әр түрлі стильдік тармақтарымен (көркем сөз стилі, ғылыми стиль, публицистикалық стиль, ресми іс-қағаз стилі және т. б.) сипатталады.
Қазақ тілінде көптеген газет-журналдар шығады. Көркем әдеби шығармалар мыңдаған тиражбен басылып, таратылып отырады. Қазақ тілінде ғылыми әдебиеттер шығарылады. Соның нәтижесінде қазақ тілінің лексикасы саяси және ғылыми-техникалық терминдермен толығып баюда.
Түрлі жанрдағы еңбектер дүние жүзі және ТМД халықтарының көркем әдеби үлгілері қазақ тіліне аударылуда.
Қазақ тілі арнайы ғылымның зерттеу нысанына айналып, оның әр түрлі сөздіктері мен тұрақты оқулықтары жасалуда.
Қазақ тілі бастауыш, орта мектептерде, жоғары жә - не арнаулы оқу орындарында арнайы пән ретінде оқытылуда. Қазақ тілінің, жеке грамматикалық категорияларының өзі арнаулы ғылыми-зерттеу жұмысының нысаны болып, олар жөнінде көптеген ғылыми еңбектер жазылуда.
Қайта құруға жұмыла кіріскен бүкіл кеңес халқының ерлік қимылы барысындағы, басқа тілдер сияқты, қазақ тілі де нәрлене, байи түсуде, Тіл мәдениеті күшеюде.
Бастауыш сыныптарда балалар қазақ тілі сабақтарында нені білуге тиіс?
Балалар бастауыш сыныптарда оқуға, жазуға үйренеді, ойын анық, дәл жеткізе алатындай дағдыға, яғнидұрыс сөйлеуге үйренеді.
Сөйтіп, қазақ тілін педагогикалық оқу орындарында оқудағы мақсат -- бастауыш сынып оқушыларын саналуан грамматикалық, формаларды қолданабілуге үйрету және соның негізінде олардың тілдерін ұстарту, сондай-ақ жазу дағдыларын бекітіп, сөйлей білугетөселдіру бо - лып табылады.
Қазақ тілінің мектепте оқушыларға білім,тәрбие берудегі және оларды дамытудағы маңызы. Ана тілінің баға жетпес құдіреті мен қуаты, адамды ерлікке, Отанын, туған халқын сүюге тәрбиелеудегікүшін кезінде К.Д. Ушинский Халық тілі - тарих шекарасынан әлдеқайда әріректен басталатын,оның бүкіл руханиөмірінің еш уақытта солмайтын жәнс өмір бойы қайтадан шешек атып тұратып тамаша гүлі. Тілде бүкіл халық, оның күллі елі -- барлық, толық ойы мсн сезімі туған елінің өлеңінде, әндерінде ... деп көрсеткен болатын. Сондықтан да ана тілі бастауыш мектептерде ең негізгі пән болып есептеледі. Өйткені ана тілінде оқу-жазуға дағдылану арқылы басқа пәндерді оқып-үйренуге жол ашылады. Бұл жөнінде де ұлы педагог К. Д. Ушинский: Ана тілін толық меңгермеген бала тарихты және жаратылыстану ғылымдарын үйренген ксзде, теореманы, математикалық бір есепті өз сөзімен айтып бере алмай, дәл осындай күйге ұшырайды. Ана тілі басқа пәндердің бәріне қатысы бар және олардың нәтижелерін өзіне жинақтайтын басты, өзекті пән екені енді түсінікті емес пе? -- деген болатын.
Балалар ана тілі арқылы адамгершілікке, интернационалдық, патриоттық рухқа тәрбиеленеді.
Ана тілінде жақсы оқи алатын бала өзі оқыған не - месе айтылған материалдардағы ойды да дәл түсінеді.
Ал мектепте оқытылатын грамматика, оқу, тіл дамыту сабақтарының, бір жағынан, білімдік мәні, екінші жағынан, тәрбиелік мәні, үшіншіден, баланың жеке басындағы қасиеттерді дамытып, олардың әлеуметтік бағдарларын айқындай түсуде орасан зор үлес қосатыны мәлім.
Бастауыш мектепте ана тілінен оқушыларға білім, тәрбие беруде және оларды дамытуда мынадай қағидалар басшылыққа алынады:
1. Мұғалім білімдік, тәрбиелік, дамыту жағынан құнды, шәкірт ұғымына сай келетін, анық та дәл, көркем тілмен жазылған материалдарды іріктеп алып, қазақ тілі сабақтарында пайдаланып отыруға міндетті;
2. Балаларды дәл, анық, бейнелі сөйлеуге жүйелі түрде, үнемі дағдыландырады;
3. Көркем шығармалар арқылы білім бере отырып, балалардың сезімдеріне эсер етіп, кеңес адамына қажетті моральдық қасиеттер, адамгершілік мінез-құлықтардың қалыптасуына жағдай туғызады.

2 Қазақ тілінің заңдылықтары мен методикалық принциптері
2.1 Қазақ тілінің заңдылықтары мен методикалық принциптері
Бөбек тілді өзі өмір сүре бастаған ортадан үйренеді, ал олардың мектепте оқуына байланысты сол табиғи процесс онан әрі жалғаса түседі. Сондықтан мектептегі тіл үйрету жұмыстары да үйдегі басталған табиғи процестің заңдылықтарына негізделіп жүргізіледі. Ең алдымен тілдің өз табиғатынан жеті заңдылық шығады.
Бірінші з а ң д ы л ы қ. Тілді ұғыну барысында адам фонологиялық, грамматикалық және лексикалық мағыналарды меңгереді.
Балалар ана тілінің фонологиялық мағынасын, әдеби тілдің орфоэпиялық мөлшерін мектепке дейін-ақ меңгере бастайды. Егер бала үйренбеген болса, мектептегі жүргізілетін жұмыстар да қиындай түседі (мысалы, оқу дағдысын қалыптастыру т. с. с.).
Оқушылар сөздің лексикалық мағынасын да мектеп - ке дейін меңгереді. Олар мектепке оқуға түскеннен кейін мұғалім балалардың лексикалық қорын кеңейту, қолданылатын сөздердің мағынасын анықтай түсу сияқты жұмыстарды жүйелі түрде жүргізеді.
Ана тілінің грамматикалық мағынасымен де балалар мектепке дейін танысады. Мектептің міндеті оқушыларға ана тілінің сан алуан грамматикалық қатынастары мен көріністерін үйретіп, тіл байлықтарын арттыра түсу.
Грамматикалық мағынаны ұғыну үшін бала жан-жақты, кең ойлай алатындай болу керек. Сондықтан грамматикалық мағынаны ұғыну барысында олар шындықтағы заттар мен құбылыстардьщ арасындағы қаты-настарды түсінеді, ойлауға үйренеді. Міне, осыдан тіл мен ойлаудың ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.